SYSTEM WSPOMAGAJĄCY RYSOWANIE KONSTRUKCJI BUDOWLANYCH W ŚRODOWISKU AutoCAD

PRZEGLĄD SYSTEMU

CADMost wersja 14

Nakładka konstrukcyjna na program AutoCAD r14

Gliwice, czerwiec 1998 r.

O Przewodniku

Gwałtownie rośnie w naszym kraju liczba konstruktorów i projektantów, korzystających z różnych systemów komputerowego wspomagania projektowania i kreślenia (CADD). Jak to zwykle bywa, można w nieskończoność spierać się o wyższość produktów poszczególnych firm. Jedno niewątpliwie można stwierdzić: najpopularniejszym, mimo wielu wad, jest AutoCAD, produkt firmy Autodesk. Pisząc to, mam na myśli projektantów, pracujących w branży budowlanej. Wielu z nich korzysta jednak z tego pakietu jak z przysłowiowego młotka. A przecież nawet z tego programu da się stworzyć całkiem wyrafinowane narzędzie, upraszczające i przyśpieszające prace projektowe.

System CADMost powstał w roku 1994 początkowo jako zbiór luźnych procedur, przyśpieszających tworzenie rysunków konstrukcyjnych mostów. Z czasem jednak znacznie się rozbudował i doczekał swej pierwszej komercyjnej wersji, która wyszła pod numerem 2.0. Niniejszy Przewodnik dotyczy wersji 14, w której dokonano znacznych modyfikacji modułów: Rysunek Ogólny, Stal oraz dodano szereg nowych poleceń i okien dialogowych dostosowując, program do wymogów pracy w systemie Windows 95.

Przewodnik zakłada poprawne rozeznanie Użytkownika w programie graficznym AutoCAD w wersji 14 w stopniu większym niż podstawowym oraz w typowych zagadnieniach normowych w zakresie budownictwa i budownictwa mostowego. Został napisany (podobnie jak cały system) jako pomoc dla myślącego Użytkownika, który sam wie najlepiej, co chce narysować.

Przewodnik Użytkownika składa się z siedmiu punktów (dla pełnej wersji), z których pierwszy opisuje ogólnie budowę, możliwości i filozofię programu, a pozostałe w sposób szczegółowy zajmują się poszczególnymi modułami i narzędziami do tworzenia rysunków. Przyjęto, że nowe polecenia i nowe nazwy pól menu pisane są wytłuszczoną czcionką. Ze względu na możliwość wykorzystania systemu CADMost zarówno w wersji angielskiej jak i polskiej, za każdym razem przy cytowaniu standardowych poleceń AutoCAD-a, podawane są kolejno nazwy poleceń w języku angielskim, po czym w nawiasie ich odpowiedniki z wersji polskiej.

Będąc świadomym niedoskonałości Przewodnika jak i samego programu, prosimy o przekazywanie wszelkich uwag, które zostaną uwzględnione w następnych wersjach.

Po tym krótkim przedstawieniu, możemy przystąpić do prezentacji systemu wspomagania rysowania konstrukcji budowlanych CADMost 14 dla programu AutoCAD r14.

UWAGA:

Niniejsze opracowanie jest jedynie skrótem z właściwego podręcznika. Ma ono na celu przybliżenie naszym potencjalnym klientom programu CADMost. Uważamy bowiem, że dzięki właśnie takiemu skrótowi można uzyskać bardziej rzeczową informację o możliwościach i ograniczeniach naszej aplikacji. Jest to właściwsza forma niż kolorowe ulotki, od których i tak przecież nie uciekniemy.

Spis treści

R O Z D Z I A Ł 1. Uwagi wstępne

1. Uwagi wstępne

• Wymagania sprzętowe

Dla zainstalowania i poprawnej pracy systemu CADMost 14 potrzebne jest spełnienie następujących warunków:

• zainstalowana pełna wersja programu AutoCAD r14 w wydaniu polskim lub angielskim dla systemu Windows 95,

• pozostałe wymagania jak dla programu AutoCAD dla systemu Windows 95.

Aby dokładniej sprecyzować powyższe wymagania i dobrać optymalną konfigurację do pracy z programem CADMost, należy przewidzieć co najmniej:

• procesor pentium P100,

• 32 MB RAM,

• karta graficzna SVGA (ze względu na rozmiar niektórych okien dialogowych rozdzielczość 800x600 jest konieczna dla ich wyświetlenia).

• Ogólny opis systemu

• Środowisko programu - AutoCAD

System wspomagania projektowania mostów CADMost pracuje w środowisku programów AutoCAD R14, zarówno wersji angielskiej, jak i polskiej, tylko dla systemu Windows 95. W związku z tym musi on przejąć wszystkie zalety jak i wady tego środowiska. Jest on pomyślany jako narzędzie pracy konstruktorów i projektantów mostów, ale nie tylko. Moduły Żelbet i Stal oraz Ogólny mogą być z powodzeniem wykorzystywane przez konstruktorów z innych dziedzin budownictwa.

• Krótka charakterystyka programu CADMost

Jego podstawowym zadaniem jest skrócenie czasu tworzenia poprzez automatyzację rysunków konstrukcyjnych i warsztatowych konstrukcji betonowych i stalowych oraz rysunków ogólnych i wyposażenia mostów. Rysowane pręty czy profile niosą ze sobą informację o tym, czym są: numer kolejny w wykazie materiałów (numer pozycji), średnica, stal, oznaczenie i wymiary profilu, długość, przynależność do elementu wysyłkowego itp. Nadawanie tych cech odbywa się poprzez odpowiednie okna dialogowe. Rysowanie profili walcowanych realizowane jest za pomocą procedur parametrycznych na podstawie biblioteki profili (normy PN i DIN).

Opisywanie elementów jest procesem mechanicznym, gdyż wystarczy tylko wskazać profil czy pręt do opisu, a wszystkie informacje z rysunku zostaną odczytane i wykorzystane w opisie. W każdej chwili możliwa jest edycja i zmiana wybranych cech. Bez przerwy działa kontrola numerów wykazu, ostrzegająca konstruktora przed dublowaniem numerów pozycji. Na koniec możliwe jest automatyczne przygotowanie wykazu stali i umieszczenie go na rysunku lub w osobnym pliku czytelnym dla arkuszy kalkulacyjnych.

Oprócz tego, dzięki wielu dołączonym narzędziom CADMost uzupełnia braki samego AutoCAD-a, zwłaszcza w zakresie skali, opisywania i edycji obiektów graficznych.

Umożliwia pracę zespołową oraz wymianę rysunków i bloków pomiędzy uczestnikami procesu projektowego, przez ujednolicenie systemu nazewnictwa warstw, stosowanych kolorów i grubości linii, stylów oraz wysokości opisów, wymiarów itp. Nazwy warstw mają strukturę hierarchiczną i oparte są na Specyfikacjach Technicznych powszechnie stosowanych w budownictwie. Dodatkowym atutem jest możliwość wykorzystania CADMost-u przy niektórych obliczeniach statyczno-wytrzymałościowych oraz przy tworzeniu dokumentacji obliczeniowej. System składa się z czterech podstawowych modułów:

• Ogólny,

• Żelbet,

• Stal,

• Mostoteka.

Moduły te dostępne są poprzez specjalne stworzone menu, uruchamiające odpowiednie polecenia i okna dialogowe. W sumie CADMost zawiera kilkadziesiąt nowych poleceń, biblioteki symboli, oznaczeń, elementów rysunkowych, profili, rysunków parametrycznych i bloków.

• Standard nazewnictwa warstw

• Potrzeba stworzenia standardu

Tworzenie obiektu w „komputerowej przestrzeni” programu AutoCAD oparte jest na warstwowej (ang. layer) strukturze grupującej. Na poszczególnych warstwach umieszcza się składowe projektowanego obiektu oraz wszelkie informacje graficzne (symbole, oznaczenia) i tekstowe (opisy, atrybuty) z nim związane. Obiektem może być podpora, krawężnik, pręt, profil stalowy, dźwigar itd. Każdą warstwę możemy sobie w dowolnym momencie "zamrozić" lub wyłączyć, włączając jednocześnie inną, aby zobaczyć czy zmienić leżące na niej elementy. W przypadku np. dużego biura projektowego, rysunek może krążyć od jednej branży do drugiej i być uzupełniany przez poszczególnych projektantów. Mają oni możliwość sprawdzenia, czy ich propozycje nie kolidują np. z wcześniej umieszczonym wyposażeniem, odblokowując sobie żądaną warstwę.

Z kolei każdy element, w momencie jego tworzenia lub później, może mieć przypisaną do siebie dowolną informację. Na przykład: "Pręt 20 ze stali A-II o numerze 3", "Bariera energochłonna SP06", "Prefabrykat gzymsowy PG60" itd. Usprawni to potem ewentualne modyfikacje, opis rysunku (wystarczy wskazać obiekt do opisu) czy zestawienia materiałów.

Do tego jednak potrzebny jest standard. Nie może być tak, że każdy uczestnik procesu projektowania i tworzenia rysunku w pamięci komputera ustala swoje własne nazwy warstw, choćby zawsze stosował te same. Bardzo szybko zapanuje chaos. Wymiana rysunków będzie praktycznie niemożliwa. Tak więc na potrzeby własnego biura należy sobie opracować swój własny standard w nazewnictwie warstw, obowiązujący wszystkich pracujących z systemem.

Należy jednak pamiętać o możliwościach wymiany rysunków na zewnątrz. I nie jest to tylko problem współpracy różnych pracowni projektowych. Przecież do tego, aby powstał obiekt budowlany, potrzebni są również producenci, wykonawcy, a przede wszystkim inwestorzy. Wszyscy oni mają bardzo duży wpływ na jakość tego, co zaprojektuje projektant. Producenci, którzy dążą do jak największej sprzedaży, zaczną z pewnością (jak to się dzieje w krajach zachodnich) tworzyć katalogi swoich produktów, już nie tylko na papierze, ale również na nośnikach magnetycznych. Jaki pożytek z tego będzie miał projektant, korzystający z programu typu CADD, jeżeli będzie używał innego standardu nazewnictwa warstw niż producent. Kto do kogo powinien się dopasować, jest już problemem technicznym, który skutecznie powinien rozwiązać rynek. Rozwój katalogów doprowadzi w końcu do powstania bibliotek elementów np. wyposażenia, armatury sprężającej, profili itd. Jeżeli chodzi o wykonawcę, to pojawia się tu problem żmudnych rysunków warsztatowych. Zadanie to znacznie może uprościć korzystanie z tego samego systemu co projektant. Z dokładnego rysunku zestawieniowego można w łatwy sposób wyłuskać pojedyncze elementy i dokładnie je zwymiarować i opisać.

