DIETA Z OGRANICZENIEM WYDZIELANA SOKU ŻOŁĄDKOWEGO

Zastosowanie:

• Choroby żołądka i dwunastnicy

• Przewlekły nieżyt żołądka

• Refluks żołądkowo-przełykowy

• Dyspepsje czynnościowe żołądka

Objawy dyspeptyczne – nudności, wymioty, pełność w nadbrzuszu, wzdęcia, gniecenie, odbijanie, zgaga, uciskowe uczucie sytości

Dyspepsje:

• w przebiegu chorób – wrzody

• czynnościowe – Infekcja Helicobacter Pylori

Choroba Helicobacter Pylori

• wzrost ryzyka wystąpienia zapalenia żołądka, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, rak żołądka

• zakażenie – droga pokarmowa, najczęściej we wczesnym dzieciństwie, transmisja z człowieka na człowieka, najczęściej matka na dziecko

• eradykacja – terapia usuwająca dbn z organizmu, np. Helicobater z błony śluzowej

• test ureazowy – pacjent wypija roztwór mocznika, znakowanego izotopem – czułość testu – 90%

Ogólne założenia diety

• białko – 1,2 g/ kg nmc (B pełnowartościowe wiąże nadmiar kwasu solnego)

  • spożywanie mleka wyższe niż 0,7-1 l/doba – w nadmiarze zwiększa wydzielanie HCl

• Tłuszcze – 30% diety (masło, śmietana, oleje roślinne)

• Ograniczenie BP

• Ograniczenie produktów i potraw pobudzających czynność wydzielniczą żołądka (mocne rosoły, bulion, wywary warzywne, grzybowe, galarety, napoje gazowane, kwaśne, alkohol, soki, kawa naturalna, mocna herbata, potrawy marynowane, wędzone, pikantne, słone, smażone, pieczone

• Regularność spożywania posiłków, małe objętości, umiarkowana temperatura

Jony wapnia 2+:

• Komórki okładzinowe – wydzielanie HCl, wydzielanie czynnika wewnętrznego Castle’a

• Komórki G: GASTRYNA – wydzielanie HCl, wzrost perystaltyki ppok, prawidłowy stan śluzówki żołądka, skurcz dolnego zwieracza przełyku

________________________________________________

CHOROBA REFLUKSOWA PRZEŁYKU (GERD)

Przyczyną schorzenia jest patologiczne zarzucanie treści pokarmowej z żołądka do przełyku, któremu towarzyszą objawy podmiotowe oraz w której może dochodzić do powikłań

Przyczyny refluksu:

• Dysfunkcje dolnego zwieracza przełyku ( przedłużony czas relaksacji dolnego zwieracza przełyku, obniżone ciśnienie w dolnym zwieraczu przełyku)

• Zaburzenie opróżniania żołądka

• Ciąża ( zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej)

• Otyłość brzuszna

W wyniku zarzucania treści pokarmowej z żołądka do przełyku dochodzi do drażnienia ścian przełyku i rozwoju stanu zapalnego.

Wyróżniamy 2 postaci choroby:

• Nadżerkowa - ubytki nabłonka w przełyku

• Nienadżerkowa – ok 60% przypadków

Objawy GERD:

• Zgaga

• Puste/kwaśne odbijani

• Dysfagia

• Nudności, wymioty

• Uczucie pieczenia w klatce piersiowej

• Wrażenie cofania się pokarmu

• Bóle w klatce piersiowej – imitują one objawy kardiologiczne

• Chrypka, zapalenie krtani, gardła – „maska laryngologiczna”

U osób zdrowych przemieszczanie się treści pokarmowej z żołądka do przełyku może wstąpić po spożyciu bardzo obfitych lub tłustych posiłków, wypiciu napojów alkoholowych (wino), ale nie prowadzi do wystąpienia dolegliwości i zmian zapalnych w przełyku (refluks fizjologiczny). W chorobie refluksowej epizody zarzucania treści pokarmowej są częste, długotrwałe i niezależne od spożywanych posiłków, występują zarówno w ciągu dnia, jak i nocy

Objawy refluksu nadają również stosowane w przebiegu innych chorób leki, które mogą zmniejszać napięcie dolnego zwieracza przełyku:

• Doustne środki antykoncepcyjne

• Metyloksantyny (teofilina – astma oskrzelowa, POChP)

• β2-mimetyki – astma oskrzelowa, POChP

• azotany – przerywanie i zapobieganie napadom choroby wieńcowej, leczenie zawałów serca

• leki przeciwcholinergiczne – POChP

Zalecenia żywieniowe:

• unikanie produktów nasilających dolegliwości: potrawy tłuste, owoce cytrusowe, soki z owoców cytrusowych, pomidory, potrawy kwaśne, ostre przyprawy, warzywa cebulowe, kawa naturalna, alkohol, czekolada, wyroby czekoladowe, kakao, napoje gazowane, cukierki z alkoholem, miętą, proszek do pieczenia ciast, kostki bulionowe, przyprawy do zup, sosy z glutaminianem sodu

