1. Przedstaw i scharakteryzuj podstawowe zasoby

Zasoby - czyli czynniki produkcji to praca, ziemia i kapitał. W nowoczesnym modelu jako osobny zasób wymieniania się także przedsiębiorczość.

Podstawowe zasoby:

1. Ludzkie - ludzie + ich umiejętności i doświadczenia,

2. Naturalne - dobra naturalne nie wytwarzane przez człowieka,

3. Kapitałowe - kapitał rzeczowy i finansowy.

2. Krzywa możliwości produkcyjnych a inwestycje

Krzywa możliwości produkcji (Kmp) - przedstawia wszystkie kombinacje dóbr i usług, które mogą być produkowane przy posiadanych zasobach oraz istniejącej technice produkcji.

X - ilość jednostek dóbr wojskowych, X Y C Kombinacje

Y - ilość jednostek dóbr cywilnych,

C - ilość jednostek dóbr cywilnych z których 0 20 1 A

należy zrezygnować aby zwiększyć produkcje 1 19 2 B

dóbr wojskowych jednostek 2 17 2,2 C

3 14.8 2,8 D

Y A Możliwość produkcji dóbr 4 12 5 E

B wojskowych i cywilnych 5 7 7 F

C 6 0 G

D

E

F

G

X

3. Cena i wielokrotność równowagi rynkowej

Cena - jest sygnałem rynku - kierowanym w stronę producentów i konsumentów skłaniających ich do podjęcia odpowiednich decyzji, mających doprowadzić do stanu równowagi rynkowej między uczestnikami gry rynkowej.

Cena równowagi - to cena, w kierunku której będzie zmierzał rynek konkurencyjny i na poziomie, której będzie pozostawał po jej osiągnięciu przy założeniu, że nic w otoczeniu nie ulegnie zmianie.

Ilość równowagi - to poziom produkcji, do której rynek będzie zmierzał i na poziomie, której pozostanie, gdy ją osiągnie, jeśli w otoczeniu nic się nie zmieni.

Cena kg Podaż w Popyt w Cena za D S

w zł tyś ton tyś ton Różnica Nadwyżka 1 kg w zł 1

4,10 20 100 - 80 nadwyżka popytu 4,50

4,20 40 80 -40 nadwyżka popytu

4,30 60 60 0 cena równowagi 4,30 E

4,40 80 40 +40 nadwyżka podaży

4,50 100 20 +80 nadwyżka podaży

4,10 S 2 D

1. nadwyżka podaży przy cenie 2,50 0 60 100 Popyt

2. nadwyżka popytu przy cenie 2,10 i podaż

D - krzywa popytu, w tyś ton

S - krzywa podaży,

E - punkt równowagi rynkowej

Punkt przecięcia się krzywej popytu z krzywą podaży wyznacza cenę równowagi rynkowej i ilości równowagi rynkowej, przy której wielkość popytu jest równa wielkości podaży.

4. Pojecie i elementy składowe rynku

Model rynku:

KONSUMENCI

1. strumień zasobów,

2. strumień płatności, 1 4

3. strumień dóbr i usług,

4. strumień płatności 2 3

PRODUCENCI

Model Gospodarki Rynkowej:

1. Rynek dóbr konsumpcji i kapitału, IV 1 III

2. Gospodarstwa domowe, a1 b1

3. Przedsiębiorstwa, a2 b2

4. Rynek usług i zasobów. 2 3

a1, a2 - zakup dóbr, wydatki dochodów, c1 d1

b1, b2 - sprzedaż dóbr, otrzymane dochody, c2 d2

c1, c2 - sprzedaż usług zasobów, otrzymanie I 4 II

dochodów,

d1, d2 - zakup usług i zasobów, ponoszenie kosztów.

Rynek -to zespół warunków które doprowadzają do kontaktu miedzy kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany.

Rynek - to proces przy pomocy którego kupujący i sprzedający określają co chcą sprzedać lub kupić i na jakich warunkach.

5. Istota i determinanty popytu.

Popyt - to ilość dobra jaką nabywcy gotowi są zakupić przy różnym poziomie cen.

Popyt - to złożona odwrotna reakcja między ceną dobra lub usługi a ich ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w danym odcinku czasu, przy założeniu, że wszystkie inne elementy charakteryzujące sytuacje rynkową pozostają bez zmiany.

Popyt jest funkcją wielu zmiennych zależy głównie od:

1. ceny,

2. cena

3. dochodów,

4. gustów i preferencji nabywców.

Prawo popytu - mówi że gdy cena rośnie to popyt maleje i odwrotnie.

Determinanty popytu:

1. gusty i preferencje konsumentów,

2. ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych,

3. 
   cena danego dobra,

4. liczba ludności - konsumentów, popyt

5. dochody ludności i ich podział,

6. oczekiwania dotyczące przyszłych cen i dochodów,

7. efekty naśladownictwa i demonstracji.

6. Prawo popytu i krzywa popytu

Prawo popytu - mówi że gdy cena rośnie to popyt maleje i odwrotnie. Jest ono odzwierciedleniem ogólnej tendencji w zachowaniu nabywców względem ceny dobra.

Obrazem graficznym prawa popytu jest Krzywa Popytu o nachyleniu ujemnym przedstawia wykres ilustrujący rozkład popytu tzn. ilość produktu kupowanego przez nabywców przy różnych cenach.

Cena P

Rozkład ilości ceny P Popyt ilość Q

1 150

2 110

3 80

4 60

5 45

Popyt Q

7. Elastyczność cenowa popytu

Popyt elastyczny - jest przejawem stosunkowo dużej wrażliwości reakcji konsumentów na zmiany ceny. Jeśli cena idzie w górę lub w dół, konsumenci zareagują silnym zwiększeniem lub zmniejszeniem wielkości popytu. Popyt nieelastyczny jest przejawem stosunkowo niskiej wrażliwości reakcji konsumentów na zmianę ceny.

Cenowa elastyczność popytu - stanowi o intensywności reakcji konsumentów przejawiająca się skalą zmiany wielkości zakupów na zmianę ceny.

Cenowa elastyczność popytu: Ecp= Q /Q : P/P

Q - popyt w okresie bazowym,

Q - przyrost i spadek popytu w okresie badanym,

P - cena w okresie bazowym,

P - przyrost lub spadek ceny w okresie badanym.

Elastyczność punktowa popytu;

C C C

Popyt doskonale elastyczny Popyt doskonale sztywny Popyt jednostkowy

Ecp= oo Ecp = 0 Ecp = 1

A

Q Q Q

C C

Popyt elastyczny Popyt nieelastyczny

P1 P1

Ecp > 1 Ecp< 1

P2 P2

Q Q

Q1 Q2 Q1 Q2

Popyt doskonale elastyczny - w punkcie A elastyczność przybiera wartość oo oznacza to, że dla danej ceny popyt może przybierać dowolne rozmiary.

Popyt doskonale sztywny - oznacza to , ze jakakolwiek zmiana cen nie wywołuje zmiany popytu, cenowa elastyczność popytu wynosi 0, oznacza to, że konsument nie reaguje na zmianę ceny.

Popyt jednostkowy - zmienia się odwrotnie proporcjonalnie do zmiany ceny. Procentowa zmiana popytu jest taka sama jak procentowa zmiana ceny. (45^o)

Popyt elastyczny - przy wysokiej elastyczności popytu, procentowa zmiana popytu jest wyższa niż procentowa zmiana ceny.

Popyt nieelastyczny - przy elastyczności niskiej procentowa zmiana popytu jest niższa niż procentowa zmiana ceny.

Stopień elastyczności popytu:

E= oo

E= oo - popyt doskonale elastyczny,

E>1 E> 1 - popyt elastyczny,

E=1 E= |1| - popyt o elastyczności jednostkowej,

E< 1 - popyt nieelastyczny,

E<1 E= 0 - popyt doskonale nieelastyczny

E=0

8. Elastyczność dochodowa popytu

Dochodowa elastyczność popytu (Edp.) - wyraża stopień reakcji popytu na zmiany dochodu. Wskaźnik elastyczności dochodowej popytu wylicza się jako stosunek względnej zmiany ilości popytu do względnej zmiany dochodu konsumenta (gospodarstwa domowe)

Dochodowa elastyczność popytu: Edp= Q/Q: Y/Y

Q- popyt w okresie bazowym,

Q - przyrost lub spadek popytu w okresie badanym,

Y - dochód w okresie bazowym

Y - przyrost dochodu w okresie badanym.

