To tylko hipotezy
Gminy chrześcijańskie w starożytności
2 zasadnicze
1 znaczenie kapłaństwa
2 struktura jerozolimska
Pater familes - właściciel domu i ludzi, którzy w tym domu się znajdują
Gminy [tendencje]
1 jorozolimska
2 pozostałe gminy - funkcjonują na zupełnie innych zasadach
Struktura organizacyjna gminy jerozolimskiej:
3 elementy
1 kolegium apostolskie
-w skład wchodzą 12 apostołowie, kolegialny urząd - ale szybko jednak wyłania się hierarchia i na czele stoi piotr
-to co w samej gminie nazywa się kolegium apostolskie przenosi się na inne gminy
2 kolegium prezbiterów
-nazywa się od greckiego terminu presbis [starszy]
-ciało kolegialne ale z hierarchizowane
- w gminie jerozolimskiej Jakub [1 przewodniczący potem w gminie Jerozolimskiej]
- na strukturze synagogalnej - prototyp funkcji kapłańskiej
-heleniści, funkcjonujący jako odmienna grupa, uskarżali się że nie żydów się zaniedbuje - powód stworzenia 7 którzy usługiwali przy stołach
3 „kolegium 7” - diakonów
-z pośród helenistów
- do III wieku np. w Azji mniejszej
Helleniści
1 żydzi zhellenizowani
2 prozalici - ludzie nawróceni na judaizm a potem na chrześcijaństwo - pierwotnie z hellenizowani
3 eseńczycy, którzy przeszli na chrześcijaństwo
7 stopni: [w listach apostolskich]
1 apostołowie
2 prorocy,
3 nauczyciele
[3 pierwsze funkcje najważniejsze: apostoł, prorok, nauczyciele]
Czynienie cudów
prorokowanie
Pomoc
Mówienie językami
//jeszcze jeden
Apostołowie jako migrujący zwierzchnicy - sprawują władze naczelną za pomocą swoich uczniów, którzy przebywają w danych gminach
Paweł z Tarsu - apostołem [apostols - wysłaniec] - nazwać można tego, który został przez Chrystusa do noszenia ewangelii - zrównuje apostoła z misjonarzem]
W tym sensie Paweł staje się apostołem
W jaki sposób jest rozumiany palestyński autorytet.
W gminach palestyńskich dominuje idea charyzmatu - pojawiają się prorocy, mówiący językami, prorokowanie, czynienie cudów
Skłonność do religijności iracjonalnej - opartej na tym co nieracjonalne
Apostoł to ten, kto posiada nadprzyrodzoną moc - i dlatego posiada moc
Korzenia, źródła ideałów charyzmatów:
-przekonania, że apostołowie posiadają specjalną łaską ducha świętego i dlatego mogą szachować charyzmatami
Prorokowanie montemus?
-ruch montalastyczny? We Frygi
-ten ruch doprowadził do powstania dyskusji na temat charyzmatów i w jaki sposób można używać charyzmatów
-przywódca sam ogłosił się,żę posiada charyzmaty
-prorok - jako naczynie dla ducha, przez które duch przemawia - to jest odrzucone potem
-tu prorokowanie w 1 osobie i całkowicie nim owładną
-funkcjonuje przez cały II wiek
Prorokowanie w 3 osobie było w starym testamencie „bóg powiedział mi”
Odrzucenie jego proroctwa byłoby jednocześnie odrzuceniem ducha świętego
Tertulian najpierw zwarczałherezje a potem sam przystompiłdo Montalistó
Dosyć szybko z 2 gmin jerozolimskich i poza palestyńskich nakładały się na siebie - trzon instytucjonalny - stanowi jerozolimski ale nałożona na to jest idea charyzmatu
Gmina Jerozolimska: nałożone2 gminy poza palestyńskie
Kolegium apostołów apostoł apostoł
Kolegium prezbiterów kapłan,biskup prorok
Kolegium siedmiu diakon nauczyciel
Koncepcja ordynacji - udzielenie święceń kapłańskich
Oznacza, że mocą kapłańska dysponuje charyzmatem kapłańskim
Można zaobserwować powszechną tendencją
Z jednej strony charyzmatem dysponowali prezbiterzy, biskupi [synonim początkowy - nałożenie rąk] a obok diakonat
Były też diakonistki
Status społeczny w świecie greckim - chrześcijaństwo okazuje się, takim ruchem, które lgnęły do niego kobiety - miały większą w nim rolę - kobietom przykazywano charyzmat ducha świętego
Kobietom przekazywano łaskę charyzmatów
Nie tylko pomocniczą w samych gminach ale przyjmują też funkcje kierownicze np. nakładanie rąk
Przygotowują do chrztu kobiety - i oni namaszczają podczas samego rytu kościelnego
Ta rola spotykała isę z kontrowersjami już od początku np. w lsitach świętego Pawła
Między innymi w takich ruchach jak montanizm przyczyniło się do wyrugowania kobiet z funkcji w kościele
Jeszcze w 1 wieku obydwie funkcje są kolegialne - zespoły biskupów i diakonów - prawdopodobnie wybierani z całej gminy