• Nazwy warstw

Nazwa warstwy składa się z siedmiu znaków. Program AutoCAD może rozróżniać nazwy do 32 znaków. Jednak ograniczeniem tutaj jest sposób wyświetlania aktualnie ustawionej warstwy zależny od typu wyświetlacza. Aby jednak nie rozmnażać w nieskończoność liczby warstw (znacznie powiększa to rozmiar pliku-rysunku) i nie dzielić pojedynczych linii na osobne warstwy, zastosowano tylko siedem znaków. Znaki te pogrupowane są na pięciu polach. Oczywiście można tworzyć i używać swoje własne nazwy, ale nie będą ich mogły obsłużyć narzędzia wspomagające zarządzaniem warstwami programu CADMost. Liczba tworzonych warstw i możliwość ich rozmnażania przez indywidualne identyfikatory części projektu powinny być wystarczające i nie trzeba będzie dodawać komentarzy. Siedem znaków nazwy warstwy podzielone jest na pięć pól:

Nr pola	Nazwa pola	Opis pola	Liczba znaków
1	Część projektu	Dwuliterowy skrót logiczny, opisujący jakąś większą grupę rysunków związanych z częścią obiektu np. POdpory, Ustrój Nośny.	2
2	Pozycja kosztorysowa główna	Dwuliterowy skrót logiczny nazwy głównej pozycji kosztorysowej Tabeli Elementów Rozliczeniowych (TER) GDDP.	2
3	Pozycja kosztorysowa szczegółowa	Dwucyfrowy kod szczegółowej pozycji kosztorysowej TER.	1
4	Granica standardu	Znak "-", oddziela nazwę związaną z TER od informacji dodatkowej.	1
5	Informacja dodatkowa	Opisuje typ obiektu w odniesieniu do typów obiektów rysunkowych używanych przez program AutoCAD: A - atrybuty, L - linie krawędziowe, konstrukcyjne, pomocnicze, S - szrafy, T - tekst, opisy, odnośniki, tytuły, nagłówki, W - wymiary.	1

• Kolory i grubości linii

• Stosowane kolory

Dostępna ilość kolorów w czasie rysowania uzależniona jest od możliwości wyświetlacza oraz jego konfiguracji. Do celów tworzenia dokumentacji projektowej w zakresie płaskich rysunków bez modelowania przestrzennego i wizualizacji fotorealistycznych w zupełności wystarcza 16 standardowych kolorów AutoCAD-a. CADMost w zasadzie wykorzystuje zaledwie 9 pierwszych kolorów. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby tę gamę rozszerzyć. Nie obsłuży jej jednak część narzędzi usprawniających zarządzanie kolorami.

Wymagania normowe, dotyczące dokumentacji budowlanej w naszym kraju, nie przewidują stosowania kolorów na rysunkach, za wyjątkiem podkolorowania przekrojów itp. Linie, symbolizujące poszczególne elementy projektu czy rysunku, powinny różnić się między sobą jedynie grubością lub rodzajem. Z tego też powodu nie ma potrzeby stosować kolorowych ploterów czy drukarek. Nie znaczy to jednak, że w tzw. „przestrzeni komputera” kolory nie są nam potrzebne. W AutoCAD-zie, w odróżnieniu do innych programów typu CADD, różnicowanie kolorów jest jedyną możliwością stosowania innych grubości linii. Obowiązuje tu zasada, że konkretnemu kolorowi lub inaczej numerowi koloru odpowiada jakaś konkretna grubość linii lub inaczej numer piórka o określonej grubości. Znacznie ogranicza to ilość informacji niesionej przez rysunek. Kolor oznacza tylko grubość. Można jednak użyć większą ilość kolorów, w praktyce przecież korzysta się zaledwie z czterech lub z pięciu grubości, a kolorów jest więcej.

• Przyporządkowanie kolor-grubość

Istotne jest w tym momencie ustalenie przyporządkowania kolor-grubość, czyli nr koloru - nr piórka. Przyporządkowanie takie powinno być ustalone raz na początku i raczej nie powinno być zmieniane bez powodu, gdyż bardzo łatwo o pomyłkę. Podobnie w przypadku pracy zespołowej ominą nas konflikty przy ploterze lub drukarce. W systemie CADMost założono, że będzie się wykorzystywać sześć grubości linii: 018, 025, 035, 050, 070, 100.

• Skala, jednostki i wymiary

• Praktyczne stosowanie skali

Skala rozumiana jest tutaj w sposób naturalny, jaki jest przyjęty przy rysowaniu na desce kreślarskiej. Jednakże dotyczy tylko współczynnika, który będzie użyty do pomniejszenia (czasem powiększenia) przy przenoszeniu czyli kreśleniu rysunku z tzw. „przestrzeni komputera” na papier. W AutoCAD-zie rysujemy oczywiście w skali rzeczywistej, czyli 1:1. Opisując rysunek, musimy stosować wielkość tekstów opisowych powiększoną przez przemnożenie przez skalę. W efekcie na papierze otrzymamy to, co oczekiwaliśmy, a więc wielkość liter odpowiadającą wielkości rysunku. Problem wysokości tekstów opisowych i wymiarowych kontrolowany jest przez program. Rola użytkownika ogranicza się więc tylko do ustawienia skali, a następnie wyboru wielkości tekstu ,ale już na papierze. Odpada uciążliwe przeliczanie i pamiętanie o skali.

• Jednolitość jednostek - rysujemy w milimetrach

Jednostki, którymi posługujemy się w AutoCAD-zie, są to tzw. jednostki rysunkowe i mogą nimi być zarówno milimetry, metry, jak i kilometry. Jednakże sugeruje się traktować jednostki rysunkowe jako milimetry, w związku z czym wszystkie rysunki wykonywane będą w milimetrach. W przypadku konstrukcji stalowych jest to naturalne, gdyż narzuca to dokładność stosowana w tego rodzaju rysunkach. Jednak jeżeli chodzi o rysunki konstrukcji betonowych, to może dla niektórych początkowo być uciążliwe przestawienie się z centymetrów, ale proszę sobie tylko wyobrazić połączenie rysunku konstrukcji betonowych z konstrukcją stalową. Jeżeli wykonywać je będziemy w różnych jednostkach, to tak, jak byśmy je wykonywali w innych skalach. O pomyłkę nie trudno.

Oprócz tego, w czasie realizacji polecenia PLOT (KREŚL) nie musimy się martwić o wartości podawane przy skalowaniu rysunku. Jeżeli stosujemy milimetry, to po prostu wpisujemy wartość skali, którą wcześniej ustaliliśmy, a która z kolei równa jest zmiennej DIMSCALE.

• Menu i paski narzędzi

• Menu

Instalacja programu CADMost nie zmienia zawartości i układu menu bazowego AutoCAD-a. Zostaną jedynie dodane dwa paski menu o nazwie Warstwy i CADMost. Pozostałe paski, związane z programem, pojawią się w momencie wczytywania odpowiednich modułów jak Stal, Żelbet czy Mostoteka. Rozmieszczenie pasków menu podrzędnego CADMOST w stosunku do menu bazowego ACAD, zmieniać można standardowym poleceniem przez adaptację menu MENUWCZYTAJ (MENULOAD).

• Paski narzędzi

Razem z programem dostarczane są cztery podstawowe paski narzędzi: Ogólny, Warstwy, Stal i Żelbet. Zawierają one skróty większości poleceń CADMost-a i podlegają takim samym możliwościom adaptacji jak wszystkie inne narzędzia AutoCAD-a.

Przy pierwszym uruchomieniu może się okazać, że niektóre z nich nie będą widoczne na ekranie, mimo że będą uaktywnione. Stanie się tak, gdy będzie dużo aktywnych innych pasków AutoCAD-a. Należy wówczas przesunąć skrajne paski na środek ekranu, odsłaniając kolejno te, które nie zmieściły się w rejonie krawędzi monitora, a następnie rozmieścić wszystkie paski od nowa.

2. Narzędzia podstawowe

• Tworzenie warstw i rysowanie

Menu Kursora: A - widok ogólny B - wybór grubości linii C - wybór wysokości tekstu

Odpowiednikiem poleceń, zawartych w menu Warstwy|Wielkości jest belka narzędziowa Warstwy, a dokładniej, dwa pierwsze rozwijane przyciski. Na pierwszym umieszczone są indeksy warstw zgodne ze standardem nazewnictwa. Wybranie jednego z nich spowoduje nie tylko zmianę indeksu w nazwie warstwy (ostatni znak po myślniku), ale również uruchomienie odpowiedniego do indeksu polecenia.

Belka narzędziowa Warstwy

• Zmiany i ustawienia cech na podstawie wskazań

Polecenia ZM.. (np. ZMW, ZMK, ZMWKL itd.) pozwalają na szybkie zmiany wybranej grupie obiektów takich cech, jak warstwa, do której należą, kolor i typ linii. Cechy te przyjmowane są z obiektu docelowego (wskazanego). Natomiast polecenia US.. (np. USW, USK, USWKL itd.) pozwalają na szybkie ustawienie jako bieżących takich cech, jak warstwa, kolor i typ linii. Cechy te również przyjmowane są z obiektu docelowego (wskazanego). Dzięki tym poleceniom nie musimy pamiętać o stosunkowo skomplikowanych nazwach warstw ani nie musimy używać niezbyt wygodnych standardowych narzędzi AutoCAD-a do zmiany cech bądź ich ustawiania.

• Ukrywanie i Przeglądanie Warstw

Narzędzia, służące do ukrywania warstw: Ukryj Warstwę, Ukryj Pozostałe oraz do przeglądania zawartości warstw - Przegląd Warstw, pozwalają kontrolować widoczność i zawartość warstw bez konieczności używania, czasem niewygodnych narzędzi AutoCAD-a i bez konieczności pamiętania nazw warstw.

Przegląd Warstw służy do przeglądania zawartości poszczególnych warstw. Samo przeglądanie polega na ich kolejnym ukrywaniu i odkrywaniu. W danym momencie odkryta jest tylko jedna warstwa. Po dojściu do końca (obejrzenie ostatniej z dostępnych warstw), odkrywane są wszystkie i jeżeli będziemy dalej kontynuować polecenie, to będą one kolejno ubywać z ekranu, aż do momentu dojścia do ostatniej itd. Można wybrać sobie sposób i kolejność przeglądania, natomiast w trakcie przeglądania można wykonywać podstawowe polecenia edycyjne, jak wymazywanie i zmienianie warstwy, na której leżą widoczne obiekty.

