Jan Szczepański
"Elementarne pojęcia socjologii"
ZBIOROWOŚCI SPOŁECZNE
organizacja zachowań i elementy struktury są sobie przyporządkowane i stanowią całość
1. rodzina = dzieci + rodzice; szersza rodzina = wujkowie, ciotki, kuzyni, kuzynki
2. zbiorowość sąsiedzka = sąsiedzi w 1 kamienicy czy domkach jednorodzinnych
należymy do przeróżnych grup, klubów, organizacji
jesteśmy członkami klas społecznych (robotnicza, chłopska, inteligencja z wyższym wykształceniem)
Zadaniem socjologii jest dokonanie klasyfikacji tych form trwałych skupień ludzkich, opisanie ich trwałych cech występujących zawsze i wszędzie, ich struktur względnie trwałych i powtarzalnych oraz charakterystycznych procesów w nich zachodzących.
"zbiorem społecznym"
1.nazywamy ogół ludzi posiadających jakąś cechę wspólną,
wyróżnioną przez obserwatora zewnętrznego, bez względu na to czy ludzie ci uświadamiają sobie posiadanie tej cechy
2.są to zbiory w sensie statystycznym, gdyż statystyka wyróżnia takie zbiory na podstawie cech obserwowalnych i wyraźnie stwierdzalnych
"kategorią zawodową" - zbiory ludzi wykonujących ten sam zawód
"grupa statystyczna", która jest zbiorem
"grupa społeczna", która jest zespołem ludzi połączonych wewnętrzną więzią
grupą społeczną jest pewna ilość osób (najmniej trzy), powiązanych systemem stosunków uregulowanych przez instytucje, posiadających pewne wspólne wartości i oddzielonych od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności
-dwójka, lub para, jest raczej trwałym stosunkiem, w którym nie
zachodzą istotne zjawiska charakterystyczne dla liczniejszych zbiorowości, mianowicie nie ma tam wpływu układu elementów zbiorowości lub, inaczej, struktury zbiorowości na to, co się dzieje między dwoma członkami
DIADA- gr. 2 osobowa
TRIADA- gr. 3 osobowa
---------------------------------------
#9) Zbiorowości społeczne. Grupy społeczne i ich typy. Kasty, klasy społeczne, warstwy. Naród a grupa etniczna.
Zbiorowość- dowolne skupienie ludzi, w którym wytworzyła się i utrzymuje, chociażby przez krótki czas, pewna więź społeczna:
- Kategoria społeczna- wyróżniana na podstawie wspólnych cech zewnętrznie obserwowalnych, nieuświadamianych sobie przez tych ludzi.
- Krąg społeczny- niewielkie zbiorowości oparte na stycznościach o słabej więzi instytucjonalnej, której podstawą jest styczność osobista. Nie posiada wyraźnej zasady odrębności. „Zbiorowość ludzi dyskutujących”, która przekształca się w grupę gdy staje przed nią zadanie do wykonania.
- Społeczność względnie samowystarczalna zbiorowość, która zaspokaja swoje potrzeby na określonym terytorium.
- Zbiorowości oparte na podobieństwie zachowań(np. Tłum, publiczność).
- Zbiorowości oparte na wspólnej kulturze-etnos(etnos-wspólny pień pochodzenia)
Grupa społeczna- przynajmniej 3 osoby pozostające ze sobą w pełnej relacji i posiadające tendencje do trwania w czasie.
Teorie grupy:
- funkcjonalna
-interakcjonizmu symbolicznego
-przynależności świadomościowej
Cechy konstytutywne grupy:
- odrębność, poczucie odrębności
- świadomość „my”(Simmel)
- wspólne wartości
- organizacja wewnętrzna(hierarchia, regulamin, struktura, podział funkcji)
Podstawowe elementy grupy:
- członkowie, którym stawiany jest wymóg przynajmniej częściowej internalizacji wartości grupy oraz identyfikacji z jej celami.
