ŻYWIENIE NIEMOWLĄT
1. Karmienie naturalne:
- wspomaga kontakt psychofizyczny między matką a jej dzieckiem
- skład mleka kobiecego jest łatwo przyswajalny dla przewodu pokarmowego niemowlęcia; mleko kobiece charakteryzuje się właściwościami ochronnymi
- karmienie minimum do 6 miesiąca, maksymalnie do 1,5 roku
- właściwości immunologiczne mleka kobiecego:
+ laktoferyna - wiąże żelazo komórki bakteryjnej i zapobiega zakażeniom E. coli
+ swoista immunoglobulina A - hamuje wzrost i reprodukcję bakterii i wirusów w jelicie niemowląt
+ lizozym - właściwości bakteriostatyczne
+ krwinki białe, makrofagi, przeciwciała z krwi matczynej
- największe zmiany w składzie mleka kobiecego występują w pierwszym dniu laktacji
- siara (młodziwo):
+ jest wydzielana przez pierwsze 2-4 dni po porodzie
+ ma kolor żółtawy, jest gęsta, zawiera więcej białka niż mleko dojrzałe, lecz mniej węglowodanów i tłuszczów
+ w kilka dni po porodzie zaczyna wydzielać się mleko przejściowe, które ulega dalszym zmianom, aby ok. 3 tygodnia osiągnąć cechy dojrzałego mleka kobiecego
na 100 ml |
Siara |
Mleko dojrzałe |
Mleko krowie |
wartość energetyczna [kcal] |
58 |
70 |
66 |
laktoza [g] |
5,3 |
7,3 |
4,8 |
białko całkowite [g] |
2,3 |
0,9 |
3,4 |
- karmienie piersią:
+ powinno rozpocząć się w ciągu pierwszych 2 godzin życia noworodka
+ przystawianie do piersi „na żądanie”, 7-8x na dobę (później 5-6x)
+ miarą wypitego pokarmu jest wystarczający przyrost masy ciała (ok. 400-500g miesięcznie) oraz dobre samopoczucie niemowlęcia
+ przeciwwskazania:
- choroby zakaźne u matki, antybiotykoterapia (przeziębienie nie jest przeciwwskazaniem!)
- galaktozemia noworodka.
2. Model żywienia niemowląt karmionych piersią:
- 1 miesiąc - pokarm matki na żądanie
- 2 miesiąc - j/w + witamina D3 (cholekalcyferol 20μg)
- 3 miesiąc - j/w
- 4 miesiąc - j/w + vibowit 1 opakowanie (tylko wtedy, gdy matka nie odżywia się prawidłowo)
- 5 miesiąc - pokarm matki 4-5x dziennie, zupa jarzynowa (180ml), soki z owoców lub warzyw (30-60ml)
- 6 miesiąc - pokarm matki na żądanie, zupa na rosole i 10g gotowanego mięsa (cielęcina, zając; nie wieprzowina)
- 7 miesiąc - pokarm matki na żądanie (3-4x dziennie), zupa jarzynowa z dodatkiem ½ żółtka lub zupa na rosole, papka jarzynowa z 10g mięsa, sok lub przecier owocowy, deser owocowy
- 8 miesiąc - 3x karmienie piersią, zupa jarzynowa na rosole, 10g mięsa i papka z jarzyn, sok lub przecier owocowy, deser owocowy
- 9-12 miesiąc - j/w + biszkopt bezglutenowy, chrupki kukurydziane, karmienie piersią 2-4x dziennie; pozostałe posiłki wg schematu żywienia sztucznego niemowląt.