3. Moduł Ogólny

• 
  Wstęp

Zasadniczym zadaniem tego modułu jest wspomaganie tworzenia charakterystycznych dla budownictwa rysunków zwanych ogólnymi. Na nich przedstawia się, przeważnie w trzech widokach (przekrojach), najważniejsze elementy mostu, jego konstrukcję, geometrię i umiejscowienie w stosunku do przeszkody, charakter przeszkody oraz podstawowe wyposażenie. Całość uzupełniona jest najważniejszymi wymiarami i informacjami, dotyczącymi zastosowanych materiałów i ich zużycia.

W module Ogólnym znajdują się takie uzupełnienia AutoCAD-a, które pozwalają rysować linie z zadanym spadkiem bądź nachyleniem oraz opisywać rysunki z automatycznym podawaniem rzędnych wysokościowych (tzw. koty wysokościowe), strzałki itp. Oprócz tego znajdują się tu również polecenia do rysowania ramek na podstawie typowych bądź nietypowych formatów, wstawianie tabliczek rysunkowych oraz różnych symboli i oznaczeń stosowanych na rysunkach (nie tylko ogólnych), wspomaganie prostych obliczeń statyczno-wytrzymałościowych, ukrywanie linii niewidocznych, tworzenie szczegółów rysunkowych, symbole urwania elementów, edycja obiektów rysunkowych i tekstów, opisywanie itd.

• Skala i parametry główne CADMost

Polecenie CADMost|Skala (z klawiatury SKL) służy do ustawienia głównych parametrów rysunku, takich jak: skala, styl wymiarowania, część projektu.

• Ramki rysunkowe

Do automatycznego tworzenia i wstawiania ramek rysunkowych służy polecenie CADMost|Ramki. Jest ono dostępne z menu lub bezpośrednio z klawiatury przez wypisanie DDRAM. Samo polecenie jest bardzo wygodnym i łatwym w użyciu narzędziem. Zaraz po uruchomieniu pojawia się okno dialogowe Wstawianie Ramki, w którym Użytkownik ma możliwość wybrania standardowych formatów ramek lub ich wielokrotności.

• 
  Tabliczki rysunkowe

Ponieważ tabliczki rysunkowe często są bardzo indywidualne i unikalne, w programie zamieszczono jedynie propozycję, jak może taka tabliczka wyglądać. Użytkownik może ją w dowolny sposób zmodyfikować lub stworzyć sobie kilka nowych, zupełnie innych.

• Rysowanie układów osiowych

Polecenie służy do rysowania oraz opisywania układów osi. Pozwala w szybki sposób opisać je ciągami cyfr lub liczb w kółkach.

• Rzędne wysokościowe

Poleceniem tym można w bardzo wygodny sposób opisywać rzędne wysokościowe rysowanego obiektu. Dostępne jest ono w menu CADMost|KotaWysokości lub z klawiatury KOTA. Zasada działania tego polecenia polega na odczytaniu współrzędnej Y wskazanego punktu wstawienia „koty” (symbolu rzędnej wysokościowej) i w zależności od ustalonych jednostek i dokładności sugeruje wartość, która ma znaleźć się na rysunku.

Bardzo ważne jest, aby przed uruchomieniem tego polecenia ustawić lokalny układ współrzędnych, przesuwając jego początek do zera przyjętego dla rysowanych obiektów. Należy przy tym uwzględnić zależność pomiędzy jednostkami, w których wykonywany jest rysunek oraz jednostkami, w których opisywane będą rzędne wysokościowe.

Program wyświetla jednostki, w jakich wykonywany jest rysunek. Przeważnie będą to milimetry (patrz Rozdział 1. Skala, jednostki i wymiary). Użytkownik może jednak do opisywania rzędnych wybrać inne jednostki. Wówczas program przeliczy w odpowiedni sposób odczytane współrzędne i sugerowane wartości rzędnych będą podawane w jednostkach ustawionych opcją Jednostka. Założeniem jest, że rysunek wykonywany jest w milimetrach.

Po ustaleniu wszystkich parametrów programu lub w przypadku, gdy polecenie wykonywane jest kolejny raz, można wskazać punkt, w którym wstawiony ma być symbol z wartością rzędnej wysokościowej - „koty”. Jeżeli odczytana przez program wartość nam odpowiada, potwierdzamy ją, jeżeli nie, podajemy inną.

• Symbole i oznaczenia do opisu rysunków

W celu przyśpieszenia prac związanych z opisywaniem rysunków, stworzono kilka dodatkowych procedur. Są to opisy i zaznaczanie przekrojów oraz symbole symetrii.

• Zaznaczanie i opisywanie przekrojów rysunkowych

Polecenie uruchamiane jest z menu - pole CADMost|Ozn Przekroju lub z klawiatury PRZEK. Opisywane mogą być przekroje przebiegające po linii prostej lub łamanej.

Dowolny może być kierunek patrzenia. Istnieje również możliwość automatycznego wstawienia tytułu przekroju. Po uruchomieniu, wyświetlane są informacje o aktualnych ustawieniach programu opisującego. Są to właściwie dwa parametry: symbol i płaszczyzna cięcia. Opisy przekrojów numerowane są automatycznie liczbami lub oznaczeniami literowymi.

• Rysowanie strzałek

Polecenie służy do rysowania różnego rodzaju strzałek przez wskazywanie punktu zaczepienia grotu i kierunku. Strzałki rysowane są jako polilinie, mogą mieć dowolną długość oraz wielkość grotu.

• Oznaczenie symetrii

Po uruchomieniu, wstawiany jest blok o nazwie 00symozn.dwg.

• Tworzenie szczegółów rysunkowych

Polecenie służy do tworzenia szczegółów rysunkowych, wyciąganych na podstawie rysunku większej całości. Z dużego rysunku wycinany jest zaznaczony przez Użytkownika fragment i kopiowany w inne miejsce. Zasada działania zbliżona jest do postępowania przy pracy w środowisku Windows przy kopiowaniu przez Clipboard. Dodatkowo możliwe jest powiększenie lub pomniejszanie kopiowanego fragmentu.

Przed wydaniem tego polecenia należy narysować dwa okręgi: źródłowy i docelowy . W okręgu źródłowym powinny znaleźć się elementy do skopiowania. Natomiast okrąg docelowy jest miejscem, w którym zostanie utworzona kopia elementów. W celu zmiany skali kopiowanego fragmentu, należy zastosować okręgi o różnych promieniach. Powiększenie n-krotne wykonane jest w przypadku narysowania okręgu docelowego o promieniu n-krtonie większym od promienia okręgu źródłowego. Analogicznie realizowane jest pomniejszenie fragmentu tzn., jeżeli okrąg docelowy jest n-krotnie mniejszy od źródłowego, wtedy skopiowany fragment jest n-krotnie pomniejszony.

• Urwania

Do tworzenia symboli urwania służą polecenia dostępne w menu CADMost|Urwanie są to pola: Walec Zygzak Krzywa. Każde z nich możliwe jest do zastosowania dla przypadku urwania pojedynczego lub podwójnego.

W przypadku korzystania z klawiatury, zdefiniowano następujące polecenia:

URW1, URW2, URZ1, URZ2, URK1, URK2.

UR oznacza urwanie, W - w postaci walca, Z - w postaci zygzaka, K - w postaci krzywej, 1 - urwanie pojedyncze, 2 - urwanie podwójne.

• Ukrywanie linii niewidocznych

Zasada działania polega na wskazaniu w pierwszej kolejności: naroży krawędzi przykrywającej, bądź też obiektów znajdujących się na pierwszym planie, w drugiej kolejności: obiektów przykrytych. Po tych czynnościach obiekty przykryte automatycznie zostaną narysowane linią przerywaną lub usunięte.

• Rysowanie spadków i nachyleń

Polecenie to umożliwia, nie tylko rysowanie linii o zadanym spadku lub nachyleniu, ale również opisywanie spadków i nachyleń dla linii wcześniej narysowanych, gdy na przykład nie znamy ich pochylenia. W czasie opisywania Użytkownik wskazuje dwa punkty, między którymi wyznaczana jest wartość spadku lub nachylenia.

• Wspomaganie obliczeń statyczno-wytrzymałościowych

W obecnej wersji dołączono jedynie procedurę do obliczania podstawowych wskaźników geometrycznych dowolnych przekrojów. Wskaźniki zestawione są w tabeli, będącej blokiem z atrybutami, która może być dowolnie modyfikowana przez Użytkownika. Oprócz tego można zdefiniować jednostki, w jakich mają być wyrzucone wyniki. Wynikami są m.in. pole przekroju, obwód, moment bezwładności, wskaźniki zginania itd.

• Zamiana wartości tekstów i atrybutów

Polecenie służy do logicznego wyszukiwania i zamiany wartości tekstów stworzonych poleceniami TEKST i DTEKST oraz atrybutów widocznych bloków. Uruchomienie z menu CADMost|Zamień Tekst lub z klawiatury ZAMTXT.

Po wydaniu polecenia, pojawi się okienko dialogowe, w którym należy ustawić opcje poszukiwania.

4. Moduł Żelbet

• Wstęp

Moduł Żelbet służy do tworzenia płaskich rysunków detali konstrukcji żelbetowych i sprężonych. Tworzenie polega na rysowaniu poszczególnych części zbrojenia (prętów), składających się na różna elementy konstrukcyjne. Może to być zrealizowane standardowymi poleceniami AutoCAD-a po czym, narysowane obiekty zamieniane są odpowiednimi funkcjami na zbrojenie lub pręt i dopisywane do listy prętów znajdujących się w danym rysunku. Po narysowaniu obrysu elementów żelbetowych wraz z samą konstrukcją zbrojenia, przystępuje się do opisywania poszczególnych prętów. Program w tej wersji nie jest jeszcze wyposażony w bibliotekę typowych rozwiązań konstrukcyjnych, w związku z tym Użytkownik musi sam odpowiednie elementy wykonstruować i opisać. Wymiarowanie polega na użyciu typowych poleceń AutoCAD-a do tego służących, natomiast opisywanie jest niejako procesem mechanicznym. Jest to możliwe dzięki temu, że do każdego obiektu rysunkowego, który został stworzony, narzędziami do rysowania prętów lub zamieniony na pręt innymi narzędziami, niesie ze sobą informację o tym, czym jest. Informacja ta jest możliwa w każdej chwili do odczytania i modyfikacji. Opis pozycji polega tylko na wskazaniu danego obiektu, po czym program odczytuje dopisaną do niego informację i sugeruje ją Użytkownikowi jako typowy opis pręta umieszczany później na rysunku.

