Na rynku finansowym dokonuje się transakcji instrumentami finansowymi. Dzięki istnieniu rynku fin. mogą się zmieniać strony kontraktu określającego dany instrument fin. Jeśli kontrakt fin wiąże dwie strony: kredytobiorcę i kredytodawcę x i y, i x sprzedaje instrumenty fin z, to z wchodzi w zależność fin ze stroną y i staje się kredytodawcą.

Na rynku tym ustala się cena instrumentu, gdy istnieje kupno i sprzedaż. Przy dobrze funkcjonującym rynku, cena odzwierciedla wartość instrumentu fin.

Podstawowe znaczenie rynku fin wiąże się z transferem pieniądza od podmiotu, który ma jego nadmiar i chce dokonać inwestycji, do podmiotów które mają jego niedobór i chcą sfinansować pewne przedsięwzięcie. Ma to znaczenie dla gospodarki kraju, gdyż pozwala na efektywną alokację kapitału.

Do kapitałodawców zaliczamy:

• Rząd

• Firmy

• Gospodarstwa domowe

Kapitał dostarczany jest poprzez dwa kanały:

1. Poprzez instytucje finansowe (depozyty bankowe)

2. Poprzez inwestycje bezpośrednio na rynku fin (zakup instrumentów fin na rynku np. bony pieniężne, NBP czy obligacje rządowe)

Do kapitałobiorców zaliczamy:

• Rząd

• Firmy

• Gosp. Dom.

Podmioty te otrzymują kapitał przez:

1. Instytucje fin (kredyty bankowe)

2. Bezpośrednie wejście na rynek fin- emisja akcji lub obligacji

Instytucje fin są pośrednikami pomiędzy kapitałodawcami i kapitałobiorcami.

Kanał przepływu kapitału- inwestycje bezpośrednie na rynku fin, których dokonują instytucje fin wykorzystujące kapitał dostarczany im przez kapitałodawców.

Z pkt widzenia wykorzystywanej waluty przy transakcjach fin, rynki dzielimy na :

• Rynki instrumentów denominowane w walucie krajowej

• Rynek walutowy (dewizowy)

Od końca lat '50 do końca ubiegłego roku rozwijały się też tzw. eurorynki.

Są to rynki, na których przedmiot transakcji stanowią instrumenty fin wyrażone w walutach innych niż waluta państwa, na którym terenie ma miejsce dana transakcja. W tym przypadku `'euro'' oznacza termin umowy i oznacza, iż pierwsze transakcje zostały dokonywane na szerszą skalę dolarami USA na rynku londyńskim=eurodolary.

Obecnie występuje rynek eurojena (poza terytorium Japonii). Rynek euromarki istniał do końca ubiegłego roku.

Eurorynek dzielimy na:

1. Pieniężny - rynek transakcji walutowych (czyli eurowalutowy) dokonywanych poza miejscem pochodzenia danej waluty.

2. Kapitałowy - eurorynek obligacji tj. rynek na którym obraca się obligacjami denominowanymi w walucie innego państwa.

Rynki fin dzielimy na:

• Hurtowe

• Detaliczne

Decyduje o tym skala dokonywanych transakcji.

Hurt- obejmuje duże transakcje - duże instytucje fin z przedsiębiorstwami

Detal -instytucje fin z gospodarstwami domowymi.

Rynki instrumentów pochodnych, pozabilansowych, derywatów- instrumenty pozafin- krótkoterminowe zaliczane są do rynku pieniężnego.

Obecnie dochodzi do zacierania się różnic pomiędzy nimi.

Ze względu na kryterium czasu, rynki fin dzielimy na ;

• Pieniężne, na których dokonuje się obrotu instrumentami o okre4się życia do 1 roku

• Kapitałowe, na których dokonuje się obrotu instrumentami powyżej 1 roku

Obrót instrumentami pieniężnymi zapewnia płynność finansową i zagospodarowanie chwilowo wolnych środków; rynek kapitałowy obejmuje transakcje zazwyczaj zaspokajające potrzeby rozwojowe podmiotu, czyli inwestycje.

Rynki pieniężne ze względu na kryterium podmiotów przeprowadzonych transakcji:

1. Międzybankowy - między BK, i między BK a BC (BK lokuje rezerwy w BC)

2. Pozabankowy rynek pieniężny- obejmuje transakcje pieniężne (do 1roku) między podmiotami niefinansowymi oraz między nimi i sektorem banków.

Rynki kapitałowe pod względem organizacyjnym:

• Giełdowy

• Poza giełdowy (OTC)

Ponadto wyróżniamy:

• Rynek pierwotny- występuje wówczas, gdy instrument jest emitowany bądź wystawiany i sprzedawany pierwszemu posiadaczowi.

• Rynek wtórny-dokonywany jest na nim regularny obrót, wyemitowany instrument nabywają dalsi posiadacze poza pierwszym.

Ten podział jest bardzo istotny. Dotyczy dużej części instrum.fin.

Istnieją dwa segmenty rynku wtórnego:

• Giełdowy

• Poza giełdowy

Giełda- jest to regularne, odbywające się w określonym czasie i miejscu podporządkowane odpowiednim regułom, spotkanie stron zawierających transakcje kupna i sprzedaży np.; papierów wartościowych.

Rynek poza giełdowy- jest to rynek, w przypadku którego nie ma ustalonego miejsca transakcji. Najczęściej jednak odbywają się za pomocą środków telekomunikacyjnych między biurami maklerskimi, przy czym jest to rynek regularny.

Zgodnie ze schematem uczestnikami są:

• Kapitałodawcy

• Kapitałobiorcy

• Rynki finansowe

Kapitałodawcy- to inwestorzy. Można ich podzielić na inwestorów:

• Indywidualnych

• Instytucjonalnych

Ogólna tendencją jest wzrost udziału inwestorów instytucjonalnych i spadek indywidualnych. Jest to tendencja wieloletnia. Inwestorzy indywidualni stają się instytucjonalnymi przez uczestnictwo w funduszach inwestycyjnych otwartych bądź zamkniętych. I można uznać, że jednym z najważniejszych wskaźników informujących o poziomie rozwoju rynku fin jest udział inwestora instytucjonalnymi w obrotach na tym rynku.

1. Ważnymi wskaźnikami są instytucje fin.- pośrednicy fin, którzy charakteryzują się tym, że głównym podmiotem ich działalności i dochodów jest utrzymywanie instrum.fin i dokonywanie obrotu nimi. Instrumenty te są dominującym składnikiem ich majątku, czyli aktywów. Instytucje te można podzielić na dwie grupy w zależności od tego czy tworzą własne instrum.fin, czy nie, i tylko biernie uczestniczą w ich obrocie, usprawniając go. Nazywa się je instytucjami bezpośrednimi rynku kapitałowego, są to np.: banki inwestycyjne działające na rynku emisji pierwotnych jak i na rynku wtórnym, i nie są bankami w tradycyjnym rozumieniu banku. Nie dają kredytów i nie dokonują rozliczeń między klientami.

We współczesnych czasach pieniądz kreowany jest przez BC i BK. BC ma monopol na pieniądz będącym pełnoprawnym środkiem płatniczym w kraju (NBP)

Instytucje fin odgrywające rolę pośredników:

• BK

• Niebankowe instytucje fin (kasy oszczędnościowo-pożyczkowe)

Zarówno banki jak i inwestycje fin są pośrednikami i inwestorami.

2. BANKI INWESTYCYJNE- te instytucje fin, które zajmują się bankowością inwestycyjną.

Bankowość inwestycyjna obejmuje wiele usług fin, do których zaliczamy:

• Przeprowadzanie i gwarantowanie emisji na rynku pierwotnym

• Działalność dilerską na rynku wtórnym

• Konstruowanie i oferowanie nowych instrum.fin - głównie pochodnych

• Zarządzanie inwestycjami w instrum.fin na zlecenie klientów

W różnych krajach występują różne rozwiązania. W niektórych BK mogą prowadzić działalność w zakresie bankowości inwestycyjnej. W USA wyodrębnione są banki inwestycyjne, które zajmują się bankowością inwest. Często zajmują się tym domy maklerskie. Banki inwest są pośrednikami i inwestorami.

3. TOWARZYSTWA UBEZPIECZENIOWE - zakłady ubezpieczeń dzielą się na:

• Ubezpieczenia na życie

• Nieżyciowe-majątkowe

Są one aktywnymi uczestnikami rynku. Oba rodzaje występują w roli inwestorów; ubezp na życie możemy traktować jako fundusz inwestycyjny.

4. FUNDUSZE EMERYTALNE - powstają w wyniku przeznaczania przez pracodawcę regularnych składek na poczet przyszłych emerytur.

5. FUNDUSZE INWESTYCYJNE- w tym fundusze powiernicze powstają poprzez zgromadzenie środków pieniężnych uczestników tych funduszy i otrzymany portfel następnie jest inwestowany.

Uczestnik dostaje korzyści dwojakiego rodzaju:

• Z efektu skali, gdyż fundusze działają na dużą skalę i mogą nabywać instrum o dużej wartości nominalnej np.: rządowe bony skarbowe

• Korzystają z profesjonalnego zarządzania inwest, gdyż zatrudniają zarządzających portfelem, którzy są specjalistami.

Występują fundusze:

• Otwarte- zmienna liczba uczestników, zmienna wielkość zaangażowanego kapitału, gdyż udziały takiego funduszu zwane jednostkami uczestnictwa są w dowolnym momencie kupowane przez inwestorów i w dowolnym momencie umarzane przez fundusz. Zmienia się wartość uczestnictwa określana jako wartość aktywów netto/ liczba jednostek

• Zamknięte- celem jest inwest na rynku fin, liczba udziałów jest stała. Fundusz może wyemitować dodatkowe udziały, które nie są dostępne dla inwestorów na rynku.

Na rynku działa budżet i skarb państwa- nie jest to instrum.fin.

Budżet jest planem dochodów i wydatków państwa.

Skarb państwa w kategorii ekonomicznej jest to państwo jako podmiot wierności w stosunku do przedsiębiorstw państwowych.

SEGMENTY RYNKU FINANSOWEGO (3-5)

I. 1. Rynek pieniężny

• 2. rynek dewizowy

3.rynek kapitałowy

• 4.rynek papierów wartościowych

• 5.rynek pozabilansowy instrum. pochodnych

2. 1. Rynek pieniężny

2. rynek kapitałowy

3. rynek pozabilansowy instrum .pochod.

3. 1. Rynek pieniężny

2. rynek kapitałowy

3. rynek pozabilansowy

4. rynek walutowy

Wszystkie podziały są poprawne. Granice jednakowe pomiędzy nimi mogą się zacierać, gdyż pewne instrum mogą być zaliczane do dwóch różnych segmentów. Ostatni to rynek walutowy, którego instrum mogą być zaliczane do rynku pieniężnego bądź do instrum pochodnych.

Praktyczny dokonuje jednoznacznej klasyfikacji.

Walutowe kontrakty forward przez praktyków zaliczany jest do rynku walutowego.

WIG 20- index giełdowy 20 największych spółek, mierzy koniunkturę na giełdzie.

MID WIG- średnie spółki

WIG- wszystkie

WIRR- index w-wski rynku równoległego

NIF- index NIF

Instrumenty pochodne różnią się od obrotu zwykłego, kasowego obligacjami i akcjami, a na ich bazie tworzone są instrum rynku kapitałowego.

