Grupy i zbiorowości społeczne
W grupie społecznej występuje więź społeczna, która tworzy się na podstawie interakcji.
WIĘŹ SPOŁECZNA obejmuje zarówno elementy scalające (scalające), jak i konfliktogenne (indywidualne cechy osobowościowe, indywidualne role społeczne).
W grupie zazwyczaj występuje struktura hierachiczna przez zróżnicowanie ról społecznych i interesów.
WIĘŹ SPOŁECZNA w ujęciu subiektywnym świadczy o identyfikacji z grupą, grupa staje się dla nas grupą odniesienia:
-może to być grupa wyodrębniona i wyraźna, ale może byc iluzoryczna
-na nasze wyobrażenie o innych, wpływa syndrom “co inni powiedzą”
-tylko w związku z grupą odniesienia (opozycja lub zgoda) możemy tworzyć własną tożsamość osobistą
-pełni rolę porównawczą i normatywną
Trzy rodzaje wpływu grupy na człowieka:
-informacja (przekazanie nam informacji, wiedzy)
-normy (dostarczenie norm, które akceptujemy w obawie przed sankcją)
-identyfikacja (chęć bycia takim samym jak grupa)
Istnieją również jednostki odniesienia. Wpływ gupy (bądź jednostki) zależy od stopnia identyfikacji.
Rodzina też jest ważną grupą odniesienia. Stara się przedłużyć więź emocjonalną dziecko - rodzic, utrudnić nam funkcjonowanie w innych grupach, przedłużyć swoją rolę normatywną (można przez położenie nacisku na informację, a nie na samą normę).
TYPY WIĘZI:
-spontaniczna (wspólnotowa), ma charakter emocjonalny (pozytywny lub negatywny) - miłość, przyjaźń, - nie ulega formalizacji
-więź zrzeszeniowa (realizowana dla osiągnięcia konkretnego celu), rozpada się pod wpływem zmiany celu, jest mniej trwała od spontanicznej
-więź naturalna (konieczna), uczestniczymy w niej bez własnego wpływu: rodzicielska, narodowościowa, etniczne
-więź stanowiona (konieczna, wymuszona przez układ ról społecznych) więzień - strażnik, uczeń - pani doktor etc.
W dzisiejszych czasach więzi emocjonalne zastępowane są przez więzi zrzeszeniowe.
RODZINA
Rodzina z punktu widzenia jednostki pełni następujace role:
-socjalizacyjną, motywacyjną
-zabezpiecza potrzebę więzi
-zapewnia byt ekonomiczny
-pełni funkcje seksualne
-zaspakaja potrzebę bezpieczeństwa
Rodzina z punktu widzenia społeczeństwa (jako instytucja społeczna):
-przekazuje normy i wzory (moralność, religia, prawo)
-opiekuje się dziećmi, starcami i innymi niesamodzielnymi osobnikami
-zapewnia społeczeństwu byt i rozwój
-pełni funkcję reprodukcyjną (jako jedyna formalna instytucja)
Społeczeństwo po to potrzebuje rodziny. Obecnie spada liczba dzieci, wzrasta akceptacja konkubinatu. Eliminujemy udział w naszym życiu więzi emocjonalnych na rzecz racjonalnych. Związki ze wspólnotowych stają się zrzeszeniowymi. Tworzą się związki powierzchowne, oparte tylko na jednej roli społecznej: nie ma chęci poświęcenia własnych interesów dla celów grupy, nie ma tendencji do bycia grupą. Zanikają więzi międzypokoleniowe - powstają instytucje połeczne przejmujące role rodziny (przytułki dla starców,żłobki, szkoły, firmy, mass media). Stajemy się efemerycznymi nastawionymi na cel instytucjami: jesteśmy indywidualistami i egoistami.
KARIERA I PŁEĆ
Tu powinien nastąpić jakiś chyba błyskotliwy tekst o stereotypach męskich i żeńskich, ale nikt nie ma na ten temat notatek. Poza tekstem referatu, którego przytaczanie ze względu na jutrzejsze kolokwium i rozmiary dzisiejszej pracy wydaje mi się zbędne
FORMOWANIE SIĘ TOŻSAMOŚCI NARODOWEJ
NARÓD - specyficzna grupa społeczna, powiązana więzią naturalną i emocjonalną, dążącą do posiadania państwowości, świadomość wspólnego pochodzenia, przeświadczenie o wspólnych cechach fizycznych i psychicznych (charakter narodowy).
Każda definicja narodu odwołuje się do innych członków, istnieje też wiele pojęć pokrewnych takich jak grupa etniczna (brak dążenia do poństwowości), plemię, lud, społeczeństwo, państwo.
