Odżywianie w chorobach żołądka

Do chorób żołądka zalicza się: ostry nieżyt żołądka, przewlekły niedokwaśny nieżyt żołądka, nadkwaśność żołądka, wrzody żołądka, rak żołądka, zaburzenia opróżniania żołądka.

Przewlekły niedokwaśny nieżyt żołądka

Przewlekłym nieżytem żołądka określa się przewlekły stan zapalny błony śluzowej żołądka. Proces ten rozpoczyna się w różnym wieku, często już w młodości i trwa przez całe życie chorego. Przez lata trwania choroby nacieki zapalne, które rozwijają się w błonie śluzowej żołądka, niszczą stopniowo gruczoły wydzielające kwas solny i enzymy trawienne. Kwaśność soku żołądkowego powoli zmniejsza się, aż wreszcie może dojść do całkowitej bezkwaśności.

Początek przewlekłego nieżytu żołądka następuje czasem w sposób niezauważalny przez chorego, po pewnym czasie dochodzi jednak do występowania różnych objawów chorobowych. Mogą to być objawy o charakterze dyspepsji żołądkowej, czyli ogólnych zaburzeń funkcjonowania żołądka, które objawiają się m.in.: poposiłkowym uczuciem pełności w nadbrzuszu, odbijaniem, nudnościami i wymiotami, uczuciem wczesnej sytości, brakiem łaknienia czy zgagą.

Przyczyny powstawania niedokwaśności żołądkowej:

1. zakażenie Helicobacter pylori - bakteria, która wytwarza w dużych ilościach enzym - ureazę, pobudzającą chemiczne rozkładanie mocznika. W ten sposób bakteria zobojętnia żrący kwas żołądkowy i może sobie zapewnić przeżycie w niekorzystnym środowisku.

2. błędy żywieniowe, np. spożywanie ostro przyprawionych pokarmów, nieregularne spożywanie posiłków, niedostateczne rozdrabnianie pokarmu w przypadku braku uzębienia;

3. nadużywanie alkoholu,

4. palenie papierosów,

5. stosowanie niektórych leków - np. kwasu acetylosalicylowego (aspiryna), butapirazolu i metindolu (leków przeciwzapalnych, przeciwgorączkowych) oraz leków hamujących wydzielanie śluzu ochronnego w żołądku;

6. zarzucanie treści dwunastnicy zawierającej żółć do żołądka (kwasy żółciowe działają drażniąco na błonę śluzową);

7. niedokrwistość, cukrzyca;

8. czynniki nerwowe;

9. oparzenie kwasami lub ługami;

10. promienie rentgenowskie (np. po leczeniu napromienianiem);

11. zepsute produkty spożywcze skażone laseczką jadu kiełbasianego;

12. trujące grzyby;

13. następstwo nieleczonego ostrego nieżytu żołądka;

14. pośpiech w jedzeniu;

15. nawykowe przeładowanie żołądka;

16. brak uzębienia.

Objawy niedokwaśności żołądka:

- gniecenie w dołku;
- uczucie wzdęcia;
- upośledzone łaknienie;
- czasami wymioty;
- zawroty głowy;
- przykra woń z ust chorego;
- obniżona zawartość HCl w żołądku;
- czasem choroba może rozwijać się bezobjawowo.

Zalecenia żywieniowe:

Leczenie dietetyczne ma na celu oszczędzanie żołądka z równoczesnym pobudzaniem w  stopniu umiarkowanym wydzielania  soków  trawiennych, zatem podaje się potrawy  łatwostrawne.
Przy niedokwaśności pokarmy muszą być tak dobrane, aby pobudzały wydzielanie soków, a jednocześnie nie podrażniały ścianek żołądka. Należy dbać o smak, urozmaicenie i estetykę podawania potraw, by pobudzić wydzielanie soku żołądkowego. W diecie stosuje się zupy czyste, sporządzane na mocnych wywarach warzywnych, chudych rosołach i bulionach, ale należy pamiętać, by zup nie podawać więcej jak 1 szklankę, aby nie rozcieńczać soków żołądka. Nie podaje się dużych ilości płynów, aby nie rozcieńczać kwasu solnego i enzymów trawiennych. Zalecane jest jednak podawanie przed posiłkiem soków z owoców i warzyw lub w niewielkich ilościach soków z kapusty kwaszonej, ogórków kwaszonych lub kwasu z buraków w celu pobudzenia żołądka do wydzielania soku żołądkowego. W diecie zwiększa się ilość białka, a ogranicza spożywanie tłuszczów, ponieważ tłuszcz (głównie zwierzęcy) hamuje działalność wydzielniczą żołądka. Ogranicza się także produkty z dużą ilością błonnika pokarmowego. Warzywa i owoce podaje się w formie gotowanej i rozdrobnione. Chude mięsa mogą być smażone lub pieczone bez tłuszczu. Warzywa po ugotowaniu należy przecierać i przyprawiać do smaku sokiem z cytryny, pomidorami lub sokiem z kapusty. Mleko, najlepiej zsiadłe, można podawać zmieszane z sokami owocowymi.

Liczba posiłków w ciągu dnia nie powinna przekraczać 4 - 5, przy czym ilości podawane na jeden raz nie powinny być duże.

