ROZMAITOŚCI FORM RODZINY
Formy organizacji rodziny różnią się między sobą w zależności od miejsca i czasu występowania. Wyznaczniki różnic to:
1. formy małżeństwa z uwagi na liczę małżonków
2.typy struktury gosp domowego
3.zasady pokrewieństwa i dziedziczenia
4.zasady zamieszkiwania
5.wzory autorytetu
ad 1
Podział związków ze względu na liczbę małżonków:
-monogamiczne
-poligamiczne
Badania Murdocka - monogamia nie jest najbardziej powszechną formą związku. Małżeństwa monogamiczne były preferowaną formą tylko w 17 - 25% społeczeństw na świecie.
bardziej popularne są małżeństwa poligamiczne:
-poliginia - jeden mężczyzna i kilka kobiet (starożytne Chiny, wyznawcy islamu)
-poliandria - jedna kobieta i wielu facetów :) (antropologowie znależli dowodu na jej występowanie w 4 społeczeństwach tj. Nayar w płd Indiach, Tybetańczyków w Himalajach, toda w płd Indiach oraz Markuesan na wyspach Wschodniej Polinezji).
Mead - we współczesnych czasach istnieje jeszcze jedna forma małżeństwa SERYJNA MONOGAMIA. Są to zawiązki "ekskluzywne, legalnie usankcjonowane, ale relatywnie krótkotrwałe małżeństwa, następujące jedne po drugim."
ad.2
Podział rodzin ze względu na typ gospodarstwa dom
rodzina duża, rozszerzona - conajmniej trzy rodziny żyły pod jednym dachem; okres przedindustrialny; charakterystyczna cecha to kierownictwo najstarszego mężczyzny i pełne uzależnienie pozostałych jej członków.
b) rodzina nuklearna - skład: mąż, żona i dzieci,; mieszkają razem
c) zmodyfikowana rodzina rozszerzona - koalicja małych rodzin, pozostających w częściowej zależności od siebie. 2 formy
- I obejmuje geograficznie rozproszone rodziny nuklearne, które są ze sobą ściśle powiązane, pozostają w ścisłym kontakcie, zaspokajają potrzeby i świadczą sobie wzajemnie pomoc poprzez rodziny i pokolenia.
-II to wspólnota mieszkaniowa młodej rodziny prokreacyjnej z przedstawicielami rodzin pochodzenia czy dalszymi krewnymi; niezależność ekonomiczna. są to tzw. rodziny trójpokoleniowe.
Inne formy rodziny rozszerzonej
* rodzina DOŁĄCZONA - zwykle ogranicza się do trzech pokoleń i składa się z dwóch lub więcej braci i ich żon z dziećmi, a także niezamężnych sióstr mieszkających w jednym gosp dom. środki ekon i żywność są wspólne, a posiłki spożywane razem.
*rodzina ZASADZONA - odkryta forma rodziny w Japonii i rolniczej Irlandii. obejmuje co najmniej 2 pokolenia żyjące pod wspólnym dachem. Matka i ojciec wybierają z którym z synów i jego rodzina będą mieszkać i jemu przekazują prawa do dziedziczenia ziemi.
ad.3
Zasady pokrewieństwa i dziedziczenia
a)system dziedziczenia oparty na pochodzeniu od jednego z rodziców
- patrylinearny - bardziej powszechny. Badania Murdocka - występował w 42% społeczeństw na świecie , najczęściej w Azji i Afreyce. Cechy charak: słabe związki dzieci lub ich brak z rodzina matki;
-matrylinearny - pokrewieństwo i zasady dziedziczenia z rodziny matki. W społeczeństwach tych małżeństwo ma mniejsze konsekwencje, gdyż niema potrzeby formalnego określania roli męża - ojca. Pochodzenia i status dziecka są wyznaczone linią matki. mniej niż 10% przebadanych przez Murdocka społeczeństw opiera na tym systemie pokrewieństwa i dziedziczenia.
b) bilateralny - występ w 30% społeczeństw. Pochodzenie dzieci w tym systemie wyznaczone jest przez oboje biologicznych rodziców.
ad. 4 Zasady zamieszkiwania
a) zasada patrylokalności - nowożeńcy zamieszkiwali wspólnie z rodzina męża.
b)z. matryloklności
c)z. bilokalnych - nowożeńcy mogli wybrać z którą rodziną będą mieszkać ( ufff......co za luksus..:)
d)neolokalne (społeczeństwa np.USA)- młodzi zamieszkują we własnym domu, bez rodziców.
ad. 5
wzory autorytetu
a)sprawowanie władzy pzez mężczyznę-patriachat
b)przez kobietę - matriarchat
c) dzielenie władzy między kobietę i mężczyznę (egalitaryzm).
