Społeczna gospodarka rynkowa Niemiec

Jest to sposób organizacji życia gospodarczego i systemu wartości do osiągnięcia celów. SGR powstał aby zabezpieczyć przed nawrotami społeczeństwa totalitarnego. Twórcami byli ordoliberałowie związani z Uniwersytetem we Freiburgu z nazwiskami: Walter. Eucken, W.Muller - Armack, W.Ropke, Wyszli z założenia, że geneza ruchu totalitarnego zaczyna się pod koniec wieku XIX czyli proletaryzacja, która oznaczała wywłaszczenie z własności, kiedy znaczna część społeczeństwa stała się proletariuszami czyli ludźmi którzy nie posiadali niczego z wyjątkiem dzieci. Również proces monopolizacji prowadził do rozwoju proletaryzacji. Zjawisko masowych bankructw mniejszych przedsiębiorstw był skutkiem monopolizacji na rynku. Wskutek tych zjawisk następuje frustracja tych grup podatna na hasła demagogiczne. Ludzie ci są skłonni zrezygnować z części swojej wolności w zamian za bezpieczeństwo socjalne (E.Fromm). W.Ropke uważał, że najskuteczniejszy sposób zabezpieczenia przed powrotem do totalitaryzmu to wprowadzenie procesu deproloretaryzacji czyli ponowne osadzenie na własności.

Cechy SGR

- zasada antymonopolistyczna - najważniejsza

- zasada subsydiarności (pomocniczości)państwa. Struktura społeczna powinna być oparta o ideę samorządności.Obywatele bezpośrednio uczestniczą w rządzeniu, rola władzy centralnej będzie ograniczona,

- próba nadania rynkowi sankcji religijnej, odniesienie do systemu wartości,

Mechanizm funkcjonowania SGR

- zasada stworzenia elastycznego mechanizmu cenowego prawidłowo rejestrującego grę popytu i podaży,

- stabilizacja siły nabywczej pieniądza, silny i niepodlegający procesom inflacyjnym,

- swobodny dostęp do rynku, każdy może rozpocząć działalność gospodarczą,

- ochrona i rozszerzenie prywatnych środków produkcji, państwo stymuluje aby obywatele stali się właścicielami majątku narodowego,

- swoboda zawierania transakcji i umów z wyjątkiem ograniczenia konkurencji na rynku,

- wzmocnienie odpowiedzialności przedsiębiorców za podejmowane działania gospodarcze,

- stabilizacji polityki gospodarczej - państwo nie zmieniało reguł w trakcie gry,

Społeczna gospodarka rynkowa miała polegać na wyrównaniu szans dla wszystkich

- edukacja,

- zasada stworzenia opieki społecznej o zasadę solidaryzmu społecznego,

- rozwój budownictwa mieszkaniowego

Feudalizm z łac. Feudum oznacza prawo narzeczy cudzej.

Beneficjum tzn dobrodziejstwo - przydział ziem, forma gratyfikacji.

Wejście w stosunek zależności z kościołem:

-Prekaria - z łac prośba tzn że ktoś zwraca się do kościoła z prośbą

- data ,

- renumeratoria

- oblata

Dlaczego ludzie wchodzą w takie zależności?

-względy ekonomiczne - bezpieczeństwo socjalne

-służba w wojsku (w wojsku służył tylko ten kto był osobiście wolny, jeżeli wchodził w zalezności np. z kościołem to nie służył w wojsku)

- czynnik konfesyjny - gdy ktos oddawał swój majątek, budował kościół to myślał, ze zyska u Boga

Własność podzielona - własność posiadania(pan lub kościół jest właścicielem ziemi lecz daje ją w użytkowanie chłopu), własność użytkowania (chłop który użytkuje nie swoją ziemię)

Uwłaszenie - reforma nadająca chłopu ziemię którą użytkuje na własność. (W Polsce w styczniu XIX w -powstanie styczniowe)

Państwo feudalne określone mianem patrymonialne - władca jest właścicielem całego państwa- to on rozdziela majątki.