Dozwolone techniki sporządzania potraw to : gotowanie w wodzie i na parze,  pieczenie w foli i  pergaminie, duszenie z małą ilością tłuszczu, najlepiej roślinnego (np. oliwa z oliwek).

Proponowane ilości energii i składników odżywczych : 

kalorie......................................................2500 kcal
białko ogółem..........................................80-90 g
białko zwierzęce......................................40-50 g
tłuszcze....................................................50-60 g
węglowodany..........................................400-420 g
wapń........................................................0,7-1 g
żelazo.......................................................15 mg
ekwiwalent retinolu.................................750 μg
witamina B-1...........................................1,5 mg
witamina B-2...........................................1,5 mg
witamina C...............................................75 mg

Dzienna racja pokarmowa : 

produkty zbożowe.....................................................300 g
mleko i jego przetwory.............................................500 g
jaja.............................................................................25-30 g
mięso, ryby, drób, wędliny.......................................150 g
masło i śmietana........................................................20 g
inne tłuszcze..............................................................15 g
ziemniaki.................................................................. 400 g
warzywa i owoce bogate w witaminę C...................150 g
warzywa i owoce bogate w prowitaminę A..............300 g
inne warzywa i owoce...............................................300 g
suche nasiona strączkowe..........................................---------
cukier i słodycze.......................................................50 g

Potrawy dozwolone i zabronione

Lp.	Rodzaj potrawy	Nazwa potrawy Dozwolone Zabronione
1.	Pieczywo	Chleb pszenny, bułki, sucharki, herbatniki, biszkopty	Żytnie, świeże, razowe
2.	Dodatki do pieczywa	W ograniczonych ilościach masło, miód, dżem, marmolada, jaja na miękko, jajecznica na parze, mięso chude gotowane, chuda szynka, parówki, twaróg z dodatkami	Tłuszcze inne, wędliny, jaja na twardo, smażone konserwy, sery tłuste, bryndza, śledzie
3.	Zupy	Krupniki, zupy warzywne przecierane, owocowe, mleczne na mleku rozcieńczonym	Tłuste, zawiesiste, zasmażane, nie przecierane
4.	Dodatki do zup	Kasze, grzanki, bułki, ziemniaki puree, pulpety z mięsa i ryb, lane ciasto, makaron nitki	Ciasta zarabiane na stolnicy, np. gruby makaron, nasiona strączkowe
5.	Potrawy mięsne	Mięsa gotowane, potrawki, buliony, budynie mięsne, pulpety, zrazy duszone, pieczeń w pergaminie	Smażone, duszone z dużą ilością tłuszczu, pieczone
6.	Potrawy półmięsne	Risotto, zapiekanki z mięsa, kasz lub drobnego makaronu	Pierogi z mięsem, naleśniki z mięsem, knedle z mięsem, krokiety
7.	Potrawy z drobiu	Gotowane, potrawki, pieczone w pergaminie, duszone z małą ilością tłuszczu	Smażone
8.	Potrawy z ryb	Gotowane, duszone z małą ilością tłuszczu	Smażone, konserwy, marynowane
9.	Potrawy z jaj	Omlety na parze, jaja na miękko, pasta z jaj	Gotowane na twardo, smażone
10.	Potrawy z warzyw	Surowe soki lub warzywa gotowane w postaci puree	Surówki i warzywa gotowane nie przetarte
11.	Potrawy z mąki	Ciasta lane, kluski biszkoptowe, leniwe pierogi, drobny makaron	Ciasta zarabiane na stolnicy: makarony grube, pierogi, również kluski francuskie, kluski kładzione
12.	Potrawy z kasz	Kasze rozklejone, na sypko, grube przecierane, zapiekanki z kasz, mięsa, warzyw i owoców	Kotlety z kasz, kasze grube nie przecierane
13.	Sosy	Na wywarach mięsnych, kostnych, warzywnych, grzybowych, owocowych, podprawiane zawiesiną	Tłuste, zawiesiste, zbyt pikantne, zasmażane
14.	Desery	Kisiele, galaretki owocowe, musy, suflety, biszkopty, herbatniki, pieczywo półcukiernicze, pierniki	Ciasta tortowe i wszelkie tłuste desery oraz potrawy bardzo słodkie
15.	Napoje	Kawa prawdziwa, kawa zbożowa, mocna herbata, kakao na wodzie lub mleku rozcieńczonym, herbata z mlekiem, soki owocowo-warzywne, buliony, rosoły chude, wody mineralne lekko gazowane, kompoty przecierane	Alkohol, mleko pełnotłuste, rosoły tłuste
16.	Produkty zbożowe	Kasza jęczmienna, grysik pszenny, kukurydziany, ryż, płatki owsiane	Kasza jaglana
17.	Owoce i warzywa	Pomidory, owoce jagodowe, cytrusowe, kwaśne jabłka, owoce dzikiej róży, marchew, dynia, szpinak, koperek, zielona pietruszka, sałata, groszek zielony, buraki, seler, kalarepka, wiśnie, morele, brzoskwinie, winogrona	Zbyt stare, zdrewniałe, ogórki, śliwki, kapusta, kalafiory

---