Wskaźnik elastyczności dochodowej popytu jest dodatni dla:

1. dóbr normalnych, gdyż zwiększenie dochodu gospodarstwa domowego powoduje zwiększenie popytu na takie dobro

2. dóbr luksusowych i większy od wskaźnika dla dóbr naturalnych.

W przypadku dóbr niższego rzędu wskaźnik elastyczności dochodowej popytu ma znak ujemny, gdyż zwiększenie dochodu gospodarstwa domowego powoduje substytucje (w ekonomi zjawisko zastępowania w procesie produkcji lub konsumpcji jednych dóbr lub usługi innymi) nabywanych i konsumowanych dóbr. Następuje zmniejszenie nabywania dóbr gorszej jakości lub gorszego gatunku na korzyśc dóbr naturalnych lub luksusowych.

Popyt Ecp=0

Ecp<1 Ecp<0 I1-I2 -dobra luksusowe

I2-I3 -dobra podstawowe

I3-I4 - dobra naturalne

Ecp>1 I4-I5 - dobra niższego rzędu

Ecp=0

I1 I2 I3 I4 I5 dochód

9. Prawo Engla a dochodowa elastyczność popytu

Prawo Engla - w miarę wzrostu dochodu na 1 członka rodziny, rośnie popyt, ale zmienia się również jego struktura. Spada spożycie dóbr niższego rzędu a rośnie spożycie dóbr wyższego rzędu (dobra konsumpcyjne trwałego użytkownika). Ta prawidłowość zmian w strukturze popytu konsumpcyjnego pod wpływem wzrostu dochodu.

LUB

Prawo Engla - przedstawia zależność między zmianami dochodu a zmianami popytu dla różnych grup dóbr i usług. Przebieg krzywych Engela pozwala na określenie rodzaju dóbr czy usług wyróżnianych z punktu widzenia elastyczności dochodowej popytu. Pełna klasyfikacja tak wyodrębnionych dóbr przedstawiamy za pomocą jednej ciągłej krzywej Engela dla danego dobra, a wiec zakładamy, że wraz ze zmianą się elastyczności dochodowej popytu na dane dobro X

Popyt Ecp=0

Ecp<1 Ecp<0 I1-I2 -dobra luksusowe

I2-I3 -dobra podstawowe

I3-I4 - dobra naturalne

Ecp>1 I4-I5 - dobra niższego rzędu

Ecp=0

I1 I2 I3 I4 I5 dochód

10. Istota i determinanty podaży

Podaż - to ilość dobra jaka sprzedawcy są gotowi zaoferować, przy różnym poziomie ceny.

Podaż - to złożona relacja między ilością dobra, którą producenci są skłonni oferować w danym odcinku czasu a cena, przy założeniu, że inne zjawiska na rynku nie ulegają zmianie.

Prawo podaży - wyraża dodatnią relację miedzy ilościową podaży a ceną danego dobra, tzn. że zawsze ze wzrostem ceny danego dobra jego podaż na rynku wzrasta i odwrotnie - przy jego spadku podaż maleje.

Cena P

Podaż Q

Determinanty podaży:

1. zmiany produktywności wywołane zmianami technologii produkcji,

2. zmiany opłacalności produkcji innych dóbr,

3. zmiany dostępności różnych zasobów produkcyjnych,

4. ilość przedsiębiorstw w gałęzi, branży.

5. polityka podatkowa państwa i władz lokalnych, subsydia, ulgi inwestycyjne.

11. Prawo podaży i krzywa podaży

Prawo podaży - wyraża dodatnią relację miedzy ilościową podaży a ceną danego dobra, tzn. że zawsze ze wzrostem ceny danego dobra jego podaż na rynku wzrasta i odwrotnie - przy jego spadku podaż maleje.

Obrazem graficznym prawa podaży jest Krzywa Podaży o nachyleni dodatnim przedstawiająca wykres ilustrujący rozkład podaży tzn. ilość produktu sprzedanego przez sprzedawców przy różnych cenach.

Cena P s rozkład ilości ceny P podaż ilość q

1 10

2 60

3 90

4 110

5 125

Podaż Q

12. Elastyczność cenowa podaży

Elastyczność cenowa podaży wyraża stopień reakcji ilości podaży dobra na zmianę ceny tego dobra. Wskaźnik elastyczności cenowej podaży Es wylicza się jako stosunek względnej zmiany ilości podaży do względnej ceny rynkowej tego dobra: Es= Q^s /Q^s: P/P

Q- popyt w okresie bazowym,

Q - przyrost i spadek popytu w okresie badanym,

P - cena w okresie bazowym,

P - przyrost lub spadek ceny w okresie badanym.

Elastyczność cenowa podaży jest zwykle dodatnia, gdyż w miarę wzrostu ceny rośnie podaż, a w przypadku spadku ceny na rynku podaż danego dobra maleje. W zależności od wielkości wskaźnika elastyczności cenowej podaży wyróżnia się takie same stopnie elastyczności jak w przypadku elastyczności cenowej popytu.

P S P

Podaż sztywna Podaż doskonale elastyczna

E= oo

E=0 S

Q Q

P s P E>1 S

Podaż o elastyczności Podaż elastyczna

jednostkowej P

S

E=1

Q Q Q

P

Podaż nieelastyczna

S

E<1

P

Q

Q

Podaż sztywna (elastyczność zerowa) - gdy podaż nie reaguje na zmianę ceny,

Podaż doskonale elastyczna - gdy przy cenie P₀ wzrost podaży jest nieograniczony, natomiast przy cenie niższej od P₀ występuje całkowity brak podaży.

Podaż o elastyczności jednostkowej - gdy podaż rośnie w takim samym stopniu jak cena dobra.

Podaż elastyczna - gdy względna zmiana podaży jest większa od względnej zmiany ceny dobra.

Podaż nieelastyczna - gdy względna zmiana podaży jest mniejsza od względnej zmiany ceny dobra.

13. Rynkowy mechanizm powstawania ceny towaru

Podmiotami rynku są sprzedający i kupujący, przedmiotami rynku i towaru i usługi. Niezależnie od formy, na każdym rynku mają miejsce transakcje kupna - sprzedaży po określonej cenie. Na rynku, powstają ceny produktów i usług, a także kształtuje się relacja między nimi. W konsekwencji, rynek decyduje o systemie cen. Ważnym aspektem funkcjonowania rynku jest poziom istniejącej na nim konkurencji. Konkurencja to proces przy pomocy którego uczestnicy rynku dążą do realizacji swych interesów, próbują przedstawić korzystniejsze od innych ofert pod względem ceny, jakości lub innych charakterystyk wpływających na decyzję zawarcia transakcji

14. Funkcje cen w gospodarce

1. Funkcja rachunkowo - informacyjna - ceny rynkowe staja się narzędziem rachunku ekonomicznego prowadzonego przez sprzedawców i nabywców, oraz mierniki nakładów i wyników przedsiębiorstwa.

2. Funkcja dystrybucji, rozdzielcza - w gospodarce rynkowej udział poszczególnych jednostek w dochodzie zależy od wkładu posiadanych przez nie czynników produkcji (pracy, kapitału, bogactw naturalnych).

3. Funkcja alokacyjna - polega na stworzeniu bodźców przez ceny do racjonalnego rozdzielenia ograniczeń zasobów na rożne ceny ( gdy cena rośnie, powoduje to wzrost produkcji, zatrudnienie, kapitału).

15. Istota i cechy gospodarstw domowych

Gospodarstwo domowe - jest to podmiot gospodarczy lub jednostka konsumpcyjna w systemie gospodarczym, gdyż jej celem jest głównie konsumpcyjna. Z gospodarką narodową gospodarstwo to powiązane jest wieloma nićmi, poprzez rynek dóbr, rynek pracy i rynek pieniężno - kredytowy, gdyż podejmuje następujące decyzje, dotyczące:

1. Popytu na określone dobra konsumpcyjne w granicach posiadanych środków,

2. Podaż pracy - stosowanie do własnych możliwości lub predyspozycji oraz stosowanie do zaopatrzenia gospodarki,

3. Wyboru proporcji między wydatkową i oszczędzaną częścią osiągniętego dochodu.

16. Funkcje gospodarstw domowych

1. Funkcja konsumpcyjna ( pierwotna ) - zasopkajanie potrzeb ludzkich poprzezużywanie i zużywanie dóbr konsumpcyjnych. Konsumpcja dzieli się na:

• Indywidualną - poszczególni członkowie społeczności krajowej,

• Ogólnospołeczna - całego społeczeństwa jako zorganizowanej zbiorowości.

