Temat 10

Naczelne organy administracji rządowej

1. Administracja centralna

2. Prezydent rzeczpospolitej polskiej

3. Rada ministrów

4. Prezes rady ministrów

5. Ministrowie

6. Inne organy mające status organów naczelnych

ORGANY NACZELNE mają następujące cechy:

-są powoływane przez Prezydenta (bezpośrednio lub po wyborze przez Sejm)

-są organami zwierzchnimi wobec innych organów (powoływanie, kontrola innych organów)

-ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną i polityczną (przed Trybunałem Stanu)

-zasięg terytorialny (cały kraj)

-określenie pozycji kompetencji tych organów w Konstytucji

Prezydent RP jest najwyższym przedstawicielem PR i gwarantem ciągłości władzy państwowej

-czuwa nad przestrzeganiem konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium.

-wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach.

-wybierany przez naród w wyborach powszechnych, równych bezpośrednich w głosowaniu tajnym na 5 letnią kadencję, możliwość ponownego wyboru tylko raz

-kandydatem może być obywatel polski który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu

-wybory zarządza Marszałek Sejmu

-obejmuje urząd po złożeniu przysięgi

-gdy nie może przejściowo sprawować urzędu, zawiadamia o tym Marszałka Sejmu, który tymczasowo przejmuje obowiązki prezydenta

-Prezydent nie może piastować innego urzędu i pełnić innej funkcji

1. W sferze stosunków zagranicznych

Zadaniami Prezydenta RP w zakresie tych kompetencji jest:

• Reprezentowanie państwa w stosunkach zewnętrznych

• Ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych

• Mianowanie i odwoływanie przedstawicieli RP (ambasadorzy, konsul) w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych

• Przyjmowanie listów uwierzytelniających i odwołujących akredytowanych przedstawicieli innych państw i organizacji międzynarodowych.

• Prawo zwrócenia się z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności umowy międzynarodowej z Konstytucją przed jej ratyfikacją

• Współdziałanie z Prezesem RM oraz właściwym ministrem ds. zagranicznych.

Bezpieczeństwo zewnętrzne

• Funkcja najwyższego zwierzchnika SZ RP

• Mianowanie i zwalnianie Szefa Sztabu Centralnego i Dowodów Rodzajów SZ

• Mianowanie naczelnego dowódcy SZ na wypadek wojny na wniosek Prezesa RM

• W razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa zarządzenie powszechnej lub częściowej mobilizacji na wniosek Prezesa RM

• Wprowadzenie stanu wojny

Bezpieczeństwo wewnętrzne

Organem doradczym w zakresie zewn i wewn bezpieczeństwa jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego

• Wprowadzenie stanu wojennego i wyjątkowego

• Wprowadzenie rygorów (ograniczeń praw i wolności człowieka i obywatela w czasie trwania stanu wojennego i wyjątkowego)

• Działania Biura Bezpieczeństwa Narodowego jako organu opiniodawczo-doradczego Prezydenta RP

-nadaje obywatelstwo Polskie

-nadaje ordery, odznaczenia, tytuły naukowe

-stosuje prawo łaski

-Może zgłaszać się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia Narodowego

-w sprawach szczególnej wagi może zwołać Radę Gabinetową

-wydaje rozporządzenia, zarządzenia

-wydaje postanowienia w zakresie realizacji pozostałych swoich kompetencji

-wydaje szereg aktów administracyjnych,

-organem pomocniczym jest Kancelaria Prezydenta

-za naruszenie Konstytucji, ustawy lub popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu

RADA MINISTRÓW

-prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną RP

-Do RM należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego

-kieruje administracją rządową

• Kierowanie administracją rządową oraz koordynowanie i kontrola działalności organów tej administracji

• Zapewnienie wykonywania ustaw

• Działalność prawotwórcza w postaci rozporządzeń oraz inicjatywa ustawodawcza, wprowadzenie pilnych projektów ustaw pod obrady Sejmu

• Kierowanie wykonaniem budżetu państwa tj. uchwalanie projektu budżetu, zamknięcia rachunków państwowych, sprawozdanie z wykonania budżetu (absolutorium)