Okres rozliczeń ubiega 2-3 dni w przypadku instrum kasowego. instrum. poch. w dniu zawierania transakcji ustalana jest cena, ale rozliczenie następuje w stosunku do kursu bieżącego instrum bazowego w przyszłości.

Długa i krótka pozycja

Kupujący- długa pozycja, gra na zwyżkę, pesymista.

Sprzedający - krótka pozycja, gra na zniżkę, optymista.

Motywy tworzenia obrotu instrum.poch.:

• motyw ostrożnościowy- zabezpieczenie się przed ryzykiem zmiany kursu akcji lub obligacji, kursu walut czy stóp%

• motyw spekulacyjny- dźwignie fin., niewielki własny wkład kapitału, duży zysk

Depozyty walutowe- instrum rynku pieniężnego i walutowego. Przez praktyków zaliczany do rynku pieniężnego.

Obligacje zamienne na akcje- instrum rynku kapitałowego i rynku instrum.poch. przez praktyków zaliczany do kapitałowego.

Rodzaje giełd na których dokonuje się obrotu instrum.fin:

1. giełdy podstawowe zwane giełdami papierów wartościowych- na tych giełdach dokonuje się obrotu głównie obligacjami i akcjami

2. giełdy terminowe- obrót kontraktami terminowymi-futursy, opcje w tym opcjami na futursy

3. giełdy towarowe.

FUNKCJONOWANIE RYNKU FINANSOWEGO

Cena na rynku fin występuje najczęściej w postaci kursu dewiz i walut, papierów wartościowych lub x od pożyczek, ustala się na rynku pod wpływem słownej gry popyt-podaż. Relacje cenowe mogą być zakładane poprzez spekulacje: sztuczne obniżanie, podwyższanie cen w walce konkurencją i poprzez interwencje państwa. W zasadzie ceny na rynku są pochodną ceny kredytu bankowego. O konkretnej wysokości stopy% w banku decyduje sytuacja fin kredytobiorcy i od przeznaczenia kredytu.

Państwo wpływa na ceny ustalanego oprocentowania kredytu, wpływa na kurs/cenę.

Rynek pieniężny- instrum krótkoterminowy do 1 roku dla firm na powiększanie kapitału obrotowego.

Obejmuje krótkoterminowe transakcje fin. Obrotem tym objęte są krótkoterminowe kredyty bankowe, weksle, czeki bony skarbowe, certyfikaty, bony pieniężne, kwity, wymiana dewiz na potrzeby bieżące, komercial papers, kupon weksla zdematerializowany.

Obecnie pap.wart. są w formie niematerialnej,

Kwit -1 mies →1 rok itp.

Pożyczkodawcy (nabywcy weksla) zyskują wyższe % od tego banku.

Bony skarbowe emitowane przez SB- okres zapadalności do 1 roku, zobowiązanie budżetu, charakter dyskontowy.

NBP prowadzi centralną rejestrację bonów skarbowych, centrala NBP prowadzi przetargi na bony skarbowe.

Aby otrzymać status bezpośredniego uczestnika przetargu trzeba 1 w m-cu wziąć udział i nabyć udział 0,2% wartości bonów poprzedniego kwartału.

Inne podmioty też mogą brać udział, ale za pośredników uczestników bezpośrednich (także min 0,2%)

Bon lokacyjny- krótkoterminowy bon, skrypt lokacyjny, emitowany przez banki w miejsce złożonego depozytu. oprocentowanie stałe lub zmienne, nie jest imienny i może być swobodnie zbywalny.

Certyfikat- bon emitowany na 4tyg., o stałym %, niematerialny, zbywalny w obrocie wtórnym, istnieje możliwość przedterminowego wykupu bez utraty oprocentowania.

Rynek dewizowy- transakcje walutowe i surowaty pieniężne - obce weksle i czeki, charakter bieżący lub inwestycyjny, bieżąca wymiana zagraniczna towarów, usługowa, turystyka, motywacja tezauryzacyjna→ gromadzenie skarbu.

Obroty inwest na rynku dewizowym- średnio i długoterminowe pożyczki i nabywanie tytułów własności przez cudzoziemców dewizowych. Istnieją różne reguły dewizowe.

Na rynku dewizowym uczestniczą wszystkie podmioty rynku fin/pien.

Rynek kapitałowy obejmuje:

• kredyty średnio i długoterminowe

• obligacje, akcje

• kwity depozytowe o charakterze inwestycyjnym (czyli ADR, GDR) i przeznaczone na powiększenie kapitału trwałego.

Obligacje - dokument pożyczkowy średnio lub długoterminowy, w którym emitent zobowiązuje się do jego wykupienia w określonym momencie w przyszłości i do zapłaty umownych odsetek. W okresie realnego socjalizmu zamiast oprocentowania występowało wynagrodzenie w naturze- dotyczyło obligacji.

Kapitałowy - pap.wart..

Funkcjonują obligacje, akcje i inne papiery o charakterze inwest., kwity o charakt.inwest. ADR, skrypty.

Akcje- tytuł własności, dochód-dywidenda, czyli udział w zyskach przedsiębiorstw jest dochodem zmiennym.

ADR-American Depozyt Recept- amerykański kwit depozytowy, emitowany przez banki amerykańskie w celu ułatwienia zawierania transakcji w udziałach, akcjach zagranicznych.

GDR-Global DR

SDR- Singapur DR

ADR-ami można handlować i zamieniać na akcje, dają prawo głosu na zgromadzeniu akcjonariuszy, zakupu nowych akcji.

Rynek kapitałowy dzielimy na:

• kapitałowy rynek pap.wart.

• bankowy rynek kredytów średnio i długoterminowych

Instrumenty kapitałowego rynku pap.wart.:

• obligacje

• akcje

• pozabilansowe instrum pochodne - derywaly

Obligacje - słowo pochodzi od zobowiązania instrum.fin będącym instrum wierzycielskim, dłużnym. Występują dwie strony:

• emitent

• posiadacz( nabywca)

Emitent- naciąga kredyt u posiadacza obligacji, który powinien być zwrócony i powinny być zapłacone odsetki. Stąd obligacje można określić jako instrum.fin, gdzie emitent zobowiązuje się do zapłacenia jej posiadaczowi w określonym terminie ustalonej sumy, która jest tzw wartością nominalną plus odsetki. To jest dość ogólne określenie i nie obejmuje nowo powstałych rodzajów obligacji.

Obligacje opisują dwie charakterystyki:

1. termin wykupu- czas po upływie, którego posiadacz otrzymuje od emitenta wartość nominalną obligacji, a inaczej zwracany jest w ten sposób kredyt. Po upływie terminu wykupu obligacja traci wartość i nie dokonuje się nią już obrotu.

2. Wartość nominalna (par value, face value) jest ona płacona posiadaczowi po terminie wykupu, czyli zakończeniu życia obligacji, okresu zapadalności obligacji.

Obligacje sprzedawane są po cenie emisyjnej na rynku pierwotnym.

Ze względu na emitowanie obligacje dzielimy na;

• Skarbowe (treaury bonds)

• Komunalne emitowane przez organy samorządowe, gminy lub jednostki samorządowe

• Obligacje przedsiębiorstw, spółek - corporate bonds

Obligacje występują w formie zmaterializowanej i zdematerializowanej:

1. Składają się z płaszcza i arkusza kuponowego zawierającego kupony odsetkowe. Płaszcz zawiera charakterystykę pożyczki (kto, na ile, wartość , termin wykupu)

2. Obligacja - forma zapisu elektronicznego, na koncie depozytowym banku lub domu maklerskim. Ze względu na bezpieczeństwo, wygodę i tańsze obsługi, przewagę zdobyła podaż zdematerializowana.

W klasycznej postaci obligacje przynoszą dochód stały, jednak ze względu na inflację, %był zmienny. Taki system występuje w Polsce.

Odmiana- utrzymywanie stałego oprocentowania przy zmianie podstawy naliczania- obligacje indeksowane-ma miejsce powiększanie zadłużenia o stopę inflacji (obecnie 3,5%)-stopa referencyjna 10%→(w Polsce obniżona o 40%, w USA o 80%).

Stopy % mają wpływ na koniunkturę pap.wart. rosnące stopy % powodują odwrót inwestorów, a spadek stóp% powoduje pobudzenie do inwestycji.

Obligacje premiowe- kto w czasie trwania pożyczki wykonuje numer swojej obligacji, otrzyma przedterminowe wykupienie jej.

Obligacje zero-kuponowe- wartość kuponów odsetkowych wynosi zero, nie ma odsetek. Mają określoną wartość nominalną i sprzedawane są po cenie niższej niż wartość nominalna, a ich wykup następuje po cenie nominalnej→ sprzedawane z dyskontem. Emisja ich zwalnia emitenta w okresie przejściowej dekoniunktury od bieżącej obsługi długu wypłacania odsetek.

Obligacje zamienne- dają prawo ich posiadaczowi wymieniać je na akcje, emitowane są przez przedsiębiorstwa prywatyzowane. Specyficzna ich forma- obligacje z warrantem umożliwiają ich wymianę na akcje po z góry określonym kursie. Warrant - zaświadczenie o składowaniu towarów, daje podstawę do starania się o kredyt. Obligacje z warrantem tj z prawem pierwszeństwa, jest to tylko prawo a nie obowiązek. Z reguły korzyść płynąca z możliwości zamiany obligacji na akcje kompensowana jest niższym oprocentowaniem.

Obligacje ratalne- w ich posiadanie można wejść po wpłacie pewnej ustalonej kwoty nominalnej i zobowiązuje się do terminowego wnoszenia dalszych rat. Takie obligacje (nie w pełni opłacone) są obligacjami imiennymi i nie handluje się na rynku wtórnym.

Obligacje zabezpieczone i niezabezpieczone na majątku emitenta (prywatnego)-zabezpieczenie może mieć charakter:

• Stały - obligacje hipoteczne- wpis do księgi hipotecznej, jaką nieruchomość klient posiada, na niej ciąży niespłacony dług

• Płynny - nie ma miejsca wskazanie konkretnego składnika majątku, zabezpieczenie.

Niezależnie od tego wartość wyemitowanych obligacji wraz z odsetkami nie może przekroczyć 50% funduszy własnych. Formalnie niezabezpieczone są obligacje publiczne (Skarbu Państwa), organy samorządowe, dużych firm mających dobrą pozycję na rynku. Ze względu na status dewizowy klienta:

• Krajowe

• Międzynarodowe; zagraniczne i euroobligacje

Zagraniczne emitowane są w walucie kraju wprowadzającego obligacje do obrotu, o euroobligacje emitowane są w innej walucie niż kraju, w którym dokonana jest emisja.

Konwersja- zamiana jednej pożyczki obligacyjnej na drugą wraz ze zmianą warunku, termin wykupu, %.

Konsolidacja- łączenie pożyczek obligacyjnych

OBLIGACJE W POLSCE

Obligacje skarbowe w 6 rodzajach:

1. JEDNOROCZNE

Wartość 1-rocznych=100zł

Są to obligacje indeksowane, oprocentowanie początkowo było liczone jako stopa inflacji+5%, czyli 1,05+i. Obecnie 1,05 zostało zamienione na 1,03 czyli st.infl+3%, którą to inflacja jest określona jako roczna stopa obliczona na podstawie miesięcznych stóp inflacyjnych w ciągu roku, ale kończąca się 2 mies przed terminem wykupu. Odsetki są wypłacane w momencie wykupu obligacji. Jest wypłacana co kwartał, pierwsza emisja 1.VI.92r. na rynku pierwotnym lub wtórnym można je nabyć w biurze maklerskim.