NARÓD jest wspólnotą ludzi złączonych więzią naturalną (ludzie uważają, że są członkami narodu, za dzieci “uważają” rodzice, poza pozostają tzw. ludzie pogranicza)
NARÓD łączy się z państwem, czyli wspólnotą gospodarczą i polityczną (lub pragnieniem własnej państwowości)
NARÓD w aspekcie obiektywnym to łańcuch pojęć: wspólnota terytorium i języka, (oznacza też istnienie ojczyzny prywatnej (hajmat = miejsce zamieszkania) lub ideologicznej (Vaterland = pochodzenie)) wspólnota kulturowa, wspólne pochodzenie, charakter narodowy, historia i wspólne dzieje.
NARÓD w aspekcie subiektywnym to poczucie przynależności narodowej, stereotypy wyglądu zewnętrznego i modele zachowań, prowadzące do ukształtowania tożsamości narodowej.
Ojczyzna to zespół wartości związanych z określonym terytorium. Więzi państwowe czasami były wytwarzane bez państwowości. A poprzez utrwalenie głoszenia, że państwo to naród, umacnia sie więź narodowa w istniejącym państwie.
TOŻSAMOŚĆ JEDNOSTKI to własne wyobrażenie o sobie.
TOŻSAMOŚĆ OSOBISTA to świadomość posiadania “ja” innego od innych ludzi.
TOŻSAMOŚĆ SPOŁECZNA to poczucie przynależności do innych.
TOŻSAMOŚĆ NARODOWA zaczyna odgrywać rolę, gdy akceptujemy otaczające nas społeczeństwo.
TOŻSAMOŚĆ KULTUROWA to hołdowanie pewnym wzorom.
BADANIE POCZUCIA TOŻSAMOŚCI NARODOWEJ
-poczucie przynależności
-poczucie odrębności (my i oni)
-poczucie wyższości
-etnocentryzm (postrzeganie rzeczywistości poprzez pryzmat własnej grupy), ksenofobia (nienawiść wobec innych narodów + etnocentryzm).
Własną grupę (obojętnie jaką) postrzegamy jako heterogeniczną, inne jako homogeniczne.
STEREOTYPY to jedyna możliwość poznania
1.czynniki zewnętrzne
-wydarzenia historyczne dowodzące sprzeczności interesów najczęściej (teorie realnego konfliktu)
-teorie uczenia się (modyfikacja własnych doświadczeń, przejmowanie wiadomości z tzw. “drugiej ręki”)
-teorie tożsamości człowieka
2.schematy poznawcze
-specyficzne podejście do doświadczeń (selektywny proces postrzegania rzeczywistości)
-odpowiednie (selektywne) zachowanie
-działanie poprzez stereotypy - samospełniające się proroctwo
Nie można się pozbyć stereotypów, wyuczonych, pozostają w tożsamości człowieka, trzeba jednak zwracać uwagę na spaczenie poznawcze “fundowane nam” przez stereotypizację.
Nie jesteśmy w stanie przetwarzać wszystkich informacji, dlatego powierzchowność kontaktu sprzyja tworzeniu stereotypów (nie ma po co sie “wysilać” na coś bardziej oryginalnego). Dużą rolę w kształtowaniu sie stereotypów odgrywają mass media i rodzina. Stereotyp to wiedza na temat danego elementu rzaczywistości - mogą być neutralne, pozytywne lub negatywne.
GRUPA SPOŁECZNA
Grupa społeczna może być rozpatrywana jako;
-wspólnota wg funkcjonalistów (chcą być razem, więź emocjonalna, zgoda, współpraca, konflikt jest z definicji dysfunkcjonalny, grozi egzystencji, powinien zostać wyciszony, hamujemy agresję)
-struktura konfliktowa:
3.Karol Marks - źródłem konfliktu jest własność środków produkcji, zlikwidować własność, zniknie konflikt.
4.Ralph Dahrendorf - podział jest nie klasowy, ale oparty na stosunku do władzy: brak lub posiadanie władzy, konflikt jest zmianotwórczy, można przenieść konflikt na stosunek pracodawca / pracownik.
5.Lewin Coser - konflikty mogą być funkcjonalne (prowadzą do zmian w ramach systemu) lub dysfunkcjonalne (prowadzą do zmiany założeń podstawowych)
6.teoretycy konfliktu - bazą jest tu wspólnota interesów, razem łatwiej realizować cele, jest to konieczność, a nie chęć bycia razem.
