Encyklopedia prawa.
Wykład V
Sesja 27 listopada
Demokracja pochodzi od greckich słów demos - lud, kratos - władza.
Początki demokracji to starożytne miasta- państwa w Grecji, w starożytności panowała jeszcze w Rzymie. W średniowieczu demokracja panowała w niektórych państwach w Włoskich. W Polsce panowała demokracja szlachecka. Była to demokracja typu feudalnego. W rządzeniu udział brała tylko szlachta. Inne stany społeczne nie miały prawa głosu. W wielu państwach świata ludność walczyła o prawo do głosu i z czasem wywalczała sobie coraz szersze prawa. Od kilkudziesięciu lat cała ludność w wysoko rozwiniętych państwach ma prawo do głosowania.
Obecnie pozostało jedno kryterium przy głosowaniu. Cenzus wieku. Nie ma podziału ze względu na majątek, lub wykształcenie, jedynie ze względu na wiek.
W czasach starożytnej Grecji prawo do głosowania mieli tylko wolni obywatele. Była to ludność stosunkowo nieliczna w całym społeczeństwie greckim. Druga cechą było to że wszystkie decyzje były podejmowane w sposób bezpośredni.
Podobnie wyglądało to w państwach włoskich, gdzie prawo głosu miała tylko szlachta. Demokracja bezpośrednia sprawdzała się w małych państwach (Grecja, Włochy). Sprawa skomplikowała się gdy trzeba było podejmować decyzje w większych państwach.
W Polsce z początku też była sprawowana demokracja bezpośrednia. Z czasem w Polsce i na świecie za dużo osób by musiało brać udział w głosowaniu i dlatego zaczęto wybierać przedstawicieli. Największym zwolennikiem demokracji bezpośredniej był J. J Rousseau.
Mandat imperatywny - osoba wybrana przez grupę osób reprezentowała potrzeby grupy, która ją wybrała. Mandat imperatywny w tej chwili jest praktycznie nie stosowany. W tej chwili przede wszystkim jest mandat wolny.
Minimalne warunki, które państwo musi spełniać, aby zasłużyło na miano państwa demokratycznego:
Wolne nie skrępowane wybory - jeśli np.: tak jak to było w państwach komunistycznych nie mogą brać udział w wyborach wrogowie, demokracji, co oznacza, że nie może brać w nich większość opozycji to nie są to wybory, lecz wyraz akceptacji lub braku akceptacji dla danych rządów.
Wolność zrzeszania się - pochodna wolności wyborów, bo żeby zapewnić wolność wyborów obywatele muszą mieć wolność zrzeszania się w organizacje jakie chcą.
Wolność wypowiedzi. - Bez istnienia wolności wypowiedzi wolność wyborów i zrzeszania się nie miała by większego sensu, ponieważ część społeczeństwa nie mogła by się swobodnie wypowiadać na temat swojego programu, poglądów.
Równość w procesie głosowania, równość polityczne. - Chodzi tu o dwie sprawy. Po pierwsze, by każdy z obywateli miał równą ilość głosów. Po drugie, chodzi o to by nie było dyskryminacji różnych partii politycznych, by startowały na równych warunkach.
Demokracji sprzyja: Im państwo jest bogatsze, tym bardziej demokratyczne. Są od tego wyjątki np.: Kuwejt. Są także państwa biedne, które uważa się za państwa demokratyczne np.: Indie. Innym elementem jest wysoki poziom wykształcenia w społeczeństwie. Kolejnym jest polityka socjalna na wysokim poziomie, zapewnienie ludziom bezpieczeństwa socjalnego. Rozwojowi demokracji sprzyja także pewna mentalność społeczeństwa. Społeczeństwa otwarte są bardziej skore do kultywowania demokracji, niż społeczeństwa zamknięte. Rozwojowi demokracji sprzyja także typ walki politycznej. Może on sprzyjać lub zagrażać demokracji. Wyróżniamy trzy typy walki politycznej:
Walka o konkretny wynik wyborczy - mamy doczynienia wtedy gdy przeprowadzana jest normalna kampania wyborcza. Partie walczą na kampanie i argumenty. Ten typ sprzyja rozwojowi demokracji.
O znaczące osłabienie przeciwnika - Typ walki w którym używa się niedozwolonych argumentów, z zakresu brudnej, bądź czarnej propagandy. Nie jest to walka programów, tylko walka osobista, za pomocą pomówień, kłamstw, która ma zniechęcić do innej partii. Ten typ nie sprzyja rozwojowi demokracji
O unicestwienie przeciwnika - Ten typ walki był w Polsce w roku 1990 roku. Obóz władzy używał wszelkich argumentów by nie dopuścić do władzy innych partii.
W wielu państwach, nawet demokratycznych są instytucje nie zarządzane w sposób demokratyczny. Np.: wojsko, służby bezpieczeństwa.
Możemy mówić o wielu rodzajach demokracji:
Demokracja większościowa. - jeśli trzeba podjąć jakąś decyzję to jest ona podejmowana przez większość a mniejszość musi się jej podporządkować.
Jest bardzo krucha granica między demokracją a anarchią.
Społeczeństwo otwarte.