Połączenia kończyny górnej i dolnej

1. Charakterystyka ogólna połączeń kończyn

2. Kończyna górna i dolna jako narządy homologiczne

3. Szczegółowa charakterystyka porównawcza połączeń kończyn

Ad 1) Charakterystyka ogólna połączeń kończyn

Porównując połączenia kręgosłupa i klatki piersiowej należy stwierdzić, że są one zupełnie odmiennymi rodzajami połączeń. W odniesieniu do powyższego tematu należy stwierdzić, że połączenia kończyn są bardzo podobne, ponieważ kończyna górna i dolna to narządy homologiczne (mają wspólne pochodzenie). Podczas rozwoju filogenetycznego wraz ze spionizowaniem postawy kończyna przednia przekształciła się w kończynę górną, natomiast kończyna tylna przekształciła się w kończynę dolną.

U czworonożnych zarówno kończyny przednie i tylne pełnią funkcję podporową.

W rozwoju filogenetycznym kończyna górna u człowieka przekształciła się w narząd wybitnie chwytny i przede wszystkim pełni funkcję dynamiczną (ręka dociera do całej powierzchni naszego ciała).

Kończyna dolna (tylna) przejęła całkowicie funkcję podporową i dlatego u człowieka ma przede wszystkim charakter statyczny, a dopiero w drugiej kolejności dynamiczny.

Porównując obie kończyny widać od razu, że kości kończyny górnej są delikatniejsze, a stawy bardziej ruchome, wykazują większą swobodę ruchów aniżeli stawy kończyny dolnej.

Ad 2) Kończyna górna i dolna jako narządy homologiczne

Odpowiednie kości kończyn jak i ich połączenia są w ogólnych zarysach podobne choć zmodyfikowane aby zapewnić kończynie górnej właściwości dynamiczne, a kończynie dolnej właściwości statyczne.

Obręcz kończyny górnej składa się z dwóch kości, a obręcz kończyny dolnej z trzech.

Kość udowa jest homologiem kości ramiennej.

Kościom przedramienia: promieniowej i łokciowej odpowiadają kości goleni: piszczel i strzałka.

Kości piszczelowej odpowiada kość promieniowa, a strzałkowej łokciowa, ponieważ w rozwoju filogenetycznym nastąpił obrót tych kości o 90⁰.

Także ręka jest homologiczna w stosunku do stopy. Na ręce i na stopie zachowała się trzyczęściowa budowa:

1. nadgarstek odpowiada stępowi,

2. śródręcze odpowiada śródstopiu,

3. palce rąk odpowiadają homologicznie palcom stopy.

Ad 3) Szczegółowa charakterystyka porównawcza połączeń kończyn

Celem tego punktu jest porównanie części homologicznych (równoimiennych) połączeń i wykazanie, że w kończynie górnej połączenia te są ruchome, a w kończynie dolnej bardzo znacznie ograniczone.

Łopatka łączy się stawowo z obojczykiem stawem barkowo-obojczykowym (articulatio acromioclavicularis). Nie łączy się natomiast w żadnym miejscu z tułowiem (klatką piersiową). Obojczyk łączy się swym końcem bliższym w stawie mostkowo-obojczykowym (articulatio sternoclavicularis).

Oba te stawy są stawami kulistymi przez co zapewniają dużą ruchomość obręczy kończyny górnej. Połączenie obojczyka z tułowiem tylko w jednym miejscu, którym jest staw mostkowo-obojczykowy zapewnia bardzo dużą ruchomość kończynie górnej. Dzięki kulistym stawom obojczyka można śmiało „wzruszać ramionami”.

Obręcz kończyny dolnej jest zbudowana zupełnie odmiennie. Tworzy ją kość miedniczna, która jest kościozrostem powstałym ze zrośnięcia trzech oddzielnych (izolowanych) kości:

1. kości biodrowej

2. kości łonowej

3. kości kulszowej

W obręczy kończyny górnej dwie kości łączyły się ze sobą stawowo.

Kościozrost miedniczny nie ma żadnej ruchomości. W obręb dwóch kości miednicznych zostaje jeszcze wkomponowana kość krzyżowa tworząc pierścień miedniczy.

Miednica jest mało ruchoma ponieważ z przodu dwie kości miedniczne są połączone chrząstką - krążkiem międzyłonowym tworząc spojenie łonowe (symphysis pubica).

