KONKORDAT
Konkordat między Stolicą Apostolską a RP - 28 lipca 1993r.
ZAGADNIENIA HISTORYCZNE
W okresie międzywojennym: Konstytucji z 1921 roku oraz Konkordacie z 1925 roku. Konstytucja marcowa z 1921 roku zagwarantowała wolność religijną w wymiarze indywidualnym i wspólnotowym, zasada równości praw wszystkich Kościołów, ale katolickiemu zagwarantowane zostało naczelne stanowisko wśród równouprawnionych wyznań - nadanie państwu charakteru wyznaniowego. Konkordat zawarty w 1925 roku regulował całokształt relacji między Stolicą Apostolską a Polską oraz sytuację prawną Kościoła katolickiego w Polsce.
12 października 1945 roku - zerwanie Konkordatu z 1925 roku pod zarzutem naruszenia go przez Stolicę Apostolską podczas II wojny światowej. Niezależnie od braków formalnych Konkordat z 1925 roku wygasł przez wieloletnią praktykę sprzeczną z zawartymi w nim zobowiązaniami.
Luka (1945-1989)- czyli brak norm regulujących sytuację prawną Kościoła w Polsce. Konstytucji PRL z 22 lipca 1952 roku - zasada „oddzielenia Kościoła od państwa”.
1989 r- po podpisaniu „umowy okrągłego stołu”; uchwalenie przez Sejm pakietu ustaw zwanych ustawami kościelnymi:
- Ustawa o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego w Polsce
- Ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania
-Ustawa o ubezpieczeniach duchownych
+wznowiła działalność nuncjatura apostolska, zaś nowy nuncjusz apostolski abp Józef Kowalczyk otrzymał od Papieża upoważnienie do podjęcia negocjacji z reprezentacją Rządu RP w sprawie zawarcia nowego konkordatu.
Podpisanie Konkordatu między Stolicą Apostolską i Polską 28 lipca 1993 roku . - przemiany ustrojowe. od separacji wrogiej do separacji skoordynowanej.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA KONKORDATU
Konkordat jest umową międzynarodową między Stolicą Apostolską i danym państwem.
Nazwy: konwencja, traktat, pakt i układu, modus vivendi.
Strony konkordatu:
- Stolica Apostolska -Biskup Rzymu + Kuria Rzymska.
- państwo - najwyższe organy władzy wykonawczej (rząd, prezydent) i ustawodawczej (parlament).
Przedmiot konkordatu :
- relacje między państwem a SA w płaszczyźnie międzynarodowej
- relacje między danym państwem a Kościołem katolickim działającym na danym terytorium
- stosunki miedzy danym państwem a jego obywatelami-wiernymi
Zawarcie konkordatu - zgodne oświadczenie woli stron.
Etapy:
- przygotowanie tekstu umowy konkordatowej
- parafowanie - /podpisanie/
- ratyfikacja
- opublikowanie tekstu w organie oficjalnym
- wymiana not ratyfikacyjnych
- wejście w życie
KONKORDAT POLSKI
części:
- preambuła - podstawowe cele i założenia,
- 29 art.- gwarancje wolności religijnej oraz klauzule końcowe
Preambuła- przesłanki o charakterze:
- politycznym - trwałe i harmonijne stosunki kościół-państwo
-socjologicznym - religia katolicka jest wyznawana przez większość, to poszanowanie zasady woli większości.
- historycznym -roli odegranej kościoła w dziejach państwa (JP II, moralność, uznanie nowej organizacji terytorialnej Kościoła katolickiego w Polsce).
-aksjologicznym- odwołanie do godność osoby ludzkiej i jej prawa.
- prawnym - państwo odwołuje się do zasad konstytucyjnych i ustaw, a SA do prawa kanonicznego i zasad określonych na SW II.
Normy prawne
-29 art. Postanowienia:
1) zasady określające relacje instytucjonalne Kościół- państwo
- niezależność i autonomiczność
- wola kontynuacji stałych stosunków dyplomatycznych -nuncjusz apostolski w Warszawie , ambasador przy SA w Rzymie.
-uznanie osobowości prawnej Kościoła i jednostek organiz.
2) gwarancje wolności religijnej w wymiarze indywidualnym
- prawo rodziców do religijnego wychowania dzieci
3) gwarancje wolności religijnej w wymiarze wspólnotowym
- autonomia i niezależność Kościoła katolickiego w decydowaniu o swoich sprawach na podstawie prawa kanonicznego
- tworzenie nowych jednostek organizacyjnych
- swoboda w obsadzaniu urzędów kościelnych
- wolność sprawowania kultu publicznego
- święta religijne dniami wolnymi od pracy
4) współdziałanie Kościoła i Państwa
- możliwość zawarcia małżeństwa konkordatowego
- nauczanie religii w szkołach publicznych
- opieka duszpasterska w wojsku i innych zakładach zamkniętych
- dostęp Kościoła do środków społecznego przekazu
- działalność misyjna i charytatywna
- budownictwo sakralne i kościelne, dobra kultury i sztuki
KLAUZULE KONKORDATOWE/końcowe/7ogółem/5Polska/
-derogacyjna - uchylająca w części konkordat wcześniejszy (-)
-temporalna - czas obowiązywania (polska-nieoznaczony)(-)
-określająca tryb regulowania nowych rozwiązań (+)
1) między SA i państwem polskim-przez nowe umowy
2) między Rządem RP i Konferencją Episkopatu Polski w granicach upoważnienia ze strony SA - przez uzgodnienia
-interpretacyjna - sposób rozwiązywania wątpliwości (+)(polska-na drodze dyplomatycznej)
-ratyfikacyjna - (+)„Konkordat niniejszy podlega ratyfikacji”
-terminu wejścia w życie - (+)polska-1 miesiąc
-języka - (+) polski i włoski.
PROCES RATYFIKACJI KONKORDATU
Ratyfikacja = uzyskanie mocy obowiązującej w porządku międzynarodowym i krajowym.
Podpisany 28 lipca 1993r..
Ratyfikacja 23 lutego 1998r.
W międzyczasie zmiana Konstytucji RP. [umowę ratyfikuje Prezydent RP za uprzednią zgodą Sejmu i Senatu wyrażoną w ustawie].
Przeszkody natury politycznej - brak większości parlamentarnej. Sejm odłożył ratyfikację. Wrzesień 1997r. - ugrupowania postkomunistyczne straciły przewagę.
Podpisanie przez Prezydenta RP zgody- 24 stycznia 1998r. (została opublikowana w Dz.U. i weszła w życie 9 lutego 1998r.)
Złożenie podpisów ratyfikacyjnych (Kwaśniewski i Jan Paweł II) -
23 lutego 1998r.
Wymiana dokumentów ratyfikacyjnych-25 marca 1998 -Watykan
Wejście w życie 25 kwietnia 1998r.
Następstwa ratyfikacji Konkordatu:
- konkordat jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa RP
- konkordat w hierarchii źródeł prawa stoi niżej od Konstytucji,
- konkordat ma pierwszeństwo przed ustawą,
- postanowienia konkordatu mogą być bezpośrednio stosowane.