Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia

Opracowanie

1. Wyciąg z kpc

Dział VIII

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia

Art. 424¹

§ 1. Można żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.

§ 2. W wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, można także żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie wyroku w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych.

Art. 424^1a

§ 1. Od wyroków sądu drugiej instancji, od których wniesiono skargę kasacyjną, oraz od orzeczeń Sądu Najwyższego skarga nie przysługuje.

§ 2. Orzeczenie Sądu Najwyższego wydane na skutek wniesienia skargi kasacyjnej traktuje się jak orzeczenie wydane w postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi.

Art.424^1b.

W wypadku prawomocnych orzeczeń, od których skarga nie przysługuje, odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem można domagać się bez uprzedniego stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem w postępowaniu ze skargi, chyba że strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych.

Art. 424².

W wypadkach określonych w art. 4241 skargę może wnieść także Prokurator Generalny, jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego, albo Rzecznik Praw Obywatelskich, jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela.

Art. 424³.

Od tego samego wyroku strona może wnieść tylko jedną skargę.

Art. 424⁴.

Skargę można oprzeć na podstawie naruszeń prawa materialnego lub przepisów postępowania, które spowodowały niezgodność wyroku z prawem, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda. Podstawą skargi nie mogą być jednak zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów.

(…)

Art. 424⁶.

§ 1. Skargę wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwóch lat od dnia jego uprawomocnienia się.

§ 2. W razie stwierdzenia niezachowania warunków formalnych określonych w art. 4245 § 2, przewodniczący wzywa o poprawienie lub uzupełnienie skargi.

§ 3. Skargę nieopłaconą, skargę wniesioną z naruszeniem art. 871 § 1 oraz skargę, której braków strona nie usunęła w terminie, sąd odrzuca na posiedzeniu niejawnym.

(…)

Art. 424¹¹.

§ 1. Sąd Najwyższy oddala skargę w razie braku podstawy do stwierdzenia, że zaskarżony wyrok jest niezgodny z prawem.

§ 2. Uwzględniając skargę, Sąd Najwyższy stwierdza, że wyrok jest w zaskarżonym zakresie niezgodny z prawem.

§ 3. Jeżeli w chwili orzekania sprawa ze względu na osobę nie podlegała orzecznictwu sądów polskich albo w sprawie droga sądowa była niedopuszczalna, Sąd Najwyższy - stwierdzając niezgodność wyroku z prawem - uchyla zaskarżony wyrok oraz wyrok sądu pierwszej instancji i odrzuca pozew albo umarza postępowanie.

(…)

• Skarga została wprowadzona do polskiego systemu prawnego ustawą z 22.12.2004 r. o zmianie ustawy - kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - prawo o ustroju sądów powszechnych. Instytucja ta, stanowiąca istotne novum w polskiej procedurze cywilnej, weszła w życie 5.2.2005 r.

• Jej wprowadzenie związane jest z art. 417¹ § 2 (odpowiedzialność SP za szkodę wyrządzoną poprzez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji - można żądać jej naprawienia po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności orzeczenia lub decyzji z prawem). Przepis ten z kolei bezpośrednio realizuje art. 77 ust. 1 Konstytucji. Aby doszło do kompensacji zgodnie z nowym art. 417 k.c. niezgodność z prawem musi zostać stwierdzona wcześniej we właściwym postępowaniu - stąd „nowa” skarga.

• Szczególnym rodzajem tej skargi jest skarga w związku z niezgodnością z prawem, która wynika z naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela.

• Przesłanki tej skargi:

1. niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela,

2. dot. prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji

3. powstała szkoda

4. skorzystanie przez stronę z przysługujących jej środków prawnych lub brak możliwości zmiany lub uchylenia wyroku w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych

• Przedmiot skargi: art. 424⁴ kpc

• Termin: art. 424⁵ kpc

• Forma: art. 424⁵ kpc

Literatura uzupełniająca:

Skarga w postępowaniu administracyjnym

• Od 10 kwietnia 2010 r. również w postępowaniu administracyjnym (nowelizacja prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi art. 285a-285l, dodane ustawą z 12.2.2010 r.)

• Przysługuje zasadniczo na prawomocne orzeczenia wsa, ewentualnie również od orzeczenia NSA, jeśli dodatkowo, gdy niezgodność z prawem wynika z rażącego naruszenia norm prawa Unii Europejskiej.

• Konstrukcja - bardzo podobna:

1. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego, gdy przez jego wydanie została stronie wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.

2. Wyjątkowo skarga przysługuje również od prawomocnego orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego, jeżeli strony nie skorzystały z przysługujących im środków prawnych. Jest to możliwe, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych

1

---