Chrząstkozrost jest to jedno z trzech rodzajów połączeń ścisłych.

Kości miedniczne łączą się z kością krzyżową stawowo tworząc staw krzyżowo-biodrowy (articulatio sacroiliaca) po stronie prawej i lewej. Jest to staw płaski (art. plana), a stawy płaskie charakteryzują się małą ruchomością.

Staw płaski z tyłu, a spojenie łonowe z przodu powodują, że miednica może wykonywać tylko bardzo niewielkie ruchy.

Stanowi silne oparcie dla pogrążonych w jej panewce kościach udowych.

Obręcz kończyny górnej jako niecałkowicie zamknięta z tyłu jest ruchoma.

W miednicy znajdują się także tzw. więzozrosty rzekome nie wpływające na ruchy, ponieważ łączą tylko elementy wewnętrznie.

Na łopatce znajdują się trzy więzozrosty:

1. więzozrost kruczo-barkowy (lig. coracoacromiale), który łączy wyrostki łopatki (kruczy i barkowy)

2. więzadło poprzeczne łopatki górne (lig. transversum scapulae superius) przebiegające nad wcięciem łopatki

3. więzadło poprzeczne łopatki dolne (lig. transversum scapulae inferius) przebiega koło szyjki łopatki

Więzozrosty rzekome (3) nie wpływają na ograniczenie ruchomości obręczy kończyny górnej. W obręczy kończyny dolnej zlokalizowanych jest także kilka więzozrostów. Najważniejszy łączy kość krzyżową z kością kulszową:

1. więzadło krzyżowo-kolcowe (lig. sacrospinale)

2. więzadło krzyżowo-guzowe (lig. sacrotuberale)

Dużym więzozrostem jest także więzadło pachwinowe (lig. inguinale). Więzozrosty te nie wpływają na ruchy miednicy.

Stawy homologiczne (staw ramienny i staw biodrowy)

Staw ramienny jest utworzony z jednej strony poprzez panewkę na łopatce, a z drugiej strony przez główkę stawową, która jest częścią głowy kości ramiennej. Jest stawem prostym ponieważ w jego tworzeniu bierze udział jedynie łopatka oraz kość ramienna.

Staw biodrowy to staw złożony (4 kości):

1. panewka (3 kości)

2. główka (1 kość)

Jest to staw kulisty panewkowy.

Oba te stawy są kuliste:

1. staw ramienny to staw kulisty wolny. W stawie ramiennym głowa jest objęta przez panewkę w ¹/₆ części kuli

2. w stawie biodrowym główka jest pogrążona w panewce w ⁴/₆.

Jeśli panewka jest głęboka i obejmuje więcej niż połowę kuli, to w sposób znaczący ogranicza ruchy np. w stawie biodrowym.

Jeśli panewka jest płytka, a główka stawowa znacznie większa to ruchy te są o większym zakresie.

Nie chodzi jednak tylko o stosunek główki do panewki, ale także o rodzaj torebki stawowej.

Torebka stawowa w stawie ramiennym jest obszerna, tworzy obszerny i luźny worek.

Torebka w stawie biodrowym jest krótka, gruba i ciasna, tworzy ciasny worek.

Obszerna torebka stawowa (staw ramienny) powoduje, że łatwo jest zwichnąć głowę z panewki kości ramiennej.

Elementem w istotny sposób ograniczającym ruchomość w stawie biodrowym jest silny aparat więzadłowy. Są to więzadła które biegną od poszczególnych części kości miednicznej do szyjki kości udowej.

1. więzadło łonowo-udowe (lig. pubofemorale)

2. więzadło biodrowo-udowe (lig. iliofemorale)

3. z tyłu widoczne kulszowo-udowe (lig. ischiofemorale)

Panewkę stawu biodrowego buduję trzy kości, od których przebiegają więzadła biegnące do szyjki kości udowej. Ponadto wewnątrz (głębiej) od tych więzadeł jest położone więzadło obejmujące mankietem okrężnym torebką stawową → warstwa okrężna (zona orbicularis). Głowa kości udowej posiada także więzadło bezpośrednio przyczepiające się do panewki stawu biodrowego (więzadło wewnątrzstawowe) → więzadło głowy kości udowej (lig. capitis femoris)

Staw biodrowy posiada 5 silnych więzadeł.