2. Funkcja produkcyjna - jest to świadoma i celowa działalność człowieka zmierzajaca do przekształcenia zasobów i sił przyrody na dobra służące do zaspokajania potrzeb ludzkich. Działalność ta może polegać na wydobywaniu zasobów, przemieszczaniu w przestrzeni oraz przechowywaniu w czasie. W procesie produkcji, ze względu na spełniabe funkcje, wyróżnia się dwa rodzaje dóbr i usług:

• Nakłady - czyli dobra i usługi zużywane na wytworzenie pożądanych dóbr i usług,

• Efekty - czyli dobra i usługi będące wynikiem procesu produkcji i służce bądź do konsumpcji, bądź do dalszego procesu produkcji.

17. Zachowanie gospodarstwa domowego na rynku dóbr i usług.

Gospodarstwo domowe w granicach posiadanych zasobów dokonuje wyboru i spośród ogromnej ilości dóbr na rynku kształtując odpowiednią strukturę konsumpcji tzn, koszyk dóbr. Gospodarstwo domowe jest podmiotem postępującym racjonalnie. Dokonując wyboru gospodarstwa domowe dążą do osiągnięcia maksymalnej korzyści jakie w dawnych warunkach może uzyskać z konsumpcji dóbr. Zachowani racjonalne to wewnętrznie spójne i logiczne postępowanie zmierzające do maksymalnej satysfakcji gospodarstwa domowego. Każde gospodarstwo domowe wybierając jakieś dobro lub usługę posiada swoje preferencje.

18. Założenia teorii wyboru konsumenta

Teoria wyboru konsumenta - konsument potrafi porównać użyteczności i gdy stanie przed koniecznością wyboru potrafi zdecydować, którą kombinacje dóbr preferuje. Teoria wyboru konsumenta opiera się na założeniach dotyczących preferencji. Najważniejsze z tych założeń, to:

1. zasada kompleksowości preferencji, co oznacza porównywalność kombinacji dóbr i zdolności konsumenta do określania swoich preferencji przy wyborze jednej z kombinacji, tzn. wyraźnego zdeklarowania się , że któraś z dwóch kombinacji dóbr jest dla niego lepsza lub że obydwie są jednakowo cenne, czyli obojętne w wyborze,

2. zasada przechodniości (zgodności) preferencji, polega na tym że porównywania i wybór dokonywane są zgodnie z logiką, tzn. że jeżeli kosz A jest preferowany przez kosz B (A>B) a kosz B jest preferowany przez kosz C (B>C), to koszt A jest tym samym preferowany przez kosz C (A>C),

3. zasada racjonalności, zgodnie z którą konsument stara się maksymalizować swoją użyteczność, dokonując wyboru takiej kombinacji dóbr, która daje mu największe zadowolenie.
   

19. I i II Prawo Gossena

I Prawo Gossena - prawo malejącej użyteczności krańcowej mówi nam, iż w miarę wzrostu konsumpcji danego dobra, jego użyteczność krańcowa spada.

UC UC

Krzywa użyteczności całkowitej Krzywa użyteczności marginalnej (I prawo Gossena)

Q Q

II Prawo Gossena - prawo równowagi konsumenta mówi, iż konsument osiąga maksymalną satysfakcję w ramach dochodu, którym dysponuje i w ciągłości wydatkuje w momencie przecięcia się krzywej użyteczności krańcowych dwóch dóbr (dwóch koszyków dóbr).

UmA UmB

UmA, UmB - użyteczność krańcowa dobra A, B

E

Ilość A Ilość B

20. Krzywe obojętności jako sposób prezentacji gustów konsumenta

Krzywa obojętności przedstawia wszystkie kombinacje konsumpcji dwóch dóbr, które są dla konsumenta obojętne. Każda z tych kombinacji daje konsumentowi takie samo zadowolenie. Oznacza to, że dana krzywa obojętności charakteryzuje się stałym poziomem zadowolenia. Krzywa obojętności posiada nachylenie ujemne, które zmniejsza się w miarę zwiększania konsumpcji dobra. Krzywych obojętności może być nieskończenie wiele a ich wzajemne położenie wskazuje na różnice w poziomie zadowolenia konsumenta

Krzywe obojętności konsumenta posiadają 4 podstawowe cechy:

1. Krzywe obojętności mają nachylenie negatywne,

2. Krzywe obojętności nie mogę przecinać się,

3. Krzywe obojętności są wypukłe w stosunku do początku układu,

4. Krzywych obojętności jest nieskończenie wiele,

5. Nachylenie krzywych obojętności jest ujemne.

Krzywa obojętności ( na podstawie tabelki): Pomidory

Kg. jabłek w tygodniu	Kg. pomidorów w tygodniu	Kombinacje
1 2 3 4	5 3 2 1.5	A B C D

Jabłka

Mapa krzywych obojętności - mapa gustów konsumenta:

Mapa gustów (preferencji) konsumenta - wyraża jego indywidualne upodobania w obojętnej proporcji konsumowanych dóbr

Y

Y₁

I3

I2

Y₂ I1

X

X₁ X_

Dodatnie nachylenie krzywej obojętności oznacza, ze konsument akceptuje mniejszą konsumpcje dobra X i Y i ciągle jest mu to obojętne.

Ilość

dobra Y

Ilość dobra X

21. Prawo malejącej marginalnej (krańcowej) stopy substytucji

Krańcowa stopa substytucji - ilość jednego dobra zastępowanego jednostką dobra drugiego, gdy zmieniają się ich proporcje ilościowe, ale poziom satysfakcji całkowitej nie zmienia się. Konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności. Inaczej jest to stosunek spadku ilości dobra Y do wzrostu ilości dobra X przy utrzymaniu użyteczności całkowitej na tym samym poziomie.

Prawo malejącej końcowej stopy substytucji - mówi , iż w miarę ubytku jednego z dóbr jednostka dobra drugiego rekompensuje coraz mniejsze ilości dobra ubywającego.

Y Y

Krańcowa stopa substytucji Y Malejąca krańcowa

E X E Stopa substytucji

Y

Y

X X Y

X

X X

22. Krzywe obojętności a optimum konsumenta

Krzywa obojętności - przedstawia wszystkie kombinacje 2 dóbr, które są dla konsumenta obojętne. Każda z tych kombinacji daje konsumentowi takie same zadowolenie, oznacza to, że dana krzywa obojętności charakteryzuje się stałym poziomem zadowolenia.

Mapa gustów (preferencji) konsumenta - wyraża jego indywidualne upodobania w obojętnej proporcji konsumowanych dóbr

Optimum konsumenta - punkt stycznej linii ograniczenia budżetowego z możliwością do osięgnięcia. Krzywa obojętności wyznacza strukturę spożycia, przy której konsument maksymalizuje użyteczność całkowitą. Sytuacja taka oznacza równowagę konsumenta - optimum.

Y Punkt optimum konsumenta

- równowaga konsumenta

A

E

I4

I3

I2

I1

Kg. jabłek w tygodniu	Kg. pomidorów w tygodniu	Kombinacje
1 2 3 4	5 3 2 1.5	A B C D

B X

Krzywa obojętności ( na podstawie tabelki):

Y pomidory

Mapa krzywych obojętności Krzywa obojętności

- mapa gustów konsumenta

Y₁

I3

I2

Y₂ I1

X jabłka

X₁ X_

23. Cele działalności przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwo - jest wyodrębnionym pod względem ekonomicznym, prawnym, technicznym i organizacyjnym podmiotem prowadzącym działalność produkcyjną, handlową lub usługową. W klasycznej teorii ekonomii, podstawowym celem jego działania jest zysk, rozumiany w kategoriach chęci jego maksymalizowania. Dążąc do realizacji tego celu, przedsiębiorstwa:

1. określają optymalną wielkość produkcji,

2. określają niezbędne czynniki produkcji,

3. decydują o strukturze asortymentowej,

4. określają wielkości ponoszonych nakładów inwestycyjnych itp.

Zysk związany jest bezpośrednio z istotnymi funkcjami działalności przedsiębiorstwa:

1. zysk wpływa na możliwości inwestycyjne,

2. zysk wywiera wpływ na wielkość zatrudnienia,

3. zysk spełnia rolę motywacyjną dla kadry menedżerskiej i pracowników,

4. zysk przyciąga do firmy potencjalnych inwestorów

Cele przedsiębiorstw:

1. wzrost poziomu technicznego,

2. ilościowy i jakościowy wzrost produkcji,

3. poprawa efektywności gospodarowania posiadanymi zasobami,

4. ekspansja eksportowa,

5. wzrost kwalifikacji załogi,

6. poprawa warunków pracy,

7. powiększenie majątku produkcyjnego,

8. minimalizowanie rozbieżności w interesach akcjonariuszy i kadry zarządzającej.