2. DWULETNIE

Stałe oprocentowanie, wartość=100PLN, odsetki wypłacane co rok, na rynku pierwotnym handluje się nimi na przetargach, rynek wtórny po 2latach naliczane 18,81zł odsetek.

3. TRZYLETNIE

Zmienne oprocentowanie i odsetki płacone co kwartał, wartość nominalna=100zł PLN. Ich oprocentowanie określa się jako 1,1 stawki podstawowej rozumianej jako średnia stóp rentowności 13-tygodniowych bonów skarbowych kanelkowanych na przetargach z 4 tyg poprzedzających okres odsetkowy. Emisja ich co kwartał, można je kupić na rynku pierwotnym lub wtórnym w biurze maklerskim.

Obecnie stopa% raz na 3mies-13tyg bony skarbowe, od lutego do maja=10,15%, a wyemitowane za 1mld PLN. Od marca bieżącego roku dochody z obligacji zakupione po 1.XII. są opodatkowane zryczałtowanym 20% podatkiem dochodowym.

4. CZTEROLETNIE

Oprocentowanie w pierwszym roku=10%, a w kolejnych latach wysokość ustalana na podstawie przyszłej inflacji powiększona o 5% marżę, wartość nominalna 1000PLN

5. PIĘCIOLETNIE

Wartość nominalna 1000PLN, odsetki płacone co rocznie, handlowane na przetargach organizowane przez NBP.

6. DZIESIĘCIOLETNIE

Zmienne oprocentowanie, suma stawki bazowej marży odsetkowej, czyli α+1%. Stawka podstawowa= średnia arytmetyczna średnich ważonych stóp rentowności 52tyg bonów skarbowych handlowanych w drugim i trzecim miesiącu poprzedzającym okres odsetkowy. Wartość nominalna=1000PLN, pierwsza emisja XII.95r.

Na świecie istnieją: 20, 25, 30-letnie.

Transakcje obligacyjne na rynku wtórnym dokonują się na GPW w ramach notowań jednolitych i ciągłych. W ciągłych mogą się odbywać w blokach..

Największy udział w obrotach giełdowych banki, komunalne na rynku pozagiełdowym, różnych gmin np.; Łódź..

Rynek detaliczny obligacji dla nabywców indywidualnych.

Najdłuższe: obligacje 5-letnie.

Obrót: inwestorzy mogą dokonywać nimi obrotu na giełdzie lub trzymać je przy sobie i otrzymywać odsetki co 2mies. w przypadku 5-letnich i 3-letnich odsetki nie są kapitalizowane a wypłacane. Rentowność 4-letnich obliczana na podstawie nowej inflacji w miesiącu poprzedzającym emisję tych papierów+marża 5pkt.%.

Polskie jednostki samorządowe po nowelizacji ustawy o obligacjach 29.VI.2000 uzyskały możliwość nowego rodzaju obligacje znanego z rynku amerykańskiego -obligacje przychodowe. Nabywca ich ma prawo zaspokajania swoich roszczeń z części lub całości przychodów z inwestycji, która została finansowana ze środków uzyskanych ze sprzedaży tych papierów.

Obligacje jednostek samorządowych dzielimy na:

1. obligacje ogólne- papiery zabezpieczone jedynie dochodami budżetu lokalnego i zaufaniem inwestorów do emitenta. Są one najczęściej stosowane przez samorządy formą finansowania mało ryzykownych inwestycji. Papiery te są zabezpieczane przyszłymi wpływami opłat za korzystanie z usług lub urządzeń finansowych emisją.

2. obligacje pochodne- emitowane będą mogły przez przedsiębiorstwa o charakterze użyteczności publicznej: szpitale. Emitują je przedsiębiorstwa drogowe, kluby sportowe i inne instytucje. Spłacane z zysków bądź dochodów i są one osiągnięte dzięki realizacji finansowego za ich pomocą przedsięwzięcia inwestycyjnego. W odróżnieniu od długu ogólnego(obligacji ogólnych) przychodowe nie muszą być aprobowane przez społeczność lokalną.

Ponadto finansowanie za ich pomocą projektu inwest rzadko jest jedyną inwestycją oferującą takie usługi, a to prowadzi do konkurencji między niezależnymi usługodawcami.

Opłaty za korzystanie z danej usługi charakteryzuje się wysoką elastycznością i łatwiej, szybciej można podnieść opłaty z tytułu usługi publicznej w porównaniu z możliwością zwiększenia obciążenia publiczno-prawnego, który ma charakter podatkowy. Obligacje przychodowe są mniej bezpieczne w porównaniu z ogólnymi. Są bardziej ryzykowne i muszą oferować wyższą stopę zwrotu, rentowności.

Znaczne uproszczenie procedury emisji obligacji, znowelizowana ustawa obniża i znosi ostre wymogi.

Obligacje przychodowe poszerzają źródła fin dla polskich samorządów lokalnych. To stwarza warunki dla przyspieszenia rozwoju regionalnego. Mogą spełnić także rolę istotnego czynnika przyspieszającego rozwój rynku kapitałowego, a z pkt widzenia samorządów ich emisje nie ograniczają finansowania inwest komunalnych środków pochodzących z innych źródeł.

Nie obciążają one budżetu samorządów, bo nie są obsługiwane z dochodów podatkowych.

Zadłużenie z tytułu ich emisji nie jest zaliczane do ogólnego zadłużenia jednostek samorządowych. Finansowanie to jest korzystniejsze od kredytu bankowego. Emitent może kształtować program spłaty zobowiązań. Obligacje te są zabezpieczone wyłącznie przychodami przedsięwzięcia lub majątkiem powstałym w wyniku tego przedsięwzięcia. Ustawa nakłada na emitenta rygory, obowiązki i ograniczenia, m.in. zobowiązuje go do prowadzenia odrębnego rachunku bankowego, na którym mają być wpłacane przychody z przedsięwzięcia. Samorządom nie wolno zbywać majątku powstałego w wyniku przedsięwzięcia, gdyż majątek ten ma zabezpieczać spłatę obligacji. Nabywcom obligacji przychodowych przysługuje prawo pierwszeństwa do zaspokojenia roszczeń z tytułu tych walorów przed innymi wierzycielami. Środki pieniężne osiągane z danego przedsięwzięcia mogą być wykorzystane wyłącznie na zaspokojenie roszczeń obligatorjuszy, nabywców czyli posiadaczy obligacji.

AKCJE

Instrum.fin o charakterze własności lub instrum udziałowy. Posiadacz (akcjonarjusz, stopholder) jest współwłaścicielem podmiotu emitującego akcje, którym jest spółka akcyjna.

W przypadku akcji stronami w kontrakcie są:

1. emitent

2. posiadacz

Akcja daje jej posiadaczowi prawa z nią związane tj oprócz prawa własności, mogą to być:

• prawo do udziału w zyskach (dywidendy)

• prawo do zakupu nowej emisji akcji, tzw poboru

• prawo głosu na wolnym zgromadzeniu akcjonariuszy

• prawo do udziału w masie upadłościowej spółki

Akcje:

1. materializowane

2. zdematerializowane

3. zwyczajne

4. uprzywilejowane

Zwyczajna (zwykła) z reguły daje jeden głos na walnym i uprawnia do otrzymania dywidendy o zmiennej wysokości w zależności od osiągniętego przez spółkę zysku i od decyzji walnego odnośnie do jego podziału na część zatrzymaną i przeznaczona do podziału (na dywidendy). Jest to akcja na okaziciela, co oznacza, że przenoszenie tytułu własności odbywa się poprzez jej wręczenie.

Przywileje dotyczą:

• dywidendy i stanowi o jej stałości przy czym odmianą akcji uprzywilejowanej w zakresie wypłat dywidendy są akcje kumulatywne - wypłata dywidend następuje nawet wtedy gdy firma ponosi straty i gdy ich poziom rośnie. Dywidendy wypłacane są z zysków osiągniętych w innych okresach. Ten typ akcji pozbawiony jest prawa głosu na walnym. Posiadaczami są ciułacze i pracownicy

• większa liczba głosów na walnym (2→5)

• prawo pierwszeństwa zakupu nowo emitowanych akcji

• pierwszeństwo w uczestnictwie w podziale majątku likwidowanej spółki.

Akcje zwykłe do uprzywilejowanych mają charakter rezydualny tzn prawo z ich posiadania zaspokajane są na końcu.

Akcje uprzywilejowane-imienne można je sprzedać, odziedziczyć itp. Za zgodą zarządu spółki. Sama spółka nie może kupować własnych akcji, z jednym wyjątkiem- gdy zechce je umorzyć lub okresowo przechować, wycofać z obrotu. Czasami akcje te mogą być zastąpione przez tzw akcję użytkową- nie ma ona wartości nominalnej, wygaszone są przywileje, otrzymuje się zmienną dywidendę, nie ma się prawa głosu na walnym.

Akcje złote- umożliwiające jej właścicielom, najczęściej skarbu państwowemu, wpływanie na decyzje spółki o charakterze strategicznym ważnym ze względu na interes państwa, np. zmiana statutu, kontrola struktury własnościowej, fuzja przejęcia, łączenie i podział spółek.

Uprawnienia akcji złotych:

• terminowe

• bezterminowe

Akcje te nie dają prawa głosu na walnym. Może być opłacana gotówką lub nabycie może polegać na wniesieniu wkładu rzeczowego (aportu→ akcje aportowe). Może być opatrzone klauzulą czasową między walurami, lub opłacana częściowo ratalnie(1 rata 25%), lub opłacona całkowicie. Mogą być emitowane z dywidend → akcje z nowych emisji.

Akcje pracownicze- emitowane na specjalnych zasadach, często imienne, w Polsce bezimienne i szybko przez pracowników zbywalne.

Występują trzy ceny w obrocie pap.wart.:

1. nominalna -jednostka podstawowa kapitału podstawowego. Jest wynikiem podzielenia kapitału akcyjnego przez liczby wyemitowanych akcji. Służy do rozliczania dywidendy. W przypadku obligacji cena ta służy jako cena wykupu.

2. emisyjna (1 sprzedaż)- może być ceną przetargową, gdy ogłasza się, że cena emisyjna będzie ustalona na przetargu. Cena nowych akcji wchodząca na rynek wyższa od nominalnej, nie może być niższa, gdyż nie gwarantowała by zgromadzonego kapitału w odpowiedniej wysokości.

3. rynkowa

i giełdowa - szczególna.

Akcje BRE-Bank→ cena emisyjna< ceny nominalnej

Obligacje z kuponem zero→ j.w.

Różnica między 2 a 1, gdy 2 wyższa, stanowi zysk z emisji pokrywający koszt emisji i ewentualnie w części kapitału zapasowego(opłaty prawne, podatki), koszty pośrednie (przygotowanie emisji).

Cena emisyjna> nominalnej→ decyduje o tym renoma firmy, kapitał akcyjny jest tylko częścią sprzedany przedsiębiorstwowi za pomoc, którą finansowany jest jego majątek. To stanowi podstawę do dysponowania większym majątkiem niż wynikałoby z ceny nominalnej akcji.