- wzór fizyczny członka(wygląd, cechy zewnętrzne organizmu, ubiór)
- wzór moralny członka
- cel grupy i zadania związane z realizacją celu
- ośrodek skupienia
- wola zbiorowa
- solidarność
Typologia grup wg. następujących kryteriów:
a) dostępność:
ekskluzywne: zamknięte, stosują bardzo wyraźne kryteria przyjęć, np. niektóre organizacje ideowe przyjmują tylko wyznawców danej ideologii, istnieją kluby skupiające tylko ludzi bogatych,specjalne organizacje zawodowe
inkluzyjne: otwarte, przyjmują wszystkich, bez żadnych ograniczeń, np. niektóre grupy wyznaniowe, które są otwarte dla wszystkich ludzi całego świata. Lecz nawet grupy inkluzywne ustalają pewne sposoby przyjmowania członków, aby zabezpieczyć identyczność grupy i zakres swojego zasięgu. W uczelni jest to uroczysta immatrykulacja, w niektórych organizacjach wręczenie legitymacji, wejście do wielkich społeczności czy do państwa odbywa się przez rejestrację, zameldowanie u władz administracyjnych itp
b) stopień sformalizowania:
- formalne
- nieformalne
c) wielkość:
- małe (brak podgrup, bezpośredni kontakt między członkami)
- duże
d) typ więzi:
pierwotne-
1.więź emocjonalna;
2.niewielkie, nieformalne, spontaniczne, o bezpośrednich kontaktach i
interakcjach (twarzą w twarz) członków rozpoznających się nawzajem, podejmujących
zróżnicowane działania, częściowo z pobudek autotelicznych;
3.to takie, które opierają się wyłącznie na stycznościach osobistych, tzn. organizacja może być nawet sformalizowana, ale mimo to nie ma ona charakteru rzeczowego, i więź w takiej grupie wynika z zainteresowań osobistych
wtórne -
1.więź oparta na interesach;
2. takie, które liczą wielu członków, w większości wzajemnie anonimowych, pomiędzy którymi zachodzą sformalizowane i pośrednie stosunki realizujące się w wysoce wyspecjalizowanych działaniach.
wyróżnia się jeszcze:
- grupy celowe: zwane także zrzeszeniami, tworzone dla realizacji dowolnych celów, np. grupy sportowe, partie polityczne, towarzystwa akcyjne itp
- grupy terytorialne: takie, które kontrolują i ingerują w całokształt życia swoich
członków w dziedzinach nie związanych bezpośrednio z członkostwem w grupie, a także
w sferze prywatnej.
- grupy odniesienia: zbiorowości, z którymi wiążą nas subiektywne, „wirtualne" relacje,
mimo że do nich nie należymy.
GRUPY ODNIESIENIA NORMATYWNEGO: takie, z których czerpiemy i przyjmujemy
normy i wartości kształtujące nasze działania.
GRUPY ODNIESIENIA PORÓWNAWCZEGO: takie, z którymi konfrontujemy nasze
osiągnięcia, standard życia, zasób władzy, poziom prestiżu itp.
NEGATYWNE GRUPY ODNIESIENIA: takie, które budzą u nas repulsję i od których staramy
się zdystansować poprzez przyjmowanie przeciwnych wzorów i reguł postępowania.
POZYTYWNE GRUPY ODNIESIENIA: takie, z którymi się identyfikujemy, porównujemy i
których standardy normatywne staramy się naśladować, dążąc do uzyskania pełnego
członkostwa.
Naród- grupa kulturowo-ideologiczna
Koncepcje narodu:
- naturalistyczna- naród jako „grupa genetyczna”, obecnie jest odrzucona
- politologiczna- naród jako wspólnota polityczna; narodotwórcza funkcja państwa
- kulturowa- naród kształtujący się w toku rozwoju historycznego społeczności, które tworzą własną kulturę i w których członkowie uczestniczą w kulturze narodowej, naród jako wspólnota kulturowa: język, obyczaje, sztuka, nauka, gospodarka i inne dziedziny aktywności społecznej. (wspólnota faktyczna; wspólnota ideologiczna- świadomość narodowa).