24. Scharakteryzuj różne rodzaje funkcji produkcji

Funkcja produkcji - stanowi techniczno - bilansowy związek między strumieniem nakładów czynników produkcji a uzyskiwanym strumieniem produkcji. W zapisie matematycznym funkcja produkcji stanowi wyrażenie relacji między ilością nakładów a wytworzonym produktem.

Wzór : (1) Q= f (F1, F2, F3,… Fn)

Gdzie: Q - wielkość produkcji,

F - czynniki produkcji.

Jednoczynnikowe funkcje produkcji:

Wzór: (2) Q= f1 (L),

(3) Q = f2 (K).

Gdzie: L - siła robocza,

K - kapitał.

W funkcji (2) wielkość produkcji zmienia się tylko w wyniku zmiany liczby zatrudnionych pracowników rozmiary nakładów pozostałych czynników np. kapitału rzeczowego, nie ulęgają zmianie.

W funkcji (3) rozmiary produkcji zmieniają się tylko na skutek zmian nakładu kapitału, przy czym liczba pracowników, powierzchnia ziemi itp. pozostają niezmienne.

Wieloczynnikowa funkcja produkcji:

Wzór: (4) Q = f3 (L,K)

Na zmiany wielkości produkcji wpływają zarówno zmiany czynnika siły roboczej (L) jak i kapitału (K)

Produkt przeciętny: Ppl = Pc/L

Produkt marginalny: Pml = Pc/L

Gdzie: L- praca,

Pc - produkcja całkowita.

25. Pojęcie produkcji całkowitej, produktywności przeciętnej i krańcowej (marginalnej) oraz zależności między nimi

Pojęcie produkcji całkowitej, produktywności przeciętnej i krańcowej (marginalnej) można zastąpić pojęciami:

1. produkt całkowity (TP = total product), czyli całkowita wielkość Q wytwarzanego produktu w jednostkach fizycznych (sztukach, metrach, kilogramach),

2. produkt przeciętny(AP = average product), czyli średnia wielkość produktu otrzymywaną z jednostki nakładu lub całkowity produkt podzielony przez całkowitą ilość jednostek nakładu: AP = Y/X,

3. produkt krańcowy (MP = marginal product), czyli dodatkowy produkt otrzymany w wyniku zwiększenia jednostki określonego nakładu przy niezmienności pozostałych nakładów: MP = ΔY/ΔX.

Zależność między nimi przedstawia prawo malejących przychodów, które mówi nam, że jeżeli nakład danego czynnika produkcji X będzie powiększany, a pozostałe czynniki pozostaną bez zmian, to od pewnego punktu każda dodatkowa jednostka tego czynnika X będzie dawała coraz mniejsze przyrosty produkcji Y. Oznacza to równocześnie, że produkt krańcowy czynnika X będzie się zmniejszał MPx↓

Ilośc pracowników L	Pc	Ppl = P	Pml
0 1 2 3 4 5 6 7	0 10 24 39 52 60 66 63	-- 10 12 13 13 12 11 9	-- 10 14 15 13 8 6 - 3

1 PC 2 Ppl 1 - krzywa produkcji całkowitej,

PC 2 - krzywa produktu przeciętnego i marginalnego

Ppl

Pml

L L

26. Funkcja produkcji a etapy rozwoju firmy

Ekonomiści często wykorzystują zależności między produktem całkowitym Pc, produktem przeciętnym Pp do podziału procesu produkcyjnego na 3 etapy:

1. Etap I - nakład czynnika zmiennego rośnie od zera do takiej wielkości, dla której Pp jest maksymalny. W etapie I produkt przeciętny rośnie.

2. Etap II - stanowi go taki przedział nakładu czynnika zmiennego, w ramach którego Pp spada, również Pm spada, lecz pozostaje ciągle dodatni,

3. Etap III - Pp ciagle spada, Pm przybiera wartość ujemne - spada również PC.

Pc

C Etap I II III

B C

Pc

A

nakład czynnika zmiennego

Pp1, Pm

Pp

QA QB QC nakład czynnika zmiennego

Pm

Krzywe produkcji całkowitej, produktu przeciętnego i marginalnego na podstawie tabeli:

Ilośc pracowników L	Pc	Ppl = P	Pml
0 1 2 3 4 5 6 7	0 10 24 39 52 60 66 63	-- 10 12 13 13 12 11 9	-- 10 14 15 13 8 6 - 3

1 PC 2 Ppl 1 - krzywa produkcji całkowitej,

PC 2 - krzywa produktu przeciętnego i marginalnego

Ppl

Pml

L L

27. Optymalizacja produkcji przy dwóch czynnikach produkcji

Dwuczynnikowa funkcja produkcji Q = f (K, L) wyraża matematyczną zależność ilości produktu od wielkości nakładów dwóch czynników produkcji: kapitału i pracy. Jest ona długookresową funkcją produkcji, w której obydwa czynniki produkcji są zmienne. Można ją przedstawić umownie na trójwymiarowym wykresie, na którym mamy trzy osie, odpowiadające nakładom dwóch czynników produkcji K i L oraz ilości produktu Q, a także dwie płaszczyzny ilustrujące zależność ilości produktu QK do nakładu kapitału K oraz zależność ilości produktu QL do nakładu pracy L.

Izokwantami - nazywamy powiązania (zależności) między krzywymi QK i QL w postaci krzywych jednakowego produktu. Można je przedstawić na dwuwymiarowym wykresie z osiami współrzędnych K i L, pamiętając przy tym, że obydwie zmienne sa zmiennymi niezależnymi. Każda izokwanta lub krzywa jednakowego produktu składa się z punktów, wyrażając efektywne kombinacje nakładów czynników produkcji K i L, oznaczających różne technologie produkcji, dające taką samą ilość produktu Q.

Czynniki produkcji są wobec siebie nie tylko komplementarne, ale można je wzajemnie zastępować, nie zmieniając przy tym ilości produkcji. Pozwala to zwiększać nakład czynnika posiadanego w nadmiarze lub tańszego, a równocześnie zmniejszać nakład czynnika deficytowego i droższego, czyli tak zmieniać technologię, aby w efekcie osiągnąć optymalny wariant. Substytucja jest niemożliwa, gdy technologia produkcji wymaga stosowania stałych proporcji czynników produkcji.

28. Scharakteryzuj podstawowe rodzaje kosztów w krótkim okresie czasu

Koszty produkcji:

1. Koszty zmienne,

• Koszty zmienne - płace pracowników produkcyjnych; koszty surowców, materiałów, półfabrykatów; koszty energii, wody.

• Koszty stałe - płace pracowników administracji i obsługi; koszty zużywania się budynków, maszyn, urządzeń; koszty użytkowania ziemi, wynajem lokali; koszty kredytów, niektóre podatki.

1. Rodzaje kosztów:

• Koszty stałe całkowite, Ksc - obejmują wszystkie wydatki, które związane są z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i nie zależą od wielkości wytworzonej produkcji, ponoszone są przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości produkcji,

• Koszty zmienne całkowite, Kzc - obejmują przedewszystkim koszty zużytych surowców, materiałów, maszyn urządzeń

• Koszty całkowite, Kc = Ksc + Kzc - krzywa Kc rozpoczyna się zawsze w punkcie krzywej Ksc. Następnie krzywa rośnie w identyczny sposób jak krzywa Kzc,

• Koszty stałe przeciętne, Ksp = Ksc/Q - zmniejszają się nieustannie wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji, nie osiągają wielkości równej zero,

• Koszty zmienne przeciętne, Kzp = Kzc/Q - zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji a nastepnie po przekroczeniu przez produkcje pewnej wielkości rośnie,

• Koszty całkowite przeciętne, Kcp = Kc/Q - krzywa kształtuje się podobnie jak krzywa Kzp przy czym w stosunku do tej ostatniej jest przesunięta w dół,

• Koszty marginalne - Km = Kc/Q - (krańcowe) jest to przyrost kosztów całkowitych (Kc) w stosunku do przyrostu produkcji (Q).

