Administracja a obywatel
Do czego potrzebna nam administracja?
Administracja jest powołana do wprowadzenie w życie prawa. Ma być ono skuteczne, pełne, sprawne i w miarę oszczędne, tj. ma wykazywać zalety dobrego administrowania.
Józef Filipek, 95
Prawa do dobrej administracji zagwarantowane są przez wiele dokumentów:
Karta Podstawowych Praw Unii Europejskiej
Europejski kodeks dobrej administracji
Konstytucje państw demokratycznych
Karta Podstawowych Praw Unii Europejskiej zawiera:
Prawo osobistego przedstawiania sprawy w razie, gdyby miałaby być załatwiona niekorzystnie.
Prawo dostępu do akt sprawy (z uwzględnieniem ochrony tajemnic zawodowej i handlowej oraz uzasadnionych wiadomości poufnych).
Prawo do domagania się uzasadnienia decyzji.
Każdy obywatel państwa członkowskiego ma prawo:
Domagać się pokrycia wszelkich szkód wyrządzonych mu przez organy lub funkcjonariuszy administracji.
Skierować pismo do każdego z organów Unii w jednym z języków oficjalnych i otrzymać odpowiedź w tym samym języku.
Europejski kodeks dobrej administracji
Obowiązuje w stosunkach zewnętrznych zachodzących między organami i funkcjonariuszami a podmiotami zewnętrznymi. Nie obowiązuje w stosunkach wewnętrznych między organami a wszystkimi kategoriami funkcjonariuszy.
Działania wszystkich organów i funkcjonariuszy mają podstawę i są zgodne z materialnym i procesowym prawem Wspólnot.
Wszystkie sprawy rozpatrywane są z poszanowaniem zasad równego traktowania, traktowanie nierówne powinno być uzasadnione przesłankami obiektywnymi.
Kierowania się zasadą proporcjonalności w zakresie nakładania na obywateli obowiązków, czy ograniczenia ich praw.
W działaniach zewnętrznych funkcjonariusz może realizować wyłącznie te cele, które leżą w zakresie określanych dlań prawem kompetencji.
Funkcjonariusz działa bezstronnie i obiektywnie powstrzymując się od jakichkolwiek arbitralności i preferencji, a także interesu własnego, rodzinnego, narodowego czy politycznego.
Funkcjonariusz przestrzega praktyki a odstępstwo od niej uzasadnia pisemnie. W razie potrzeby poucza o sposobie postępowania.
Funkcjonariusz zachowuje się poprawnie i zawsze jest dostępny. Odpowiedzi udziela wyczerpująco i dokładnie. W razie popełnienia błędu, stara się go naprawić.
Prawa do obywatela Unii do zaskarżania organów:
Każda osoba fizyczna lub prawna może, z zachowaniem tych samych warunków, złożyć skargę przeciwko decyzji której jest adresatem, lub która dotyczy jej bezpośrednio.
Skarga może być składana w przeciągu 2 miesięcy od opublikowania aktu doręczonego skarżącemu.
Decyzje podejmowane są na piśmie i natychmiast przekazywane osobom, których praw lub interesów dotyczą.
Przy wykorzystaniu danych w postępowaniu ochronie podlega prywatność i nietykalność osobista. W postępowaniu o udzielenie informacji funkcjonariusz ma obowiązek jej dostarczenia.
Integracja państw Europy musi być oparta na wspólnym dla wszystkich systemie wartości, w którym człowiek jest zawsze celem działania władzy publicznej, źródłem wolności praw zaś jest godność ludzka. Zasada ta jest także zapisana naszej konstytucji (o jej przestrzeganie przez władze publiczne dba rzecznik praw obywatelskich).
W Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej zapisane zostało obywatelskie prawo do dobrej administracji. Będzie obowiązywać także w Polsce po ratyfikacji traktatu konstytucyjnego UE. Dobra administracja oznacza zapewnienie kompetentnej kadry - na podstawie konkursów dostępnych dla wszystkich posiadających wymagane kwalifikacje przy jawnych kryteriach. W Polsce, konkursy z reguły są fikcją, bo zwycięzców wybiera się przed ich ogłoszeniem.