Liryki

I Twórczość:

- stylizacja ludowa, stylizacja folklorem (bohater chłop, szlachcic)

- twórczość ludowo-żołnierska, tradycja polskiej pieśni wojennej

- cechy gawendy (prostota języka, budowy, moralizowanie, kultura sarmacka)

- mesjanizm

I Śpiew Janusza

- gawęda

- pieśń skierowana do prostego ludu polskiego

- Janusz - śpiewak, chce poprzez swą pieśń zostawić po sobie jedyny ślad.

- swą wiarygodność podbudowuje tym, że „całą Polskę zna”, bywał w różnych zakątkach, zna historię polski (mowa o konfederacji barskiej, zna legendę o Lechu)

- jest zarówno poetą jak i żołnierzem „brat po mieczu i po lutni”, nie chce mówić o swojej przeszłości, ale najwidoczniej niejedną bitwę widział

- jest świadomy swej ogromnej roli dla polskich „braci” - jego pieśń „słodzi dolę” ,poezja zagrzewająca do walki, budząca staropolskie, tradycyjne wartości narodowe, zagrzewa młodych do walki, bo kto im te lata młodości zwróci.

- pociesza naród, że on już wiele widział, wiele wycierpiał, jednak wszystko przeżył.

- utwór niezwykle rytmiczny.

II Mazur

- dziarska piosenka żołnierska o ojczyźnie

- wychwalanie ze szczególnym zwróceniem uwagi na piękno i niepowtarzalność regionu Mazowsza (piękne stoję, dziewczyny)

- wychwala niezwykłą odwagę i waleczność mazurskich ludowych żołnierzy (podmiot ostrzega moskali i cara Mikołaja przed gniewem mazurów)

- troska o regionalną charakterystyczność

- podmiot mówi, ze gdyby Bóg teraz tworzył świat, to zamieszkiwały by go te właśnie ludy, a pośród nich, na zgryzotę car Mikołaj ;)

- niezwykle rytmiczna piosenka, z elementami żartobliwymi.

III Śpiew z mogiły

- pieśń żołnierska

-wiersz pisany z perspektywy klęski powstania, o tym, jak wielką klęską był upadek powstania, z którym wiązano wielkie nadzieje.

- podmiot opisuje zniszczone miasta i opuszczone gospodarstwa, na których nie ma kto pracować, ludzie poginęli, a reszta popadła w niemoc, nawet piękno polskiej natury nie potrafi obudzić w rodakach sił do walki i odbudowy państwa.

- wiersz nawołujący do zorganizowania się Polaków, którzy ulegli rozproszeniu. Postulat pracy organicznej, która umożliwiłaby odbudowanie Polski.

IV Pożegnanie

- piosnka ludowa

- sytuacja liryczna jest niezwykle prosta: obraz pożegnania kochanków. „Panna młoda” żegna się ze swoim ukochanym, który „zbrojny” wyrusza walczyć o ojczyznę.

- młoda dziewczyna powierza swego ukochanego Bogu, każe mu się modlić, tłumacząc, że w ten sposób zapewni sobie opiekę boską i zwierzchnictwo. Daje mu krzyżyk i szkaplerzyk. Jednak wymowa wiersza jest pesymistyczna, bo podmiot liryczny stwierdza, że: „prędzej z szarej przędzy/ srebrna nić wypłynie/niż do jej chaty/ Staś kiedy zawinie”.

- motyw ułana, pięknej czekającej na niego dziewczyny, i wiernego konia.

---