Różnica między emisyjną a nominalną po uwzględnieniu kosztów emisji tworzy kapitał zapasowy.

Cena rynkowa- kształtuje się na rynku pod wpływem popytu i podaży. Występuje w dalszych transakcjach poza emisją, w tym także na giełdzie.

Jednym z ogniw rynku fin są jego zasady. Obejmują one reguły gry, na jakich opiera się jego działalność.

Podział:

• sformalizowane- są regułami skodyfikowanymi i są zapisane w aktach prawnych: konstytucja, rozporządzenie rządu, zarządzeniach BC i są to zasady ogólne, obowiązujące i egzekwowane z mocy prawa

• niesformalizowane- mają charakter zwyczajowy, są niepisane, a jeśli są zapisane to nie mają odgórnie obowiązującej mocy prawnej jak, np.; wew zarządzenia i regulaminy, dotyczy wszystkich.

Odgrywają bardzo istotną rolę w syst.fin i są bardzo rozwinięte , gdyż instrum.fin są zobowiązaniami fin., a więc są szczególnym rodzajem obietnic.

Na rynku fin handluje się obietnicami wypłat określonych sum w przyszłości.

Specyfiką rynków fin jest znaczna asymetria informacyjna- uprzywilejowany jest system podmiotu gromadzącego fundusze ze źródeł zewn.tzn poprzez zaciągnięcie pożyczek, emisję akcji. Natomiast nabywca instrum.fin., który udostępnia swoje środki ich emitentom jest w sytuacji gorszej, albowiem jego wiedza na temat konkretnych planów i faktycznych intencji pożyczkobiorcy emitenta jest ograniczona ze względu na tzw nierzeczowy charakter obietnicy w porównaniu z pożyczkobiorcą. Powoduje to, że pożyczkodawca narażony jest na wiele niebezpieczeństwa, które można określić mianem ryzyka: negatywnej selekcji, zmiany zachowania.

Pierwsze ryzyko występuje przed zajściem transakcji i związane jest z nieuczciwymi zamiarami. Drugie występuje po zawarciu transakcji, a pożyczający fundusze wykorzystuje je na inne cele niż obiecał.

Te właściwości transakcji na rynku fin powodują asymetrię informacji i wywołują potrzebę szerokiego ich uregulowania prawnego i zwyczajowego tj reguł niesformalizowanych.

Jednym z najważniejszych zagadnień rynku fin jest kwestia efektywności rynku i należy stwierdzić, że każdy rynek powinien dążyć do wzrostu efektywności.

Można mówić o trzech aspektach efektywności:

1. EFEKTYWNOŚĆ ALOKACYJNA

Rynek jest efektywny w znaczeniu tej efektywności, gdy ograniczone środki fin występujące na tym rynku są przydzielane tym podmiotom, które wykorzystują je w sposób najbardziej efektywny.

2. EFEKTYWNOŚĆ OPERACYJNA

Koszty transakcji kupna- sprzedaży są determinowane przez konkurencję rynku.

3. EFEKTYWNOŚĆ INFORMACYJNA

Najważniejsza na rynku. Gdy się mówi o efektywności rynku ma się na myśli przede wszystkim ją. Rynek jest efektywny, jeśli całokształt dostępnej informacji o instrum.fin jest natychmiast i w całości odzwierciedlany w ich cenach (kursach).

Mechanizm rynku efektywnego można opisać w kilku etapach( dla każdego instrum.fin.):

1. na rynku pojawiają się informacje dotyczące akcji określonej spółki, np.: Elektrim dogadał się z kredytodawcami na temat restrukturyzacji długu. Ta informacja dociera do (w tym samym czasie) wszystkich inwestorów na rynku.

2. Inwestorzy tą informację analizują dochodząc do zbliżonych wniosków i ocen, w rezultacie podejmują decyzję dotyczącą kupna lub sprzedaży akcji spółki i zgłaszają ofertę kupna lub sprzedaży ( mogą trzymać akcje.)

3. Zgłoszenia ofert kupna lub sprzedaży wywołuje popyt i podaż(wpływa) i wywołuje wzrost lub spadek, bądź brak zmiany ceny - kursu.

Jeśli rynek jest efektywny to ten proces III etapów dokonuje się w bardzo krótkim czasie, a w sytuacji idealnej natychmiast. Oznacza to, że cena jest pełnym i natychmiastowym odzwierciedleniem informacji.

W praktyce żaden rynek nie jest w pełni efektywny, ponieważ:

• Informacja nie dociera do wszystkich w tym samym czasie,

• Długość procesu analizowania informacji i podejmowania decyzji jest różna w przypadku różnych inwestorów,

• Nie wszyscy dochodzą do tych samych wniosków podstawowych tej samej informacji. Dzięki temu rynek może funkcjonować, bo inaczej wszyscy chcieliby kupować albo sprzedawać. Zabrakłoby drugiej strony rynku: popytu lub podaży.

• Różny jest okres od podjęcia decyzji do realizacji oferty.

Efektywność rynku jest tym większa im:

• Okres od otrzymania informacji do podjęcia decyzji jest krótszy,

• Im większa jest jednorodność podejmowanych decyzji przez inwestorów.

Obserwuje się tendencje, że rynki instrum.fin w krajach najbardziej rozwiniętych stają się coraz bardziej efektywne. Rynki fin więc nigdy nie będą efektywne w 100%.

W zależności od analizowania informacji można mówić o różnych poziomach efektywności informacji. Rozróżniamy trzy poziomy:

1. SŁABA EFEKTYWNOŚĆ- iform analizowane o instrum.fin to ceny tych instrum z przeszłości. Rynek jest słabo efektywny, gdy wszystkie inform o przeszłych cenach instrum.fin są odzwierciedlone w obecnych cenach tych instrum. Jeśli rynek jest słabo efektywny, to wszelkie strategie obrotu, czy inwestowania opierające się na przeszłych cenach instrum.fin nie przyniosą ponad przeciętnych dochodów. Z tego wynika, że problem prognozowania cen fin, a zwłaszcza kursów akcji, na rynku słabo efektywną jest kwestią bezprzedmiotową (nie ma sensu)

2. ŚREDNIA EFEKTYWNOŚĆ (PÓŁMOCNA)- rozpatrywane inform o instrum.fin obejmuje wszystkie publiczne dostępne inform o tych instrum łącznie z cenami z przeszłości. Jest to zbiór iform większych niż w przypadku efektywności słabej. Rynek jest średnio efektywny, gdy wszystkie publicznie dostępne iform o instrum.fin są odzwierciedlane w obecnej cenie tego instrum. Jeśli rynek jest średnio efektywny to wszelkie strategie obrotu, opierające się na publicznie dostępnych inform,np.: danych o kondycji fin, nie przyniosą dochodów wyższych od przeciętnych.

3. MOCNA EFEKTYWNOŚĆ- analizowane iform o instrum.fin, to wszystkie dostępne inform o tym instrum(+publicznie dostępne). W tym przypadku zbiór inform jest większy niż w średniej efektywności, bo obejmuje inform nieupublicznione. Rynek jest mocno efektywny, gdy wszystkie dostępne inform o instrum.fin łącznie z inform poufnymi są odzwierciedlone w obecnej jego cenie. Jeśli rynek jest mocno efektywny, to wszelkie strategie obrotu inwestowania, opierające się nawet na poufnych, publicznie niedostępnych inform, nie przyniosą dochodów wyższych od przeciętnych.

Posługując się kryterium czasu, transakcje dzielimy na:

1. Kasowe - realizowane 1-5 dni, w zależności od przepisów na giełdzie

2. Terminowe - zawierane dziś, a realizowane następuje w odległej przyszłości:

• Zwykłe

• Premiowe - rozwikłanie transakcji następuje przy pomocy zapłaty różnicy należności i zobowiązania.

Ani kupujący ani sprzedający nie musi mieć pokrycia w przedmiocie transakcji.

1. gra na zwyżkę - hossa - grają byki- trzeba mieć pieniądze na rachunku depozytowym w celu sfinansowania transakcji. Dotyczy ustalonych na giełdzie porcji, a nie pojemności akcji. Okres trwania transakcji 1mies.

2. gra na zniżkę - bessa - niedźwiedzie

SPRZEDAĆ NA SKRÓTY - KRÓTKA SPRZEDAŻ - SHORT

Pożyczamy od maklera akcje posiadane przez niego lub jego klientów. Następnie wystawiamy zlecenie ich sprzedaży. Rozliczenie następuje po 1m-cu, mamy zwrócić pożyczone akcje, wystawiamy zlecenie zakupu - odkupujemy te akcje, mamy nadzieję że ceny spadną o np. 10%.

Kapitału własnego 80tys- zabezpieczenie dla firmy maklerskiej.

Grając na zwyżkę nie spełniają się oczekiwania, wychodzi niedźwiedź, sprzedaje walor po kursie dnia (niekorzystnym) i jeżeli, ktoś zechce go kupić (kontrahent) po tym samym kursie w ustalonym terminie w przyszłości i płacąc odsetki i prowizje, lub odkupi po wyższym kursie - szukamy innego kontrahenta i dokonujemy( jeśli nie mamy przedłużenia pożyczki) pośrednią prolongatę. W obu przypadkach poniesiemy stratę, bo makler żąda wyższej prowizji. Transakcje reportowe lub deportowe występują, gdy liczymy się ze spadkiem (deportowe) kursu. W tym przypadku poszukujemy kogoś, kto zwróci pap.wart z my zobowiązujemy się do oddania go komu innemu w innym terminie.

Inwestowanie w instrum.fin powoduje pewne konsekwencje. Są trzy cechy, które charakteryzują instrum.fin jako przedmiot inwestycji:

1. dochód

2. ryzyko

3. płynność.

Dochód jest najważniejszą cechą inwestycji. Można go mierzyć dwoma sposobami:

1. polega na wyrażeniu dochodu- różnica między wartością końcową inwestycji a początkową. Ten sposób budzi wątpliwości bo nie odnosi dochodu do wartości początkowej inwestycji, nie pokazuje ile należało zainwestować w celu osiągnięcia tego dochodu. Jest on wyrażany poprzez stopę dochodu (zwrotu) lub zwana stopa rentowności. Jest to wynik dzielenia dochodu przez wartość początkową inwestycji (zainwestowany kapitał). Wyrażona jest w % i przelicza się ją na 1rok. Umożliwia porównywanie inwestycji o różnej skali, wielkości.

2. Ryzyko dochodu jest drugą cechą, którego rola wzrasta. Ryzyko nie jest określane jednoznacznie. Istnieją tradycyjne, potoczne - możliwość poniesienia straty - ryzyko. Jest to interpretacja negatywna. Obecnie inwestorzy szerzej rozumieją istotę ryzyka, wg których to nie tylko możliwość poniesienia straty, lub osiągnięcie dochodów niższych niż przeciętne, ale takie wiążą się one z możliwością osiągnięcia dochodów wyższych niż przeciętne. Podejście do ryzyka jest neutralne : negatywne i pozytywne.

W inwestycjach istnieje wiele ryzyka pochodzącego z różnych zjawisk.

PIERWSZY PODZIAŁ:KRYTERIUM OBIEKTU, KTÓRE JEST OBARCZONE RYZYKIEM.