3. Karmienie sztuczne:
- rodzaje mleka modyfikowanego:
+ mleko początkowe (starting formula) - dla niemowląt w pierwszych miesiącach życia
+ mleko następne (follow-on formula) - dla niemowląt po 4. miesiącu
- 1 miesiąc - 7 posiłków x 90-110ml (mleko początkowe)
- 2 miesiąc - 6 posiłków x 110-130ml
- 3 miesiąc - 6 posiłków x 130ml
- 4 miesiąc - 6 posiłków x 150ml
- 5 miesiąc - 5 posiłków po 180ml (4x mleko początkowe, 1x zupa-przecier jarzynowy), skrobane jabłko/sok (najlepiej przecierowy, 50-100g); skład tłuszczowy zupy - masło, oliwa z oliwek, niskoerukowy olej rzepakowy
- 6 miesiąc:
+ 5 x 180ml (4x mleko początkowe, 1x zupa-przecier jarzynowy z dodatkiem kleiku glutenowego -
2-3g kleiku na 100ml + 10g gotowanego mięsa bez wywaru), przecier owocowy
+ przecier owocowy/sok (najlepiej przecierowy - nie więcej niż 150g)
+ 1 x 180ml mleko następne z dodatkiem kaszki zbożowej glutenowej (2-3g na 100ml)
- 7 miesiąc - 5 posiłków:
+ 2 x 180ml - mleko następne z dodatkiem bezglutenowego kleiku (2-3g na 100ml)
+ 1 x 200ml - zupa-przecier jarzynowy z ½ żółtka (co drugi dzień) i gotowanym mięsem (codziennie; 10g) - konsystencja mięsa i jarzyn powinna stymulować żucie pokarmu
+ 1 x 150g - kaszka na mleku następnym lub deser mleczno-owocowy
+ przecier owocowy/sok - maksymalnie 150g
- 8 miesiąc - 5 posiłków:
+ 1 x 180ml - mleko następne z dodatkiem kaszki zbożowej glutenowej (6g/100ml)
+ 2 x 180ml - mleko następne z dodatkiem bezglutenowego kleiku (6g/100ml)
+ 1 x 200ml - zupa-przecier jarzynowy z ½ żółtka (co drugi dzień) i gotowanym mięsem (codziennie; 10-15g)
+ 1 x kaszka na mleku następnym lub deser mleczno owocowy
+ przecier owocowy/sok - maksymalnie 150g
- 9 miesiąc - 5 posiłków:
+ 1 x 200ml - mleko następne z dodatkiem kaszki glutenowej (kaszka manna)
+ 1 x 200ml - mleko następne z dodatkiem kaszki bezglutenowej
+ 1 x 200ml - kaszka na mleku następnym
+ 1 x 200ml - zupa-przecier jarzynowy z dodatkiem ½ żółtka i gotowanym mięsem (10-15g)
+ 1 x 150g - owoc/kompot/sok (najlepiej przecierowy) + biszkopt
- 10 miesiąc - 4-5 posiłków:
+ 3 x 220ml - mleczny posiłek łączony z produktami zbożowymi (mleko następne, kaszki mleczne glutenowe/bezglutenowe, niewielkie ilości pieczywa, biszkopty, sucharki
+ 1 x zupa jarzynowa z kaszką glutenową
+ 1 x obiad - jarzynka z gotowanym mięsem (15-20g), ½ żółtka, dodatkowo ziemniak lub ryż
+ przecier owocowy/owoce/kompot/sok - najczęściej przecierowy (maksymalnie 150g)
- 11-12 miesiąc - 4-5 posiłków:
+ posiłki jak w 10. miesiącu
+ zmiany - wprowadzić całe jajko 3-4x w tygodniu, twarożek, kefir, jogurt (kilka razy w tygodniu)
+ tylko naturalne składniki, bez konserwantów, z ograniczeniem cukru.
4. Zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze:
- jest największe u dzieci w okresie niemowlęcym i maleje wraz z wiekiem dziecka; przez pierwsze pół roku dziecko podwaja swoją masę, a po roku potraja
- białko:
+ 2,4g/kg/dobę w pierwszym półroczu i 2,1g/kg/dobę w drugim
+ źródło białka ma ogromne znaczenie (najlepszy skład ma białko pokarmu kobiecego)
+ istotna podaż aminokwasów egzogennych, niezbędnych do wzrostu, budowy tkanek i innych potrzeb organizmu; zapotrzebowanie na aminokwasy egzogenne pokryte jest przez białko pokarmu naturalnego
- tłuszcze:
+ powinny pokrywać 41% zapotrzebowania energetycznego w pierwszym półroczu i 35% w drugim
+ szczególne znaczenie ma jakość tłuszczu
+ rola - prawidłowy wzrost oraz mielinizacja ośrodkowego układu nerwowego
- węglowodany:
+ zapotrzebowanie nie jest określone - uzupełniają dzienne pokrycie energetyczne po odliczeniu wartości kalorycznej białek i tłuszczów
+ niemowlęta powinny otrzymywać 12,7-13,6 g/kg/dobę.