W 2 wieku obserwujemy stopniowe zanikanie tej kolegialnej struktury, które rozkodowują się, centralizują się i przeobrażają się w episkopat monarchiczny - będzie w 3 wieku jako powszechność:
Na czym polega:
- zasadniczo polega na od najniszższych
Grupa diakonów, prezbiterów - -funkcje kapłańskie
Grupa biskupów - każda grupa prezbiterów ma 1 biskupa
Funkcje biskupa:
Zarządzanie
Kontakty z innymi gminami
Zasadnicze przyczyny, ustalenia hierarchii:
1 zniknięcie apostołów - wyodrębnienie, wyobraźnie biskupów traktowanie jako spadkobiercy apostołów
2 problemy za jakimi się borykał kościół w 2 wieku - herezje gnostyckie i inne - kościół rozrasta się tez obszarowo - kwestia jedności całego kościoła
Na czoło wysówa się biskup związku z tym pojawia się teologiczna podbudowa funkcji biskupa - spotykamy się w 2 wieku np. u Ignacego [Afrykańskiego?] - biskup jako reprezentant boga na ziemi - tytuł „ziemskiego odpowiednika niebiańskiego monarchii” - porównanie do żywej ikony chrystusa
Refleksja teologiczna - nadawanie charakteru sakralnego
Kościół potrzebował instrumentu przestrzegania ortodoksji - szukanie w samej spójności jednolitości kościoła jako organizacji - w 2 wieku zasada sukcesji apostolskiej - kościół odwoływał się w 1 wieku też [wzmianka o chaosie w kościele korynckim - jako haczyk do przywrócenia do kapłaństwa ]
2 wieku - apostołowie funkcjonowali charyzmatem prawdy - zakłada ona charyzmatem ducha świętego, za sprawą, którego funkcjonowali oni prawdą wiary
Precyzuje się za pomocą sukcesji - sakramentów kapłańskich - biskup na mocy sakramentów udzielanych przez innego biskupaz, apostolskie charyzmaty prawdy [tu coś źle jest]
Kościół jako instytucje dysponuje prawdziwą nauką - przekazywaną przez kolejnych apostołów
Kościół jest zgodny z naukami apostolskimi dlatego jest ortodoksyjnym
Kościół staje się narzędziem ortodoksji -
Kościół staje się powszechny
Łączność pomiędzy biskupami
Kościół przekształcił się w strukturę jednolitą
Zasada sukcesji apostolskiej do której kościół odwołuje się wielokrotnie ma masę znaczeń
Różnie będzie się odwoływać w różnych kontekstach
Od 2 wieku - sporządzono listę funkcjonujących biskupów w danej gminie by doprowadzać genologię do dzielnicy apostolskiej
Coraz większa skłonność do odwoływania się do sukcesji apostolskiej robiło sporo problemów np. przy ustalaniu nowego testamentu
Didache zostało wyrzucone bo nie było możliwe ustalenie czyje to jest
Kiedy spróbuje się prześledzić w jaki sposób i na jakich podstawach kształtowano strukturę:
Zasada sukcesji apostolskiej - z czasem niektóre biskupstwa [centra chrześcijański[ próbowały budować swój szczególny autorytet - bezpośrednio założone przez apostołów - sam ten fakt powinien skłaniać do szczególnej pozycji w świecie chrześcijańskim - aspirowały tak : Rzym, Antiochia, Aleksandria - od apostoła Piotra.
Rzym - sprawa jasna [ przez Piotra]
Antiochia - odwoływanie się do Piotra jest wątpliwe - bo tu nauczał między innymi Piotr
Aleksandria - odwoływanie się do Piotra jest wątpliwe - zgodnie z legendami - przez Marka który był uczniem Piotra -
Zasada akomodacji - dostosowanie struktury kościelnej do struktury cesarstwa rzymskiego
- Dioklecjan pod koniec 3 wieku, podzielił obszar cesarstwa rzymskiego na 12 diecezji
Potem prowincje - na czele metropolita
//powtórzenie tego podziału przez kościół
Cały kościół podzielił się na zasadnicze jednostki miejskie
Każda stolica prowincji jest metropolia a na niej stał biskup metropolitarny [Bez specjalnej godności - nie mniej stopniowo, jako administrator prowincji ma większą wagę]
Biskup metropolitarny zaczyna: pełnić funkcje zwierzchnika danej prowincji, nadzoruje biskupów w swoich biskupów
Synod prowincjonalny
Na soborze Nicejskim 325 roku - oficjalnie wchodzą w życie te podziały - system diecezji [największe jednostki], każda składa się z kilku prowincji na czele których stoi biskup,
Szczególne znaczenie 3 diecezjom:
Italii - w Rzymie
Egiptu - w Aleksandrii
Wschodu - ze stolicą w Antiochii
W ten sposób kościół podkreśla znaczenie tych ośrodków i do tego jeszcze Jerozolima jako stolica o szczególnym znaczeniu symbolicznym ale administracyjnie należało do metropolii w cezareii [Italii?]