Tabela kosztów produkcji:

Q Ksc Kzc Kc Ksp Kzp Kcp Km Ksc

1 10 11 21 10 11 21 11

2 10 18 28 5 9 14 7

3 10 22 32 33 7,3 10,6 4 Koszt całkowity stały

4 10 24 34 2,5 6 8,5 2

5 10 25 35 2 5 7 1

6 10 26 36 1,6 4,3 6 1

7 10 28 38 1,4 4 5,4 2

8 10 32 42 1,2 4 5,2 4

9 10 39 49 1,1 4,3 5,4 7

10 10 50 60 1 5 6 11 Q

Ksp Kzc Kzp

Koszt stały przeciętny koszt zmienny koszt zmiennych

całkowity przeciętnych

Q Q Q

Kc Kcp Km

Koszt koszt całkowity Koszt

całkowity przeciętny marginalny

Q Q Q

29. Scharakteryzuj podstawowe rodzaje kosztów w długim okresie czasu (31)

Kc1 Kc2 Kc3 Kc4

Kc Kcp

Kcp1 Kcp 5

D

C

B Kcp2 Kcp3

A

Kcp3

Q Q

Krzywa kosztów całkowitych w Krzywa kosztów przeciętnych w

długim okresie czasu długim okresie czasu

Kcp rosnąca korzyść malejąca korzyść Kcp a korzyść skali produkcji

Skali skali

Q optymalne Q

30. Relacje między kosztami zmiennymi : całkowitymi, przeciętnymi i krańcowymi

Rysunek przedstawia reakcje między poszczególnymi rodzajami kosztów zmiennych (Kzc), natomiast dolna kształt krzywych przeciętnych kosztów zmiennych (Kzp) i kosztów końcowych (Km)

• Relacje miedzy całkowitymi kosztami zmiennymi (Kzc), a kosztami krańcowymi (Km);

• Przy malejących całkowitych kosztów zmiennych (Kzc) koszt końcowy maleje, a krzywa Km ma nachylenie ujemne,

• W punkcie A - przegięcia krzywych Kzc, koszt krańcowy jest niższy, a krzywa Km osiąga punkt minimum,

• Przy rosnących przyrostach całkowitych kosztów zmiennych Kzc koszt krańcowy rośnie, a krzywa Km ma nachylenie dodatnie.

• Relacje miedzy całkowitymi kosztami zmiennymi (Kzc)a przeciętnym kosztem zmiennym (Kzp);

• Dodatnie przyrosty całkowitych kosztów zmiennych na odcinku 0-B krzywej Kzc odpowiadają malejącym przyrostom przeciętnych kosztów zmiennych Kzp, a krzywa Kzp ma nachylenie ujemne,

• Punkt B - stycznej, wprowadzonej z punktu 0, do krzywej Kzc, odpowiada punktowi C, w którym przeciętny koszt jest najniższy,

• Od punktu C przeciętny koszt zmienny (Kzp) rośnie, a krzywa Kzp ma nachylenie dodatnie, podobnie jak krzywa Kzc.

• Relacje miedzy przeciętnym kosztem zmiennym (Kzp) a kosztem krańcowym (Km);

• Gdy przeciętny koszt zmienny jest większy od kosztu krańcowego Kzp>Km, to przeciętny koszt zmienny zmniejsza się, a krzywa Kzp, ma nachylenie ujemne,

• Gdy przeciętny koszt zmienny i koszt końcowy w punkcie C są sobie równe, to przeciętny koszt zmienny jest w tym punkcie najniższy,

• Gdy przeciętny koszt zmienny jest mniejszy od kosztu krańcowego Km<Kzp, to przeciętny koszt zmienny rośnie, a krzywa Kzp ma nachylenie dodatnie.

31. Wyjaśnij pojęcie i przyczyny, korzyści i niekorzyści skali produkcji w długim okresie

W długim okresie czynniki produkcji, określające zdolność produkcyjną przedsiębiorstwa mogą się zmieniać. Oznacza to, że firma, w miarę swoich potrzeb i możliwości finansowych, może podzielić swój potencjał produkcyjny. W długim okresie występuje proces dostosowawczy firm, które w konkurencji doskonałej wykorzystują możliwość wejścia do gałęzi o wyższym zysku ekonomicznym, a w przypadku ponoszenia straty opuszczają nierentowną gałąź produkcji. W długim okresie podstawą decyzji jest porównanie kosztów produkcji przy różnej skali produkcji. Kształt krzywej długookresowego kosztu przeciętnego przedsiębiorstwa zależy od skali produkcji. Są 3 warianty wpływu skali produkcji na długookresowy całkowity koszt przeciętny.

• Rosnące przychody względem skali, gdy długookresowy całkowity koszt przeciętny maleje,

• Stałe przychody względem skali, gdy długookresowy całkowity koszt przeciętny nie ulega zmianie,

• Malejące przychody względem skali, gdy długookresowy całkowity koszt przeciętny rośnie.

LATC LATC LATC

Q Q Q

Korzyści lub niekorzyści skali, czyli rodzaj zależności kosztów produkcji od wielkości produkcji, ma przeważnie charakter technologiczny.

Korzyści skali produkcji:

1. Wewnętrzne - produkcja rośnie w miarę zwiększenia się jej skali, wyróżnia się:

• Rosnące przychody - zwiększenie skali produkcji jest niepodzielność potencjału produkcyjnego nastawionego na produkcje większej ilości produktów, np. taśmy montażowe samochodów.

• Stałymi przychodami - konkurencja szybko doprowadza do adopcji najbardziej korzystnej w danych warunkach - optymalnej

2. Zewnętrzne - związane są z obniżeniem długookresowych kosztów przeciętnych, w wyniku pojawiają się rozwój nowoczesnych gałęzi gospodarki np. przemysł elektroniczny

Niekorzyści skali produkcji:

1. Wewnętrzne - wzrost kosztów w miarę zwiększenia produkcji, wiąże się najczęściej z trudnościami zarządzania w dużych przedsiębiorstwach

2. Zewnętrzne - wzrost długookresowych kosztów przeciętnych, są wynikiem odnawiania i rozwoju tradycyjnych gałęzi gospodarki.

32. Scharakteryzuj podstawowe modele rynków (konkurencji)

Rynek -to zespół warunków które doprowadzają do kontaktu miedzy kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany.

Rynek - to proces przy pomocy którego kupujący i sprzedający określają co chcą sprzedać lub kupić i na jakich warunkach.

Rodzaje konkurencji:

Rodzaje konkurencji	Liczba produktów i stopień zróżnicowania	Przykłady rynków	Stopień kontroli cen	Metody konkurencji handlowej
1.Doskonała 2.Niedoskonała **monopolistyczna **oligopol 3. Monopol pełny	Liczni producenci, Identyczne produkty. Liczni producenci lub sprzedawcy, Produkty zróżnicowane będące bliskimi substytutami Nieliczni producenci, niewielkie zróżnicowanie produktu, Nieliczni producenci, pewne zróżnicowanie produktu. Jedyny producent, Jedyny producent, nie posiadający bliskich substytutów.	Niektóre rynki płodów rolnych np. ziemniaki. Pasta do zębów, handel detaliczny Stal, aluminium, Samochody, maszyny Niektóre usługi publiczne	Żaden- wszyscy są cenobiorcami Znaczący Znaczący Znaczący Ogromny	Sprzedaż na zorganizowanym rynku Konkurencja przy pomocy jakości reklamy ceny administrowanie Reklama i tworzenie tzw. stosunków ( układów społecznych)

33. Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach doskonałej konkurencji

Złota zasada : Firma która chce osiągnąć maksimum zysku w warunkach doskonałej konkurencji (oraz w każdym możliwy model) powinna przerwać produkcje zgodnie ze złotą zasadą. W punkcie przecięcia się przychodu marginalnego z kosztem marginalnym.

Q - ilość, Q P Pc Pp Pm

P - cena,

Pc - przychód całkowity, (Pc= P*Q) 1 10 10 10 10

Pp - przychód przeciętny, (Pp= Pc/Q) 2 10 20 10 10

Pm - przychód marginalny (Pm= Pc/Q) 3 10 30 10 10

4 10 40 10 10

KM Punkt Równowagi:

P Pm = Km

Pe Pp=Pm=Ecp R

10

ZYSK= Pc - Kc

8 ZYSK

Pc = Q*P

Kc = Q* Kcp

6 A KCP

B Pc Kcp= Kc/Q / *Q

4 C Kc = Kcp* Q

KC

2

1 3 5 Qe Q

Qe - ilość optymalna,

Pe - cena optymalna,

R - punkt równowagi - pozwala wyznaczyć optymalną wartość produkcji, Pm=Km

C - punkt CARNOTA - techniczne optimum produkcji,

A - poziom kosztu jednostkowego, przy optymalnej produkcji,

B - wartość KCP - cena kosztów.