KIERUNKI PRZEMIANY RODZINY
Zmiany we wzorach zapewniania sobie egzystencji współwystępowały ze zmianami organizacji rodziny. dwa stanowiska - które zmiany były pierwsze
A) To rodziny adaptowały się do potrzeb społ, zapewniając sobie odpowiednie środki utrzymania.
B)Zmiany w organizacji rodziny stworzyły właściwy klimat do zmiany form egzystencji.
Do rozwoju rodziny przyczyniły się : industrializacja, urbanizacji i modernizacja.
- czynniki wzmacniające trwałość rodziny to religia, sposób życia i wzajemne kontakty między członkami rodziny, akceptowany w danej społeczności lokalnej model rodziny
- czynniki destabilizujące : osłabienie więzi i kontaktów rodzinnych, zmniejszenie poczucia odpowiedzialności jej członków za rodzinę, oddziaływanie wzorców odnoszących sie do życia rodzinnego, które za bardzo różną się od własnych; migracje, zwłaszcza głowy rodziny.
Trendy przyczyniające się do istotnych zmian modelu rodziny (Giddens)
1. zmniejszenie się wpływu grupy krewnych;
2. wolny wybór współmałżonka;
3. zwiększenie uprawnień kobiet przy podejmowaniu decyzji w rodzinie;
4. coraz powszechniejsze zatrudnienie kobiet poza domem;
5. poszerzenie zakresu swobody seksualnej w społeczeństwach, które były restrykcyjne;
6. trend w kierunku rozwoju praw dzieci.
Przedstawione trendy nie wskazują jednak na to, aby nuklearna rodzina stała się formą dominującą. w większości społeczeństw, nawet współcześnie, rozszerzone rodziny są normą, a tradycyjny model rodziny nadal funkcjonuje.
rodzina współczesna odchodzi od modelu rodziny tradycyjnej i pod wieloma względami stanowi nawet jej przeciwieństwo.
cechy modelowe
A) RODZINY TRADYCYJNEJ
- duża, wielopokoleniowa;
-biologicznie zdeterminowana, wielodzietna;
-produkcyjna;
-patriarchalna;
-zinstytucjonalizowana;
-otwarta;
-stabilna;
-sakralna;
-trwała;
-połączona więzią rzeczową;
-realizacja dużej liczby funkcji;
-długotrwała zależność od rodziców.
B) RODZINY WPÓŁCZESNEJ
-mała, dwupokoleniowa;
-planowana, małodzietna;
-nieprodukcyjna;
-egalitarna;
-nastawiona na jednostkę;
-zamknięta;
-ruchliwa;
-laicka;
-względnie trwała;
-połączona więzią emocjonalną i osobową;
-ograniczenie liczby funkcji;
-wczesna emancypacja dzieci.
Tyszka - rodzina przestała być biologicznie zdeterminowana.
- przemiany w strukturze rodziny obejmują zmiany pozycji i ról małżonków oraz zmianę pozycji dziecka w rodzinie. struktura współczesnej rodziny jest mniej trwała. jest to konsekwencja przejścia od związku opartego na więziach rzeczowych do związku opartego na uczuciu.
Poglądy na przyszłość rodziny
niektórzy zaprzeczają tezie, że instytucja rodziny znajduje się w gwałtownym i nieodwracalnym upadku. odrzucają pogląd, iż struktura rodziny jest ważniejsza niż wzajemne stosunki i procesy, które w niej zachodzą.
PERSPEKTYWWA TRANSFORMACYJNA RODZINY PRZYJMUJE, iż rodzina zarówno jako organizacja warunków życia, jak i jako społeczna instytucja nie zanika, ale wręcz przeciwnie staje się bardziej zróżnicowana i złożona, gdyż adaptuje się do społecznych warunków życia społ. Zwolennicy transformacji rodziny przekonują, iż tak długo jak ludzie będą nastawieni na długoterminowe i bliskie relacje z innymi i będą szukać w tych relacjach wymiany uczuć, zawsze będziemy mieli do czynienia z rodziną.
TO JEST POŁOWA! DRUGA BĘDZIE JEŚLI W NASZEJ BIBLIOTECE ZNAJDZIE SIĘ KSIĄŻKA (SLANY). Jeszcze się odezwę!!! Powodzenia