MŁODZI I DYNAMICZNI, PEŁNI OPTYMIZMU - CHARAKTERYSTYKA GRUPY POETYCKIEJ SKAMANDER
Geneza :
Nazwa grupy związana jest ze starożytną rzeką opływającą Troję, wspomnianą w Iliadzie” Homera. Dowodzi to tego, że młodzi poeci mieli wielki szacunek dla dorobku przeszłości. Grupa powstała w latach 1919 - 1920. Wiersze swe drukowali poeci w czasopiśmie pod tym samym tytułem ( redaktor - Mieczysław Grydzewski ). Nazwę grupy zaczerpnięto bezpośrednio z dramatu Stanisława Wyspiańskiego p.t. „Akropolis”
Przedstawiciele :
Wielką piątkę Skamandra stanowili
Julian Tuwim
Jan Lechoń ( Leszek Serafinowicz ) - najmłodszy
Jarosław Iwaszkiewicz
Kaziemierz Wierzyński
Antoni Słomiński
Duchowym patronem - wzorcem poetyckim grupy był Leopold Staff. Z jej kręgiem związana była także Maria Pawlikowska - Jasnorzewska, Kaziemera Iłakowiczówna
Program :
Skamander to grupa poetycka, która nigdy do końca nie sprecyzowała swojego programu, nie stworzyła własnego manifestu artystycznego. Młodzi poeci wierzyli, że świat otwiera przed nimi nowe możliwości, wierzyli w „dzień dzisiejszy”. Nigdy też nie byli obojętni na zło. Poezja charakteryzowała się umiłowaniem codzienności, interesowała się sporami zwykłego „szarego człowieka”. Skamandryci chociaż cenili tradycję, odrzucali narodowe i patriotyczne zadania literatury. Stąd Antoni Słomiński wołał „zrzucam z ramion płaszcz Konrada” ideał młodości, siły twórczej i przyjaźni zastąpił im manifesty programowe. Odrzucali patos i wielki tematy narodowe, mit twórcy - mesjana i kult talentu. W poezji Skamandrystów dominowały tematy „czysto poetyckie” : wiosna, miłość, radość z życia.
Julian Tuwim - „*** ( Życie ? - - - )
W utworze tym Tuwim wyraża zachwyt, radosne emocje oraz zauroczenie samym faktem istnienia. Świat, miasto, ulice, a nawet kolor krwi są dla niego tajemniczym pięknem i szczęściem. Jest to wiersz bardzo beztroski, wyrażający w sposób młodzieńczy uczucie radości życia, wszechardzącego zachwytu i entuzjazmu. Poeta ma szalenie optymistyczny, żywiołowy i emocjonalny stosunek do świata, ludzi, przyrody. Entuzjazm poety dla życia jest wyrazem prężnych, biologicznych sił młodości. Podmiot liryczny wyraża witalizm poety. Biologiczna natura okazuje się wystarczającą racją istnienia, uzasadnia sens ludzkiego życia. Wystarczy po prostu że „krew jest czerwona”
Cechy poezji Juliana Tuwima
operowanie neologizmami
posługiwanie się kalamburami
głoszenie dionizyjskiej pochwały życia
nawiązywanie do haseł dwudziestolecia międzywojennego ( urbanizmu, witalizmu, panteizmu, optymizmu ). Cechy te uwidaczniają się w wierszach „XXX życie”, „Czy wiosna”
urbanizm - wiązał się z kultem miasta i rozwojem cywilizacji
panteizm - utożsamianie Boga z całością natury
witalizm - niepoprawna radość z życia, czerpanie sił życiowych zgodnie z doktryną „elan vital"
optymizm - wybuchowość, nastawienie pełne wiary i ufności w sens egzystencji ludzkiej
Inne ugrupowania w dwudziestoleciu międzywojennym
Awangarda Krakowska - twórca Tadeusz Pejper związany z czasopismem „Zwrotnica”. Członkowie grupy : Julian Przyboś, Jan Kurek, Jan Brzękowski. Program : 3M : miasto, masa, maszyna. Całościowy program Awangardy został ogłoszony w cyklu „Nowe usta”. Według tej grupy poeta to rzemieślnik, budowniczy i kreator świata, natomiast cywilizacja jest punktem do rozważań o roli kultury i sztuki.
Futuryści - odrzucali tradycje, byli zgrupowani w dwóch ośrodkach : Kraków ( Tytus Czyżewski, Bruno Jasieński ), Warszawa : ( Anatol Stern, Aleksander Wat ). Nawiązywali w swoich utworach do hepeningu, odrzucali wszelkie konfenancje, głosili hasło „cywilizacja, kultura z ich chorobliwością na śmietnik”
Tradycjonaliści - Leopold Staff, Jan Lechoń, Bolesław Leśmian. W swoich utworach nawiązywali do mitów narodowych, kultu tradycji i przeszłości, najszęśniej odwoływali się do romantyzmu
Ekspresjoniści - skupieni wokół pisma „Zdrój”. W skład grupy wchodzili poeci Józef Witlin, Emil Zegadłowicz
Cartak - zgrupowani przy czasopiśmie pod tym samym tytułem. Naczelnym redaktorem był Emil Zegadłowicz, oprócz tego grupa ta przyjęła pierwszą kobietę : Zofię Kossak - Szczucką. Program mieli zbliżony do ekspresjonistów.
Druga Awangarda - w tej grupie tworzyli poeci : wizjonerzysta Bruno Schultz i surrealista Stanisław Ignacy Witkiewicz ( Witkacy )
Żagaryści - grupa skupiona wokół czasopisma „Żagary”, w skład jej wchodzili Czesław Miłosz, Tadeusz Bujnicki, Aleksander Rynkiewicz - głosili poetykę zagłady, wizję katastrofizmu
Nowa sztuka : Adam Ważyk, Aleksander Wat,. Realizowali program przewartościowania wartości.
1