Monopol pełny jest drugą, skrajną w sensie teoretycznym, sytuacją na rynku. Sytuacja ta ma miejsce wówczas, kiedy w danej gałęzi przemysłu istnieje tylko jedno przedsiębiorstwo wytwarzające produkt nie posiadający substytutów. Monopolista jest jedynym faktycznym
i potencjalnym dostawcą produktu wytwarzanego w określonej gałęzi. Przedsiębiorstwo
i gałąź pokrywają się.
Model monopolu pełnego opiera się na czterech założeniach:
Produkty jednorodne lub zróżnicowane - monopol pełny może wytwarzać produkty jednorodne lub zróżnicowane. Zakłada się, że na rynku nie istnieją bliskie substytuty tych produktów.
Jeden sprzedający i wielu kupujących.
Założenie doskonałej informacji o rynku
Brak możliwości wejścia do działalności opanowanej przez monopol pełny. Występuje bariery zabezpieczające monopolistę przed konkurencją ze strony rywali. Bariery techniczne, ekonomiczne lub administracyjno-prawne. Np. monopolista może być jedynym właścicielem strategicznego zasobu np. boksytu, może wejść w posiadanie patentu lub praw autorskich uniemożliwiających powielanie produktu przez innych producentów. Monopolista może posiadać prawo wyłączności na sprzedaż danego produktu na danym obszarze geograficznym, itp. Podsumowując, bariery wejścia należałoby rozumieć jako koszty, które potencjalni konkurencji muszą ponieść zanim będą w stanie konkurować. Bariery te mogą stanowić istotną przeszkodę rozwoju potencjalnej konkurencji.
W monopolu pełnym monopolista jest jedynym producentem lub sprzedającym na rynku dlatego krzywa popytu na jego produkty jest równoznaczna z krzywą popytu rynkowego. Monopol pełny jest równoznaczny z gałęzią przemysłu. w rezultacie krzywa popytu monopolu pełnego ma nachylenie negatywne a jej elastyczności zawarte są między 0 i - nieskończoność.
Przy każdej wielkości produkcji PM leży poniżej krzywej popytu, a rozpiętość ta jest tym większa, im mniej elastyczny jest popyt. Jednocześnie im większa jest produkcji, tym większa będzie strata utargu z już wyprodukowanych jednostek, spowodowana obniżeniem ceny
w celu sprzedania dodatkowej jednostki. Dla danej krzywej popytu utarg krańcowy (PM) odchyla się tym mocniej poniżej ceny, im wyższy jest poziom produkcji.
Utarg marginalny monopolu wynosi: PM = Δ PC/ Δ Q lub inaczej PM = P(1 + 1/Ep). Elastyczność cenowa popytu przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjnego równa się
( - nieskończoność). W rezultacie cena równa jest przychodowi marginalnemu (P = PP = PM). Popyt na produkty monopolu pełnego nie jest linią poziomą lecz linią o nachyleniu negatywnym. Monopol pełny będzie dostarczał na rynek produkty do chwili gdy PM spadnie poniżej zera.
Utarg całkowity monopolu (PC) rośnie wraz ze zwiększaniem produkcji i sprzedaży osiągając maksimum przy wielkości produkcji Q1. W punkcie tym PM = 0 a Ep = -1. Monopol nie będzie zwiększał produkcji ponad Q1, bowiem między Q1 i Q2 przychód marginalny jest ujemny, a przychód całkowity zaczyna spadać.
Wielkość produkcji maksymalizująca zysk (Qe) wyznacza punkt równowagi monopolu
w krótkim okresie. Monopol pełny sam wyznacza cenę sprzedaży swoich produktów i koryguje ją w zależności od reakcji popytu. W punkcie równowagi może ustalić cenę maksymalną po której sprzeda wszystkie wytworzone produkty maksymalizujące zysk monopolu. Jest to cena monopolowa.
Podaż przedsiębiorstwa definiujemy jako zależność funkcjonalną pomiędzy ceną rynkową i wielkością produkcji, którą przedsiębiorstwo oferuje na rynku. W przypadku monopolu nie ma jedynego związku pomiędzy ceną i oferowaną wielkością produktów. Krótkookresowa krzywa podaży monopolu nie istnieje.
Zasadnicze różnice między przedsiębiorstwem działającym w warunkach doskonałej konkurencji i monopolu pełnego są następujące:
przedsiębiorstwo konkurencyjne wytwarza w punkcie równowagi więcej produkcji niż monopol (Qk > Qm);
cena sprzedaży monopolu jest większa niż cena sprzedaży produktów przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjnego (Pm > Pk);
zysk monopolowy jest większy od zysku przedsiębiorstwa doskonałej konkurencji.
Różnicowanie cen jest praktyką polegająca na stosowaniu różnych cen na to samo dobro czy usługę w zależności od tego kto i ile kupuje, przy założeniu, że koszty krańcowe nie różnią się ze względu na osobę nabywcy.
Doskonałe różnicowanie cen polega na sprzedawaniu każdej jednostki danego dobra czy usługi po możliwej do osiągnięcia cenie maksymalnej. W tym przypadku krzywa krańcowego utargu firmy pokrywa się z krzywa popytu na towar tej firmy.