1. Ryzyko instytucji - jest nim obarczony podmiot funkcjonujący na rynku fin, ryzyko przedsiębiorstw, instytucji fin. Dzielimy na :

• Produkcyjne : operacyjne (produkcja) i finansowe (fin przedsiębiorstw)

• Ryzyko instytucji fin- wiąże się z przepływami pieniężnymi, które instyt.fin wypłaca i otrzymuje, wynika to z działalności tej instytucji na rynku fin.

2. Ryzyko instrum.fin.- typowe ryzyko inwest, dotyczy inwest w dany instrum.fin.

Oba rodzaje ryzyka wpływają na siebie.

Instrum.fin o dużym ryzyku wynikają z działalności tej instyt. Obarczony jest dużym ryzykiem. Może występować zależność odwrotna. Gdy rośnie ryzyko związane z inwestowaniem w ten instrum.

DRUGI PODZIAŁ: WŁAŚCIWY

1. ryzyko niedotrzymania warunków

2. ryzyko rynkowe

3. ryzyko otoczenia finansowego

4. ryzyko otoczenia niefinansowego

5. ryzyko wydarzeń

Ad 1. Wynika z faktu, że każdy instrum.fin, w którego się inwestuje jest kontraktem zawartym między dwoma stronami. Ta druga strona może nie dotrzymać jego warunków - dochód z inwest będzie mniejszy od dochodu spodziewanego. Występują dwa składniki:

• możliwość, że strona kontraktu nie dotrzyma warunków

• spadek dochodu z inwest, gdy strona kontraktu nie dotrzyma warunków.

Ryzyko kredytowe- szczególny przypadek istnieje, gdy instrum.fin jest wierzycielskim (dłużnym) tzn. jedna strona udziela kredytu drugiej stronie, ryzyko nie dotrzymania warunków przez kredytobiorcę.

Ad 2. Wynika z faktu, że dochód z tytułu posiadania instrum.fin zależy od pewnych parametrów, które ustala rynek, z reguły tymi parametrami są ceny fin, a szczególnie stopa%, ceny akcji, towarów, usług. Jest ona nazywana ryzykiem cen; kształtowanie się cen fin wpływa na dochód z inwest, która jest dodatnia lub ujemna.

Wyróżnia się kilka rodzajów ryzyka rynkowego:

• stopy %

• kursu walutowego

• cen akcji

• cen towarów

• płynności

Ryzyko stopy% łączy się z wrażliwością zaksięgowanych pozycji bilansowych instyt na zmiany stopy%. Wyróżniamy dwa typy ryzyka:

• dochodu

• inwestycji

ryzyko dochodu wynika z braku synchronizacji między terminami wykonania, zapadalności aktywów i pasywów podatnych na zmiany stopy%. Przykładem jest finansowanie inwest długoterminowych pieniądzem krótkoterminowym, np.; fin 2-letniego kredytu 6-cio miesięcznymi wkładami klientów.

Oprocentowanie 2-letniego jest stałe, ale oprocentowanie 6 mies jest zmienne co 6mies i zależą od wysokości oprocentowania na rynku międzybankowym. Jeśli różnica między oprocentowaniem kredytu i wkładu w dniu udzielenie kredytu=3%, w przypadku gdy stopa% wzrośnie, koszt wzrośnie. Przy stałym oprocentowaniu kredytu, rosnącej 6mies marża spada do stanu otwartej pozycji.

Ryzyko inwestycji- polega na zmianie wartości rynkowej instrum o stałym oprocentowaniu w skutek ruchów stóp%, np.; obligacje o stałym oprocentowaniu, wzrost stóp% następuje spadek ceny obligacji i konieczność zaksięgowania straty po stronie aktywów bilansu w celu zrównoważenia pozycji bilansowej.

Na wysokość ryzyka zmiany stóp% ma wpływ:

• wielkość pozycji bilansowych, którego terminy nie są zsynchronizowane,

• długość okresu nie zsynchronizowania pozycji

• różnice między wysokością stóp kontraktowych określonych w umowie i aktualnymi i przyszłymi stopami%

Ryzyko cen akcji - ceny akcji zmieniają się odwrotnie do zmiany stóp%. Jeśli stopa% spadnie to rośnie zainteresowanie inwestowania w akcje.

Ad 3. Wiąże się z funkcjonowaniem wszystkich składników rynku fin: biuro maklerskie, banki itp.

Ad 4. To ryzyko prawne, sprowadza się do możliwości uchwalania aktywów prawnych mających wpływ na sytuację na rynku fin, np.: uchwalenie ulg podatkowych w tym inwestowaniu. Ważne ryzyko polityczne w skali międzynarodowej, krajowej.

Ad 5. Dotyczy pojedynczego instrum.fin, kiedy to mogą wystąpić nieoczekiwane wydarzenia, mające wpływ na dany instrum.fin, ale nie mające na ogólną sytuację na rynku fin.

Dla podmiotów działających na rynku fin jednym z najważniejszych działań jest zarządzanie ryzykiem.

Zasada: im szybciej i więcej chcesz zarobić, tym ryzykowniej musisz postępować.

Zdolność oceny rodzajów ryzyka będzie elementem sukcesów lub porażki tworzonego portfela inwestycyjnego.

Ryzyko biznesu- zdezaktualizowanie produktów i usług oferowanych przez firmy, polega na przeciśnięciu przez konkurencję firmy lub doprowadzeniu firmy do bankructwa. Może być kontrolowane, zarządzane przez uczciwych menadżerów. Kupowane akcje spółek prowadzących zrozumiałą działalność. Inwestor powinien kierować się zasadą: jeśli nie umiem wytłumaczyć co ta firma robi, nie kupuj jej akcji.

Jedyną metodą obniżenia ryzyka kredytu jest inwestowanie w pap.wart firm silnych!

Jakie jest przedsiębiorstwo ryzyko reinwestycji, nabyta obligacja będzie umorzona przez termin wpłaty- jakie jest tu ryzyko i jak atrakcyjnie będą warunki inwestorów w chwili przedwczesnego wykupu obligacji. Ryzyko może być obniżone poprzez kupowanie obligacji o różnych terminach spłaty, aby nie nastąpiła konieczność reinwestycji całego kapitału w tym samym czasie.

Ryzyko przedpłaty - dotyczy obligacji hipotecznych, jest podobne do ryzyka reinwestycji. W okresach spadku stóp% więcej ludzi refinansuje zadłużenia na nieruchomościach (wcześniej spłaca pożyczony kapitał.) Obligacje hipoteczne są uważane za bardziej ryzykowne od klasycznych (przedsiębiorstw i skarbu państwa).

Ryzyko regulacji - nic nie może zniszczyć skuteczniej biznesu jak zmiana polityki rządu. Przed inwestowaniem należy zidentyfikować przedsiębiorstwo, którego sytuacja gospodarczo-fin nie jest zależne od polityki gospodarczej rządu. W ten sposób znajdujemy przedsiębiorstwo bardziej zyskowne.

Ryzyko walutowe - wartość portfela jest różna w zależności od tego w jakiej walucie liczymy. Kursy walut mają istotny wpływ na zmiany wartości portfela liczonego w różnych walutach. Każde przedsiębiorstwo mające znaczący udział w sprzedaży z zagranicę, ma ryzyko walutowe(podlega mu). Dobrze zarządzane przedsiębiorstwa zabezpieczają się na rynku walutowym. Ryzyko to trudno jest wyeliminować i zmiany w wartości walut mogą działać pozytywnie lub negatywnie na wartość portfela.

Ryzyko strukturalne - gwałtowne zmiany cen kontraktów przyszłościowych na kontrakty obecne mogą wpłynąć negatywnie na cały rynek instrum.fin. Ryzyko, gdy inwestor zmuszony jest do sprzedaży instrum.fin w okresie paniki.

Ryzyko rynku - wahania cen rynkowych, wahanie cen akcji, towarów , stóp% w sytuacji których inwestor jest zmuszony do przedwczesnej likwidacji swojej inwestycji, w okresie spadku cen na rynku (cena sprzedaży niższa od ceny zakupu) traci część zainwestowanych pieniędzy.

Opcje i giełda terminowa- ryzyko najwyższe. Nieruchomości, akcje - ryzyko umiarkowane. Renty najmniejsze.

Ryzyko bankructwa- obligacje i akcje bankrutujących firm stają się bezwartościowe. Inwestorzy tracą część swojego kapitału. Pap.wart duże ryzyko.

Ryzyko inflacji - dotyczy obligacji o stałym oprocentowaniu( nieindeksowanych ze względu na inflację).

PŁYNNOŚĆ INWESTYCJI

Łatwość likwidacji inwestycji, pozbycia się instrum.fin. Niektóre inwest nie są płynne. Przy ich likwidacji uzyskujemy niższą cenę. Czasami nie możemy się pozbyć nowej inwestycji. Przykładem są nieruchomości- instrum o niskiej płynności- kolekcja znaczków, monet, certyfikaty bankowe, długoterminowe obligacje. Najlepsza płynność charakteryzuje konta i większość akcji na giełdach.

Płynność- możliwość zamiany instrum.fin na gotówkę.

Ryzyko płynności lub braku płynności- gdy płynność jest mała rośnie ryzyko płynności, wtedy instrum.fin będzie sprzedany po cenie niższej niż oczekiwana i osiągniemy niższy dochód.

Ogólne zależności na rynku fin dotyczące płynności:

1. instrum.fin, które nie są zbywalne- nie dokonuje się nimi obrotu, mają mniejszą płynność w porównaniu z instrum zbywalnymi.

2. Instrum.fin emitowane wystawione na dłuższy okres mają zazwyczaj mniejszą płynność niż instrum krótkoterminowe.

WYCENA OBLIGACJI

Wycena każdego instrum.fin jest doprowadzana po to aby określić wartość instrum, która zwana jest także „sprawiedliwą'' ceną instrum i następnie porównać ją z jego ceną rynkową, aby określić, które instrum na rynku są niedowartościowane o które przewartościowane. Obligacje są jedynym z najlepszych instrum.fin, a dzieje się tak, że metody wyceny obligacji są dobrze opracowane i dają najlepsze wyniki w odniesieniu do obligacji w stałym oprocentowaniu i zero kuponowym.

Cena, którą się płaci przy zakupie obligacji jest to cena brudna- dirty price. Zwana także ceną skumulowaną lub rozliczeniową. Cena ta jest sumą dwóch składników:

• Ceny czystej - clean price

• Skumulowanych odsetek, które narosły od ich ostatniej płatności.

Cena czysta zwana jest pulsem obligacji i podawana jest w % wartości nominalnej obligacji.

Załóżmy, że4 dana jest obligacja o terminie wykupu półtora roku.

Wartość nominalna FV=1000zł.

Oprocentowanie kredytu=18% .

Odsetki płatne co rok.

Kurs obligacji wynosi 97,2% w stosunku do jej wartości nominalnej.

Cena po jakiej ta obligacja będzie kupiona - obliczyć.

Od ostatniej płatności odsetek upłynęło pól roku (połowa okresu odsetkowego).

Narosłe odsetki=90 (połowa ze 180 zł-18%).

Cena brudna= 0,972 *1000+90=1062zł.

W praktyce wysokość narosłych odsetek określają przepisy regulujące obrót obligacji, które określają formę liczenia:

365/365 -365

365/360 -365 liczba dni w roku bankowym

360/360 -360

Wycena obligacji przeprowadzana jest metodą dochodową:

n

P=∑ Ct / (1+r) ^t gdzie: P -wartość obligacji

t=1 n- liczba okresów posiadania obligacji

Ct -dochód z tytułu posiadania obligacji otrzyma w t- tym okresie

r- stopa% liczona w skali okresu otrzymania dochodu

będąca wymagana stopą dochodu.