Więzadła stawu ramiennego są słabe. Jedynie więzadło kruczo-ramienne jest nieco silniejsze i przebiega od wyrostka kruczego łopatki do guzka większego kości ramiennej. Biegnie ono na górze, zaś z przodu i z tyłu przebiegają tylko luźnie wiązki więzadeł o sznurowaniu poprzecznym. Od wydrążenia stawowego (cavitas glenoidalis), obrąbka stawowego (labrum acetabulare) → od panewki do główki.

Więzadła te mają wspólną nazwę → więzadła obrąbkowo-ramienne (ligg. glenohumeralia).

Na korzyść większej ruchomości stawu ramiennego przemawia duża główka stawowa, mała panewka i obszerna torebka stawowa.

Staw łokciowy i staw kolanowy

Staw łokciowy składa się z 3 kości (staw złożony - art. composita).

Są to trzy odrębne stawy:

1. staw ramienno-łokciowy (art. humeroulnaris)

2. staw ramienno-promieniowy (art. humeroradialis)

3. staw promieniowo-łokciowy bliższy (art. radioulnaris proximalis)

Staw ramienno-łokciowy jest to typowy staw zawiasowy ponieważ główkę stawową tworzy główka kości ramiennej (capitulum humeri). Kość ramienna jest jedyną kością długą, która ma i głowę i główkę. Głowa udziela się w stawie ramiennym, a główka w stawie łokciowym.

Staw promieniowo-łokciowy bliższy to staw obrotowy.

Prym w tym stawie wiedzie zginanie odbywające się w stawie ramienno-łokciowym oraz obrót odbywający się w stawie promieniowo łokciowym bliższym.

Staw ramienno-promieniowy jest stawem kulistym.

Stawy kuliste są wieloosiowe o dużym zakresie ruchów, ale w przypadku tego stawu jest on jak gdyby zniewolony, ponieważ kość promieniowa nie może wykonywać ruchów kulistych. Jest „związana” przez więzadło obrączkowe kości promieniowej (lig. anulare radii), które przyczepia się jednym i drugim końcem na kości łokciowej we wcięciu promieniowym i otacza wokoło niczym obrączka szyjkę kości promieniowej.

Więzadła w tym stawie są dość słabe i występują po bokach:

1. więzadło poboczne łokciowe (lig. collaterale ulnare)

2. więzadło poboczne promieniowe (lig. collaterale radiale)

Więzadła poboczne są charakterystyczne dla stawu zawiasowego (ginglymus).

Ruchy w stawie łokciowym: zakres ruchów jest większy po stronie przedniej - ruchy zgięciowe. Torebka stawowa jest dosyć luźna z przodu, a ciasna z tyłu. Po bokach znajdują się stabilizatory w postaci więzadeł pobocznych charakterystyczne dla stawów zawiasowych. Aparat więzadłowy stawu łokciowego jest ubogi - w stawie łokciowym bardzo często może dojść do zwichnięcia (luxatio) [przerwania więzadeł] tak, że powierzchnie normalnie tworzące staw zostaną od siebie oddalone.

Ruchy zgięcia w stawie ramienno-łokciowym i ramienno-promieniowym (kość promieniowa musi robić to samo co kość łokciowa ponieważ jest do niej przyczepiona) odbywają się niezależnie od ruchu obrotowego w stawie promieniowo-łokciowym bliższym. Jest to bardzo istotny szczegół, że w stawie łokciowym zginanie jest niezależne od obrotu. W każdej pozycji stawu łokciowego (zgięty, wyprostowany) może następować obrót i na tym polega również wielka zaleta stawu łokciowego w nadawaniu ruchomości kończynie górnej.

Staw łokciowy był stawem złożonym, a staw kolanowy jest to typowy staw prosty, ponieważ w jego budowie biorą tylko udział dwie kości: kość udowa i kość piszczelowa. Staw kolanowy jest stawem udowo-piszczelowym.

Niektórzy uważają, że jest to staw złożony, bowiem bierze w nim udział rzepka, ale rzepka jest tylko kością wmontowaną w ścięgno. Kości takie nazywają się trzeszczkami. Rzepka jest największą trzeszczką i nie należy jej uważać za komponent stawu kolanowego.

Główkę w stawie kolanowym tworzą wypukłe kłykcie kości udowej, a panewkę wklęsłe kłykcie kości piszczelowej.