Na podstawie tych opisów tworzony jest później wykaz prętów, który może być wysłany do odpowiedniego pliku tekstowego lub bezpośrednio na rysunek. Ponieważ wykaz czerpie informacje z opisów, będących standardowymi blokami z atrybutami można je w bardzo łatwy zmodyfikować znanymi poleceniami AutoCAD-a, zmieniając w ten sposób wykaz prętów. Ogólnie prętami bądź zbrojeniem mogą być jedynie polilinie lub specjalne bloki, symbolizujące pręty w przekroju, w dalszej części nazywane „kropkami” lub blokami. Bloki te wstawiane są przez program automatycznie i przechowywane są w pliku o nazwie zbpręt0p.dwg. Po wstawieniu mają pełną nazwę ZBPRET0P i są po prostu trzema współśrodkowymi okręgami, z których największy, zewnętrzny, ma średnicę 1mm. Po narysowaniu rysunku na papierze w odpowiedniej skali nie powinno być widać wewnętrznych okręgów. Całe wnętrze powinno być zaczernione. Jeżeli tak nie jest, to należy zwiększyć grubość piórka, jakim są one rysowane. Nie powinno się raczej używać do rysowania prętów kolorów, które odpowiadają grubościom mniejszym niż 0.35mm. Polilinie mogą być rysowane jako nie wypełnione. Powoduje to szybsze przerysowywanie i regeneracje rysunku. Jednak przed wykreśleniem go na papierze powinno się włączyć wypełnienie. Służy do tego polecenie AutoCAD-a FILL (WYPEŁN).

• Lista prętów i wykaz zbrojenia

Lista prętów tworzona jest na podstawie informacji dopisanych do obiektów rysunkowych AutoCAD-a i przechowywanych w tzw. danych zewnętrznych. Powstaje ona tuż po wczytaniu modułu Żelbet pod warunkiem, że istnieją na rysunku jakiekolwiek pręty. W innym przypadku tworzona ona jest sukcesywnie w czasie edycji rysunku. Wykorzystywana jest właściwie tylko do kontroli numerów i usprawnienia rysowania. W trakcie pracy z modułem, po stworzeniu nowego pręta, dopisywana on jest do listy, a po edycji istniejącego pręta wprowadzane są na niej zmiany. Oczywiście o ile przy włączonej kontroli numerów nie wystąpiła kolizja. Może zdarzyć się, że lista prętów nie będzie odpowiadać faktycznym prętom istniejącym na rysunku. Będzie tak, jeżeli usuniemy z rysunku jakieś pręty i nie zaktualizujemy listy. Może wówczas wystąpić kolizja, która w rzeczywistości nie istnieje, gdyż pręty zostały już wymazane, a na liście wciąż występują. Aktualizacja listy jednak to naprawi. Kolizje bowiem wyszukiwane są nie w bazie rysunku, ponieważ mogłoby to zbyt długo trwać, ale właśnie na liście prętów. Przeglądanie listy prętów możliwe jest dzięki poleceniu DDLPRE, które uruchamia okno dialogowe z wszystkimi prętami. Tam również można wykonać aktualizację.

Lista prętów nie ma żadnego wpływu na wykaz zbrojenia (wykaz stali). Tworzony on jest na podstawie tzw. pełnych opisów prętów umieszczonych na rysunku. Są to zwykłe bloki AutoCAD-a z atrybutami zawierającymi wszystkie potrzebne dane do przygotowania wykazu. Dane te wpisywane są do atrybutów w trakcie tzw. pełnego opisywania pręta na podstawie informacji dopisanych do Wskazanego obiektu. Modyfikacje tych danych możliwe są za pomocą standardowych poleceń służących do edycji atrybutów. Jest to wystarczające, jeżeli chodzi o wykaz zbrojenia, ale objawiające się brakiem konsekwencji, jeżeli chodzi o rysunek. Opis nie będzie wówczas odpowiadał informacjom dopisanym do obiektu. Dlatego powinno się raczej stosować specjalnie do tego stworzone narzędzie do edycji prętów - EDPRET. Można tam zmienić wszystkie dane, które niosą ze sobą obiekty i jeżeli istnieją bloki z opisami, to wartości zawartych tam atrybutów zostaną uaktualnione w sposób automatyczny. Wykaz stali (zbrojenia) można stworzyć za pomocą polecenia WYKZBR. Jeżeli nastąpiły jakiekolwiek zmiany, wykaz należy sporządzić ponownie. Jest on za każdym razem tworzony na nowo w pamięci komputera i wyświetlany na ekranie, po czym można go zapisać w pliku tekstowym lub umieścić w odpowiedniej tabeli na rysunku. Wykaz zbrojenia nie istnieje przez całą sesję z rysunkiem, jak to się ma w przypadku listy prętów. Jeżeli Użytkownik go nie stworzy, może w danej sesji w ogóle nie powstać.

• Polecenie DDPRET - tworzenie i wstawianie prętów

Służy ono do zamiany polilinii i specjalnych bloków na pręty lub zbrojenie oraz wstawiania przekrojów prętów (popularnie kropek). Zasada działania polecenia polega na ustaleniu wszystkich parametrów pręta (średnica, stal itd.) oraz parametrów dodatkowych, jak promienie gięcia, sposób wstawienia, rodzaj zbrojenia itd. Wszystko odbywa się w specjalnym oknie dialogowym. Na podstawie tych ustaleń tworzony jest odpowiedni pręt.

Po wybraniu Wstawiania pojawia się pytanie o Wskazanie istniejącego pręta, obojętnie czy w postaci polilinii, czy bloków. Inne obiekty są odrzucane. W jednym zbiorze Wskazań może się znaleźć tylko jeden obiekt, po Wskazaniu którego od razu uruchamia się okno. Poszczególne wycinki okna wypełniane są informacjami odczytanymi ze Wskazanego pręta. Użytkownik może również wybrać opcję Nowy. Wówczas wycinki wypełnione są wartościami z poprzedniej sesji z oknem lub ustawieniami początkowymi, gdy jest to po raz pierwszy.

• Wstawianie prętów na odcinku

Wstawianie na odcinku polega na rozmieszczeniu prętów („kropek”) w zadanym rozstawie lub w zadanej ilości, na jednym prostym odcinku o długości i lokalizacji Wskazanej przez Użytkownika. Może to być przydatne nie tylko w tak prostych przypadkach, ale na przykład przy rysowaniu prętów zbrojenia głównego belek lub płyt znajdujących się na jednej linii. Ułatwienie polega na tym, że Użytkownik Wskazuje jedynie szerokość całkowitą belki oraz odległości od krawędzi do osi zbrojenia. Nie trzeba wówczas samemu konstruować linii pomocniczych, na których mają być rozmieszczone pręty, a jedynie znać wymiary belki i otuliny powiększone o połowę średnicy. Należy jednak zwrócić uwagę na jeden fakt. Ponieważ przy wymiarowaniu elementów żelbetowych stosuje się centymetry, wygodniej jest posługiwać się całymi centymetrami, a nie ich ułamkami. Dlatego sugeruje się wpisywanie odległości osi pręta do krawędzi w pełnych jednostkach. Oczywiście program nie ogranicza podawania dokładniejszych wartości, ale ze względu na sposób wymiarowania, jaki istnieje w AutoCAD-zie, może to być później niewygodne.

Do ustawienia wszystkich parametrów związanych z opcją na Odcinku służy specjalne okno, otwierane przyciskiem na Odcinku... .

• Wstawianie prętów w narożach

Wstawianie w narożach polega na rozmieszczeniu prętów („kropek”) w punktach, ustalonych przez Użytkownika. Punkty te mogą być Wskazywane dowolnie na rysunku jako oderwane od wszelkich obiektów lub mogą pochodzić z wierzchołków polilinii. Dodatkowo istnieje możliwość wstawienia pośrednich prętów pomiędzy narożami, na odcinkach łączących poszczególne naroża. W tym celu trzeba określić, na ile części należy dzielić te odcinki. Może to być przydatne przy rysowaniu zbrojenia przekrojów słupów, belek lub gzymsów, gdy w narożach strzemion powinny znajdować się pręty.

Istnieje również możliwość zadania ofsetu, czyli odległości, o jaką będą przesunięte pręty od naroży. Należy jednak zwrócić uwagę na jeden fakt. Ponieważ przy wymiarowaniu elementów żelbetowych stosuje się centymetry, wygodniej jest posługiwać się całymi centymetrami, a nie ich ułamkami. Dlatego sugeruje się wpisywanie ofsetów w pełnych jednostkach. Oczywiście program nie ogranicza podawania dokładniejszych wartości, ale ze względu na sposób wymiarowania, jaki istnieje w AutoCAD-zie, może to być później niewygodne.

• Wstawianie prętów na polilinii

Wstawianie na polilinii polega na rozmieszczeniu prętów („kropek”) w punktach, leżących na polilinii wskazanej przez Użytkownika. Może to być przydatne przy rysowaniu zbrojenia przekrojów słupów czy innych elementów o zaokrąglonych kształtach. Istnieje również możliwość zadania ofsetu, czyli odległości, o jaką będą przesunięte pręty od naroży. Należy jednak zwrócić uwagę na jeden fakt. Ponieważ przy wymiarowaniu elementów żelbetowych stosuje się centymetry wygodniej jest posługiwać się całymi centymetrami, a nie ich ułamkami. Dlatego sugeruje się wpisywanie ofsetów w pełnych jednostkach. Oczywiście program nie ogranicza podawania dokładniejszych wartości, ale ze względu na sposób wymiarowania, jaki istnieje w AutoCAD-zie, może to być później nie wygodne.

• Polecenie EDPRET - edycja prętów

Służy ono do modyfikacji informacji dopisanej do obiektu rysunkowego (pręta lub zbrojenia). Zasada działania polecenia polega na ustaleniu wszystkich parametrów pręta (średnica, stal itd.) specjalnym oknie dialogowym. Na podstawie tych ustaleń wymieniana jest istniejąca bądź nadawana nowa informacja o pręcie. Polecenie modyfikuje również rysunek pręta. Nie jest możliwa zmiana widoku, koloru ani rodzaju, czyli warstwy. Do tego trzeba użyć albo standardowych poleceń AutoCAD-a, albo ponownie narysować profil poleceniem DDPRET.