Obligacja jest warta tyle ile w dniu jej wyceny warte są dochody, które będą uzyskane w całym okresie posiadania obligacji.

Wymagana stopa dochodu stosowana do dyskontowania przyszłych dochodów jest określane na podstawie rynku tzn na podstawie stóp dochodu, które osiągają obecnie obligacje podobnego typu, o zbliżonym ryzyku emitenta, oprocentowaniu, terminie zapadalności (wykupu). Tych informacji dostarcza rynek, środki masowego przekazu. Im bardziej rozwinięty rynek obligacyjny tym bardziej zbliżone są do siebie oszacowania wymaganych stóp dochodu, przyjmowane przez różnych inwestorów.

Termin za 2 lata. Odsetki co roku. R=16%. Wymagana stopa dochodu inwestora 15%.

P=16/1,15 + 116/ (1,15)² = 101,63

Termin za 2lata. Wart.nomin=100zł.Oprocentowanie 14%=K. Odsetki co pół roku. Wymagana st.doch. inwest 12%.

P=7/1,06 +7/(1,06)² +7/(1,06)³ =103,47

T za rok i 3m-ce. Wart.nomin=100zł. Oprocent.12%=K. Odsetki co pół roku. Wymagana st.doch. 14%. Dyskontowanie co 3m-ce

P=6/(1,07)^0,5+6/1,07(1,07)^0,5+106/(1,07)²(1,07)^0,5=100,73

Jest to cena brudna, bo powiększona o narosłe odsetki, w celu obliczenia ceny czystej należy od niej odjąć odsetki od ostatniej kwoty jej naliczania, czyli: 100,73-3=97,73

Najprostsze jest obliczanie obligacji zero-kuponowych:

P=FV/(1+r)ⁿ

FV- wartość nominalna - dochód z tej obligacji. Wartość tej oblig. jest to wartość bieżąca w wart. nomin.oblig. Zakłada się roczną kapitalizację odsetek, reinwestycję odsetek w okresach rocznych.

Kapitalizacja odsetek - jaki typ wypłat odsetek dominują obligacje, np.: roczna.

Np.: oblig. zero kuponowe

T za 2,5 roku. Wart.nomin=100. Wymagana stopa dochodu 10%, przy rocznym okresie reinwestycji odsetek. P=100/(1,1)^2,5=78,8

Przy półrocznej kapitalizacji odsetek:

P=100/(1,05)⁵=78,35

Obligacja jednoroczna - indexowana (Pol) PPY

Wycena jej tak jak zero kuponowa, ponieważ jeśli jednoroczna to przynosi odsetki w terminie wykupu po 1 roku, czyli wart. nomin.+ odsetki, które zależą od stopy inflacji+ pewna marża.

Poprzednio nadwyżka =5, później 3pkt% a teraz 0pkt% - nie ma marży.

P=100(1+i+d)/1+r gdzie: i- inflacja d-nadwyżka

Trzeba oszacować inflację.

Np.: oprocent= st. Inflacji

Na rok pierwotny ta oblig. oferowana po cenie 96,5% jej wart.nomin. Na podstawie analiz rynku, wymagana st.doch. to 18%. Przewidywana st. Inflacji to 14,5%.

P=100(1+14,5+0)/1+0,18=97,03.

Cena na rynku była niedowartościowana

96,5<97,03

Wycena przeprowadzana przez inwestora, gdy jest przekonany, że rynek jest nieefektywny.

Rynek nieefektywny - informacje np.: o oblig nie są w pełni odzwierciedlone w jej cenie rynkowej.

Dokonując wyceny inwestor ma nadzieję, że dokona jej szybciej przed innymi a tym samym szybciej dokona, podejmie decyzję o kupnie bądź sprzedaży i osiągnie dochody ponad przeciętne.

Gdy rynek jest efektywny - nie dokonuje się wyceny obligacji tylko przyjmuje się jako wart. oblig. jej aktualną cenę rynkową i na tej podstawie określa się st.doch. St.doch. jest nie wymagana lecz realizowana w okresie wykupu, lub st.doch oblig.

Yield to Maturity (YTM)

CENA OBLIGACJI

n

1. P= Σ Ct/(1+YTM)^t zależność nieznanej wart. oblig. od znanej wymaganej st.doch

t=1

Inwestor ma wymaganą st.doch.

Inwestor jako wymaganą st.doch przyjmuje przy wycenie oblig. aktualną wart. YTM oblig. o podobnych charakterystykach, (terminu wykupu, %, wiarygodności emitenta) jak wyceniona oblig.

Stopa doch.. YTM jest to st.doch z inwestycji polegającej na zakupie oblig po cenie P, przetrzymywaniu oblig do terminu wykupu i reinwestowaniu doch uzyskanych w okresie posiadania oblig po st. YTM aż do terminu wykupu.

n

2. P=Σ Ct/(1+r)^t zależność znanej ceny oblig od nieznanej zrealizowanej st.doch

t=1 r- st %

T 3lata. Wart.nomin=100. Oprocent.18% Odsetki płacone co rok. Inwestor kupił oblig za 103.

103=8/(1+r)+8/(1+r)²+8/(1+r)³

r=6,86%

Wniosek: Gdy wymagana st.doch. jest niższa od oprocent oblig, to jest ona sprzedawana z premią - powyżej jej ceny nominalna. Gdy wymagana st.doch. będzie wyższa od oprocent oblig - jest ona sprzedawana z dyskontem - po niższej jej wart.nomin. Gdy wymagana st.doch i oprocent oblig są równe to oblig jest sprzedawana/ kupowana wg jej wart. nominalnej.

W przypadku oblig sprzedawanych z premią st.doch jest niższa od oprocent oblig.

Gdy dyskonto - st.doch wyższa od st.oprocent oblig.

W przypadku sprzedaży oblig po st. nominal = oprocent. oblig

Te sytuacje wtedy gdy rynek jest efektywny i oczekiwania inwestorów do st.doch są jednorodne. To oznacza dokonanie wyceny przez inwestorów w sposób podobny.

Dyskonto i premia

Jeśli YTM nie zmienia się, to wielkość dyskonta/ premii zmniejsza się w miarę zbliżania się do terminu wykupu.

Zmniejszanie to następuje w coraz to szybszym tempie.

Dotyczy to dyskonta i premii obliczonych na podstawie ceny czystej (bez odsetek). W terminie wykupu - cena czysta oblig= wart.nomin.

W praktyce st.doch oblig zmienia się w czasie i powoduje to zmiany ceny oblig.

Istotne jest jak cena oblig zareaguje na zmianę st.doch, która to zmiana powoduje zmianę wymaganej st.doch. inwest.

Wzrost wart. oblig wywołany spadkiem st.doch o 1pkt % jest wyższy niż spadek wart. oblig wywołany wzrostem st.doch o 1pkt %.

W praktyce analizują często zwłaszcza zmiany st.doch oblig o 1pkt bazowy =0,01 pkt%.

P

A

B r- st.doch - podstawowa cecha o stałym oprocentowaniu i 0

P- cena obligacji

r(YTM)

Jest to zależność wartości od wymaganej st.doch. Zależność ceny od st.doch w okresie do wykupu wtedy wzrost st.doch powoduje spadek ceny obligacji, a spadek st.doch powoduje wzrost ceny obligacji.

Obligacja A ma najmniejszą wypukłość o tej samej st.doch. Oznacza to, że w przypadku wzrostu st.doch oblig wartość oblig A spadnie mniej niż wartość oblig B. Natomiast w przypadku spadku st.doch oblig wartość oblig A wzrośnie więcej niż wartość oblig B.

Inwestor z reguły jest zainteresowany określeniem jak wartość oblig zareaguje na zmianę st.doch. Świadczy to o tym jakie jest ryzyko st% oblig.

1. spośród oblig o stałym oprocent., o tym samym terminie wykupu i tej samej st.doch, % zmiany wartości oblig przy danej zmianie st.doch są tym większe im niższe jest % oblig. Oznacza to, że oblig o niższym oprocent obracane są wyższym ryzykiem st%.

2. Spośród oblig nadal o stałym oprocent i o tym samym % i tej samej st.doch, procentowe zmiany wartości oblig przy danej zmianie st.doch są tym większe im dłuższy jest okres do terminu wykupu. Oznacza to, że oblig o późniejszym terminie wykupu są obarczone wyższym ryzykiem st%.

Przykład: 3 oblig skarbowe o wart. 100zł. T=1 rok. St.doch wszystkich oblig jest jednakowa i wynosi 7%.

Oblig X- 4 lata do wykupu %=10%.

Oblig Y - 5 lat ,%=10%

Oblig Z - 4 lata , %=9%

Obliczamy wartość wszystkich 3 oblig przy wymaganej st.doch oraz, gdy st wzrośnie o 1 pkt% i gdy spadnie o 1 pkt%

		Obecna wart. r=7%	Wart. dla r=8%	Procent spadku wart.	Wart.oblig. dla r=6%	Procent wzrostu wart.
10%	X	110,16	106,62	3,21	113,86	3,36
10%	Y	112,30	107,99	3,84	116,85	3,87
9%	Z	106,77	103,31	3,24	110,40	3,40

Oblig X jest mniej ryzykowna pod względem zmiany ceny od oblig Y, bo ma krótszy termin wykupu. X-3,21/3,36 Y-3,84/3,87

Oblig X jest mniej ryzykowna od oblig Z, ze względu na wyższe oprocent.

Krótszy okres wykupu i wyższe oprocent - to oblig mniej ryzykowne.

Wycena akcji

Standardową metodą wyceny akcji jest podobnie jak w oblig metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Wg niej wart. akcji = sumie wart. bieżących dochodów osiąganych z tytułu jej osiągania.

Dochód z tytułu akcji może mieć dwie postacie:

1. Income - dywidenda

2. Capitalgain - dochód będący wynikiem zmiany (wzrostu) cen akcji, gdy cena sprzedaży jest wyższa od ceny jej zakupu - zysk kapitałowy.

Gdy cena akcji spadnie i cena sprzedaży okaże się niższa od zakupu zamiast zysku - strata.

Dywidendy płacone w regularnych odstępach czasu np.: 1 do roku. Najczęściej w przypadku akcji zwykłych niewiadomą jest wysokość dywidendy , bo ile spółka przeznaczy na dywidendy a ile na spółkę jest wynikiem decyzji walnego zgromadzenia akcjonariuszy

Renomowane spółki prowadzą ustabilizowaną politykę w zakresie wypłat dywidend i można przewidzieć wielkość dywidendy. Trudniej jest określić wysokość zysku kapitałowego wynikającego ze zmian cen akcji gdyż wymaga to prognozowania cen akcji w dłuższych okresach czasu.

Wycena akcji sprowadza się do określenia ich wart. w celu stwierdzenia które akcje są niedowartościowane (które można kupić) a, które są przewartościowane i które można sprzedać.

Wycena akcji uprzywilejowanych

Akcje uprzywilejowane można uznać za hybrydę, gdyż pewne jej cechy upodabniają je do oblig inne do akcji zwykłych.

Dywidendy od tych akcji są podobne do odsetek kuponowych z oblig, gdyż tek samo mają ustaloną wysokość i zazwyczaj muszą być zapłacone przed dywidendą od akcji zwykłej.

