"Kojąca łąka"
Wszystko srebrzy się dokola Pod perlistą, bujną rosą; Świerki, trawy, mchy i ziola Balsamiczny zapach niosą.
(Adam Asnyk)
Przez wiele lat przede wszystkim rośliny lecznicze były główną a często jedyną bronią w ręku lekarza oraz jedynym surowcem do wyrobu leków. Na początku minionego wieku rozwój chemii i odkrycie złożonych procesów syntezy organicznej doprowadziły do produkcji leków chemoterapeutycznych i rozwoju przemysłu farmaceutycznego. Dzięki temu nowoczesna medycyna może zwalczać wiele chorób dawniej nieuleczalnych i często śmiertelnych. Należały do nich zwłaszcza choroby infekcyjne, które obecnie opanowuje się za pomocą sulfamidów, antybiotyków i innych związków chemicznych.
Nigdy jednak nie zrezygnowano całkowicie z roślin leczniczych i leków, które można z nich otrzymać. Rośliny lecznicze stanowiły i stanowią nadal źródło niezastąpionych surowców. Leki oparte na surowcach roślinnych mają ogromną przewagę nad preparatami chemicznymi, gdyż występujące w nich substancje czynne znajdują się zawsze w biologicznej równowadze dzięki pewnym substancjom dodatkowym i wzajemnemu oddziaływaniu między nimi. Dlatego nie gromadzą się one na ogół w organizmie, a ich szkodliwe działanie jest ograniczone.
Obecnie znów budzi się zainteresowanie lekarzy, farmaceutów i całego społeczeństwa ziołami i ich substancjami czynnymi, które często przywracają choremu zdrowie, a pochodzą z najobfitszego źródła - przyrody.
Cel zajęć:
Po zakończeniu zajęć uczeń:
umie dostrzec piękno i różnorodność otaczającej przyrody;
umie prowadzić wnikliwe obserwacje;
potrafi wykonać zielnik;
oznacza i rozpoznaje rośliny.
Uczestnicy:
uczniowie w wieku 11-14 lat.
Czas trwania:
wariant l - lato, jesień, wariant 2,3- minimum 2 lata.
Miejsce:
dzika łąka.
Środki dydaktyczne:
kołki drewniane około 30-40 cm, sznurek, metr, np. krawiecki, lupy, bibuła, koszulki, segregatory, encyklopedie do oznaczania roślin, aparat fotograficzny, narzędzia ogrodnicze (do wariantu 3).
Metody:
obserwacja, działanie praktyczne, praca w grupach.
PRZEBIEG ZAJĘĆ
Zajęcia można przeprowadzić w kilku wariantach:
tylko wariant 1;
wariant l i 2;
wariant l i 3;
wariant l,2 i 3.
Wybierz się z dziećmi na łąkę w okresie kwitnienia. Wykonajcie zdjęcia, które zostaną zaprezentowane na szkolnej wystawie fotograficznej "Kojąca łąka". Podziel klasę na 3-4 osobowe grupy. Poproś każdą grupę, aby przy użyciu miary, kołków i sznurka oznaczyła l m2 łąki w pewnej odległości od siebie.
WARIANT l
Każda grupa ma za zadanie:
policzyć ilość gatunków roślin rosnących w ich kwaterze;
porównać proporcje ilości poszczególnych gatunków;
wyrwać po jednym egzemplarzu każdego gatunku (zwróć uwagę, że ważny jest korzeń, łodyga oraz kwiat czy owoc);
z pobranego materiału (roślin) wykonać zielnik;
oznaczyć zebrane rośliny;
znaleźć zastosowanie oznaczonych roślin (w medycynie, w kosmetykach, jako przyprawy itp.);
sporządzić zbiór receptur herbatek, naparów, wywarów;
sporządzić mieszankę, aby zatrzymać balsamiczny zapach łąki;
omówić rolę ziół w życiu człowieka.
WARIANT 2
Gdyby to była łąka dzika i możliwe byłoby pozostawienie oznaczonych kwater na rok następny, to proponuję zajęcia powtórzyć (bez wykonywania zielnika) i porównać proporcje występowania poszczególnych gatunków roślin oraz ich różnorodność, a następnie przedyskutować z uczniami, co jest powodem takiego stanu rzeczy.
WARIANT 3
Po przeprowadzonych zajęciach według wariantu l, można zaproponować uczniom założenie małej plantacji określonych gatunków roślin leczniczych z zebranych nasion lub części roślin. Należy zwrócić uwagę, żeby rośliny uprawiane przez uczniów nie miały działania halucynogennego.
mgr Małgorzata Bodzak Zespół Szkół Publicznych w Kaliszkach