Kość piszczelowa jest jedyną kością, która nie ma głowy. Zatem przyrównanie kogoś do piszczeli nie należy uznać za komplement. Staw kolanowy jest największym stawem ustroju, a jednocześnie najbardziej wrażliwym. Posiada niestałe składniki stawu nadające kości udowej dużą stabilność, aby nie zwichnęła się z piszczeli (łąkotka przyśrodkowa i boczna).

Łąkotki są przymocowane na górnej powierzchni piszczeli stanowiąc rodzaj chrząstki. Pogłębiają one dolną powierzchnię stawową, aby utworzyć zagłębienie, z którego nie ześlizgnie się kość udowa dźwigająca cały organizm. Łąkotka przyśrodkowa jest bardziej nieruchoma (bardziej ściśle związana) aniżeli łąkotka boczna. Podczas urazu w stawie kolanowym uszkodzeniu częściej ulega łąkotka przyśrodkowa.

W klinice na ortopedii można bardzo często spotkać się z rozpoznaniem: uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej (lesia menisci medialis). Łąkotka boczna bardzo rzadko ulega uszkodzeniu.

Ich zadaniem jest także podział stawu kolanowego poprzecznie na piętro górne i piętro dolne. W piętrze górnym zachodzi ruch zginania i prostowania, a w piętrze dolnym ruch obrotowy.

Staw kolanowy jest stawem zawiasowym zmodyfikowanym:

1. w jego części górnej zachodzi zgięcie i prostowanie, a więc cechy charakterystyczne dla stawu zawiasowego

2. w części dolnej zachodzi obrót - jest to staw zawiasowo-obrotowy

Kość udowa na górze tworzyła staw biodrowy na dole tworzy staw kolanowy.

Takie zabezpieczenia kości udowej są charakterystyczne dla jej funkcji statycznej ponieważ głowa wchodzi w głęboką panewkę, a kłykcie wchodzą w zagłębienia utworzone przez łąkotki. W stawie łokciowym ruchy zginania, prostowania i obrotowe były od siebie niezależne, a w stawie kolanowym te ruchy są od siebie zależnie ponieważ obrót może następować tylko przy zgięciu w stawie. Przy wyproście, kiedy staw kolanowy jest wyprostowany pełniąc funkcję podporową nie ma mowy o żadnym obrocie. Obrót goleni byłby niekorzystny ponieważ sprzyjał by zachwianiu równowagi.

Staw łokciowy ma słabe więzadła, a staw kolanowy ma bardzo silny aparat więzadłowy. Żaden ze stawów człowieka nie posiada tak silnego zabezpieczenia więzadłowego.

Więzadła są wszędzie: z przodu, po bokach, z tyłu, a część z nich wnika nawet od tyłu w obręb stawu (ale nie w obręb jamy stawowej).

Z przodu znajduje się bardzo silnie więzadło rzepki (lig. patellae) o charakterze ścięgnistym, ponieważ ścięgno to jest wspólne dla mięśnia prostownika uda. Dodatkowo posiada jeszcze poboczne pasemka - troczki rzepki przyśrodkowy i boczny (retinacula patellae med. et lat.). Z przodu łąkotki są połączone przez więzadło o przebiegu poprzecznym - więzadło poprzeczne kolana (lig. transversum genu). Bardzo ważne i silne są więzadła stabilizujące ruch - więzadła poboczne (staw zawiasowy zmodyfikowany):

1. po stronie przyśrodkowej - więzadło poboczne piszczelowej (lig. collaterale tibiale) biegnące od kości udowej do kości piszczelowej

2. od strony bocznej ma więzadło biegnące do kości strzałkowej - więzadło poboczne strzałkowe (lig. collaterale fibulare)

Ponieważ zgięcie w stawie kolanowym zachodzi do tyłu, zatem torebka stawowa stawu kolanowego jest z tyłu bardzo luźna i obfituje w więzadła. Muszą mieć one przebieg nie prostolinijny, ale kręty, aby przy wyproście nie uległy rozerwaniu. Więzadła te nazywają się skośne: jedno nazywa się skośne, a drugie łukowate.

Z tyłu w torebce stawowej występuje:

1. więzadło podkolanowe łukowate (lig. popliteum arcuatum)

2. więzadło podkolanowe skośne (lig. popliteum obliguum)

Wyróżniamy jeszcze dwa więzadła przebiegające strzałkowo (we wszystkich płaszczyznach) wnikają one pod torebkę włóknistą, ale nie mogą wnikać do jamy stawowej. Nazywa się je więzadłami krzyżowymi kolana. Łączą one kość udową z kością piszczelowa i są prawie przez cały czas napięte zapobiegając odstawaniu od siebie powierzchni stawowych w stawie kolanowym.