• ograniczeni BP nierozpuszczalnego w wodzie

• spożywanie posiłków regularnie, nieobfitych (4-5 w ciągu doby)

• spożywać posiłki w spokoju

• unikanie przyjmowania pozycji leżącej bezpośrednio po posiłkach (do 2 godz)

• spożywanie posiłków najpóźniej 2-3 h przed snem

• niepodjadanie przed snem

Powikłania GERD:

• zwężenie przełyku, na skutek długotrwałego stanu zapalnego

• owrzodzenie

• krwawienie z owrzodzenia

• perforacja owrzodzenia

• przełyk Barretta (występuje u 10-20% osób chorych na refluks): zmiana przedrakowa

REFLUKS ŻOŁĄDKOWO-JELITOWY

Pojawia się często po usunięciu pęcherzyka żółciowego

Przyczyny nie są do końca znane, prawdopodobnie powstaje przez zaburzenia pracy nerwów dochodzących do dwunastnicy i dróg żółciowych, inne możliwe przyczyny:

nadmierna relaksacja odźwiernika, zmiana jego motoryki, zmniejszenie siły perystaltyki

Objawy: silne bóle nadbrzusza, którym towarzyszą wymioty z żółci

Leczenie farmakologiczne: IPP, leki propulsacyjne (zwiększają perystaltykę jelit, co zmniejsza możliwość zarzucania żółci z dwunastnicy do żołądka)

Zalecenia żywieniowe:

• dieta lekkostrawna

• małe objętościowo, regularnie spożywane posiłki, najlepiej o stałych porach

• wykluczone: napoje gazowane, ostre przyprawy, kawa, herbata, papierosy

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA

Istotą choroby jest tworzenie się ubytków w błonie śluzowej żołądka (najczęściej w okolicy odźwirnika) lub XII-cy (najczęściej w opuszce)

Przyczyny: szczepy bakteryjne wytwarzają różne czynniki wywołujące stan zapalny żołądka, zachwiana zostaje równowaga pomiędzy czynnikami i chroniącymi błonę śluzową żołądka i XII-cy, w wyniku którego powstają owrzodzenia.

Czynniki chroniące:

• śluz

• wodorowęglany

• zdolność do regeneracji uszkodzonego nabłonka

• dobre ukrwienie błony

Czynniki atakujące:

• zakażenie H.pylori

• nadmierne wydzielanie HCl i pepsyny

• obecność żółci, stres

• palenie tytoniu, niektóre leki (NLPZ)

Objawy:

• przebieg bezobjawowy, albo ból w nadbrzuszu pojawiający się okresowo, głównie wiosną i jesienią. Bóle trwają zwykle wiele tygodni, nasilają się w pół godziny po spożyciu posiłku (wrzód żołądka) lub do 2-3 godzin po (wrzód XII-cy). Inne objawy: wymioty, nudności, zgaga, zmniejszenie masy ciała

• W chorobie wrzodowej XII-cy charakterystyczne są bóle głodowe w nocy i na czczo. W okresie pomiędzy bólami – pieczenie, palenie w nadbrzuszu, zgaga, puste odbijanie, nudności, wymioty, zaparcie stolca

Zalecenia żywieniowe:

• Obecnie dieta ma na celu złagodzenie objawów bólowych. Jest ustalana indywidualnie, po wcześniejszej identyfikacji produktów i potraw źle tolerowanych

• Głównie leczenie farmakologiczne

• Spożywanie posiłków bez pośpiechu, w dobrej atmosferze, o stałych porach, rzucenie palenia papierosów

• Po wyleczeniu należy zachęcać do stosowania się do ogólnych zaleceń prawidłowego żywienia z wytrąceniem produktów i potraw indywidualnie źle tolerowanych. Stosowanie specjalnej diety w celu zmniejszenia ryzyka nawrotu choroby nie jest przydatne

• Posiłki obfitujący w BP (zwłaszcza rozpuszczalny w wodzie) mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby wrzodowej XII-cy

Żywienie dietetyczne w powikłaniach choroby wrzodowej:

• Pęknięcie wrzodu i przebicie do jamy otrzewnej i wtórne zapalenie otrzewnej – operacja

• Wrzód może drążyć do wątroby lub trzustki

• Krwotok, fusowate wymioty, smoliste stolce. Przez 1-2 doby podaje się małymi porcjami zimne napoje, słaba herbata, mleko, lód. Następnie dieta stosowana w chorobie wrzodowej

• Zwężenie odźwiernika – odwadniające wymioty zaburzenia elektrolitowe. Z powodu wolnego opróżniania żołądka liczbę posiłków i ich objętość należy zmniejszyć do 3-4 razy/doba

• Rak żołądka – leczenie chirurgiczne