Wincenty Pol
I Twórczość:
- stylizacja ludowa, stylizacja folklorem (bohater chłop, szlachcic)
- twórczość ludowo-żołnierska, tradycja polskiej pieśni wojennej
- cechy gawendy (prostota języka, budowy, moralizowanie, kultura sarmacka)
- mesjanizm
Liryki:
I Śpiew Janusza
- gawęda
- pieśń skierowana do prostego ludu polskiego
- Janusz - śpiewak, chce poprzez swą pieśń zostawić po sobie jedyny ślad.
- swą wiarygodność podbudowuje tym, że „całą Polskę zna”, bywał w różnych zakątkach, zna historię polski (mowa o konfederacji barskiej, zna legendę o Lechu)
- jest zarówno poetą jak i żołnierzem „brat po mieczu i po lutni”, nie chce mówić o swojej przeszłości, ale najwidoczniej niejedną bitwę widział
- jest świadomy swej ogromnej roli dla polskich „braci” - jego pieśń „słodzi dolę” ,poezja zagrzewająca do walki, budząca staropolskie, tradycyjne wartości narodowe, zagrzewa młodych do walki, bo kto im te lata młodości zwróci.
- pociesza naród, że on już wiele widział, wiele wycierpiał, jednak wszystko przeżył.
- utwór niezwykle rytmiczny.
II Mazur
- dziarska piosenka żołnierska o ojczyźnie
- wychwalanie ze szczególnym zwróceniem uwagi na piękno i niepowtarzalność regionu Mazowsza (piękne stoję, dziewczyny)
- wychwala niezwykłą odwagę i waleczność mazurskich ludowych żołnierzy (podmiot ostrzega moskali i cara Mikołaja przed gniewem mazurów)
- troska o regionalną charakterystyczność
- podmiot mówi, ze gdyby Bóg teraz tworzył świat, to zamieszkiwały by go te właśnie ludy, a pośród nich, na zgryzotę car Mikołaj ;)
- niezwykle rytmiczna piosenka, z elementami żartobliwymi.
III Śpiew z mogiły
- pieśń żołnierska
-wiersz pisany z perspektywy klęski powstania, o tym, jak wielką klęską był upadek powstania, z którym wiązano wielkie nadzieje.
- podmiot opisuje zniszczone miasta i opuszczone gospodarstwa, na których nie ma kto pracować, ludzie poginęli, a reszta popadła w niemoc, nawet piękno polskiej natury nie potrafi obudzić w rodakach sił do walki i odbudowy państwa.
- wiersz nawołujący do zorganizowania się Polaków, którzy ulegli rozproszeniu. Postulat pracy organicznej, która umożliwiłaby odbudowanie Polski.
IV Pożegnanie
- piosnka ludowa
- sytuacja liryczna jest niezwykle prosta: obraz pożegnania kochanków. „Panna młoda” żegna się ze swoim ukochanym, który „zbrojny” wyrusza walczyć o ojczyznę.
- młoda dziewczyna powierza swego ukochanego Bogu, każe mu się modlić, tłumacząc, że w ten sposób zapewni sobie opiekę boską i zwierzchnictwo. Daje mu krzyżyk i szkaplerzyk. Jednak wymowa wiersza jest pesymistyczna, bo podmiot liryczny stwierdza, że: „prędzej z szarej przędzy/ srebrna nić wypłynie/niż do jej chaty/ Staś kiedy zawinie”.
- motyw ułana, pięknej czekającej na niego dziewczyny, i wiernego konia.