Gospodarka Niemiec hitlerowskich
Niemcy już wkrótce po dojściu do władzy Hitlera /styczeń 1933/ zaczęły przygotowania do wojny. Nowoczesny i dobrze rozwinięty przemysł stanowił znakomite zaplecze. Jeszcze w okresie przedwojennym kontroli państwowej poddana została produkcja, co umożliwiło na przestawienie na potrzeby zbrojeń. Nastąpiło również zwiększenie inwestycji wojskowych. Poważnym krokiem w tym kierunku była realizacji czteroletniego planu gospodarczego rozpoczęta w 1936r. Do możliwości realizacji planów wojskowych potrzebne były surowce strategiczne, które musiano importować. Z niedostatku rezerw wynikała koncepcja wojny błyskawicznej. Niemiecka flota handlowa była 5 co do wielkości. Natomiast słabość floty wojennej powodowała jednak, że w przypadku wojny z mocarstwami zachodnimi i ogłoszenia przez nie blokady Niemcy nie mieliby możliwości importu drogą morską. Niemcy przywiązywały dużą wagę do kontaktów gospodarczych z sąsiednimi państwami satelickimi np. z Rumunii importowano ropę naftową oraz niektóre wyroby przemysłu metalowego, ze Słowacji niewielkie ilość ropy, rudy metali kolorowych i żelaza, z Bułgarii węgiel i rudy metali, z Bułgarii, Rumunii, Słowacji i Węgier artykuły rolne. Import nie pokrywał w pełni zapotrzebowania i dlatego przywiązywali dużą wagę do wykorzystywania surowców wtórnych oraz produktów zastępczych np. benzyna syntetyczna. W dniu wypowiedzenia wojny Brytania ogłosiła morską blokadę Niemiec i państw sprzymierzonych. Jednakże szybkie zakończenie kampanii wrześniowej spowodowały, że blokada nie była zbyt uciążliwa. Po rozpoczęciu działań wojennych cała gospodarka została podporządkowana jednolitemu kierownictwu. Równocześnie wprowadzono kontrolę dewizową, racjonalne zapotrzebowanie ludności i inne. Sukcesy do połowy 1940r. zwiększyły rezerwy oraz możliwość eksportu. Szczególnym ważnym dostawcą, aż do ataku był ZSRR. Niemcy starali się maksymalnie wykorzystać gospodarczo podbite kraje. W miarę uprzywilejowane były ziemie Śląska, Pomorza i Wielkopolski /na początku nie prowadzono gospodarki rabunkowej/. Przejęto na własność całość majątku przemysłowego i rolnego. Zastosowano masowe przesiedlenia. W państwach zachodnich Niemcy starały się przede wszystkim uzależnić od siebie przemysł. W tym celu obok konfiskaty majątku żydowskiego wykupywano /przymusowo/ zakłady przedsiębiorców. Na terenach Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej gospodarka miała charakter rabunkowy. Skonfiskowano cały majątek państwowy, mienie żydowskie i wielką własność, zachowano natomiast miejscową drobną własność, pod kontrolą. Działania te spowodowały spadek globalnej produkcji przemysłowej /przy wzroście wojskowej/ na wszystkich okupowanych terenach. Realizowano w różny sposób swoje założenia; podporządkowanie w podbitych krajach potencjału gospodarczego, ograniczenie spożycia przez ludność miejscową oraz wykorzystanie istniejących zasobów dla potrzeb Rzeszy. Na obszarach Polski były daleko posunięte konfiskaty i rabunek mienia, przejęto mienie należące do państw zachodnich /część tych udziałów została wykupiona przez koncerny/. Na terenach Generalnego Gubernatorstwa drobna własność polska została zachowana, ale poddana kontroli. Podobna polityka była prowadzona na terenach ZSRR /szczególnie eksploatowano tam surowce/. Natomiast w Europie Zachodniej okupanci kierowali swą uwagę na uzależnienie istniejącego potencjału gospodarczego, a w szczególności przemysł na potrzeby wojny. W większym stopniu nieodpłatnemu przejęciu podlegały zapasy surowców i wyrobów gotowych. Konfiskowano majątek żydowski. Niemcy we wszystkich okupowanych krajach włączyły ich gospodarkę do niemieckiego sytemu zarządzania i planowania gospodarczego. Niemcy narzucali odgórnie profil produkcji, wielkość, poziom płac itp. Jeszcze silniejsze były makroekonomiczne ingerencje /na niektórych terenach niszczono przemysł, aby rozwijać go w innym/, dążąc w ten sposób do likwidacji konkurencji. Z braku niedostatku siły roboczej okupanci wykorzystywali jeńców, robotników krajów podbitych do pracy fizycznej. Po 1943r kiedy to wprowadzono totalną mobilizację, dążono do jeszcze większego wykorzystania gospodarczego okupowanych krajów. Starano się zwiększyć produkcję na potrzeby wojny kosztem dóbr pokojowych. Działania te spowodowały spadek globalnej produkcji przemysłowej na wszystkich okupowanych terenach. Dla Niemców ważny był także problem wyżywienia armii i ludności Rzeszy. Dlatego początkowo starali się o stworzenie warunków do wzrostu produkcji rolnej na terenach okupowanych. Jednak potrzeby były tak duże, że Niemcy przestawili się na gospodarkę rabunkową. Wobec ograniczenia nakładów i niedostatku maszyn i nawozów w większości okupowanych krajów nastąpił spadek produkcji rolnej. Mimo spadku wzrósł wywóz do Niemiec. Istotne znaczenie miała również polityka pieniężna. W Niemczech poprzez zamrożenie płac i cen dążono do stabilizacji nabywczej marki, w krajach okupowanych wykorzystywano inflację jako jedną z metod obniżenia siły nabywczej ludności oraz sfinansowania swych wydatków. Dlatego w okupowanych państwach zachowano miejscową walutę. Niemcy ponadto prowadziły nieekwiwalentną wymianę handlową. Poza tym na podbite państwa nałożono obowiązek utrzymania armii i administracji niemieckiej. Eksploatacji gospodarczej towarzyszyły różne działania do ograniczenia konsumpcji miejscowej ludności. W sumie w wyniku realizowania powyższej polityki Niemcom udało się aż do końca 1942r prowadzić działania wojenne bez uszczerbku dla położenia materialnego własnej ludności. Od 1943 rosły straty wojenne i stopniowa utrata okupowanych terenów, a w 1944r. spadek ogólnej produkcji Niemiec był znaczny: skurczył się dopływ surowców, utrata obszarów okupowanych, załamanie produkcji wojennej III Rzeszy i w konsekwencji paraliż systemu gospodarczego. W maju 1945r. Niemcy podpisały bezwarunkową kapitalizację.