Więzadło krzyżowe przednie i tylne przebiegają w płaszczyźnie strzałkowej. Więzadło krzyżowe przednie (lig. cruciatum anterius) jest słabsze, a więzadło krzyżowe tylne (lig. cruciatum posterius) jest silniejsze ponieważ ma także inne więzadła z przodu i z tyłu.

O ile więzadło krzyżowe przednie stanowi pojedynczy sznurek, to więzadło krzyżowe tylne to aż 3 więzadła:

1. zasadnicze to więzadło krzyżowe tylne (lig. cruciatum posterius)

2. z przodu od niego więzadło łąkotkowo-udowe przednie (lig. meniscofemorale anterius)

3. z tyłu więzadło łąkotkowo-udowe tylne (lig. menicsofemorale posterius)

Staw kolanowy oprócz podziału na część górną i dolną dokonaną przez łąkotki ma jeszcze podział na część prawą i lewą, który warunkują wiązadła krzyżowe.

Staw kolanowy choć jest prosty to jest podzielony na 4 części. Ma czworodzielną torebkę stawową: piętro górne i dolne oraz część prawą i lewą.

Połączenia kości przedramienia i kości goleni.

W przedramieniu wyróżniamy dwa stawy na górze i na dole:

1. staw promieniowo-łokciowy bliższy (articulatio radioulnaris proximalis)

2. staw promieniowo-łokciowy dalszy (articulatio radioulnaris distalis)

3. rozpiętą pomiędzy kośćmi przedramienia włóknistą błonę międzykostną przedramienia

Błona międzykostna jest więzozrostem, a stawy są oczywiście połączeniami wolnymi.

Przy kościach goleni jest inaczej:

1. staw występuje tylko przy końcu bliższym kości piszczelowej → staw piszczelowo-strzałkowy (articulatio tibiofibularis)

2. błona międzykostna goleni (membrana interossea cruris)

3. brak stawu na dole

Na przedramieniu ruchomość jest dużo większa (dwa stawy) aniżeli na goleni (jeden staw) gdzie wszystkie inne połączenia są nieruchome.

Prawdopodobnie za kilka milionów lat nie będzie się już mówić o strzałce, gdyż jest już tak silnie uwsteczniona iż należy spodziewać się jej zupełnego zaniku.

Kość promieniowa odpowiada kości piszczelowej.

Kość łokciowa zaczyna się bardziej na górze, ale wcześniej się kończy, a kość strzałkowa zaczyna się niżej (strzałka nie bierze udziału w stawie kolanowym), ale kończy się niżej. Strzałka jest wmontowana w staw skokowy górny, a kość łokciowa nie jest wmontowana w staw promieniowo-nadgarstkowy (articulatio radiocarpea). Tylko kość promieniowa łączy się z ręką.

W stawie skokowym górnym obie kości goleni tworzą charakterystyczne wcięcie, które można nazwać widełkami, aby zapewnić większą stabilność tego stawu. Gdybyśmy chodzili na rękach to kość łokciowa prawdopodobnie też by się przedłużyła żeby nadać większą stabilność stawowi promieniowo-nadgarstkowemu.

Elementem oddzielającym staw promieniowo-nadgarstkowy od kości łokciowej jest krążek stawowy (discus articularis). Spełnia on podwójną funkcję:

1. oddziela staw promieniowo- łokciowy dalszy od stawu promieniowo-nadgarstkowego

2. tworzy w 75 % panewkę dla stawu promieniowo-nadgarstkowego.

Staw promieniowo-nadgarstkowy jest stawem kłykciowym (elipsoidalnym) i złożonym ponieważ budują go kość promieniowa oraz 3 kości pierwszego szeregu (ossa carpi prima ordinis): kość łódkowata, kość księżycowata i kość trójgraniasta. Ostatnia z kości I rzędu kość grochowata (os pisifone) go nie tworzy.

Staw eliptyczny ma na ogół dwie osie, dlatego jest to staw dwuosiowy. Zachodzi tutaj zgięcie grzbietowe i dłoniowe, przywodzenie i odwodzenie. Staw ten nadaje wielką ruchomość ręce w stosunku do przedramienia.