W odpowiedzi Użytkownik musi wskazać istniejący na rysunku pręt lub zbrojenie. Wówczas dopisane do niego informacje przeniesione zostaną do wyświetlonego zaraz potem okna dialogowego. W przeciwieństwie do opisanego wcześniej polecenia DDPRET, w odpowiedzi nie można wskazać innych obiektów rysunkowych, nie będące ani prętem , ani zbrojeniem. Polecenie to będzie często wykorzystywane przy rysowaniu z wyłączoną początkowo kontrolą numeracji i późniejszym nadawaniu numerów (zamianie zbrojenia na pręty). Zamiana ta realizowana będzie właśnie za pomocą okna Edycji Prętów.

• Kolizje numerów prętów

Komunikaty o kolizjach numerów prętów mają na celu zabezpieczenie przed nadawaniem tego samego numeru prętom, w jakiś sposób różniącym się między sobą. Program nie jest w stanie wychwycić różnic, polegających np. na odgięciach lub innych długościach dla prętów o takich samych średnicach i stali. Użytkownik musi sam nad tym panować. Zaistniałe kolizje pokazywane są w specjalnym oknie - Kolizja Numerów Prętów. Może się ono pojawić tylko w czasie wykonywania poleceń DDPRET i EDPRET w przypadku próby nadania prętowi lub zbrojeniu numeru, który już istnieje na liście prętów, a ma np. inną średnicę. Oczywiście pod warunkiem wcześniejszego włączenia kontroli numerów.

O wystąpieniu kolizji decyduje również przyjęty sposób numeracji prętów. Może to być numeracja globalna (ciągła bez względu na przynależność do elementów konstrukcyjnych) lub lokalna (zaczynająca się zawsze od jeden dla każdego z elementów). Kolizje wyszukiwane są zawsze jak dla numeracji globalnej. W związku z tym, będą się one pojawiały dość często, jeżeli Użytkownik stosować będzie numerację lokalną. Nie zawsze jednak będą to kolizje rzeczywiste. Użytkownik w odpowiedzi na pojawiające się okno Kolizji Numerów Prętów decyduje o tym, czy jest to kolizja rzeczywista, czy nie. Możliwe jest nawet wybiórcze stosowanie dwóch sposobów numeracji na jednym rysunku, ale może się to okazać zgubne, gdyż program tylko informuje o kolizjach, a Użytkownik może świadomie je przyjmować, wprowadzając w ten sposób nieporządek na liście prętów. Jedynym rozwiązaniem jest wówczas wymazywanie powtarzających się obiektów i aktualizacja listy prętów lub wybiórcze zmiany numerów bądź przyporządkowań do elementów konstrukcyjnych.

• Opisywanie prętów

Polecenia do opisywania prętów podzielone są na dwie grupy. Opisywanie pełne, służące do wymiarowania i opisywania prętów wyrzuconych na zewnątrz obrysu elementu oraz opisywanie skrócone, w którym nie wykonywane jest wymiarowanie pręta, za to istnieje szereg możliwości rysowania odnośników. Stosowane ono jest przy opisach prętów, znajdujących się w obrysie elementów.

Samo opisywanie prętów jest bardzo wygodne i proste w użyciu. Wystarczy wskazać pręt lub zbrojenie, które ma być opisane, a wszystkie informacje do niego dopisane są odczytywane i sugerowane jako domyślne. Jeżeli Użytkownik je zaakceptuje to pozostaje tylko ustalić orientację i umiejscowienie samego opisu. Można również w trakcie opisywania uruchomić okno do Edycji Prętów i zmienić niektóre informacje dopisane do wskazanego obiektu.

• Polecenie OPRETP -opisywanie pełne prętów

Po uruchomieniu, pojawi się komunikat i prośba o wskazanie pręta do pełnego opisu. Ponieważ ma on być wymiarowany, może to być tylko pręt w postaci polilinii. Inne obiekty zostaną odrzucone. Zbiór wskazań może zawierać tylko jeden pręt. Będzie to zawsze pręt wyrzucony na zewnątrz obrysu elementu, gdzie zostanie on dokładnie zwymiarowany i opisany.

Po wskazaniu pręta odczytywane są informacje dopisane do pręta i wyświetlane na ekranie. Użytkownik ma możliwość uruchomienia w tym momencie okna Edycji Prętów i zmiany niektórych parametrów przypisanych do wskazanego pręta. Jeżeli zaakceptuje wyświetlone dane, to automatycznie wykonywane jest wymiarowanie pręta. Polega ono na zmierzeniu poszczególnych odcinków pręta i wstawieniu tekstu wymiarowego przy każdym z nich. W przypadku napotkania na zaokrąglenia, podawana jest długość odcinka po łuku oraz opisywany jest cały łuk z podaniem promienia, zaznaczeniem wierzchołka, początku oraz końca łuku.

Na zakończenie program prosi o wskazanie punktu, w który ma być wstawiony blok z pełnym opisem. Jest to zwykły blok z atrybutami i może być później modyfikowany zwykłymi poleceniami AutoCAD-a. Niektóre atrybuty wypełnione są wartościami odczytanymi bezpośrednio ze wskazanego obiektu. Inne, jak liczba prętów czy komentarz Użytkownik musi wypełnić sam. Poniżej pokazano przykład zwymiarowanego i opisanego pręta z zaokrągleniami uwzględniającymi promienie gięcia, a co za tym idzie, skróty na długości wynikające z gięcia.

Pełne opisy prętów z wymiarami: A - bez uwzględnienia skrótów, B - z uwzględnieniem skrótów

• Polecenie OPRET - opisywanie skrócone prętów

Polecenie OPRET dostępne jest z klawiatury, z menu Żelbet|OpiszPręt|SkróconyOpis. lub z belki narzędziowej Żelbet. Po uruchomieniu pojawi się komunikat i prośba o wskazanie pręta do skróconego opisu. Zbiór wskazań może zawierać tylko jeden pręt. Inne obiekty zostaną odrzucone. Może to być pręt w postaci polilinii lub bloku („kropka”).

Skrócone opisy prętów w postaci bloków A- równoległy, B- indywidualny, C - centryczny

Skrócone opisywanie prętów w postaci polilinii

• Polecenie DDLPRE - przeglądanie listy prętów

Polecenie DDLPRE można uruchomić w różnoraki sposób i jego działanie uzależnione jest od kontekstu, w jakim zostało zainicjowane. Można wypisać na klawiaturze DDLPRE ,wybrać z menu pole Lista Prętów lub z belki narzędziowej. Uruchomione w ten sposób pozwala korzystać z wszystkich przycisków wyświetlanego okna. Można również uruchomić go z każdego aktywnego okna, jeżeli znajduje się w nim przycisk Przegląd. Wtedy jednak nie będą aktywne niektóre przyciski. Polecenie jest również zawsze inicjowane na początku pracy z modułem Żelbet, tuż po utworzeniu listy prętów. Wyświetlane jest okno Przeglądu Listy Prętów, takie samo jak po wybraniu polecenia DDLPRE. Jeżeli rysunek nie zawiera żadnych prętów i lista jest pusta, wówczas pokazywany jest komunikat o tym, że program nie znalazł na rysunku żadnych prętów. Będzie tak przy każdej próbie uruchomienia okna Przeglądu, dopóki nie zostaną stworzone jakieś pręty.

• Polecenie WYKZBR - wykaz zbrojenia

Polecenie pozwala przygotować wykaz materiałowy z wszystkimi opisanymi prętami, znajdującymi się na rysunku. Wykaz ten wyświetlony zostanie na ekranie i można go następnie przesłać do pliku w formacie CSV, czytelnym dla baz danych i arkuszy kalkulacyjnych lub bezpośrednio na rysunek.

Wykaz tworzony jest na podstawie wartości atrybutów w blokach z pełnymi opisami pozycji. Blok ten o nazwie ZBPRET0A opisany został punkcie Polecenie Opisz Pręt - opisywanie prętów. Jeżeli na rysunku nie znajduje się ani jeden taki blok, wówczas wykaz zbrojenia nie powstanie. Nie należy mylić tego wykazu z listą prętów. Różnica została opisana w punkcie Lista prętów i wykaz zbrojenia. Pręty zestawiane są oddzielnie dla każdego elementu konstrukcyjnego.

Jeżeli wykaz zbrojenia wysyłany będzie do zewnętrznego pliku, to wówczas nie będą obliczane zużycia materiałowe ani wykonywane żadne operacje matematyczne. W pliku znajdzie się jedynie to, co zostało wyświetlone na ekranie, a więc tylko zestawienie poszczególnych prętów-pozycji ze średnicami, stalą itd. Dalsza obróbka będzie musiała być przeprowadzona zewnętrznymi programami. Format pliku odpowiada typowemu formatowi CSV, w którym poszczególne pola rekordów oddzielone są średnikami. Obróbkę wykazu można przeprowadzić wówczas w dowolnym arkuszu kalkulacyjnym.

Jeżeli natomiast Użytkownik zdecyduje się na dołączenie wykazu zbrojenia bezpośrednio do rysunku, wówczas stworzona zostanie odpowiednia tabela z pełnym zestawieniem prętów, wyliczonymi długościami całkowitymi i masami stali zbrojeniowej.

Użytkownik musi we własnym zakresie, jeżeli jest to potrzebne, ustalić liczbę elementów do wykonania, wykonać mnożenie i uaktualnić wartości atrybutów.

5. Moduł Stal

• Wstęp

Moduł Stal służy do tworzenia płaskich rysunków detali konstrukcji stalowych. Polega ono na rysowaniu poszczególnych profili (pozycji), składających się na różne elementy wysyłkowe. Może to być realizowane standardowymi poleceniami AutoCAD-a, po czym narysowane obiekty zamieniane są odpowiednimi funkcjami na profile i dopisywane do globalnej listy pozycji na rysunku. Możliwe jest również rysowanie typowych profili, które dołączone zostały do programu. Działanie użytkownika sprowadza się wówczas do ustalenia takich parametrów, jak: typ profilu, wymiar, przynależność do elementu wysyłkowego, widok itp., a program sam automatycznie narysuje wybrany profil w żądanym widoku, dopisując do niego i do listy pozycji odpowiednie informacje. Skrótowo kolejność tworzenia rysunku można przedstawić następująco:

• po wczytaniu modułu Stal należy zdefiniować nazwę bieżącego rysunku - zadania (nie mylić z nazwą pliku),

• rozpoczyna się od rysowania układu osiowego,

• na niego nanosi się konstrukcję,

• następnie rysowane są połączenia (spoiny lub śruby),

• jeśli jeszcze nie istnieją, należy stworzyć elementy wysyłkowe i przyporządkować do nich poszczególne pozycje,

• mając konstrukcje z połączeniami, przystępuje się do wymiarowania i opisywania pozycji oraz elementów wysyłkowych,

• na końcu tworzy się wykazy materiałów.

