Popyt sztywny	Popyt nieelastyczny	Popyt proporcjonalny	Popyt elastyczny
Popyt doskonale elastyczny

ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU

Elastyczność cenowa popytu informuje nas o tym o ile % zmieni się popyt na dane dobro, jeżeli cena tego dobra zmieni się o 1%. Jest to relacja między względnymi zmianami popytu, a powodującymi je względnymi zmianami ceny.

Ed(p) = (-1)∆D/D : ∆P/P = (- 1) D1-D0/D : P1-P0/P

(-1) zostało dodane do wzoru by uniknąć uniedogodnień, ponieważ zwykle popyt jest odwrotnie proporcjonalny do ceny.

ELASTYCZNOŚĆ PODAŻY

Elastyczność cenowa podaży - jest to procentowa zmiana popytu pod wpływem procentowej zmiany ceny. Współczynnik cenowej elastyczności podaży ES informuje nas o tym o ile % zmieni się podaż na dane dobro, jeżeli cena tego dobra zmieni się o 1%. Jest to relacja między względnymi zmianami podaży, a powodującymi je względnymi zmianami ceny.

ES=∆S/S : ∆P/P = S1-S0/S : P1-P0/P

Charakterystyka

Elastyczność cenowa popytu jest to stosunek względnej (procentowej) zmiany wielkości popytu do względnej( procentowej) zmiany czynnika, który tę zmianę wywołał, czyli zmiany ceny danego dobra bądź usługi. Można ją określić tylko w stosunku do czynników mierzalnych.

Wyróżnia się trzy główne typy elastyczności cenowej popytu: prostą, mieszaną i dochodową, jednak prosta cenowa elastyczność popytu jest stosowana najczęściej, dlatego też gdy mówi się o elastyczności popytu bez podania przymiotników, ma się na myśli ten typ elastyczności.

Wzór na elastyczność cenową popytu wygląda następująco:

gdzie:

• Ec - współczynnik cenowej elastyczności popytu

• Δp - przyrost wielkości popytu na skutek zmiany ceny

• p- dotychczasowa wielkości popytu na dane dobro przy cenie c

• Δc- przyrost ceny danego dobra

• c- dotychczasowa cena danego dobra

Znak (-) we wzorze stosuje się w celu uniknięcia wyniku ujemnego , który wynika z odwrotnej zależności między ceną a wielkością popytu. Współczynnik Ec informuje o sile reakcji konsumenta na rynku na zmieniające się ceny dóbr i usług i przyjmuje wartości z przedziału od zera do nieskończoności. </div>

Rozszerzenie tego tematu znajdziesz w: Elastyczność popytu oraz Elastyczność dochodowa popytu

Interpretacja

Rysunek po prawej pokazuje efekty przesunięcia krzywej podaży przy dwu różnie położonych krzywych popytu (d i D'). Krzywa D' jest bardziej elastyczna niż krzywa D. Innymi słowy, określonej zmianie ceny odpowiada na krzywej D' większa zmiana nabywanej i sprzedawanej ilości produktu aniżeli na krzywej D.

Załóżmy, że początkową krzywą podaży jest krzywa S1, która przecina obydwie krzywe popytu w punkcie a, przy cenie P1 i ilości Q1. Obecnie krzywa podaży przesuwa się do położenia S2. W przypadku mniej elastycznego popytu, opisanego krzywą D, następuje stosunkowo duży wzrost ceny (do poziomu P2), połączony ze stosunkowo niewielkim spadkiem sprzedawanej ilości (do Q2). Rysunek osiąga nową równowagę w punkcie b. Gdy popyt jest bardziej elastyczny, czemu odpowiada krzywa popytu D', nastąpi niewielki wzrost ceny (do poziomu P3), połączony ze stosunkowo dużym spadkiem wielkości sprzedaży (do Q3). Równowaga na rysunku osiągnięta zostanie w punkcie c. (J. Sloman 2001, s.60-61)

Przykład

Jeśli spadek ceny o 2% zwiększa rozmiary popytu o 1% to elastyczność cenowa popytu wynosi 0,5.

Rozważmy jako przykład dwa produkty: benzynę i kalafior. W przypadku benzyny wzrost ceny spowoduje prawdopodobnie bardzo niewielkie zmniejszenie zapotrzebowania. Kto chce nadal jeździć samochodem, będzie po prostu musiał zapłacić więcej. Niewielu kierowców przesiądzie się na rower, niektórzy będą starali się ograniczyć wyjazdy samochodem, ale dla większości ludzi podwyżki ceny paliwa nie wypłynie znacząco na intensywność użytkowania samochodu.

Natomiast w przypadku kalafiorów podwyżka ceny może doprowadzić do znaczącego spadku popytu, ponieważ nabywcy mają do wyboru różne rodzaje warzyw. Wiele osób, kupując je, zwraca uwagę na cenę wybiera te gatunki, które są relatywnie tanie.