Nie można tego powiedzieć o stawie skokowym górnym, gdzie panewka jest utworzona przez obie kości goleni, zaś główkę stanowi bloczek kości skokowej. Staw ten jest stawem zawiasowym i może się tutaj odbywać tylko zgięcie i prostowanie.

Zgięcie jest podeszwowe, a prostowanie to zgięcie grzbietowe. Stopa w stawie skokowym górnym nie wykonuje takiego zakresu ruchów jak ręka w stawie promieniowo-nadgarstkowym.

Pomiędzy kośćmi szeregu bliższego(ordo proximalis) i dalszego (ordo distalis) nadgarstka znajduje się staw śródnadgarstkowy (articulatio mediocarpea), a pomiędzy poszczególnymi kośćmi I i II szeregu stawy międzynadgarstkowe.

Szereg dalszy kości nadgarstka łączy się ze śródręczem stawem nadgarstkowo-śródręcznym (articulatio carpometacarpaea).

Kolejnymi stawami w kierunku dalszym są połączenia stawowe podstaw sąsiednich kości śródręcza (II i IV) ponieważ I łączy się niezależnie. Jest to staw międzysródręczny, który tworzą właściwie trzy stawy (articulationes intermetacarpae) to także są stawy płaskie.

Na szczególną uwagę zasługuje staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka (articulatio carpometacarpea pollicis), ponieważ jest to staw siodełkowy (dwuosiowy), który nadaje kciukowi bardzo duży zakres ruchów.

Wszystkie inne stawy nadgarstkowo-śródręczne to stawy płaskie o niewielkiej ruchomości.

Staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka występuje pomiędzy kością czworoboczną większą, a I kością śródręcza. Nadaje on kciukowi możliwość wykonania ruchu przeciwstawienia i odprowadzenia.

Przeciwstawienie jest to zdolność kciuka polegająca na możliwości kontaktu jego opuszki z opuszkami pozostałych palców. Posiada ją tylko kciuk, natomiast palec V prawie żadną. Tworzą się w ten sposób “promienie” - mówimy o 5 promieniach ręki: I, II, III, IV i V. Największa ruchomość występuje w pierwszym promieniu, która zapewnia zdolność ruchomą kciuka, jest to staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka.

Stawy śródręczno-paliczkowe są najbardziej ruchome, a w kciuku ogniwo to jest poprzedzone już wcześniej o jedno miejsce ponieważ najbardziej ruchomy jest staw nagdarstkowo-śródręczny kciuka.

Staw skokowy górny jest stawem jednoosiowym, zawiasowym. Pomiędzy kością skokową, a piętową jest jeszcze staw skokowy dolny, który zapewnia nam tzw. pronację i supinację. Pronacja to nawracanie czyli przykładanie brzegu przyśrodkowego stopy do podłoża.

Supinacja to odrywanie brzegu przyśrodkowego od podłoża oraz ruchy przywodzenia i odwodzenia.

Dopiero dwa stawy skokowe górny i dolny łącznie zapewniają stopie ruchomość w stosunku do goleni.

W kończynie górnej czynił to jeden staw promieniowo-nadgarstkowy.

Kości nadgarstka to są kości nieregularne tworzące stawy. W obrębie jednego szeregu tworzą się stawy międzynadgarstkowe. Ponieważ posiadamy cztery kości w szeregu, to stawów międzynadgarstkowych musi być trzy. W I i II szeregu są to stawy płaskie. W szeregu bliższym ta ruchomość jest stosunkowo duża, ponieważ stawy są na usługach stawu promieniowo-nadgarstkowego. Stawy międzynadgarstkowe II szeregu są to stawy prawie w ogóle nieruchome i nie mają nic wspólnego ze stawem promieniowo- nadgarstkowym, ale są na usługach stawów nadgarstkowo-śródręcznych.

Pomiędzy I a II szeregiem nadgarstka tworzy się staw śródnadgarstkowy, którego jama ma kształt litery “S”. Staw ten jest nie tylko ważny anatomicznie, gdyż oddziela (albo łączy) I i II szereg, ale jest także ważny czynnościowo, ponieważ I szereg współdziała z kością promieniową, a II szereg współdziała z kośćmi śródręcza.

10

Połączenia kończyny górnej i dolnej

---