• Ochrona interesu skarbu państwa

• Zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego państwa

• Ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami

• Zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji, zatwierdza i wypowiada inne umowy

Skład i powoływanie RM

RM jest organem kolegialnych a w jej skład wchodzą:

• Prezes RM

• Wiceprezesi RM

• Ministrowie

• Przewodniczący określonych w ustawach komitetów

Kompetencje Prezesa RM

1. Konstytucyjne kompetencje Prezesa RM

• Reprezentowanie RM

• Kierowanie pracami RM

• Koordynacja i kontrola pracy ministrów

• Zapewnienie wykonania praktyki RM i określenie sposobów jej wykonania

• Wyznaczenie zadań dla ministrów oraz zakresu spraw, w których działają oni z upoważnienia RM

• Działalność prawotwórcza w postaci rozporządzeń oraz zarządzeń, a także wydawanie DzUstaw i MPolski.

1. Kompetencje nadzorcze wobec jednostek samorządu terytorialnego

• Możliwość uchylania uchwał samorządu oraz wprowadzenie zarządu komisarycznego

1. Kompetencje kierownicze i kontrolne wobec wojewodów, wicewojewodów, sekretarzy i wice sekretarzy, nadzoru nad określonymi organami centralnymi

2. Kompetencje osobowe Prezesa RM

• Powołuje i odwołuje członków RM, sekretarzy i podsekretarzy stanu, wojewodów i wicewojewodów, centralnych organów administracji rządowej oraz ich zastępców, członków niektórych organów doradczych.

Powołanie RM

Wymaga ono współdziałania Prezydenta RP i Sejmu. Prezydent RM desygnuje Prezesa RM i na jego wniosek powołuje RM w składzie zaproponowanym przez Prezesa w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji RM. Prezes RM w ciągu 14 dni od powołania RM przedstawia sejmowi program działania, (czyli eskpoze) oraz wniosek o udzielenie wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. W razie niepowołania RM lub nieudzielenia jej wotum zaufania, Sejm wciągu 14 dni wybiera Prezesa RM oraz proponowany przez niego skład rządu. Wybraną RM powołuje Prezydent. Prezydent powołuje premiera a na jego wniosek pozostałych członków RM, a Sejm udziela wotum zaufania zwykła większość głosów w obecności połowy ustawowej liczby posłów. Nieudzielenie wotum zaufania skutkuje skróceniem kadencji Sejmu i zarządzeniem wyborów parlamentarnych.

Dymisja RM

Prezes RM składa dymisję w następujących przypadkach:

1. Ukonstytuowanie się nowowybranego Sejmu

2. Nieudzielenie wotum zaufania przez Sejm

3. Uchodzenie wotum nieufności wobec RM

4. Rezygnacja przez Prezesa RM z dalszego pełnienia funkcji

Członkowie RM ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu

-przed Sejmem ponoszą solidarną odpowiedzialność za działalność RM

-ponoszą przed Sejmem odpowiedzialność indywidualną za sprawy należące do ich kompetencji lub powierzone im przez Prezesa RM.

TEMAT 11

T: CENTRALNE ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

1. Charakterystyka centralnych organów administracji

2. Wybrane centralne organy administracji i ich kompetencje

Organy centralne administracji (inaczej urzędy centralne) działają na podstawie właściwych ustaw czy statutów nadawanych przez Prezesa RM w drodze rozporządzenia i regulaminów organizacyjnych nadawanych przez kierownika urzędu w drodze zarządzenia.

Za najbardziej typowe urzędy centralne uważa się:

-inspekcje prowadzące kontrole przestrzegania ustawowych standardów w określonej dziedzinie działalności

-urzędy regulacyjne wydające licencję na prowadzenie różnego typu działalności i sprawdzające poprawność wykonywania warunków tych licencji

-urzędy……..

Funkcje urzędów centralnych

-współtworzenie polityki rządowej

-wydawanie aktów prawnych

-rozstrzyganie konkretnych spraw w drodze aktów administracyjnych

-sprawowanie kontroli i nadzoru

Inspekcje mają charakter policji administracyjnej, inspekcje są ich główną cechą