1. OPeRQe - obraz graficzny przychodu całkowitego - PC

2. OBAQe - obraz graficzny kosztów całkowitych - Kc

3. BPeRA - obraz graficzny zysku.

Kcp = Km, gdy Kcp = minimum.

34. Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach monopolu

Celem monopolu jest maksymalizacja zysku, wówczas nie może on wyznaczyć ceny i wielkości produkcji w sposób dowolny.Fakt że przedsiębiorstwa posiadają pozycje monopolu pełnego nie gwarantuje osiągania zysku pozytywnego. Monopol pełny może być nierentownym, czyli przynosi straty a nie zyski ekonomiczne ze swojej działalności.

Złota zasada : Firma która chce osiągnąć maksimum zysku w warunkach pełnego monopolu (oraz w każdym możliwy model) powinna przerwać produkcje zgodnie ze złotą zasadą. W punkcie przecięcia się przychodu marginalnego z kosztem marginalnym.

Q - ilość, Q P Pc Pp Pm

P - cena, 1 10 10 10 10

Pc - przychód całkowity, Pc= Q*P 2 9 18 9 8

Pp - przychód przeciętny, Pp= Pc/Q 3 8 24 8 6

Pm - przychód marginalny, Pm= Pc/Q 4 7 28 7 4

P Punkt równowagi:

Pm=Km

10

Km ZYSK = Pc - Kc ( 28 - 12 = 16)

8

PC = P*Q (7*4= 28)

Pe A Kc = Q*Kcp (3* 4 = 12)

6 Pp

ZYSK Kcp = Kc/Q /*Q

R Pm Kc = Kcp * Q

4 Kcp Pc

D B

C

2

Kc

Qe Q

1 3 5

Qe - ilość optymalna,

Pe - cena optymalna,

R - punkt równowagi - pozwala wyznaczyć optymalną wartość produkcji,

C - punkt CARNOTA - techniczne optimum produkcji,

B - poziom kosztu jednostkowego, przy optymalnej produkcji,

D - wartość KCP - cena kosztów.

1. 0PeAQe - obraz graficzny przychodu całkowitego - Pc

2. 0DBQe - obraz graficzny kosztów całkowitych - Kc

3. DPeAB - obraz graficzny zysku monopolowego

35. Podstawowe monopolistyczne zrzeszenia przedsiębiorstw

Monopol- stanowi skrajny przypadek struktury rynku, będący całkowitym przeciwieństwem konkurencji doskonałej, na którym występuje tylko jedno przedsiębiorstwo.

Podstawowe monopolistyczne zrzeszenia przedsiębiorstw:

• Kartel - stanowi formę porozumienia na podstawie umowy, według której przedsiębiorstwa zachowują produkcyjną, handlową i finansową niezależność. Kartele, jako najprostsza forma zrzeszenia przedsiębiorstw, przekształcają się stopniowo w wyższe formy porozumień. Kartele mogą być krajowe i międzynarodowe, mogą zrzeszać nie tylko przedsiębiorstwa, ale i kraje np. Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową.

• Syndykat - jest forma porozumienia, w ramach którego przedsiębiorstwa zachowują w znacznym stopniu swoją niezależność prawną i produkcyjną, ale pozbywają się niezależności handlowej.

• Trust - stanowi forme zrzeszenia przedsiębiorstw jednej lub kilku gałęzi, podporządkowanych wspólnemu związkowi. Wskutek tego przedsiębiorstwa te tracą całkowicie swoją niezależność handlową, produkcyjną i prawną, stając się udziałowcami trustu.

• Koncern - to zrzeszenie wielkich przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych i innych, podporządkowanych jednemu centrum finansowemu, skupiającemu akcje różnych przedsiębiorstw.

• Konglomerat - stanowi formę współczesnego przedsiębiorstwa wielogałęziowego, obejmującego całe kompleksy przemysłowo - handlowe i finansowo - kredytowe. Wiąże je jedynie wspólny zarząd i wspólna kontrola finansowa. Tworzone są poprzez łączenie potężnych przedsiębiorstw kosztem wchłaniania słabszych.
  

36. Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach niedoskonałej konkurencji

W konkurencji niedoskonałej firmy mogą wchodzić i wychodzić z rynku gałęzi. Jeżeli na rynku w danej gałęzi w krótkim czasie osiągalny jest zysk ekonomiczny to stanowi on skuteczny bodziec do wchodzenia na ten rynek nowych firm ze swoimi substytutami i podejmowania walki konkurencyjnej z istniejącymi na tym rynku firmami. Wejście nowych firm na rynek gałęzi spowoduje spadek popytu na produkty firmy w tej gałęzi, a tym samym konieczność obniżenia ceny. Nowe firmy będą wchodzić na rynek tak długo, aż zostanie zlikwidowana nadwyżka zysku

Cd… Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach monopolu pt. 34

37. Pojecie oligopolu i zachowanie firm w oligopolu

Oligopol - jako struktura rynku gałęzi w konkurencji niedoskonałej charakteryzuje się tym, że rynek zdominowany jest przez kilka firm na tyle dużych, że mogą wpływać na cenę. Szczególnym przepadkiem oligopolu może być duopol, ma on miejsce, gdy na rynku gałęzi działa tylko dwie firmy.

2 typy oligopolu:

• Oligopol wytwarzający jednorodny produkt, np. ołówek, miedz,

• Oligopol wytwarzający zróżnicowany produkt np. samochody, komputery.

Zachowanie firm w oligopolu jest bardzo trudne do określenia z powodu stosowanych przez firmy strategii postępowania w konkretnych przypadkach. Strategia firmy, ma na celu maksymalizację zysku, zależy od reakcji pozostałych firm na rynku gałęzi. Na strategie firmy składa się szereg decyzji, takich jak:

• Ilość produkcji,

• Cena produktu,

• Reklama,

• Czy i kiedy wprowadzić nową linie produkcji.

Zachowania firm w oligopolu:

• Kartel - gdy kilka firm pozostaje w zmowie co do warunków produkcji lub sprzedaży w celu maksymalizacji zysków,

• Rynek kontekstowy - firmy konkurują i bez większych przeszkód wchodzą na rynek gałęzi o wysokich zyskach ze swoim kapitałem .

38. Scharakteryzuj podstawowe czynniki produkcji

Czynniki produkcji - (zwane również nakładami) to wszelkiego rodzaju dobra lub usługi wykorzystywane w procesie produkcji. Dzielą się na:

• Zasoby naturalne - dary przyrody używane w procesie produkcji i obejmujące - ziemie rolnicza i użytkową w innych gałęziach gospodarki, zasoby energetyczne i surowce oraz środowisko naturalne,

• Zasoby pracy - podejmujące potrzeby w procesie produkcji czas pracy ludzi różnych zawodów i różnych kwalifikacji,

• Zasoby kapitału - składających się z wytworzonych przez gospodarkę dóbr gospodarczych, służących do produkowania innych dóbr.

39. Scharakteryzuj ogólna tendencję rozwojową gospodarki

Pojęciem wyrażającym ogólną tendencję rozwojową gospodarki jest rozwój społeczno-gospodarczy - wyraża on wzrost produkcji, siłach wytwórczych, poprawę w stosunkach społecznych, w środowisku naturalnym oraz w systemie gospodarczym i społecznym. Rozwój ten dokonuję się w wyniku akumulacji tj. przeznaczenia części dochodu narodowego na inwestycje produkcyjne i nieprodukcyjne, przyrost środków obrotowych i rezerw oraz obsługę ujemnego salda bilansu handlowego. Na rozwój społeczno-gospodarczy składa się rozwój gospodarczy i społeczny.

40. Istota i czynniki wzrostu gospodarczego

Wzrost gospodarczy - jest podstawowym składnikiem rozwoju gospodarczego. Oznacza zmianę strumieni dóbr i usług, zasobów gospodarczych oraz poprawę relacji ilościowych produkcji podziału dóbr i usług, wyrażających wzrost ilości przypadających na każdego członka społeczeństwa.

Najważniejsze elementy wzrostu gospodarczego :

• Czynniki sprawcze powodujące zwiększenie strumieni dóbr i usług,

• Stopa wzrostu gospodarczego, jako podstawowa wielkość strategiczna określającą tempo zmian,

• Suma dóbr i usług przypadająca na jednego mieszkańca w danej gospodarce.

Najbardziej znanym formalnym wyrażeniem zależności miedzy efektem produkcji a czynnikami produkcji jest funkcja produkcji Comba-Douglasa: Y = a*K^*L^1-

Wzrost na tempo (stopę) wzrostu gospodarczego: dY/Y=d(dL/L

Gdzie:

Y- produkt,

K -kapitał,

L - praca,

a - czynnik stały, określający stan postępu technicznego,

 udział nakładu kapitału w wytworzeniu produktu Y,

1-  udział nakładu pracy w wytworzeniu produktu Y.

