Historia psychologii

Wykład 3: Arystoteles (384 - 322 p.n.e.) i jego wkład w rozwój psychologii

Arystoteles - pierwszy myśliciel, który opisowi zjawisk psychicznych poświęcił osobne prace - rozprawy O duszy, O zmysłach i przedmiotach spostrzegania oraz O pamięci i przypominaniu. Jest to pierwszy systematyczny wykład znacznej części problematyki psychologicznej, szczególnie psychologii poznania.

Związek duszy i ciała

1. Dusza jest formą, pojęciem, którą posiadają wszystkie ciała mające w swojej możności życie - podział na ciała ożywione i ciała nieożywione. Ciała ożywione mają życie samo w sobie. Ciało jest materią, potencją, dusza jest formą, aktem.

2. Mówienie o duszy to opisywanie tego, co robią ciała, które duszę posiadają - czyli czym różnią się ciała ożywione od ciał nieożywionych.

3. Jeżeli ciało jest zdolne do możliwości życia, to dusza jest tym elementem, który decyduje o formie tego życia. Człowiek to materia ożywiona przez duszę.

4. Dusza ożywia i przenika całe ciało równocześnie stanowi cel wewnętrzny życia - jest skutkiem i rozwinięciem celowości tkwiącej w samej naturze psychiki.

5. Dusza i ciało są nierozerwalne - dusza może istnieć tylko w połączeniu z ciałem.

6. Trzy formy duszy......dusza jest tym, mocą czego żyjemy, spostrzegamy i mamy rozum.

Istota życia

1. Istotą życia jest pneuma - wewnętrzna (krew) oraz zewnętrzna (powietrze).

2. Centrum życia - doznawania jest serce.

3. Rozum jest wyłącznie funkcją duszy rozumnej, nie ma swojego organu. Rozum teoretyczny i rozum praktyczny.

Natura doznawania

1. Doznawanie jest ruchem. Postrzeganie przedmiotów polega na tym, że dany przedmiot jest zdolny pobudzać określony organ - jest wówczas asymilowany, tzn. rozpoznawany i poznawany.

2. Doznawanie jest zdolnością rozróżniania.

3. Dusza zdobywa wiedzę o świecie za pomocą 5 zmysłów, zapamiętane spostrzeżenia stanowią podstawę dla czynności rozumu.

Natura pamięci

1. Pamięć jest to zdolność zatrzymywania ruchu. Jest to odtworzenie obrazu pod nieobecność bodźca.

2. Prawa pamięci - kojarzenia. Jeden obraz może być przyczyną drugiego, jeżeli poprzednio występował w jakimś z nim związku - podstawa późniejszej teorii asocjacji (jeżeli pomiędzy aktami świadomości istnieje pewien związek, to mogą one się ze sobą kojarzyć i tworzyć zjawiska złożone).

Wyobraźnia

Jest pewną władzą pośrednią pomiędzy zmysłami a rozumem.

Podstawa zachowania człowieka

1. Doznawanie i usiłowanie - dążenie, akt dobrowolny, akt sięgania po określony przedmiot (zach. celowe).

2. Podstawę życia stanowi doznawanie, usiłowanie i afekty.

3. Siły ukierunkowujące aktywność człowieka: siły sprawcze (przed) oraz przyczyny celowe (po).

Znaczenie filozofii starożytnej dla psychologii:

1. Rozróżnienie ( niezależnie czy rozłączenie czy nie) niematerialnej duszy i materialnego ciała spowodowało, że problem ten dla psychologii istnieje w różnych postaciach jako stały - każda ogólniejsza koncepcja psychologiczna musi się do tego problemu ustosunkować.

2. Podjęcie przez starożytnych filozofów w ramach swoich rozważań głównie problemów dotyczących poznania spowodowało, że przez dłuższy czas psychologia była nauką o procesach poznawczych, o istocie i mechanizmach poznawania.

---