Dalsza ewolucja w Konstynapolu 381 może rok
Ustala się zasada funkcjonowania poszczególnych obszarów
Zakazuje się funkcji liturgicznych poza swoją diecezją
Ale przyznaje się dużą autonomię dyscyplinarną i normatywną - o wszystkim decyduje synod prowincjonalny
Kościół starożytny będzie funkcjonował w oparcie o duże lokalne kościoły
-kwestia Konstantynopola i przyznania specjalnego statusu stolicy Konstantynopola
-nazywany jest drugim Rzymem [piąta stolica]
Od 4 wieku drugi Rzym = Konstantynopol
381? Hierarchia urzędów kościoła
Najwyższa władza:
Patriarchowie - najwyższy hiararchia w kościele - zwierzchnik ościową lokalnego [samodzielnego] - ma nad sobą tylko wyłącznie biskupa Rzymu - pierwszego z patriarchów -primus In te pares - pierwszy pomiędzy równymi
Porządek hierarchiczny:
1 rzym
2 Konstantynopol
3 Aleksandria
4 Antiochia
5 Jerozolima
[razem tworzą Pentriarchia - rządy pięciu kościołów lokalnych]
Zasada ta miałą być gwarantem jedności kościoła
Kościół może podejmować wszystkie dogmatyczne, doktrynalne i hedoniczne postanowienia tylko wtedy kiedy jest reprezentowany przez wszystkie pięć kościołów [pentriarchiów] tak samo jest z soborami - pięć patriarchatów musi być
Pojawia się ekumenizm
Dzięki zasadzie pentriarchi - kościół reprezentuje strukturę wertykalną ale kolegialną
Problem prymatu Rzymu - od początku nie kwestionowano, że 1 jest biskup Rzymu, uznawano, że jest Primus In te pares - pierwszym po między równymi
Żadne z pozostałych wschodnich patriarchatów nigdy tego nie kwestionowały - objawiało się to w tym, że do Rzymu można było się odwoływać co do spraw spornych - instancja apelacyjna
Ostateczne decyzje może podejmować ciało kolegialne, sobór powszechny
Na tym gruncie powstawały konflikty pomiędzy Rzymem a Konstantynopolem
Podłoże tego konfliktu:
Ściśle polityczne - [Rzym jest słabym ośrodkiem politycznym bo jest biedny, ma problemy wewnętrzne]; nie są ośrodkiem który jest zagrożeniem; do tego wzrastające rozczenie konstantynopoloa, coraz większe pretensje żeby zostać zwierzchnikiem, osiągnięcie rangi Rzymowi
Między Rzymem a Konstantynopolem - wymiana poglądów na temat władzy kościelnej
Zasady dotyczące szczególnej rangi Rzymu bądź Konstantynopola
Zasada sukcesja[Rzym] i akomodacji[Konstantynopol]
W 3? wieku odwołanie do tekstu z ewangelii mateusza - piotr mając klucze jest fundamentem kościoła
W 2? wieku Stolica Piotrowa - Rzym
381 roku środowiska związane z dworem cesarskim, starają się drugą rangę dla Konstantynopola stworzyć
Papież doszukiwał się ataku na prymat Rzymu i nie chciał uznać postanowień
Konstantynopol patriarchat ekonomiczny - sam sobie wziął ten tytuł - miało sugerować zwierzchność całego kościoła - podważenie prymatu papiestwa - prymat honorowy w świecie wschodnim
Struktura kościoła na wschodzie i na zachodzie:
Specyfika na zachodzie w około jednego biskupa Rzymu
Ścieśle scentralizowany i pozostaje pod bezpośrednią władza biskupa Rzymu jako zwierzchnika
Na wschodzie - wierny zasadom starożytnego świata, struktura kolegialna na idei pentarchii, autokefalia, samorząd, to co decyduje o jedności łączność kanoniczna poszczególnych kościołów
W jaki sposób kościół wschodni schizma dla kościoła
Przywiązanie do idei pentarchii - koniecznie 5
W momencie schizmu biskup odstaje od pentarchii - istnieje jednego pustego miejsca
Przyjęcie takiej opcji i takiej podbudowy miało ogromne konsekwencje dla całego kościoła wschodniego
Kościół nie może podjąć żadnych postanowień doktrynalnych - bo nie jest cały
Od 1054 nie podjęto żadnych decyzji - oczekuje się powrotu do jedności kościoła