Program w aktualnej wersji nie jest wyposażony w bibliotekę typowych połączeń. W związku z tym Użytkownik musi sam odpowiednie połączenie wykonstruować i opisać. Dołączono jedynie procedury, służące do opisywania spoin i rysowania śrub. Wymiarowanie w programie nie zostało zautomatyzowane i dlatego należy używać typowych poleceń AutoCAD-a. Natomiast opisywanie pozycji, śrub oraz elementów wysyłkowych, jest niejako procesem mechanicznym. Jest to możliwe dzięki temu, że do każdego obiektu rysunkowego, który został stworzony narzędziami do rysowania lub zamiany na profil, dopisano wcześniej informację o tym, czym jest. Informacja ta jest w każdej chwili możliwa do odczytania i modyfikacji. Opis pozycji polega tylko na wskazaniu danego obiektu, po czym program odczytuje dopisane do niego dane i sugeruje je Użytkownikowi jako typowy opis pozycji, umieszczany na rysunku. Podobnie wygląda sposób opisu śrub i elementów wysyłkowych.

Na podstawie tak stworzonych opisów znajdujących się na rysunku, tworzone są dopiero wykazy materiałów, elementów i śrub, które mogą być wysłane do specjalnego pliku tekstowego, wydrukowane w formie roboczej na drukarce lub umieszczone na rysunku. Ponieważ procedury automatycznego tworzenia wykazów czerpią informacje z opisów będących, standardowymi blokami z atrybutami, można je w bardzo łatwo modyfikować znanymi poleceniami AutoCAD-a, wpływając w ten sposób na wykazy materiałów.

• Rysunki

Rysunki są to takie części projektu w ramach, których numeracja pozycji jest niezależna i może dla różnych rysunków rozpoczynać się np. od zera, bez niebezpieczeństwa wystąpienia kolizji numerów. Nie należy mylić nazwy rysunku z nazwą pliku, choć stosowanie podobnych nazw jest dopuszczalne, ani z obszarem ograniczonym ramką, choć i w tym przypadku takie oddzielenie od siebie rysunków jest możliwe, a nawet przejrzyste.

Wprowadzenie pojęcia Rysunku - Zadania, nad którym w danym momencie pracuje Użytkownik, miało na celu umożliwienie mu edycji jednocześnie kilku rysunków, w których te same numery pozycji odpowiadają innym profilom. Jest to niedopuszczalne w ramach jednego rysunku. AutoCAD ma możliwość wstawiania zewnętrznych bloków, które mogą zawierać właśnie takie pozycje powodujące kolizje numerów. Jeśli jednak zostały one utworzone przy różnych nazwach rysunków, to wówczas można je swobodnie ze sobą łączyć i wykorzystywać.

Przy każdej sesji z modułem Stal, zawsze aktywny jest jeden z dostępnych w pliku rysunków. Wszystkie rysowane pozycje zostają automatycznie do niego przypisane, a kontrola numerów pozycji sprawdza kolizje tylko w ramach tego jednego rysunku. Rysunek może zawierać kilka różnych elementów wysyłkowych, które z kolei mogą składać się z pozycji dowolnie wybranych z całego rysunku. Strukturę rysunków, elementów i pozycji wraz z ich wzajemnymi relacjami, pokazano na poniższym schemacie.

• Lista pozycji a wykaz pozycji

Lista pozycji tworzona jest na podstawie informacji dopisanych do obiektów rysunkowych AutoCAD-a i przechowywanych w tzw. danych zewnętrznych. Wykorzystywana jest ona właściwie tylko do kontroli numerów oraz usprawnienia rysowania i zarządzania pozycjami. Powstaje tuż po wczytaniu modułu Stal pod warunkiem, że istnieją na rysunku jakiekolwiek pozycje. W innym przypadku tworzona jest ona sukcesywnie w czasie edycji rysunku. W trakcie pracy z modułem, każda nowo stworzona pozycja dopisywana jest do listy. W przypadku edycji istniejącej pozycji, na liście wprowadzane są odpowiednie zmiany.

Lista pozycji nie ma żadnego wpływu na wykazy materiałów. Tworzone one są na podstawie opisów pozycji umieszczonych na rysunku. Są to zwykłe bloki AutoCAD-a z atrybutami zawierającymi wszystkie potrzebne dane do przygotowania wykazu. Dane te wpisywane są do atrybutów w trakcie opisywania pozycji na podstawie informacji, dopisanych do wskazanego obiektu. Modyfikacja atrybutów możliwa jest za pomocą standardowych poleceń, służących do ich edycji. Jest to wystarczające, jeżeli chodzi o wykaz materiału, ale objawiające się brakiem konsekwencji, jeżeli chodzi o rysunek. Opis nie będzie wówczas odpowiadał informacjom dopisanym do obiektu. Dlatego powinno się raczej stosować specjalnie do tego stworzone narzędzia do edycji profili. Można tam zmieniać wszystkie dane, które niosą ze sobą entycje i jeżeli istnieją bloki z opisami, to wartości zawartych tam atrybutów zostaną uaktualnione w sposób automatyczny. Wykazy materiałów można stworzyć tylko za pomocą poleceń STWM, STWE i STWS. Jeżeli nastąpiły jakiekolwiek zmiany w blokach opisowych, wykaz należy sporządzić ponownie. Po stworzeniu jest on wyświetlany na ekranie, po czym można go zapisać w pliku tekstowym, wydrukować na drukarce lub wstawić do rysunku.

• Połączenia i połączenia typowe

Aktualna wersja programu nie jest wyposażona w bibliotekę typowych połączeń śrubowych czy spawanych, toteż Użytkownik musi sam wykonstruować odpowiednie połączenie, a następnie wykorzystując odpowiednie narzędzia do opisu spoin i śrub, opisać je i zwymiarować.

W następnych wersjach planowane jest dołączenie biblioteki typowych połączeń doczołowych opartej na niemieckich katalogach DAST.

• Rysowanie i tworzenie profili

Polecenie STN dostępne jest z belki narzędziowej za pośrednictwem menu Stal|Rysuj Profil|Rysuj Nowy lub z klawiatury. Służy ono do parametrycznego rysowania typowych profili. Rysowane mogą być ich podstawowe widoki i przekroje. Zasada działania polecenia polega na ustaleniu w specjalnym oknie dialogowym parametrów profilu (typ, wymiary, stal itd.) oraz parametrów wstawiania profilu (punkt wstawienia, kąt, kolor itd.). Na podstawie tych ustaleń, rysowany jest odpowiedni profil.

Profil narysowany tym poleceniem otrzyma nowy unikalny identyfikator i nawet w przypadku, gdy będzie posiadał numer pozycji zero, traktowany będzie jako nowa osobna pozycja, zarówno na liście pozycji, jak i w wykazie materiałów.

Po uruchomieniu polecenia pojawi się następujące okno dialogowe.

• Przykłady rysowania widoków profili

Działanie poszczególnych przycisków wycinka Rysowany Widok pokazano na dwóch poniższych rysunkach. Układ przycisków z górnego rysunku odpowiada poszczególnym widokom profilu z dolnego rysunku.

Przyciski wycinka Rysuj Widok: A - przekrój, B - widok z prawej strony, C - widok z lewej strony, D - widok z góry, E - widok z dołu

Punkty wyrównania profili: A- blacha, B - kątownik nierównoramienny

Wyrównanie pozwala ustalić, który z charakterystycznych punktów profilu ma być punktem wstawienia. Punkty charakterystyczne znajdują się na wzajemnych przecięciach osi własnych bezwładności profilu z hipotetycznymi krawędziami prostokąta opisanego na profilu. Rysunek powyżej obrazuje układ tych punktów na dwóch przykładach: blachy i kątownika nierównoramiennego. Blacha jest sama w sobie prostokątem i wyraźnie widać wszystkie punkty. W przypadku kątownika są one umieszczone niesymetrycznie w stosunku do półek, ale na osiach centralnych bezwładności.

• Wybór typu profilu

Do wyboru typu profilu (oznaczenia) służy specjalne okno Wybór Typu Profilu wg normy. Jest ono dostępne tylko z wnętrza okien, pojawiających się po uruchomieniu poleceń do rysowania, tworzenia i edycji profilu. W każdym z nich znajduje się przycisk piktogramowy z narysowanym symbolem profilu. Naciśnięcie go spowoduje uaktywnienie okna Wybór Typu Profilu wg normy. Zawartość tego okna zależy od wybranej normy. Dostępne są dwa identyfikatory norm: PN i DIN. Samo okno składa się z kilkunastu przycisków z oznaczeniami profili. Po lewej stronie znajdują się ich skrótowe opisy.

• Polecenia edycyjne profili

• Polecenie STE - edycja profili

Polecenie edycji profili dostępne jest za pośrednictwem menu (pole Stal|Edycja Profilu|Edytuj Profil) lub przez wypisanie z klawiatury STE. Służy ono do modyfikacji wyglądu lub informacji dopisanej do obiektu rysunkowego, będącego pozycją. Zasada działania polecenia polega na wskazaniu jednej lub więcej pozycji, a następnie ustaleniu nowych parametrów profilu (typ, wymiary, stal itd.) w specjalnym oknie dialogowym. Na podstawie tych ustawień zmieniany jest rysunek lub wymieniana informacja o profilu.

• ELE - edycja elementu wysyłkowego

Polecenie Edycji Elementów można uruchomić poprzez wybranie z menu pola Stal|Elementy lub z klawiatury pisząc ELE. Służy ono do zmiany nazw elementów wysyłkowych, tworzenia nowych lub usuwania niepotrzebnych. Można również zmieniać przynależność pozycji do elementów. Wszystkie operacje wykonywane są tylko na rysunku bieżącym.

• Polecenie REN - renumeracja pozycji

Polecenie można uruchomić poprzez wybranie z menu pola Stal|Renumeracja lub z klawiatury REN. Z jego pomocą w odpowiednim oknie dialogowym można dokonać zmian samych numerów pozycji.

Stosowanie renumeracji odpowiada tradycyjnemu podejściu przy nadawaniu numerów pozycjom. Konstruktor często nie wie w początkowej fazie tworzenia rysunku, jakie kolejne pozycje będą miały numery. Dopiero po skończeniu i opisaniu konstrukcji przystępuje do wypełniania pustych jeszcze miejsc numerami, ustalając w ten sposób pewną hierarchię ważności niektórych pozycji, czy uwzględniając ich lokalizację.

