MIKROEKONOMIA

ELASTYCZNOŚĆ POPYTU I PODAŻY

ELASTYCZNOŚĆ POPYTU określa stopień wrażliwości popytu na zmianę lub wahania trzech zmiennych: ceny danego dobra, ceny innych dóbr oraz dochodu. Współczynniki elastyczności popytu podajemy w wartościach bezwzględnych |EP|, przy ich interpretacji musimy więc dodatkowo pamiętać o znakach.

Ogólna formuła elastyczności popytu:

		% zmiana popytu
EP	=
		% zmiana czynnika wpływającego na popyt

ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU (PED, price elasticity demand) określa stopień zmiany (wrażliwość) popytu na dobro na skutek zmiany jego ceny. Elastyczność tę wylicza się ze wzoru:

		% zmiana popytu
PED	=
		% zmiana ceny

Współczynnik elastyczności cenowej popytu przyjmuje znak ujemny (odwrotna relacja zmiany wielkości popytu do zmiany ceny). Wyjątki to dobra Giffena, dobra podlegające efektowi snobizmu i efektowi demonstracji (efekt Veblena).

MIESZANA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU (cross elasticity of demand, CED) jest miarą zmian popytu w zależności od zmiany ceny innego produktu. Elastyczność tę wyliczamy ze wzoru:

		% zmiana popytu
CED	=
		% zmiana ceny innego dobra

Mieszana elastyczność popytu wskazuje na siłę rynkową dobra. Jeśli jest niska, wówczas dane dobro ma wysoką siłę monopolową.
Wysoka wartość mieszanej elastyczności popytu wskazuje na dobra, będące substytutami, z kolei wartość ujemna wskazuje na dobra komplementarne.

DOCHODOWA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU (income elasticity of demand, IED) jest miarą zmian popytu w zależności od dochodu. Elastyczność tę wyliczamy ze wzoru:

		% zmiana popytu
IED	=
		% zmiana dochodu

Ujemną elastyczność dochodową popytu wykazują dobra podrzędne.

ELASTYCZNOŚĆ POPYTU A KLASYFIKACJA DÓBR

Posługując się elastycznością dochodową popytu możemy też dokonać KLASYFIKACJI DÓBR, dzieląc je na: dobra normalne (tu dwie podgrupy: luksusowe i podstawowe) oraz dobra podrzędne.
DOBRA NORMALNE - każde dobro, którego ilość nabywana rośnie wraz ze wzrostem dochodu i maleje wraz ze spadkiem dochodu (elastyczność dochodowa IED>0).

• DOBRO PODSTAWOWE - każde dobro, którego ilość nabywana rośnie wolniej niż dochód i maleje wolniej niż dochód; IED <0,1> (reaguje z mniejszą siłą na zmianę dochodu)

• DOBRO LUKSUSOWE - każde dobro, którego ilość nabywana rośnie w większym stopniu niż dochód i maleje w większym stopniu niż dochód; IED > 1 (reaguje z większą siłą na zmianę dochodu)

DOBRA PODRZĘDNE - dobro, którego ilość nabywana maleje wraz ze wzrostem dochodu i rośnie wraz ze spadkiem dochodu, IED < 0 (reakcja odwrotna).

EFEKT GIFFENA I VEBLENA

W teorii popytu istnieją dwa PRZYPADKI SZCZEGÓLNE: tzw. efekt Giffena oraz efekt Veblena. W obu wielkość popytu na dane dobro rośnie wraz z ceną tego dobra, wbrew sformułowanemu wcześniej prawu popytu. Inne są jednak przyczyny tego zjawiska.

EFEKT GIFFENA dotyczy niektórych dóbr niższego rzędu. W przypadku tych dóbr (zwanych też DOBRAMI GIFFENA) wzrost ceny powoduje wzrost popytu na nie - konsument nie może sobie już pozwolić na zakup żadnego innego dobra, stąd kupuje wyłącznie dobro Giffena.

EFEKT VEBLENA (EFEKT SNOBA) - dotyczy produktów luksusowych. Wzrost ceny tych dóbr powoduje wzrost popytu - są chętniej nabywane przez określoną grupę osób, chcącą się w ten sposób wyróżnić spośród innych.

W przypadku efektu Giffena i efektu snoba krzywa popytu ma odwrotne nachylenie niż w przypadku dóbr zwyczajnych.

ELASTYCZNOŚĆ ŁUKOWA I PUNKTOWA

Elastyczność łukowa, dotycząca nieciągłych zmian i obliczana na podstawie tabeli popytu (podaży), odnosi się do pewnego odcinka krzywej popytu (podaży).

Elastyczność punktowa, dotycząca zmian ciągłych i obliczana geometrycznie z krzywej popytu (podaży), odnosi się do poszczególnych punktów krzywej.

DOBRA SUBSTYTUCYJNE I KOMPLEMENTARNE

Dobra substytucyjne - dobra pełniące zbliżone funkcję, mogące się wzajemnie częściowo lub całkowicie zastępować.

Dobra komplementarne - dobra wzajemnie uzupełniające się, gdy wykorzystanie danego dobra wiąże się z koniecznością posiadania innego dobra.

CENOWA ELASTYCZNOŚĆ PODAŻY

Cenowa elastyczność podaży- intensywność reakcji producentów danego dobra na zmianę jego ceny, przejawiająca się skalą zmiany wielkości oferty.

DETERMINANTY ELASTYCZNOŚCI CENOWEJ POPYTU

czynniki mające wpływ na charakter elastyczności cenowej popytu, wśród których najważniejsze są:

• czas reakcji popytu na zmianę ceny,

• występowanie substytutów,

• znaczenie dobra w strukturze konsumpcji konsumenta i (związany z tym) charakter dobra.

PRZYCHÓD CAŁKOWITY - TR

ogólna suma uzyskana ze sprzedaży produktów. TR=p*q , gdzie q to liczba jednostek, a p to cena jednostkowa produktu. Inaczej mówiąc jest to iloczyn ilości sprzedanych jednostek danego dobra i ceny jednostkowej.

PRZYCHÓD PRZECIĘTNY - AR

przychód uzyskany na jednostkę sprzedanego produktu. Inaczej część przychodu całkowitego przypadająca na sprzedaną jednostkę danego dobra.

PRZYCHÓD MARGINALNY - MR

przyrost przychodu całkowitego związany ze wzrostem sprzedaży o jednostkę danego dobra.

TEORIA WYOBRU KONSUMENTA

DOBRO GIFFENA

to dobro, na które wzrasta popyt konsumenta, gdy wzrasta jego cena

UŻYTECZNOŚĆ CAŁKOWITA

całkowite zadowolenie, jakie osiągnie jednostka z konsumpcji określonej ilości danego dobra.

UŻYTECZNOŚĆ MARGINALNA

przyrost zadowolenia, jakie osiąga konsument ze zwiększenia konsumpcji danego dobra o jednostkę

OPTIMUM KONSUMENTA

poziom konsumpcji dwóch dóbr, który maksymalizuje zadowolenie z konsumpcji. Jest to punkt, który znajduje się na najwyżej położonej, możliwej do osiągnięcia przy istniejących ograniczeniach krzywej obojętności, stycznej do linii budżetowej

OGRANICZENIA KONSUMENTA

obiektywne ograniczenia wyborów konsumenta w postaci jego dochodów oraz cen dóbr, które znajdują się na rynku.

KRZYWA OBOJĘTNOŚCI

krzywa, która przedstawia wszystkie kombinacje dwóch dóbr, dające konsumentowi takie samo zadowolenie

---