Społeczeństwo dzieli się na pewne podstruktury według różnych kategorii:
-demograficzno - społecznych
-etniczno - religijnych (rasowych)
-zrzeszeniowych
Struktury mogą być trojakiego rodzaju (trzy główne typy):
-dychotomiczna - podział na dwie antagonistyczne grupy, struktura wybitnie konfliktotwórcza np. elita (władza), a reszta społeczeństwa,
-funkcjonalna - podział na współpracujące grupy: struktura społeczno-zawodowa,
-gradacyjna - podział według zróżnicowania pewnej cechy np. prestiż, wykształcenie, dochody; tworzy się hierarchia.
Struktury dzielimy na otwarte i zamknięte. Zamknięte są wspólnotami opartymi na chęci współdziałania (funkcjonaliści). Dochodzi do tłumienia konfliktu, który jest traktowany jako dysfunkcjonalny. Napięcie emocjonalne narasta - grozi wybuchem z ogromną siłą. Można wtedy ukierunkować na jakiś obiekt agresję - pielęgniarki, rolnicy, igrzyska, Jarocin etc. Odwleka to wybuch na jakiś czas.
Struktury otwarte natomiast konflikt traktują jako motyw zmian, drogę do dochodzenia do porozumienia, jest to podejście charakterystyczne dla związków zrzeszeniowych. Ludzie sa razem, bo razem jest łatwiej osiągnąć pewne cele.
ŁAD I KONFLIKT SPOŁECZNY
Społeczeństwo też ulega podobnym teoriom jak grupa społeczna:
-teoretycy konfliktu
-koncepcje psychologiczne
-darwinizm społeczny: główną motywacją działań jest instynkt przetrwania, gen agresji, w wyniku eliminacji słabszych jednostek powinniśmy dążyć do społeczeństwa idealnego
-koncepcje psychonalityczne - Sigmund Freud
-sfera id (nieświadome popędy)
-sfera ego (umożliwia życie, łagodząc konflikty)
-sfera superego - jest to zinternalizowany system wartości
Wyróżnił od popędy życia (seks, przyjemność, przetrwanie) i popędy śmierci, między którymi trwa konflikt. O naszym życiu decyduje socjalizacja pierwotna. Ujawnia sie wtedy naturalna miłość do przeciwnej płci (zwłaszcza do rodzica przeciwnej płci), a dezaprobata, zawstydzenie powoduje kompleksy. Pojawia się skłonność do destrukcji lub autodestrukcji. Popędów nie można zlikwidować, można je stłumić, można im znaleźć zastępcze rozładowanie w społecznie akceptowalnej formie: walka konkurencyjna, sport, dyskoteka. Konflikt wynika z człowieka, a kultura jest źródłem cierpienia.
-koncepcje psychologów tłumu
Gustav Le Bond porównał zbiorowość do kobiety, uważał, że w tłumie objaiwa się natura człowieka: agresja, histeria, emocjonalność, uległość wobec siły, ukierunkowanie na cel. Tłum widzi więcej niż poszczególni uczestnicy. Czuje to samo, widzi to, co chce widzieć. Po audycji Wellsa dotyczącej ataku kosmitów wybuchła panika, ludzie przekonani o prawdziwości programu popełniali samobójstwa. Do tłmu należy przemawiać quasi-informacyjnie, nie ma dobra i zła, a jest tendencja do przyjęcia powtarzanych haseł. Tłum należy rozproszyć, poruszyć ich plotką, rozbić jedność. Zlikwidowanie przywódcy nie zawsze daje dobre rezultaty - tłum bowiem walczy za przywódcę.
-funkcjonaliści
-głoszą, że trzeba ograniczać konflikty,
-Smith wierzył w niewidzialną rękę porządku, jako cechę pozytywną uważał egoizm, chciał ograniczyć władzę;
-Hobbes negatywnie postrzegał egoizm, nawoływał do podporządkowania się władzy,
-Merton Robert nawoływał do likwidowania sprzeczności kulturowej, uważał bowiem, że isnieją narzucane całemu społeczeństwu wartosci, któ®e nie sa dostępne dla wszystkich (sukces, pieniądze, indywidualizm). Z konfliktu pomiędzy środkami i wartościami pochodzą dewiacje:
1.konformizm: dążymy do wartości za pomocą nie wystarczających środków, którymi dysponujemy
2.innowacja: uznajemy wartości, szukamy innych, często nielegalnych środków
3.rytualizm: lekcewazymy wartości, działamy według ustalonych schematów
4.wycofanie: rezygnujemy ze środków i wartości - samobójcy np.
5.bunt: odrzucamy i środki i wartości, szukamy nowych