Rzeczpospolita 05.02.07 Nr 030

Urzędy skarbowe mają uprzedzać o kontroli

Solidni przedsiębiorcy, osoby fizyczne i płatnicy PIT, a także podatnicy VAT mają być zawiadamiani o planowanej kontroli podatkowej z co najmniej dwutygodniowym wyprzedzeniem. Takie są najnowsze wytyczne Ministerstwa Finansów

"Rzeczpospolita" dotarła do pisma, które wraz z wytycznymi rozesłał do wszystkich dyrektorów izb i urzędów skarbowych w kraju wiceminister finansów Marian Banaś. W piśmie (sygn. AP12-068/322/MMK/2006 z 29 grudnia 2006 r.) zaleca on poprawę relacji administracji z podatnikami poprzez informowanie ich o planowanej kontroli podatkowej. "(...) brak reakcji czy nawet zainteresowania podatnika przekazywanymi informacjami o planowanym podjęciu czynności kontrolnych nie może w żaden sposób mu szkodzić" -instruuje podległe służby wiceminister Marian Banaś.

Sprawdzony podatnik bis

Pomysł powiadamiania z wyprzedzeniem 14 - 30-dniowym o planowanej kontroli przypomina instytucję sprawdzonego podatnika, jaką Ministerstwo Finansów zamierzało wprowadzić dla podatników VAT, a z czego się wycofało, zanim projekt ostatniej nowelizacji ustawy trafił do Sejmu.

Teraz mają z tego korzystać już nie tylko podatnicy VAT, ale także przedsiębiorcy płacący CIT, osoby fizyczne płacące PIT oraz płatnicy tego podatku prowadzący działalność gospodarczą przez co najmniej 24 miesiące przed planowanym terminem kontroli.

Przywilej nie dla każdego

Poinformowania nie mogą jednak oczekiwać wszyscy. Wytyczne dla naczelników przewidują bowiem wyłączenia podmiotowe i przedmiotowe.

Ostrzeżenia urzędu skarbowego na pewno nie powinni się spodziewać ci, którzy prowadzą firmę krócej niż wspomniane dwa lata, ani - co ciekawe - podatnicy, którzy w ciągu ostatnich 12 miesięcy co najmniej raz zmienili urząd skarbowy. Nie mają na co liczyć podatnicy niemający siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej ani ci, z którymi dotychczasowy kontakt urzędu był utrudniony, co zostało udokumentowane. Podobnie jak ci, których zaległości podatkowe przekraczają 3 proc. zadeklarowanego podatku należnego za okres rozliczeniowy.

Urząd skarbowy nie będzie też musiał informować o kontrolach:

> związanych z prowadzonym przeciwko przedsiębiorcy śledztwem lub dochodzeniem w sprawie opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych,

> podjętych na podstawie informacji uzyskanych od generalnego inspektora informacji finansowej.

Lepsze relacje z podatnikami...

Cel strategiczny jest jeden: zapewnić kontrolowanym pełne korzystanie z uprawnień wynikających z zasad ogólnych postępowania podatkowego, a w szczególności z zasady zaufania do organów podatkowych, będącej - jak podkreśla ministerstwo - jedną z podstaw funkcjonowania demokratycznego państwa prawa. Oprócz tego chodzi również o umożliwienie podatnikom właściwej organizacji pracy w związku z planowaną kontrolą oraz zwiększenie im możliwości czynnego udziału w kontroli oraz wpływu na czas jej prowadzenia.

Informacja o planowanej kontroli ma też umożliwić zgromadzenie - w siedzibie firmy - całej dokumentacji podatkowej i księgowej, dokonanie zawczasu korekty rozliczeń podatkowych oraz nieskrępowane rozważenie decyzji o ustanowieniu pełnomocnika.

...ale czy w administracji

"Skuteczność przeprowadzenia kontroli nie jest ustawowo uzależniona od wcześniejszego zawiadomienia podatnika o zamiarze jej przeprowadzenia" - czytamy w wytycznych.

Jednocześnie ministerstwo zobowiązało jednak dyrektorów izb skarbowych do oceny spełnienia tego obowiązku co kwartał. Wymaga też od nich przedstawiania wniosków dotyczących stosowania przepisów o kontroli podatkowej i sugestii ewentualnej ich zmiany.

-Mamy kłopot, bo minister wymaga od nas działań, które nie mają podstawy prawnej. Cały czas zastanawiamy się, jak do tego podejść -mówi nieoficjalnie jeden z naczelników.

Problem jest i może być poważny. Bo choć pomysł sam w sobie jest dobry, ma być teraz wprowadzony w życie nie na podstawie ustawy (tak jak wcześniej sugerowany w VAT), lecz w drodze wytycznych kierowanych wedle podległości służbowej: Ministerstwo Finansów nakazało służbom powiadamianie podatników o planowanej kontroli podatkowej. Wszystko zaś po to, aby zapewnić lepsze przestrzeganie zasad określonych w ordynacji podatkowej (art. 121 § 1 i 2, art. 123 § 1, art. 125 § 1 i art. 126). Nie zmienia to jednak faktu, iż ministerialnymi wytycznymi pozbawia się niektórych podatników (np. tych, którzy prowadzą działalność krócej niż 24 miesiące albo zmienili urząd skarbowy wciągu roku) prawa do informacji.

Podyskutuj z autorką e-mail: [e-mail]

GRAŻYNA J. LEŚNIAK

Każdy ma prawo ufać

Anna Bryńska, radca prawny Informowanie podatników o planowanych kontrolach to cenna inicjatywa. Przyniosłaby korzyści także fiskusowi. Urzędnicy spędzaliby mniej czasu u podatników, gdyby mogli oni wcześniej przygotować potrzebne dokumenty, np. tłumaczenia umów. Jednakże różnicowanie sytuacji podatników na podstawie samych wytycznych ministerialnych nie idzie w parze z zasadą państwa prawa. Każdy obywatel ma prawo korzystać z zasady zaufania do organów podatkowych i mieć przekonanie, że odnoszące się do niego działania są prawidłowe. Jakiekolwiek w tym ograniczenia powinny mieć podstawy ustawowe.

Jak ma wyglądać procedura powiadomienia podatnika

1. Na 14 - 30 dni przed datą planowanego rozpoczęcia kontroli naczelnik informuje podatnika. 2. Informacja ma być doręczona w formie pisemnej. 3. Informacja powinna zawierać: ¦ oznaczenie organu podatkowego ¦ datę i miejsce wystawienia informacji ¦ oznaczenie podatnika, u którego jest planowana kontrola ¦ przewidywany termin wszczęcia kontroli ¦ wskazanie podstawowych aktów prawnych regulujących procedurę kontroli ¦ podpis osoby upoważnionej do udzielenia informacji. 4. Jeżeli organ nie może wykonać kontroli w planowanym wcześniej terminie, zawiadamia o tym fakcie podatnika i wyznacza nowy jej termin. 5. Przekazanie informacji podatnikowi o planowanej kontroli nie może mu szkodzić ani osłabiać skuteczności procedur zabezpieczających przed popełnieniem przestępstw podatkowych. Uprzedzanie o kontroli jest dobrym rozwiązaniem. Tyle tylko, że aby osiągnąć cel, jaki ma realizować, nie trzeba wcale zmieniać przepisów ani wydawać wytycznych. Wystarczy egzekwować od podległych urzędników przestrzeganie prawa. Już teraz dochodzą nas głosy, że niektórzy naczelnicy dogłębnie analizują treść wytycznych, ale nie po to, aby ich skwapliwie przestrzegać, lecz je obchodzić.

---