Temat 6: Podział terytorialny dla celów administracji publicznej.

Podział terytorialny to względnie trwałe rozczłonowanie terytorium państwa, dokonywane za pomocą norm prawnych, w celu określenia terytorialnych podstaw działania jednostek organizacyjnych państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego, a także innych jednostek, którym zlecono wykonywanie funkcji publicznych.

Podział terytorialny dotyczy terytorium (czy przestrzeni) państwa

W skład terytorium wchodzą: ląd wraz z wodami wewnętrznymi, przestrzeń pod powierzchnią ziemi wraz z bogactwami naturalnymi obszar nad lądem i przylegający do lądu pas wód morskich.

Podział terytorium spełnia funkcję usługową wobec administracji.

Klasyfikacja podziału terytorialnego

1. zasadniczy podział terytorialny

2. pomocniczy podział terytorialny

3. specjalny podział terytorialny

Art. 152 Konstytucji RP

Gmina jest najmniejszą jednostką zasadniczego podziału terytorialnego państwa. Herb gminy, nazwy ulic i placów reguluje rada gminy w trybie uchwały.

Powiat- obejmuje zawsze obszar gmin graniczących ze sobą, albo obszar miasta (powiaty miejskie) na prawach powiatu. Miasta na prawach powiatu rozwiązanie ustrojowe dla dużych miast ( więcej niż 100 tyś mieszkańców.

Województwo

Art. 152 ust 1 konstytucji RP

Województwo jest największą jednostką zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej, a więc dla podszyb samorządu regionalnego oraz dla wykonywania administracji rządowej.

Podział pomocniczy.

Jest tworzony dla organów o pomocniczym charakterze w stosunku do podstawowych organów administracji publicznej. Pełni rolę uzupełniającą w stosunku do podziału zasadniczego. Obecnie jest możliwe tworzenie jednostek pomocniczych tylko w gminach i miastach na prawach powiatu, w drodze uchwały.

Podziały terytorialne specjalne

Tworzone są dla potrzeb administracji niezespolonej a także dla innych podmiotów np. organów wymiaru sprawiedliwości i samorządów zawodowych.

Ustawa o województwie i administracji rządowej w województwie dotyczy tworzenia organów administracji niezespolonej.

-Sądy powszechne- struktura trójszczeblowa odrębna od podziału zasadniczego: sądy rejonowe, okręgowe, apelacyjne

-prokuratura- trójszczeblowa struktura, jednak różniąca się od rejonów sądowych

-trójszczeblowa administracja wojskowa

- sądy wojskowe- struktura dwuszczeblowa: dwa sądy okręgowe i 10 wojskowych sądów garnizonowych

- urzędy miar- dwuszczeblowa struktura okręgi(9) i obwody (62)

-Straż graniczna- struktura jednoszczeblowa- oddziały (12)

Inne podziały ze względu na podmioty: administracja lasów, górnictwa, dróg wodnych.

Temat 7: Podmioty realizujące zadania administracji publicznej.

Podmioty publiczne realizujące zadania administracji publicznej tworzą aparat administracyjny.

Pojęcie aparatu administracyjnego nie jest pojęciem prawnym.

W jego skład wchodzą organy administracji publicznej, państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne oraz instytucje publiczne.

Pojęcie systemu administracji publicznej jest szerszym od określenia aparatu administracyjnego.

W skład wchodzą oprócz podmiotów zaliczanych do aparatu administracyjnego także podmioty niepubliczne w zakresie w jakim wykonują funkcje w administracji publicznej ( pojęcie funkcjonalne)

Pojęcie celu zadania w doktrynie prawa administracyjnego nie jest jednoznacznie określone (cel, zadanie, właściwość, kompetencja i funkcja)

W prakseologii „zadania” określa się jako stan rzeczy, który ma być osiągnięty utrzymany „cel” oznacza dążenie do osiągnięcia stanu rzeczy. Termin „Właściwość” z reguły odnosi się do miejsca (właściwość miejscowa) oraz do przedmiotu działania (właściwość rzeczowa).

Do ustalenia organu właściwego należy ustalić wszystkie rodzaje właściwości.

Organ zobowiązany jest z urzędu przestrzegać swoich właściwości

Pojęcie kompetencji jest sporne w doktrynie.