41. Praca - jako czynniki wzrostu gospodarczego

Wzrost gospodarczy kraju (PKB) zależy przede wszystkim od:

• ilości wykonywanej pracy - uzależniona jest od liczby ludności danego kraju, determinowanej przyrostem naturalnym i saldem migracji, a także od struktury wiekowej ludności.

• Stopa przyrostu naturalnego - jest różnicą miedzy stopą urodzeń (to przeciętna ilość urodzeń na tysiąc mieszkańców w danym kraju w ciągu roku) a stopa umieralności (to przeciętna ilość zgonów na tysiąc mieszkańców w danym kraju w ciągu roku) w danym kraju w ciągu roku

• Struktura wiekowa - przedstawia liczebność poszczególnych roczników w danym roku z podziałem na mężczyzn i kobiety, z których składa się cała ludność kraju. Ludność w wieku produkcyjnym to mężczyźni w wieku 18-64 lat i kobiety w wieku 18-59 lat.

• wydajności pracy - wielkość fizyczna produktu lub jego wartość na jednostkę pracy. Stwarza możliwość uzyskania w tym samym czasie pracy zwiększonego produktu albo wytworzenie tej samej wielkości produktu nakładem krótszego czasu pracy.

42. Kapitał jako czynnik wzrostu gospodarczego

Kapitał - czynnik wzrostu gospodarczego (PKB) wytworzony w ramach systemu gospodarczego. Dobra kapitałowe obejmujące w wyrażeniu rzeczowym maszyny, urządzenia produkcyjne, budynki, budowle, a także zapasy materiałów i wyrobów gotowych. Zasoby kapitałowe mogą być powiększone w wyniku inwestycji, a zwiększenie produktywności kapitału osiąga się przez postęp techniczny oraz zmiany technologii produkcji. Oznacza to, że kapitał jest głównym czynnikiem wzrostu gospodarczego, który może zostać powiększony w wyniku działalności wytwórczej.

43. Zasoby naturalne jako czynnik wzrostu gospodarczego

Zasoby naturalne - dary przyrody używane w procesie produkcji i obejmujące - ziemie rolnicza i użytkową w innych gałęziach gospodarki, zasoby energetyczne i surowce oraz środowisko naturalne,

• Odnawialne - np. lasy

• Nieodnawialne - np. ropa naftowa,

Jeżeli zapotrzebowanie na dany surowiec jest niewielki w porównaniu do jego złóż, to zwykle eksploatuje się tylko złoża dostępne, umożliwiające ponoszenie niższych kosztów wydobycia. Przy analizie zasobów naturalnych jako czynniki wzrostu gospodarczego trzeba brać pod uwagę to, że:

• Z jednej strony istnieje duże zapotrzebowanie, które może w kilka lat doprowadzić biedne kraje do olbrzymiego bogactwa np. Arabia Saudyjska,

• Istnieją kraje, które pod względem PKB na jednego mieszkańca są najbogatszymi krajami świata, a nie posiadają prawie żadnych bogactw naturalnych, kraje te zawdzięczają swój rozwój postępowi technicznemu, od którego zależy wielkość PKB możliwa do uzyskania przy niezmiennej ilości wykorzystanej pracy, kapitału i bogactw naturalnych.

44. Postęp techniczny jako czynnik wzrostu gospodarczego

Postęp techniczny - to zastosowanie w produkcji odkryć naukowych, wynalazków i innowacji organizacyjno - technicznych, powodujących obniżenie kosztów własnych lub społecznych albo podniesienie jakości produktu, aż do stworzenia nowego, lepiej zaspokajającego potrzeby odbiorcy. Rozróżniamy 2 podstawowe rodzaje postępu technicznego, a mianowicie:

• Postęp techniczny w dziedzinie procesu produkcji - udoskonala sam proces produkcji poprzez oszczędność na czynnikach produkcji, powodując zmniejszenie kosztów społecznych wynikających z zanieczyszczenia środowiska. Postęp ten oznacza zmniejszenie wartości sumy nakładów czynników produkcji na wyprodukowanie określonej ilości danego wyrobu, albo tez możliwość wyprodukowania większej ilości wyrobu przy tej samej wartości sumy nakładów czynników produkcji.

• Postęp techniczny w dziedzinie produktu - ma na celu udoskonalenie samego produktu, podnoszącego jego wartość użytkową, żeby bardziej odpowiadał wymaganiom odbiorców niż wyroby dotychczasowe, a jeśli chodzi o przedmioty lub narzędzia użytkowe, żeby zwiekszał ich ergonomiczność.

45. Udowodnij teorię kosztów komparatywnych i wskaż możliwości jej stosowania we współczesnym funkcjonowaniu polskiej gospodarki.

Teoria kosztów komparatywnych - to teoria ekonomiczna wyjaśniająca mechanizm obustronnie korzystnej międzynarodowej wymiany handlowej. Zgodnie z ta teoria decydujące znaczenie dla korzyści czerpanych przez obydwu partnerów handlowych z wymiany ma względny stosunek kosztow produkcji dóbr, będących przedmiotem wymiany w krajach partnerów, a nie bezwzględny poziom nakładów, jakie w poszczególnych krajach należy ponieść na wytworzenie tych dóbr. Teoria ta opiera się na następujących założeniach:

• Jedynym czynnikiem produkcji jest praca,

• Doskonała konkurencja, pełne zatrudnienie,

• Niezmienność warunków produkcji wpływających na różnice w kosztach wytwarzania,

• Pełna różnorzędność krajów,

• Pełna swoboda decydowania o strukturach wymiany.

Teoria koszów komparatywnych na podstawie 2 państw: Anglii i Portugalii:

	Sukno	Wino
Anglia Portugalia	5 15	2 3

Nakład= 900= 300 (wino) + 600 (sukno)

Sukno : A = 600/5 = 120 120 + 40 = 160

P = 600/15 = 40

Wino : A = 300/2 = 150 150 + 100 = 250

P = 300/3 = 100

Anglia i Portugalia produkuja po jednym materiale. Nastepuje specjalizacja:

Sukno, zostaje produkowane przez Anglie:

900/5 = 180 (+20)

Wino, zostaje produkowane przez Portugalie:

900/3 = 300 (+50)

46. Podstawowe mierniki oceny gospodarki w skali makroekonomicznej.

Produkt krajowy brutto (PKB) - obejmuje wartość dóbr finalnych i usług wytworzonych w gospodarce danego kraju, niezależnie od obywatelstwa właściciela czynników produkcji.

Produkt narodowy brutto (PNB) - obejmuję całą wartość rynkową dóbr finalnych i usług wytworzonych w gospodarce w danym okresie przez czynnik produkcji będące własnościa obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług przez czynniki produkcji. PNB= PKB powiększonemu o dochody netto z tytułu własności zagranicą, które wydatkowane są w kraju.

Produkt narodowy netto (PNN)- jest obliczany przez odjęcie amortyzacji od PNB. Amortyzacja oznacza wartość zużycia kapitału trwałego odpowiadająca wartości niezbędnej do jego odtworzenia. Do amortyzacji dolicza się ponadto różnice zapasów tj. dóbr nagromadzonych na potrzeby przyszłej produkcji lub sprzedaży.

Dochód narodowy (DN)- stanowi sumę dochodów obywateli kraju w postaci płac, zysków, rent procentów i innych tego rodzaju dochodów z tytułu usług świadczonych przez czynniki produkcji. DN=PNN pomniejszonemu o podatki pośrednie (np. podatek VAT lub akcyzy) i powiększonemu o subsydia (dopłaty od państwa)

Dochód osobisty (DO)- obejmuję całkowitą sumę dochodów gospodarstw domowych przed opodatkowaniem. Oprócz dochodów z tytułu usług świadczonych przez czynniki produkcji wlicza się do niego dochody w postaci odsetek od kapitałów lokowanych w instytucjach państwowych i prywatnych oraz płatności transferowe (emerytury, renty, stypendia) równocześnie odlicza zysk korporacji pomniejszony o dywidendy oraz składki na ubezpieczenie społeczne.

Rozporządzalny lub dyspozycyjny osobisty (RDO lub DDO)- dochód osobisty pomniejszony o podatek bezpośredni. Stanowi sumę, które gospodarstwo domowe może wydać na konsumpcję lub przeznaczyć na oszczędności. Zrealizowane wpływy mogą odbiegać od wpływów przewidywanych, który zaplanowane po stronie wydatków wyznaczają górne granice których nie wolno przekraczać. Nie można dobrowolnie zmieniać przeznaczania planowanych wydatków.