Consylium- rada z łac, pan służy radą

Auxilium - pomoc z łac, pan służy pomocą]

Włości feudalne były objęte immunitetem:1) ekonomiczny -pan nie płaci z tych gruntów podatków) 2) sądowniczy- pan sądzi we własnej sprawie.

I.Nikt nie jest pełnym właścicielem środków produkcji.

II.Państwo feudalne jest państwem stanowym - dziedziczymy z racji urodzenia, poszczególne stany mają różny status prawny.

Nobilitacja - przeniesienie do innego stanu(wyższego) - bardzo rzadko.

W społeczeństwie stanowym wyróżniamy stany:1) szlachta, 2) duchowieństwo, 3) chłopski, 4) mieszczański.

III.Oparcie całej gospodarki o rolnictwo, około 80-90% społeczeństwa żyje z rolnictwa.

IV.Rozwój stagnacyjny(stagnacja - brak rozwoju) nie ma go właściwie. Gospodarka jest naturalna (chłopi nie sprzedają art. Spożywczych i ich nie kupują)

Manor - dwór: 1) Folwark, 2) własność podzielona(chłopi odrabiają pańszczyznę) 3) Ziemie gminne-Serwituty- prawo do uzytkowania wspólnych gruntów(lasy, łąki, pastwiska) 4) System pól otwartych -część majątku gdzie wszyscy członkowie danej wspólnoty mieli swoje malutkie poletka.

V.Duży wpływ - Czynniki egzogeniczne (zewnętrzne dla systemu ekonomicznego),czynniki ideologiczne,

Czynniki pozaekonomiczne - zewnętrzne wpływały na funkcjonowanie gospodarki: 1) teoria sprawiedliwej płacy(dochody zróżnicowane w zależności od odpowiedniego stanu) 2)Przywilej propinacyjny (jeśli pan posiadał browar to chłop musiał u niego kupować alkohol)

3)Przywilej pierwszej nocy (pan nie korzystał z niego lub bardzo rzadko, ale aby go uniknąć chłop musiał zapłacić-nacisk ekonomiczny)

Geneza podziału

W XIII w. odchodzi się od pańszczyzny na rzecz oczynszowania, oznacza to, że folwark ulega pomniejszenie a część należąca do chłopa powiększa się . Opłacało się to dla pana ponieważ dostawał on czystą gotówkę poza tym gdy chłop odrabiał pańszczyznę panowały stosunki paternistyczne- pan opiekował się chłopem. Po oczynszowaniu chłop jest zdany sam na siebie-panu ma płacić gotówkę.

Przyczyny : - wyprawy krzyżowe - zetknięcie się z wysoko rozwinięta kulturą arabską (panowie przyzwyczajają się do dóbr luksusowych które można kupić tylko za gotówkę)

Osadnictwo na pawie niemieckim - chłopi osiedlający się mają swoje przywileje, Np. nie płaca przez jakiś czas podatku.

Oczynszowanie prowadzi do powstania gospodarki towarowo-pieniężnej

W XIV w Europie Zach rozwój gospodarki towarowo pieniężnej dalej trwa, w Europie Wsch następuje refeudalizacja. Granicą jest rzeka Łaba. Przyczyną jest proces psucia pieniądza (dodawani do kruszcu metali). Prawo Kopernika - Groshama - pieniądz groszy wypiera lepszy. W ten sposób tracą panowie feudalni bo otrzymują czynsz w gorszych pieniądzach. Podział Europy jest skutkiem aktywizacji szlachty która traci na oczynszowaniu. Chcą przywrócić stosunki feudalne. Na zachodzie to się nie udaje ale na wschodzie tak.

W Europie Zach nie udaje się z uwagi na: 1) kryzys demograficzny - powodem są wojny, epidemia dżumy zmniejszyła liczbę europejczyków o 50%, 2) stan świadomości społecznej chłopów (kwestionują oni ład feudalny, buntują się T.Munzer w Niemczech, w 1358 Zakeriada - powstanie chłopskie), 3) rewolucja militarna - w XIV w zmienia się kultura militarna, 1415 bitwa pod Aningour(wojna 100 letnia) 4) zastosowanie powszechne prochu (siła panów były twierdze,dzięki prochowie te niezdobyte dotąd mogą ulec zniszczeniu

---