Pojęcie kompetencji oznacz zespół praw i obowiązków organów administracji publicznej z jednoczesnym wskazaniem prawnych form działania organu.

Pojęcie organu administracji, elementy:

1. Wyodrębnienie administracyjne

2. Sposób działania

3. Upoważnienie do stosowania środków władczych

4. Działanie w interesie publicznym

5. Działanie w zakresie przyznanej przez prawo kompetencji

Definicja, elementy:

1. Człowiek lub grupa ludzi

2. Znajdujący się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego

3. Powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego w sposób i ze skutkiem właściwymi temu prawu

4. W granicach przyznawanych przez prawo kompetencji

Pojęcie urzędu jest pojęciem wieloznacznym, występuje zarówno w przepisach prawa jaki i w rozumieniu potocznym.

Termin urząd może być użyty dla oznaczania stanowiska będącego jednocześnie organem administracji.

W takim ujęciu można mówić o wyspecjalizowanym biurze, pewnym zespole pracowników, aparacie pomocniczym danego organu.

Kryteria podziału organów np. centralne i terenowe, jednoosobowe i kolegialne, o kompetencji ogólnej i o kompetencji specjalnej, stanowiące, opiniodawczo- doradcze i kontrolne.

Zakład publiczny, zakład administracyjny realizuje zadania administracji publicznej w sferze ochrony zdrowia, pomocy społecznej, oświaty, kultury.

Zakłady publiczne różnią się od przedsiębiorstw, korporacji prawa publicznego i fundacji. Nie są powoływane do prowadzenia działalności gospodarczej natomiast świadczą usługi o szczególnym charakterze społecznym, nie mają one członków, nie stanowią związku osób ale mają użytkowników.

Zakład publiczny, cechy:

1. Wyodrębnienie organizacyjne i powołanie organów zarządzających zakładem

2. Wyposażenie w materialne środki działania

3. Cel główny jakim jest świadczenie usług o szczególnym znaczeniu społecznym

4. Swoisty stosunek prawny łączący organy zakładu i jego użytkowników

5. Z reguły są jednostkami budżetowymi lub zakładami budżetowymi a także jednostkami posiadającymi osobowość prawną

Zakłady publiczne mogą być tworzone w drodze ustawy (uczelnie państwowe) i w drodze aktów organów administracji rządowej i samorządowej, a także przez stowarzyszenia, kościoły, fundacje osoby prawne oraz osoby fizyczne.

Ustrój zakładów określa statut uchwalany przez organy zakładu albo nadawany przez podmiot tworzący.

Stosunek prawny łączący organy zakładu i jego użytkowników ma charakter administracyjno- prawny (nawiązuje się on z mocy prawa np. szkoła podstawowa, z mocy decyzji administracyjnej- umieszczenie w domu pomocy społecznej, z mocy orzeczenia sądu- zakład karny)

Władztwo zakładowe stanowi podstawę do wydawania aktów generalnych np., regulaminów i indywidualnych np. poleceń.

Agencja. Pojęcie to używane było na gruncie prawa cywilnego ( umowa agencyjna) na gruncie prawa administracyjnego pojęcie to nie jest jednoznaczne.

Agencje rządowe- instytucje utworzone na podstawie ustawy lub założone przez naczelny organ administracji państwowej w formie organu centralnego, państwowej jednostki organizacyjnej, lub spółki akcyjnej w celu wykonywania zadań państwa ( gospodarczych lub typowych administracyjnych).

Instytucje. Pojęciem tym posługują się m.in. Ustawa Prawo bankowe, Ustawa Prawo Ochrony Środowiska.

Przedsiębiorstwa. Posiadały różny status prawny, realizowały zadania- zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług (historyczne PKP). Obecnie przedmioty takie jak PKP zostały przekształcone w spółki akcyjne.

Fundacje ( bak legalnej definicji) są to jednostki organizacyjne wyposażone w osobowość prawną utworzone z inicjatywy osób fizycznych bądź prawnych.

Nadzór nad fundacjami sprawuje sąd, właściwy minister oraz starosta.

Organizacje społeczne.

Rodzaje organizacji społecznych:

1. Stowarzyszenia i organizacje podobne

2. Partie polityczne

3. Związki zawodowe

4. Społeczno- zawodowe organizacje rolników

5. Samorządy

6. Związki wyznańowe