Ten sam sposób można zastosować, rysując programem CADMost. Wszystkie rysowane profile, zestawy śrubowe mają początkowo numer zero. Po opisaniu ich kółka opisowe z numerem będą puste. Dopiero renumeracja spowoduje, że zostaną nadane im ustalone numery i pojawią się właściwe opisy. Jest to możliwe dzięki temu, że każda pozycja, oprócz jawnego numeru, posiada również swój ukryty identyfikator, który zależy od tego, czy profil rysowany był jako nowy lub istniejący.

• Polecenia informacyjne o pozycjach

• Polecenie IPZ - uzyskiwanie informacji o pozycji

• Polecenie LPZ - Lista pozycji

Okno przeglądania listy pozycji można otworzyć w różnoraki sposób i jego działanie uzależnione jest od kontekstu, w jakim zostało zainicjowane. Można również uruchomić go z każdego aktywnego okna, jeżeli znajduje się w nim przycisk Lista Pozycji.... Wtedy jednak nie będą aktywne niektóre przyciski. Polecenie jest również zawsze inicjowane na początku pracy z modułem Stal. Wyświetlane jest okno Przeglądu Listy Pozycji takie samo, jak po wybraniu polecenia LPZ. Jeżeli rysunek nie zawiera żadnych pozycji i lista jest pusta, wówczas pokazywany jest komunikat o tym, że program nie znalazł na rysunku żadnych obiektów powstałych w wyniku działania modułu Stal. Będzie tak przy każdej próbie uruchomienia okna Przeglądu, dopóki nie zostaną stworzone jakieś pozycje.

• Opisywanie pozycji i elementów wysyłkowych

Do opisywania pozycji służą właściwie cztery polecenia podobne do siebie w działaniu. Różnica między nimi polega jedynie na wyglądzie samego opisu. Są one dostępne z klawiatury jako STOP, STON, STOT, STOE lub z menu Stal|Opisz. Z ich pomocą opisywać można zarówno wszystkie wymiary wskazanej pozycji razem z numerem (opis Pełny), jak i tylko same wymiary (opis Tekstowy) lub same numery (opis Numerem). Dodatkowo można opisać nazwy elementów wysyłkowych. Wszystko jest bardzo proste i szybkie. Wystarczy wskazać pozycję, która ma być opisana, a wszystkie informacje z nią przechowywane są odczytywane i sugerowane jako domyślne. Jeżeli Użytkownik je zaakceptuje, to pozostaje tylko ustalić orientację i umiejscowienie samego opisu.

Ponieważ opisy są zwykłymi blokami z atrybutami, możliwe jest również definiowanie przez Użytkownika samego wyglądu opisu. Można to robić przez zmianę ustawień konfiguracyjnych modułu Stal lub modyfikację samego wyglądu bloku.

Przykłady opisów pozycji: A - opis pełny, B - opis w postaci tekst, C - opis w postaci numeru

• Spoiny

Ten zbiór procedur, związanych z połączeniami spawanymi, służy do opisywania spoin zgodnie z normą Rysunek techniczny dla konstrukcji stalowych PN-ISO 5261/94. Stworzono do tego celu również bibliotekę symboli podstawowych rodzajów spoin w postaci znaków zdefiniowanych jako czcionki w pliku cdmbigpl.shx. Dzięki temu do opisywania i edycji spoin można użyć, podobnie jak w przypadku profili, standardowe polecenia AutoCAD-a. Jednakże duża ilość kodów i specjalnych znaków sterujących może być trudna do opanowania. Dlatego też powstało narzędzie do przygotowywania opisu spoiny w okienku dialogowym. Nie jest ono jednak uruchamiane za każdym razem. Wystarczy je raz wyświetlić i ustawić odpowiednie opcje opisu spoiny, a będą one pamiętane do następnej sesji z okienkiem. W tym czasie można opisywać podobne spoiny, ale już tylko za pomocą szybkiego, bezpośredniego dialogu z programem.

Polecenie uruchamia się za pomocą menu (pole Stal|Spoiny) lub z klawiatury, pisząc SPO.

Przykład opisu spoiny

• Śruby

W programie wprowadzono pojęcie tzw. zestawu śrubowego. W skład niego wchodzi śruba właściwa, nakrętka i podkładka. Zamiast śruby może być użyty nagwintowany pręt lub może się zdarzyć, że nie będzie podkładki albo będzie ich kilka i to różnych. Podobnie jest z nakrętkami.

Rysując dowolną śrubę na rysunku pojawia się jej obraz w postaci bloku z oznaczeniem. Może to być oznaczenie śruby widzianej z boku w postaci kreski z charakterystycznymi zakończeniami symbolizującymi główkę i nakrętkę lub widzianej w widoku z góry w postaci okrągłego symbolu, którego wygląd zależy od średnicy i miejsca zakładania. Można również rysować zestawy śrubowe w sposób dokładny lub tylko otwór pod odpowiednią śrubę.

W przypadku rysowania dokładnego w widoku z boku, widać będzie główkę śruby z ewentualnymi podkładkami, trzpień śruby oraz nakrętki. Natomiast w widoku z góry będzie to tylko główka śruby. Do każdego wstawianego symbolu dopisywane są dodatkowe informacje, podobne jak w przypadku pozycji i profili. Dotyczą one nie tylko samej śruby, ale właściwie całego zestawu śrubowego (śruba, nakrętka i podkładka). Są to m.in. informacje o średnicy, długości, masie 1000 szt. oraz normie. W przypadku włączenia numeracji śrub (patrz plik konfiguracyjny stal.ini), przechowywane są również numery śrub, będące później podstawą do umieszczenia ich w wykazie materiału wraz z numerami pozycji. Dzięki tym dopisywanym informacjom znacznie upraszcza się późniejsze opisywanie śrub. Wystarczy bowiem wskazać śrubę do opisu, a dopisane do niej dane automatycznie zostaną przeniesione do odpowiednich bloków opisowych. Ponieważ bloki te są podstawą do tworzenia wykazów materiałowych, można je w łatwy sposób modyfikować, wprowadzając w ten sposób np. nietypowe śruby, różną ilość i rodzaje podkładek czy nakrętek. Można w ten sposób ominąć niektóre ograniczenia, pojawiające się w trakcie definiowania zestawu śrubowego przed jego wstawieniem. Nie istnieje bowiem bezpośredni związek pomiędzy danymi dopisanymi symbolu śruby a jej opisem w postaci bloku z atrybutami.

UWAGA: w aktualnej wersji programu nie ma możliwości edycji śrub, jak to ma miejsce w przypadku profili.

Do programu dołączono również procedurę doboru długości śruby na podstawie normy i średnicy śruby oraz grubości zaciskowej. Nie przeszkadza to jednak używać innych śrub, ale jest to możliwe dopiero na etapie opisywania poprzez edycję atrybutów odpowiednich bloków opisowych.

• Symbole śrub

Dostępne są śruby o średnicach nominalnych od 10 mm do 39 mm. Rysowanie właściwie polega na wstawianiu pojedynczych bloków symbolizujących wybrane oznaczenie. Wszystkie bloki zdefiniowane są w pliku stsru01p.dwg oraz pliku stsru01t.dwg, będącym szablonem z uzewnętrznionymi entycjami składającymi się na definicję poszczególnych bloków śrub.

• Okno dialogowe ustawień zestawu śrubowego

Okno to pojawi się w przypadku wybrania opcji Sruby w poleceniu SRU. Zawiera ono kilka podrzędnych okien, które pojawiać się będą po naciśnięciu niektórych przycisków. Zostały one omówiono na końcu tego podrozdziału.

• Okno rysowania grup i pojedynczych zestawów śrubowych

Okno pojawi się w przypadku wybrania opcji rysowania grup lub pojedynczych zestawów śrubowych polecenia SRU. Pozwala ono na ustawieniu wszystkich parametrów potrzebnych do narysowania ortogonalnej grupy śrub z podziałem na wiersze i kolumny. Przy czym, wiersze biegną równolegle do osi X, natomiast kolumny - do osi Y lokalnego układu współrzędnych. W przypadku pojedynczych zestawów wyłączone będą wycinki dotyczące liczby i rozstawu wierszy i kolumn, natomiast aktywne będą wycinki pozwalające ustalić dokładność rysowania.

Oprócz tego okno kontroluje, czy rozstaw otworów nie jest za mały dla stosowanej średnicy otworu. Sygnalizowane jest to jedynie odpowiednim komunikatem, co nie przeszkadza narysować grupy o dowolnym rozstawie.

• Wykazy stali

Polecenie dostępne jest jedynie z poziomu menu pole Stal|Wykaz Stali. Za jego pomocą tworzyć można automatycznie następujące wykazy:

• Wykaz Materiału - typowy wykaz z pozycjami posortowanymi od najmniejszego numeru do największego dla kolejnych elementów wysyłkowych.

• Wykaz Elementów - z posortowanymi alfabetycznie nazwami elementów wysyłkowych.

• Wykaz Śrub - podzielony na trzy części: śruby, nakrętki i podkładki.

Podstawą do wygenerowania dowolnego wykazu są istniejące na rysunku bloki opisowe pozycji i elementów. Zasady są następujące:

1. Aby do wykazu został dołączony element, musi zostać on najpierw opisany, czyli na rysunku powinien pojawić się blok opisowy elementu w kółku lub w owalu (można go wstawić poleceniem STOE).

2. Dany element musi zawierać jakieś pozycje, a więc powinny gdzieś znajdować się również bloki opisowe pozycji wraz z ich numerami. Zawierają one, oprócz numeru pozycji, także przynależność do elementu (można je wstawić poleceniem STOP lub STON).

3. Każda pozycja musi być jeden raz opisana na rysunku w sposób pełny czyli z oznaczeniem i wymiarami. Jeżeli nie istnieje blok pełnego opisu, to tak jakby pozycja nie istniała i nie zostanie ona umieszczona na wykazie.

4. Jeżeli na rysunku istnieje już jeden pełny opis pozycji, to każde wystąpienie samego numeru przy innym elemencie wystarczy, aby ta pozycja uwzględniona została w wykazie jako część tego elementu.

Do wykazów brane są tylko wartości atrybutów z bloków opisowych, a nie dane dodatkowe dopisane do poszczególnych entycji. W związku z tym możliwe jest stworzenie wykazu nawet bez rysunku konstrukcji. Wystarczy bowiem wstawić odpowiednią ilość bloków opisowych z różnymi wartościami atrybutów bez rysowania widoków profili. Możliwe jest również modyfikowanie wykazu przez zmianę atrybutów, a nie przez edycję profilu.

