PARLAMENT EUROPEJSKI

Status Parlamentu Europejskiego

Parlament Europejski jest organem o charakterze decyzyjnym Wspólnot Europejskich będącym ponadnarodowym zgromadzeniem niezależnych przedstawicieli społeczeństw państw członkowskich. Pozycja ustrojowa PE, została określona już w Traktacie Paryskim, następnie w Traktatach Rzymskich oraz w postanowieniach Konwencji z 2 marca 1957 r. PE jest jedyną instytucją Unii Europejskiej, która posiada bezpośrednią legitymizację do sprawowania władzy.

Geneza

W 1952 r., kiedy na mocy Traktatu Paryskiego powstało Wspólne Zgromadzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Traktaty rzymskie z 1957 r. przekształciły je w organ wszystkich trzech Wspólnot Europejskich. Nazwa Parlament Europejski pojawiła się w 1962 roku. Parlament początkowo liczył 350 deputowanych, którzy byli wybierani przez parlamenty krajów członkowskich. Od 1979 deputowani wybierani są w wyborach bezpośrednich przez obywateli państw członkowskich Wspólnot. Nie istnieje jedna ordynacja wyborcza do parlamentu, każdy kraj ma własne reguły liczenia głosów, ale przyjmuje się, że wszędzie wybory odbywają się w tym samym terminie.

Rozwój

W procesie rozwoju uprawnień PE wyszczególnić można kilka etapów:

1. 1952-1970 - PE, jako organ o charakterze konsultacyjnym i opiniodawczym

2. 1970-1975 - przyznanie PE pewnych uprawnień budżetowych

3. 1975-1979 - wprowadzenie procedury rozjemczej, w sytuacji konfliktu między uprawnieniami ustawodawczymi Rady, a uprawnieniami budżetowymi PE

4. 1979-1980 - PE po raz pierwszy wybrany w wyborach powszechnych i bezpośrednich

5. 1980-1987 - obowiązek wysłuchania opinii PE, w odniesieniu do aktów prawnych stanowionych przez Radę

6. 1987-1992 - zwiększenie wpływu PE na kształt legislacji we Wspólnotach (Jednolity Akt Europejski)

7. 1992-1999 - realna możliwość odrzucenia przez PE projektu aktu legislacyjnego, dziki wprowadzeniu procedury współdecydowania (Traktat z Maastricht)

8. 1999-2001 - wzmocnienie proregatyw nadzorczych oraz umocnienie roli legislacyjnej PE (Traktat Amsterdamski)

9. 2001 - nowy skład PE, przyznano role współustawodawcy w procesie legislacyjnym

Kompetencje

Najważniejsze uprawnienia Parlamentu obejmują:

• uprawnienia legislacyjne

• współudział w tworzeniu prawa poprzez procedury konsultacji, współpracy, współdecydowania i akceptacji zgody; uprawnienie to dotyczy tylko niektórych dziedzin polityki wspólnotowej, co do wielu pozostałych dziedzin wyłączne kompetencje prawodawcze ma Rada Unii Europejskiej

• uprawnienia budżetowe - Parlament zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania

• uprawnienia kontrolne

• prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów)

• prawo zadawania pytań Komisarzom

• zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie

• uprawnienia kreacyjne

• powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich

• zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego

• konsultacja kandydatur na członków Trybunału Rewidentów Księgowych oraz członków zarządu Europejskiego Banku Centralnego

Struktura wewnętrzna PE

Wyróżnia się cztery rodzaje organów:

• kierownicze: Przewodniczący, Prezydium, Konferencja Przewodniczących, Konferencja Przewodniczących Komisji oraz Konferencja Przewodniczących Delegacji

• polityczne: frakcje polityczne

• merytoryczne: komisje oraz delegacje międzyparlamentarne

• administracyjne: Sekretariat oraz personel pomocniczy

Parlament wybiera spośród swych członków przewodniczącego na 2,5-letnią kadencję, który reprezentuje Parlament na zewnątrz i kieruje jego obradami. Obecnie przewodniczącym PE jest Josep Borrell (PSE, Hiszpania).

Podział mandatów między państwa członkowskie

Parlament Europejski liczy obecnie 732 członków (deputowanych), sprawujących mandat wolny, wybieranych na pięcioletnią kadencję. Liczba posłów wybieranych w poszczególnych państwach jest w miarę proporcjonalna do liczby mieszkańców (z lekką nadreprezentacją krajów mniej ludnych). W Polsce wybiera się 50 posłów (w pierwszych wyborach w 2004 r., wyjątkowo 54, dodatkowe mandaty przypadły z puli miejsc należnych do Rumunii i Bułgarii).

Obrady Parlamentu

W takcie kadencji PE 2004-2009, na jego forum działa 7 frakcji politycznych. Kandydaci do Parlamentu startują w wyborach zwykle w barwach partii istniejącej w swoim kraju, jednak po wejściu do Parlamentu przyłączają się oni zwykle do jednej z frakcji politycznych funkcjonujących oficjalnie w Parlamencie, lub pozostają niezależni. Frakcje te odpowiadają mniej więcej ogólnemu podziałowi partii politycznych w Europie. Posłowie zasiadają w izbie parlamentu według przynależności do frakcji, a nie przynależności narodowej.

Organizacja prac Parlamentu

Prace w Parlamencie zasadniczo przebiegają dwuetapowo: 

• Przygotowanie do sesji plenarnej Zajmują się tym posłowie z poszczególnych komisji parlamentarnych, specjalizujących się w konkretnych dziedzinach działalności UE. Zagadnienia, które będą przedmiotem debaty w czasie sesji, podlegają również dyskusji w ramach ugrupowań politycznych. 

• Sesja plenarna Sesje plenarne odbywają się zwykle w Strasburgu (jeden tydzień w miesiącu), a czasami w Brukseli (sesje dwudniowe). Podczas sesji Parlament debatuje nad wnioskami legislacyjnymi i głosuje do nich poprawki przed podjęciem ostatecznej decyzji co do całego aktu. dotyczyć komunikatów Komisji, Rady albo też pytań dotyczących wydarzeń w Unii Europejskiej i na świecie.

Siedziby Parlamentu Europejskiego

Parlament Europejski ma trzy siedziby: w Brukseli (Belgia), w Luksemburgu oraz w Strasburgu (Francja).

Luksemburg jest siedzibą administracji Parlamentu (jego Sekretariatu Generalnego). Posiedzenia całego Parlamentu, zwane sesjami plenarnymi, odbywają się w Strasburgu, a czasem w Brukseli. Komisje parlamentarne spotykają się natomiast w Brukseli.

Ordynacja wyborcza

Ustalenie szczegółowych zasad przeprowadzania wyborów do Parlamentu Europejskiego pozostaje w kompetencji poszczególnych państw członkowskich. W Polsce tę kwestię reguluje odrębna Ustawa o Ordynacji wyborczej do PE.

Prawa wyborcze obywateli Unii

Czynne prawo wyborcze (prawo do głosowania) przysługuje każdemu obywatelowi UE, który ukończył 18 lat i nie został go pozbawiony w kraju pochodzenia. Obywatel Unii stale zamieszkały w państwie, którego nie jest obywatelem, ma prawo do głosowania na tych samych warunkach co obywatele tego państwa.

1

---