Dywidendy od tych akcji mogą nie być jednak wypłacalne i to bez zagrożenia przedsiębiorstwa bankructwem. Większość tych akcji daje prawo ich posiadaczowi do otrzymywania regularnych stałych płatności dywidend. Jeżeli płatności trwają w bezkończoność, emisja staje się rentą wieczystą i jej wartość (cenę) określamy za pomocą wzoru: Wau = Dau/rau

Jeśli znamy bieżącą cenę akcji uprzywilejowanej i wysokość jej dywidendy to możemy obliczyć bieżącą st.doch: Roau =Dau/rau

Wycena akcji zwykłych

Ceny akcji wyceniane są jak ceny oblig - jako wart. obecna przyszłych strumieni pieniężnych a podstawowe równanie wyceny akcji jest podobne do równania wyceny oblig. I jeśli zauważymy, że akcje są nabywane z zamiarem utrzymywania w rodzinie na zawsze, moment więc ich sprzedaży dla którego konieczne jest określenie ceny akcji zostaje przesunięte w nieskończoność, a strumień doch otrzymywany przez inwestora, a potem spadkobierców to jedynie strumień dywidend. Wart.(cena) w dniu dzisiejszym jest obliczana jako wart. obecna nieskończonego strumienia dywidend.

∞

(P)C=D1/(1+r)+D2/(1+r)²+...+Dn/(1+r)ⁿ = Σ Dt/(1+r)^t D1-dywidenda w 1 roku

T=1

Model określony tym wzorem to model zdyskontowanych dywidend. Wynika stąd, że akcja jest warta tyle ile dni : jest wart nieskończony strumień dywidend z tytułu posiadania akcji, która wystąpi w nieskończenie długiej przyszłości.

Cena sprzedaży będzie zależała od dywidend, które oczekuje jakiś przyszły inwestor. Dla wszystkich obecnych i przyszłych inwestorów, oczekiwane przepływy strumieni pieniężnych muszą być oparte na oczekiwanych przyszłych dywidendach. Dopóki przedsiębiorstwo nie jest sprzedawane innemu lub likwidowane, dopóty przepływy strumieni pieniężnych do których mają prawo akcjonariusze będą się składały wyłącznie ze strumienia dywidend i dlatego wartość akcji powinna być ustalana jako wart obecna tego strumienia dywidend.

Wypłacane dywidendy od akcji z okresu na okres mogą pozostać na stałym poziomie (wtedy wzrost zerowy), mogą charakteryzować się stałym wzrostem oraz mogą charakteryzować się niestałym wzrostem - zmiennym.

Z akcjami o zerowym wzroście - nie spodziewamy się wzrostu dywidendy a oczekujemy, że one pozostaną na stałym poziomie.

D1=D2=D3=...=Dn(∞)

CENA AKCJI: C(P)=D/(1+r)+D/(1+r)²+....+D/(1+r)∞

r- YTM- wymagana stopa zwrotu

Instrument, który ma nieskończoność, przynosi stały roczny dochód nazywany jest rentą wieczystą.

Akcja o zerowym wzroście jest rentą wieczystą. Przy innym każda kolejna dywidenda mająca tą samą wysokość będzie miała coraz mniejszą wartość obecną.

W miarę wzrostu n - wartość obecna przyszłych dywidend zbliża się do zera.

Wartość dowolnej renty wieczystej jest płatnością podzieloną przez stopę dyskonta i wartość akcji o zerowym wzroście opisana jest następująco:

C=D/r

Stała roczna dywidenda =1,96. Wymagana st.doch = 11,2%

C=1,96/0,112=17,50zł

r=D/C

r= 1,96/17,50=11,2%

Wycena akcji o normalnym (stałym) wzroście

Modele zerowego wzrostu można zastosować do akcji tylko pewnych spółek.

Od dochodu z dywidend z większości spółek oczekujemy corocznego wzrostu.

Jeśli ostatnio wypłacone dywidendy o stałym wzroście =T=0, to jej dywidenda w jakimkolwiek przyszłym roku T, to:

Dt=Do(1+g)^t g-stała oczekiwana st. wzrostu

Modelem najczęściej stosowanym przy wycenie akcji jest model stałego wzrostu dywidendy zwany MODELEM GORDONA. Przyjmuje się tu trzy założenia:

1. Wskaźnik wypłaty dywidendy jest stały (spółka utrzymuje stałą proporcję podziału zysku netto na zysk zatrzymany i podzielony). Część zysku netto - na rozwój zysk podzielony - dywidendy.

2. Stopa zwrotu z zainwestowanych przez spółkę zysków zatrzymanych jest stała.

3. Spółka nie finansuje się kapitałem obcym, całość wzrostu zysków pochodzi z reinwestycji zysku zatrzymanego.

Dt=(1-f)Zt gdzie:

Dt- dywidenda otrzymana w roku t.

Zt- zysk netto przypadający na 1 akcję w roku t

f- wskaźnik zatrzymania określający jaką część zysku netto stanowi zysk zatrzymany

(1-t) - wskaźnik wypłaty dywidendy

Dt=(1+rf)Dt-1

Dt=(1+g)Dt-1

g- st wzrosty dywidendy

Przyjęta tu stała st wzrostu dywidendy g jest równa iloczynowi wskaźnika zatrzymania f oraz stopy zwrotu z reinwestowanego zysku zatrzymanego rf .

C=Do(1+g)/r-g=D1/r-g

Zakłada się tu, że r>g; wartość akcji jest tym wyższa im wyższy jest wskaźnik wypłaty dywidendy (1-f); wyższa jest st wzrostu dywidendy; im niższa jest wymagana st zwrotu inwestora, która jest kosztem kapitału własnego.

Prognozowany zysk na 1 akcję w następnym roku=20zł. Wymagana st zwrotu inwestora r=15%.

Warianty różnią się:

• Wielkością dywidendy................................

• Stopą zwrotu z reinwestowanych zysków zatrzymanych co określa wyniki ekonomiczno-fin osiągane przez spółkę.

St zwrotu F= a=0,30

b=0,70

r1=20% - wyższa od st kapitału własnego

r2=15% - różna od st kap.wł

r3=10%- niższa od st kap.wł

dla f=0,7 r1=20% Cb=(1-0,7)20,0/0,15-0,7*0,2=600

dla f=0,3 r3=10% Ca=(1-0,3)20,0/0,15-0,3*0,1=116,67

Stopa zwrotu	Wskaźnik zatrzymania 0,3	Wskaźnik zatrzymania f=0,7
10% 15% 20%	116,67 133,33 155,56	75 133,33 600

WNIOSKI:

Wartość akcji rośnie wraz ze wzrostem wskaźnika zatrzymanego f, gdy st zwrotu reinwestowanych zysków zatrzymanych jest wyższa od kosztu kap.wł. Takie spółki nazywane są wzrostowymi.

Wartość akcji rośnie wraz ze spadkiem wskaźnika zatrzymania, gdy st zwrotu reinwestowanych zysków zatrzymanych jest niższa od kosztu kap.wł. Takie spółki nazywane są spadkowe.

Wartość akcji niezależny od polityki dywidend, gdy st zwrotu reinwestowanych zysków zatrzymanych jest równa kosztowi kap.wł. Takie spółki nazywane są normalne.

Przy wysokim wskaźniku zatrzymania =0,7, stosukowo niewielka zmiana st zwrotu, spowodowała bardzo duże zmiany w wartości, ceny akcji.

Wycena akcji o zmiennym wzroście

Przedsiębiorstwa przechodzą zazwyczaj różne stadia cyklu rozwoju. We wczesnych okresach funkcjonowania ich rozwój jest dużo szybszy niż wzrost gospodarczy jako całość. Następnie ich rozwój dorównuje wzrostowi gospodarczemu, a w końcu staje się ich wzrost wolniejszy od wzrostu całej gospodarki.

Do wyceny tego typu przedsiębiorstw stosowane są dwa modele:

1. Zakłada, że przez pewien okres dywidend w spółce rośnie w szybszym tempie, a następnie następuje wzrost w stałym, normalnym tempie, jest to model dwóch faz.

2. Zakłada, że przez pewien czas dywidenda rośnie w tempie szybszym niż w normalnym tempie, a następni- stopniowo, równomiernie zwalnia tempo wzrosty dywidend, aby przejść do wzrostu o stałym, normalnym tempie. Jest to model trzech faz.

Akcja zwykła. Dywidendy=30zł, koszt kap.wł=15%

D=30zł Kkwł=15%

CZTERY MODELE:

1. Stałej wysokości dywidend(wzrost zerowy)

C1=30/0,15=200zł

2. Stałej stopy wzrostu dywidend =10%

C2=30(1+0,1)/0,15-0,1=660zł

3. Dwóch faz wzrostu dywidend, gdzie w 1 okresie(10lat) st wzrostu dywidend=15%, a w 2 okresie=10%

Okres 10 lat: 300,02zł: C=121,37(1+0,1)/0,15-0,1=2670,14

4. Trzech faz, gdzie w 1 okresie (5lat)st wzrostu dywidend=15%, a w następnym5 lat regularnie spada co roku o 1pkt% aby po 10 latach osiągnąć stałą st wzrostu =10%.

Okres 10 lat; 295,43zł; C=112,12(1+0,1)/0,15-0,1=2466,64

W obu modelach łączna suma zdyskontowanych dywidend składa się z dwóch składników; sumy zdyskontowanych dywidend do roku 10 łącznie i wartość bieżąca sumy zdyskontowanych dywidend po roku 10-tym.

Dla dwóch faz: C=300,02zl+2670,14/1,1¹⁰=1329,48

Dla trzech faz: C=295,43+2466,64/1,1¹⁰=1246,43

Biorąc pod uwagę odmienność wyników uzyskanych na podstawie 4 modeli, należy podkreślić, że w modelu zdyskontowanych dywidend jest problem - wybór odpowiedniego scenariusza płacenia dywidendy w przyszłości.

W podsumowaniu - istnieją bardziej skomplikowane modele wyceny akcji, a to polega na tym iż poszukiwana jest funkcja wyrażająca przybliżoną zależność wartości ceny akcji od różnych czynników, nie tylko dyskontowanych dywidend.

W obrocie własnym - mogą występować transakcje na rynkach urzędowych po oficjalnym dopuszczeniu do obrotu(dokonuje tego komisja pap.wart. i giełda) oraz na rynku wolnym.

Na rynku oficjalnym występują transakcje giełdowe i pozagiełdowe.

Na rynku pozagiełdowym transakcje prowadzone są przez domy maklerskie, wyspecjalizowane banki. Kojarzą one zlecenia kupna i sprzedaży walut.

Mogą też być transakcje między domami maklerskimi przy pomocy centralnej tablicy ofert.

Ceny, kursy są zindywidualizowane, a procedura obrotów - w ramach notowań ciągłych, które w ciągu dnia mogą ulegać zmianom.

Emisja pap.wart. może wystąpić jako emisja własna lub subemisja. W pierwszym przypadku czynności związane z emisją prowadzone są przez emitenta. W drugim przypadku emisję realizuje pośrednik, biuro maklerskie, które otrzymuje prowizję. SUBEMISJA:

1. USŁUGOWA- w jej ramach pośrednik zobowiązuje się do wprowadzenia emitowanego pap.wart. na rynek. Ryzyko pada na emitenta.