Wówczas konieczne będzie ponowne wygenerowanie wykazu po edycji bloków opisowych. Bloki opisowe mogą znajdować się nawet poza ramką rysunku. Ponieważ istnieje właściwie nieograniczona możliwość ingerencji Użytkownika w bloki opisowe, które są podstawą do tworzenia wykazu, należy pamiętać, że w czasie jego generowania wykonywane są pewne obliczenia na wielkościach pochodzących z atrybutów. Są to np. operacje polegające na przemnożeniu liczby sztuk pozycji i masy jednostkowej. Dlatego też jeżeli dany atrybut dotyczy jakiejś wielkości liczbowej, jak: nr pozycji, liczba, długość, masa itp., to nie można w to miejsce wpisywać dowolnych łańcuchów tekstowych. Program jest częściowo zabezpieczony przed takimi wypadkami i w przypadku ich wystąpienia będzie sygnalizował błąd ze wskazaniem na atrybut i blok, który spowodował przerwanie generowanie wykazu. Należy wówczas poprawić błędnie wprowadzone wartości i stworzyć wykaz na nowo.

Przy pierwszym uruchomieniu polecenia Użytkownik musi wskazać bloki opisowe z nazwami elementów, dla których ma być wykonany wykaz. Wykaz materiałów i elementów tworzony jest jednocześnie. Dla wskazanych elementów wyszukiwane są następnie bloki opisowe pozycji, z których pobierane są dane dla wykazu materiału. Po jego stworzeniu wykaz elementów uzupełniany jest o masy dla poszczególnych elementów i wyliczana jest masa dla całego rysunku (przez rysunek rozumiane są tutaj elementy wskazane przez Użytkownika). Wygenerowane wykazy wyświetlane są w specjalnych oknach dialogowych, w których możliwe są pewne modyfikacje np. liczba sztuk, uwagi itp. W oknie Użytkownik decyduje w jakiej formie wykaz ma być przedstawiony dalej. Może to być plik *.csv dla arkuszy kalkulacyjnych, plik tekstowy *.prn, drukarka lub bieżący rysunek. Po zamknięciu okna przyciskami OK lub Wstaw ,zmiany wprowadzone w oknie przenoszone są na rysunek do odpowiednich bloków (nie dotyczy to wykazu śrub).

• Polecenie STWM - wykaz materiałów

Po wygenerowaniu wykazu materiału pojawi się okno z pozycjami, które zostały zaliczone do wykazu. Widoczne będą pozycje dla jednego z elementów. Okno to można zamknąć trzema przyciskami: OK, Anuluj i Wstaw. Przycisk OK spowoduje, że wprowadzone w oknie zmiany (liczba pozycji, elementów i uwagi) zostaną uwzględnione w odpowiednich blokach przez automatyczną modyfikację atrybutów. Przycisk Wstaw również przeprowadzi podobną edycję atrybutów, a oprócz tego wstawi do rysunku bloki z wykazem.

Okno dialogowe Wykaz Materiałów

Na samej górze umieszczany jest blok z logo firmy oraz danymi wykazu. Bezpośrednio pod nim znajduje się nagłówek. Te dwa bloki, w przypadku podziału na strony, będą zawsze umieszczane na początku każdej ze stron.

• Polecenie STWE - wykaz elementów

Wykaz elementów wysyłkowych tworzony jest równocześnie z wykazem materiału. Po jego wygenerowaniu pojawi się okno z posortowanymi alfabetycznie elementami, które zostały zaliczone do wykazu. Okno to można zamknąć trzema przyciskami: OK, Cancel i Wstaw. Przycisk OK spowoduje, że wprowadzone w oknie zmiany (liczba elementów, nazwa i uwagi) zostaną uwzględnione w odpowiednich blokach przez automatyczną modyfikację atrybutów. Przycisk Wstaw również przeprowadzi podobną edycję atrybutów, a oprócz tego wstawi na rysunek bloki z wykazem.

Należy pamiętać, że wykaz elementów wysyłkowych dotyczyć będzie tylko elementów, które zostały wskazane, i które znajdują się na rysunku. Często jest jednak tak, że dla jednego obiektu jest znacznie więcej rysunków wykonawczych z innymi elementami, które już nie będą mogły znaleźć się na tym samym wykazie. Wówczas przygotowany wykaz będzie właściwie tylko częściowym wykazem dla jednego rysunku. W aktualnej wersji programu nie istnieją narzędzia do tworzenia rysunków zestawczo-montażowych oraz generowania dla nich wykazów elementów. Dlatego w przypadku większych obiektów należy tworzyć tylko składowe wykazy z każdego elementu, które później zostaną w ręczny sposób połączone w całość (np. za pomocą arkuszy kalkulacyjnych).

Okno dialogowe Wykaz Elementów

• Polecenie STWS - wykaz śrub

Wykaz śrub tworzony jest osobno, na bazie wcześniej omówionego wykazu materiałów. Po jego wygenerowaniu pojawi się okno z posortowanymi alfabetycznie wg wymiaru śrubami, które zostały zaliczone do wykazu (musi być określona przynależność do elementu wysyłkowego). Okno to można zamknąć trzema przyciskami: OK, Cancel i Wstaw. Przyciski OK i Cancel są w tym przypadku równoważne i nie spowodują żadnych modyfikacji atrybutów w blokach opisowych. Wprowadzone w oknie zmiany (liczba śrub i uwagi) zostaną uwzględnione tylko przy wstawianiu i wysyłaniu wykazu na zewnątrz. Przycisk Wstaw spowoduje wstawienie na rysunek bloków z wykazem. Liczby śrub pokazywane w oknie są po prostu sumą wszystkich śrub danego typu znajdujących się w wykazie materiału. Aby na trwałe zmienić ich liczbę, należy wyświetlić okno z wykazem materiału, dokonać odpowiednich modyfikacji i zamknąć okno przyciskiem OK. Ponowne wygenerowanie wykazu śrub uwzględni wprowadzone wcześniej zmiany.

Wykaz śrub składa się z trzech podwykazów: właściwego wykazu śrub, wykazu podkładek oraz wykazu nakrętek. Przeglądanie ich możliwe jest w osobnych oknach, które otwierane są odpowiednimi przyciskami. Natomiast wstawienie lub wysłanie wykazu do pliku spowoduje, że wysłane zostaną od razu wszystkie trzy podwykazy.

Okno dialogowe Wykaz Śrób

• Polecenie ZPZ - zarządzanie pozycjami

Polecenie dostępne jest z menu (pole Stal|Zarządzaj Pozycjami) lub z klawiatury przez wypisanie ZPZ. Służy ono do poszerzonego, w stosunku do polecenia LPZ, przeglądania listy pozycji. Możliwe jest bowiem przeglądanie dla kilu rysunków jednocześnie. Oprócz tego Użytkownik ma możliwość dokonywania zmian na samej liście lub nawet w rysunku. Okno pozwala tworzyć logiczne filtry, które wyświetlać będą tylko wybrane pozycje z listy. Po czy można z wybranej grupy utworzyć zbiór wskazań obiektów rysunkowych po zamknięciu okna. Daje to możliwość podglądania, gdzie dane pozycje znajdują się na rysunku lub wykonywania na nich dowolnych operacji standardowymi poleceniami AutoCAD-a.

Zamknięcie okna możliwe jest pięcioma przyciskami, z których każdy powoduje inne działanie po wyjściu z okna.

6. Moduł Mostoteka

• Wstęp

Moduł służy do wspomagania tworzenia rysunków detali wyposażenia mostów oraz pośrednio rysunków ogólnych. Niektóre polecenia mogą być również używane w rysunkach budownictwa ogólnego.

Mostoteka składa się z szeregu bibliotek z rysunkami oraz narzędziami do rysowania parametrycznego elementów wyposażenia. Liczba dostępnych bloków będzie się stale powiększać. Uzależnione jest to od współpracy z producentami i handlowcami oferującymi produkty stosowane w mostownictwie.

• Biblioteki elementów wyposażenia

• Okno zarządzania bibliotekami

Razem z programem dostarczano jest duża liczba plików dwg będących blokami AutoCAD-a. Są to różne elementy wyposażenia mostów posegregowane tematycznie. Znajdują się one w podkatalogu most. Podkatalog ten nie jest kopiowany na twardy dysk w przypadku wybrania opcji Instalacja minimalna.

Biblioteki umieszczono w następujących grupach tematycznych:

• bariery,

• belki prefabrykowane,

• dylatacje,

• kolej,

• łożyska,

• media,

• odwodnienie,

• poręcze,

• prefabrykaty,

• schematy,

• skrajnie,

• sprężenie,

• technologia.

Dla usprawnienia przeglądania i wstawiania odpowiednich bloków stworzono specjalną przeglądarkę. Pozwala ona w wygodny sposób oglądać zawartość poszczególnych bibliotek i wybierać do wstawienia na rysunek potrzebnego elementu. Po wybraniu z menu żądanej grupy tematycznej, pojawi się okno dialogowe z listą dostępnych w ramach grupy bibliotek oraz slajdy obrazujące bloki znajdujące się w wybranej.

• Grupy tematyczne bibliotek

• Bariery

Przekroje poprzeczne stalowych podatnych barier i barieroporęczy energochłonnych typu SP oraz zabezpieczenia porażeniowe.

• Belki Prefabrykowane

Przekroje poprzeczne podstawowych belek prefabrykowanych produkowanych przez KPRM Kielce typu Kujan, Płońsk, WBS, Wągrowiec itp.

• Dylatacje

Przekroje poprzeczne podstawowych urządzeń dylatacyjnych produkowanych przez firmy PRInż ZPM Katowice oraz Glacier.

• Kolej

Elementy związane z kolejnictwem jak: tory, szyny, odbojnice, mostownice, podkłady kolejowe itp.

• Łożyska

Widoki z boku podstawowych łożysk produkowanych przez firmę PRInż ZPM Katowice oraz przykładowe łożyska stalowe..

• Odwodnienie

Rysunki kratek, wpustów, rur, sączków itp.

• Poręcze

Przekrój poprzeczny poręczy typowej z płaskowników.

• Prefabrykaty

Rysunki drobnych prefabrykatów jak: gzymsy, krawężniki, schody itp.

• Skrajnie

Rysunki skrajni kolejowych.

• Sprężenie

Różne widoki armatury i urządzeń do sprężania konstrukcji produkowane przez firmę BBR.

• Technologia

Elementy deskowań i rusztowań firmy Hunnebeck oraz części składanego mostu wojskowego MS54.

1-2

iii

6-44 CADMost - Przegląd systemu

Moduł Mostoteka 6-43

B

A

C

A

C

A

C

B

C- widok z prawej strony

A

B

B

E

D

B- widok z lewej

strony

D- widok

z dołu

A- przekrój

E- widok

z góry

A

B

A

C

B

B

---