SYSTEMATYKA
Systematyka- nauka zajmująca się badaniem różnorodności organizmów, klasyfikowaniem ich; katalogowaniem oraz opisywaniem. Systematyka umieszcza każdy organizm (grupę organizmów) zakwalifikowanych jako takson w hierarchicznej strukturze kategorii.
HIERARCHICZNY SYSTEM TAKSONÓW
Ranga |
Nazwa łacińska |
przykład |
Przykład |
Nad królestwo |
Superregnum |
Eucaryota |
Jądrowe |
Królestwo |
Regnum |
Zoa |
Zwierzęta |
Typ |
Phylum |
Arthropoda |
Stawonogi |
Gromada |
Chassis |
Insecta |
Owady |
Rząd |
Ordo |
Orthoptera |
Prostoskrzydłe |
Rodzina |
Familia |
Pryllidae |
Świerszczowate |
Rodzaj |
Genus |
Gryllus |
Świerszcz |
Gatunek |
species |
Gryllus compestris |
Świerszcz polny |
Podział świata żywego
Podział tradycyjny (Arystoteles, Linneusz)
rośliny
zwierzęta
Podział Whittakera i Margulis. Podział na 6 królestw w obrębie 2 nadkrólestw zaproponowany w 1878 przez Roberta W. i Lynn M.
procaryota (bezjądrowe)- organizmy bez jądra komórkowego Eubacteria (Eubakterie)- bakterie, sinice; Archaea (Archeany)
Eucaryota (jądrowe)- organizmy z jądrem komórkowym
- Protista
- Plantae
- Fungi
- Animalia
Podział Cavaliera- Smitha
Cesarstwo: Procaryota
bacteria (wszystkie procaryota)
Cesarstwo: Eucaryota
Protozoa
Chromista (niektóre glony i pewne heterotrofy)
Fungi
Plantae
Animalia
Podział Adla, Farmera, Simsona i innych
W 2005r. i oparty na najnowszych odkryciach filogenetycznych. Polega na wyróżnieniu 6 grup systematycznych w obrębie eucaryota.
* opisthokonta (zwierzęta, grzyby, wiciowce kołnieżykowate, Mesomycetozoa)
* Amoebozoa (głównie ameby wolnożyjące i pasożytnicze
* Rnizaria (otwornice, promienice)
* Archaeplastida (glaukocystofity, krasnorosty, zielenice, rośliny zielone)
* Chromalveolata (tobołki, orzęski, kryptofity, haptofity, brunatnice, okrzemki)
Nazewnictwo systematyczne
Organizmom klasyfikowanym w obrębie poszczególnych jednostek klasyfikacji (taksonów) nadaje się nazwy łacińskie:
- uninominalne (jednoczłonowe)- dla szczebli wyższych od gatunku
- binominalne (dwuczłonowe)- dla gatunku
- trynominalne (trójczłonowe)- składa się z 2 członów:
* nazwy rodzajowej do której należy gatunek
* epitet gatunkowy ściśle opisujący gatunek
Przedrostki nazw
Takson/Ranga |
Przyrostek (suffiks) |
Nad rodzina |
- oidea |
Rodzina |
- idae |
Pod rodzina |
- inae |
Plemię |
- ini |
Pod plemię |
- Ina |
Dla zwierząt standardowe przyrostki ustalone są tylko dla taksonów nad rodziny i niższych. Nazwy taksonów wyższych mogą być tworzone na podstawie typowego rodzaju lub też mogą być opisowe
Filogeneza
jednostka morfologiczna- gatunek lub wyższa jednostka systematyczna wywodząca się z jednej populacji wyjściowej
jednostka difiletyczna- gatunek lub wyższa jednostka systematyczna wywodząca się z dwóch populacji wyjściowych
jednostka polifiletyczna- gatunek lub wyższa jednostka systematyczna wywodząca się z więcej niż 2 populacji wyjściowych.
Drzewo filogenetyczne (dendrogram)
Drzewem filogenetycznym nazywamy graficzne ujęcie ewolucyjne pokrewieństw. Wyróżniamy wiele metod graficznego przedstawiania podobieństw i pokrewieństw jednostek systematycznych. Do najważniejszych należą:
fenogramy- zaznacza tylko pokrewieństwo oraz względny czas pojawienia się jednostek systematycznych w ewolucji
kladogramy- na osi rzędnych podawany jest czas pojawienia się jednostki systematycznej, zaś na osi odciętych stopień różnicy cech. Stopień pokrewieństwa jest określony za pomocą położenia punktów odgałęzień.
Filogramy- podają stopnie różnicy między jednostkami systematycznymi mierzone na osi odciętych, czasy ich powstania mierzone na osi rzędnych, a ponadto stopnie zróżnicowania wyrażone za pomocą kątów odchyleń.