Reakcję popytu na zmiany ceny wyraża elastyczność cenowa popytu. Znając elastyczność cenową popytu na określony produkt, możemy przewidzieć, jak przesunięcie krzywej podaży danego produktu wpłynie na poziom ceny i nabywaną ilość. (J. Sloman 2001, s.60)

Podsumowując jest to stosunek względnej (procentowej) zmiany wielkości zapotrzebowania na dane dobro do względnej zmiany jego ceny. (D. Begg 2003, s. 115)

Rodzaje popytu ze względu na elastyczność cenową

Wyróżnia się kilka rodzajów popytu ze względu na jego elastyczność cenową:

• proporcjonalny, gdy procentowa zmiana popytu jest taka sama jak procentowa zmiana ceny Ec=1

• elastyczny, gdy procentowa zmiana popytu jest większa od procentowej zmiany ceny Ec > 1

• nieelastyczny, gdy procentowa zmiana popytu jest mniejsza od procentowej zmiany ceny 0< Ec <1

• całkowicie nieelastyczny(sztywny), gdy wielkość popytu nie reaguje na zmianę ceny dobra. Ec=0

• Doskonale elastyczny, gdy przy danej cenie wielkość popytu może przybierać dowolne rozmiary. Ec

Czynniki wpływające na elastyczność popytu

Ogólnie popyt nazywamy elastycznym, gdy jego elastyczność cenowa jest mniejsza od 1 natomiast nieelastycznym, gdy jego elastyczność przyjmuje wartości między 1 a 0.

W zależności od sytuacji stosuje się jeden z dwóch rodzajów cenowej elastyczności popytu: punktową lub łukową. Współczynnik elastyczności punktowej stosuje się, gdy zmiany cen są małe i oblicza się go dla konkretnych punktów leżących na krzywej popytu, a współczynnik elastyczności łukowej dotyczy dużych zmian cen i oblicza się go dla określonego odcinka na krzywej popytu.

W miarę przesuwania się wzdłuż krzywej popytu elastyczność popytu maleje.

O poziomie cenowej elastyczności popytu decydują:

• charakter zaspokajanych potrzeb

• istnienie lub brak substytutów

• poziom ceny danego dobra

• struktura rynku

• horyzont czasowy

• znaczenie dóbr

Charakterystyka

Elastyczność podaży jest miarą względnej (procentowej) zmiany podaży wywołanej względną zmianą określonego czynnika wpływającego na podaż. Informuje o wrażliwości podaży na zmiany czynników ją kształtujących.

Dana jest wzorem:

gdzie:

• 
  - elastyczność podaży względem czynnika
  

• 
  - przyrost podaży

• 
  - wielkość podaży

• 
  - przyrost czynnika
  

• 
  - wartość czynnika
  

Cenowa elastyczność podaży

gdzie:

• 
  - elastyczność podaży względem ceny danego dobra
  

• 
  - przyrost podaży

• 
  - wielkość podaży

• 
  - przyrost ceny dobra

• 
  - cena dobra

Współczynnik elastyczności cenowej podaży wyraża relatywną zmianę wielkości podaży w stosunku do relatywnej zmiany ceny danego dobra. Informuje o tym o ile % zmieni się podaż na dane dobro, jeżeli cena tego dobra zmieni się o 1%. </div>

Rodzaje elastyczności

W zależności od wartości współczynnika cenowej elastyczności podaży wyróżnia się:

• ES = 0 - podaż nieelastyczna (rys. 1a) zmiana ceny nie wywołuje żadnych zmian w wielkości podaży.

• ES = 1 - podaż jednostkowa (rys. 1b) % zmiana wielkości podaży jest dokładnie równa % zmianie ceny.

• 0 < ES < 1 - podaż mało elastyczna (rys. 1c) % zmiana wielkości podaży jest mniejsza od % zmiany ceny.

• ES > 1 - podaż elastyczna (rys. 1d) % zmiana wielkości podaży jest większa od % zmiany ceny.

• ES -> ∞ - podaż doskonale elastyczna (rys. 1e) minimalna % zmiana ceny wywołuje maksymalna % zmianę wielkości podaży.

Rys. Typy elastyczności podaży

Zmiany podaży pod wpływem czynników pozacenowych wpływają na zmianę ceny: wzrost podaży powoduje obniżkę ceny, zmniejszenie podaży jest przyczyną wzrostu ceny (przy założeniu niezmienności innych warunków rynkowych).

Determinanty elastyczności podaży:

• rodzaj towaru (np. dzieła sztuki, bogactwa naturalne charakteryzują się doskonałą nieelastycznością);

• horyzont czasowy (w bardzo krótkim okresie podaż jest sztywna, w długim natomiast jej elastyczność jest stosunkowo duża);

• struktura i poziom kosztów produkcji poszczególnych producentów

---