2. INWERTYCYJNA- pośrednik zobowiązuje się do wykupu pap.wart., na które nie będzie popytu. Ryzyko przejmuje pośrednik.

W emisji własnej wyróżniamy emisję publiczną wówczas gdy oferta nabycia skierowana jest do więcej niż 300 osób i oferowanie nabycia następuje przez środki masowego przekazu.

Przeciwieństwo: sprzedaż z wolnej ręki, mniej niż 300 osób i nie wykorzystuje się środków masowego przekazu. Emisja publiczna ma charakter nieograniczony, chyba że w danym kraju przepisy prawne mają przedmiotowo lub podmiotowo charakter restrykcyjny.

Sprzedaż z wolnej ręki to sprzedaż adresowana do zamkniętego grona potencjalnych nabywców.

Emisja publiczna musi być ogłoszona publicznie. W firmach istniejących ogłasza się m.in. bilans, rachunek wyników, biznes plan. Informacje dotyczą rocznej emisji, rodzaj, ich cena nominalna i emisyjna, dane dotyczą członków zarządu. W firmach nowych podaje się biznes plan, informacje co do emisji akcji, nie ma bilansu i wyników.

Emisja własna jest tańsza, nie płaci się prowizji, niesie ryzyko nie sprzedania akcji i odwleka w czasie pozyskania funduszy.

W spółkach akcyjnych istniejących może być uzupełniająca emisja akcji realizowana poprzez emisję, prawo wyboru - sprzedaż nowych akcji dotychczasowym akcjonariuszom spółki, w ściśle określonej proporcji: 1nowe/2stare po niższej cenie od jej aktualnego kursu giełdowego.

Akcjonariusz ma prawo poboru otrzymanego kapitału, może z niego skorzystać, sprzedać na giełdzie lub zrezygnować z tego prawa.

Prawo poboru ma na celu chronić interesy akcjonariuszy, bo dodatkowa emisja oznacza mniejszy zysk/ 1akcję, bo wzrasta pula akcji.

W istniejących spółkach może dojść do zmiany.........................., zwiększenie kapitału akcji następuje kosztem kapitału własnego. Zwiększa się wtedy wartość nominalna akcji lub grafikowo nadziela się akcjami dotychczasowych akcjonariuszy.

Może być operacja odwrotna - split akcji, utrzymanie nominalnej, globalnej wart.kap. akcyjnego przy zwiększeniu liczby akcji i proporcjonalnym obniżeniu ich wartości nominalnej.

Celem obniżenia pojedynczej wart. akcji jest zwiększenie płynności ich obrotu.

Może wystąpić zamiana długów na kapitał akcyjny, wtedy dłużnicy nabywają podmioty akcji w zamian za niespłacony przez spółkę dług.

Sprzedaż z wolnej ręki jest ograniczona podmiotowo i realizuje ją mniejsze wymogi formalne w stosunku do sprzedaży publicznej. Sprzedaż poprzez pośrednika ma takie same rygory formalne jak przy sprzedaży bezpośrednio przez emitenta.

Odmianą subemisji inwestycyjnej jest system gwarantowania emisji przez bank lub ich zespół.

Pośrednikami przy emisji akcji są banki, domy maklerskie i konsorcja.

Obroty wtórne- polegają na dalszych transmisjach istniejącymi pap.wart., mogą przebiegać bezpośredni między zainteresowanymi stronami lub za pośrednictwem giełdy. Czasami pierwotna sprzedaż dokonywana jest przez giełdę metodą przetargową aby uzyskać w miarę obiektywną cenę rynkową.

Zalety i wady rynku pap.wart.

Rynek pap.wart. umożliwia przekształcenie drobnych przemian w kapitał. Podjęcie wielkich inwestycji bez wsparcia państwa. Przyczynia się do wzrostu przepływu pieniężnego poprzez przelewy kapitału z niższej efektywności do wyższej.

Na skutek tego przepływu wyrównuje się st zysku, zaspokajane są preferencje płynności, bo po pieniądzu pap.wart. charakteryzuje się najwyższym stopniem płynności.

Rynek pap.wart. rodzi tendencję do monopolizacji gosp. Narodowej, bo następują fuzje i przejęcie, bo spółki dążą do zmacniania swojej pozycji na rynku. Na czele jest PKN Orlen.

Spekulacja na rynku pap.wart. prawie prowadzi do przegnania koniunktury i recesji.

Najważniejszą instytucją rynku wtórnego jest giełda pap.wart. brak jednolitego modelu na świecie, ale w miarę globalizacji prowadzi to do ujednolicenia pierwodastwa w rożnych krajach - cechy wspólne, które pozwalają na sformułowanie definicji giełdy.

Giełda jest formą pap.wart o odpowiedniej organizacji, gdzie odbywają się transakcje bez okazywania przedmiotu transakcji, dokonywana w stałym miejscu i czasie, a realizowana przez upoważnione do tego podmioty. Obrót ma charakter inwestycyjny.

Funkcje giełdy:

1. Mobilizacja kapitału

2. Transformacja kapitału

3. Drastyczność przepływu kapitału

4. Ocena wartości kapitału indywidualnego i kondycji gosp narodowej

Spółki emitujące pap.wart. pozyskują pieniądze z pierwotnej emisji.

Transformacja - łatwość i przejrzystość dokonywania transakcji.

Cena wart.kap. indywidualnego - wart rynkowa- liczba akcji* cena akcji.

Gra giełdowa - gra o sumie dodatniej.

Do obrotu giełdowego pap.wart dopuszcza rada giełdy. Musi to być znana firma, systematycznie udzielone sprawozdanie wynikowe.

Motywem gry na giełdzie jest dywidenda, zysk kapitałowy.

Uczestnikami są:

• Broker - bierny pośrednik, urzędowy, działają na ryzyko i zlecenie klientów

• Dealer - ma takie samo uprawnienie jak broker, ale może dokonywać transakcji także i na własny rachunek.

Występują także specjaliści jokers - zajmują się danym instrum.fin.

Wobec maklerów stawiane są duże wymagania zawodowe i etyczne.

ROZRÓŻNIAMY:

• Rynek podstawowy

• Rynek równoległy

Oraz

• Obrót wolny - nieurzędowy. Odbywa się poza terenem giełdy, realizowany przez banki. Przedmiot - nie dopuszczone do obrotu urzędowego pap.wart. Kursy: relacja popytu i podaży.

Pośredni rodzaj obrotu to transmisje dokonywane na rynku równoległym. Mając charakter urzędowego różni się od podstawowego mniejszymi wymaganiami formalnymi(pod względem wymaganego kapitału)

Rynek wolny.................................

Na giełdzie operują inwestorzy, którzy prowadzą odmienne techniki, jedni dysponują zasobne portfele, inni mniej, różnią się stopniem aktywności, temperamentu.

Zlecenie z limitem ceny, cena jest najważniejsza przy zakupie - najwyższa, przy sprzedaży najniższa na jaką godzi się inwestor.

W systemie WARSET dokonywania i rozliczania transakcji jest podstawową sprawą jest kryterium czasu przyjęcia zlecenia. Przy dysproporcji popytu i podaży musi być redukcji, aby dostosować do wyższej strony rynku.

Zasada proporcjonalnej alokacji.

Przed WARSET musi nastąpić redukcja po szerszej stronie rynku, obowiązuje zasada proporcjonalnej alokacji pap.wart.

Zlecenia z limitem = kursowi jednolitemu, realizowanego w połowie z wyjątkiem WAN- wszystko albo nic.

W WARSET kryterium alokacji jest kolejność przyjmowania zleceń, kryterium czasu - decydującym o jej wykonaniu. W przypadku, gdy sytuacja na rynku nie pozwala na realizowanie wszystkich zleceń tego typu w całości, realizowane są zlecenia wcześniejsze, a nie realizowane są późniejsze. Zrezygnowanie z zasady proporcjonalności alokacji zleceń na korzyść czasu.

Kupno		Limit kursu	Sprzedaż
ilość	Ilość skumulowana		Ilość skumulowana	ilość
5 10 40 10 60 10 20	5 15 55 65 125 135 155	PKC PCRO 125 124 123 122 121 PCRO PKC	155 145 115 85 65 25 15	10 30 30 20 40 10 15

PKC i PCRO- zlecenie bez limitu

Najczęściej inwestor, który ma opracowaną strategię działania, ma ściśle określony pogląd.

Kurs giełdowy akcji X=50zł, a powinny kosztować 60zł. Kupujący będzie mógł zarobić 20%. Musi być ostrożny, gdyż kurs może być zmienny 10-15% i w ciągu jednego dnia może przekraczać 30%. Złożenie zlecenia bez limitu ceny, gdy kurs wzrasta może spowodować, że jego strategia się nie powiedzie. Ryzyko wzrostu tym bardziej, gdy składa zlecenie na większą liczbę akcji, a rynek danego waloru nie jest płynny.

Zlecenie z limitem ceny -może nie być realizowane lub tylko częściowo.

Zlecenie z dodatkowym warunkiem realizacji:

• W-min -określają min wolumen wykonania

• Lim Akt - z limitem aktywacji - STOP zabezpiecza przed poniesieniem strat, zawierają określenie dwóch poziomów cen, dla danego waloru: 1-limit aktywacji, określa warunki spełnione do próby realizacji, właściwej dyspozycji zawartej recenzji. 2- polecenie kupna/ sprzedaży, po określonym kursie lub PKC, wykonanie zleży od wystąpienia określonej sytuacji na rynku danego pap.

• WUY

Jedną z podstawowych zasad inwestowania na giełdzie jest szybkie zamykanie pozycji, które zaczynają przynosić straty.

Zlecenie z limitem aktywacji bardzo dobrze się do tego nadaje.

WUY- system WABSIE wprowadza zasadę ujawniania teoretycznego wolumenu zamknięcia z teoretycznym wolumenem otwarcia i ujawniania fragmentu arkusza zleceń zawierającego po 5 najlepszych ofert kupna/ sprzedaży.

Wolumen ujawniania chroni wielkich inwestorów przed ujawnianiem ich limitów ceny.

Ważne są terminy ważności realizacji zleceń z ważnością domyślną do końca sesji giełdowej do pierwszego wykonania przy wykonaniu częściowym oraz wykonuj lub anuluj - wykonanie tylko w całości lub anulowanie.

II gr. specjaliści szybkich obrotów, bazujących na indywidualnym zbyciu krótkookresowym.

III gr poszukiwacze informacji zwanych insider traders i starający się jako pierwsi zdobyć informacje, które mogą spowodować zmiany kursów giełdowych.

IV gr wykresowcy

ANALIZA FUNDAMENTALNA - analiza sprawozdań fin spółek, jest dokonywana w celu oszacowania wielkości generowanych przez spółkę akcji i ustalenia wart rynku spółki. Zakłada się, że bieżąca cena rynku jest kształtowana ostatecznie....................obejmuje szczebel mikro, mniejsze na tle branży i sytuacji makroekonomicznej.

W dłuższym okresie występuje silna korelacja między wzrostem zysku przedsiębiorstwa a oceną tego przedsiębiorstwa poprzez rynek..

Dyskontowane, przewidywane zyski są podstawą do ustalenia wart. przedsiębiorstwa, a jeśli wartość ustalana przez analityków odbiega od waloryzacyjnej ceny..........................

Podstawowym narzędziem analizy fundamentalnej są wskaźniki fin.

---