47. Zdefiniuj podstawowe mierniki oceny funkcjonowania gospodarki i na ich podstawie oceń zmiany zachodzące w ostatnich latach w Polsce pyt.46

48. Budżet państwa i jego struktura

Budżet państwa - jest zestawieniem dochodów i wydatków na ustalony z góry okres, natomiast w rozumieniu ustawowym budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów:

• Organów władzy państwowej, kontroli i ochrony państwa,

• Sądów i trybunałów,

• Administracji rządowej.

Deficyt budżetowy -wydatki przekraczają wielkość wpływów budżetowych.

Nadwyżka budżetowa - wpływy podatkowe przewyższają wydatki .

Budżet zrównoważony - wydatki budżetowe pokrywają się z dochodami.

Budżet jest zestawieniem dwustronnym jednak liczby występujące w nim po stronie dochodów i po stronie wydatków.

T

G Równowaga

budżetowa

nadwyżka budz

200 G

deficyt budz wydatki panstwa - 200

200 600 1000 1400 Y

49. Funkcje pieniądza

1. Pieniądz jako środek wymiany - występuje przy transakcjach kupna - sprzedaży wówczas, gdy sprzedawca za przekazany nabywcy towar otrzymuje zapłatę w pieniądzu. Niegdyś takie transakcje dominowały w procesie wymiany towarów - obecnie coraz rzadziej występują w obrocie gospodarczym gdyż zaczynają dominować transakcje bezgotówkowe. Transakcje gotówkowe występują w krajach o rozwiniętej gospodarce tylko przy sprzedaży detalicznej towarów oraz przy świadczeniu usług klientom indywidualnym, coraz częściej wypierane są przez transakcje kredytowe. Z tego względu pieniądz pełni funkcję środka wymiany w coraz mniejszym zakresie obrotu towarowego.

2. Pieniądz jako miernik wartości - wartość wszystkich towarów przeliczona jest na pieniądz. Pełniąc tę funkcję pieniądz staje się „wspólnym mianownikiem dla wyrażania wartości towarów pozwalającym przejść od systemu cen relatywnych do systemu cen absolutnych (np. l kg winogron = 6,0 zł, l kg bananów = 3,0 zł), co pozwala ustalić wartość realną towarów. Pieniądz w tej funkcji staje się jednostką obrachunkową. Z funkcji miernika wartości można wyprowadzić pochodną funkcji pieniądza jako "środka wyrażania cen". Ze względu na fakt, że za pomocą pieniądza można mierzyć ceny wszystkich dóbr, jest on również przydatny przy określaniu realnej wartości dóbr oraz systemu cen.

3. Pieniądz jako środek płatniczy - za jego pomocą można bowiem regulować zobowiązania. Niektóre z nich są regulowane równocześnie z nabyciem towaru lub usługi, a inne z opóźnieniem. Pieniądz służy także do zapłaty zobowiązań nie wynikających z nabycia towaru, ale z innych tytułów, np. z tytułu umowy o pracę, podatków i opłat publicznych, kredytów bankowych i pożyczek.

4. Pieniądz jako środek przechowywania wartości (czyli tezauryzacji) - pieniądz może być gromadzony w postaci oszczędności, pod warunkiem, że nie traci zbyt szybko na wartości w wyniku wzrostu cen.

50. Metody oddziaływania banku centralnego na gospodarkę

W gospodarce rynkowej bank centralny pełni pięć zasadniczych funkcji:

1. jest odpowiedzialny za emisje pieniądza papierowego i jego ilości,

2. reguluje podaż pieniądza w obiegu

3. reguluje stopę procentową

4. wpływa na kurs wymiany walut

5. kontroluje działalność innych banków.

Rola banku centralnego w życiu ekonomicznym kraju polega przede wszystkim na:

1. regulowaniu podaży pieniądza

2. regulowaniu stopy procentowej

Operacje banku centralnego w gospodarce polegają na:

• Sprzedaży na rynku pieniężnym obligacji państwowych - występują wtedy, gdy bank centralny chce zmniejszyć podaż pieniądza (MS), a to z kolei podwyższenie realnej stopy procentowej. W tym celu bank centralny musi zaoferować niższą cenę obligacji niż obecnie obowiązująca.

• Kupno na rynku pieniężnym obligacji państwowych - występuje wtedy, gdy bank centralny chce zwiększyć podaż pieniądza (MS), a to z kolei obniżenie stopy procentowej.
  

• Podstawowe rodzaje bezrobocia i ich wpływ na funkcjonowanie polskiej gospodarki

1. Bezrobocie jawne - zjawisko ekonomiczne polegające na tym, ze część osób w wieku produkcyjnym, zdolnym do pracy i gotowych do podjęcia pracy odpowiadającej typowym warunkom w gospodarce z różnych przyczyn nie pracuje i poszukuje pracy.

2. Bezrobocie ukryte - obejmuje ludzi niepełno zatrudnionych i zniechęconych do pracy, którzy przestali szukać pracy po dłuższym otrzymywaniu odmów i w związku z tym nie są uznane za bezrobotnych, ponieważ nie próbują aktywnie poszukiwać pracy.

3. Bezrobocie klasyczne (płacowe) - nie dopuszcza, ewentualności istnienia bezrobocia, bo u podstaw mechanizmu ustalania się pełnego zatrudnienia stoją pewne zasady postępowania pracodawców i pracowników.

• bezrobocie naturalne - dopuszcza istnienie równowagi na rynku pracy. Wyrażają oni pogląd, że jeśli bezrobocie nie przekracza naturalnej stopy bezrobocia, to na rynku pracy realizuje się tendencja do równowagi oraz istnieje pełne zatrudnienie.

4. Bezrobocie keynesowskie - upatrują przyczyn bezrobocia w niedostatecznym popycie na dobra i usługi. W związku z tym, że popyt jest niewystarczający do zakupienia całej wytworzonej produkcji, to przedsiębiorcy zmuszeni są obniżać poziom produkcji i zwalniać pracowników do poziomu wyznaczonego przez efektywny popyt, jeśli nie chcą zbankrutować.

5. Bezrobocie dobrowolne - występuje w warunkach, gdy rynek pracy jest w równowadze, a część osób nie wyraża zgody na podjęcie pracy za płacę równoważącą rynek pracy. Do bezrobocia dobrowolnego zalicza się bezrobocie frykcyjne i strukturalne.

• Bezrobocie przejściowe (frykcyjne) - występuje wtedy gdy ludzie przechodzą z jednego miejsca pracy na drugie, wymagające podobnych kwalifikacji.

• Bezrobocie strukturalne - spowodowane jest potrzeba znacznych zmian kwalifikacji pracowników, wywołanych innowacjami technologicznymi lub zmianami względnej konkurencji danej gałęzi przemysłu

• Bezrobocie przymusowe - występuje w warunkach, gdy osoby bezrobotne są skłonne podjąć prace za ukształtowaną na rynku płace, lecz nie mogą znaleźć zatrudnienia.

• Bezrobocie koniunkturalne - jest związane z cyklicznymi zbyt regularnymi, przemianami okresami ożywienia i recesji

52. Źródła i przyczyny bezrobocia

Wyróżnia się 2 podstawowe źródła bezrobocia:

1. Niedopasowanie strukturalne jako źródło bezrobocia - może występować zarówno w sytuacji równowagi na rynku pracy, jak też w sytuacji braku równowagi na rynku pracy

• Bezrobocie dobrowolne: frykcyjne, strukturalne.

• Nadwyżka podaży nad popytem na sile robocza jako źródło bezrobocia.

• Bezrobocie klasyczne: naturalne,

• Bezrobocie keynesowskie.

53. Pojęcie i sposoby mierzenia bezrobocia

Stopa bezrobocia - to stosunek liczby ludzi uznanych za bezrobotnych do liczby ludzi wchodzących w skład sil roboczych, wyrażony w procentach.

Naturalna stopa bezrobocia - minimalny procent siły roboczej, którzy nie znajdują zatrudnienia z powodu strukturalnych problemów gospodarki i przechodzenia miedzy poszczególnymi miejsca pracy

Występują rożne rodzaje bezrobocia, w których najczęściej przyjmuje się ze o istocie bezrobocia decydują 3 cechy charakterystyczne osób w wieku produkcyjnym:

1. bezrobocie odnosi się do osób zdolnych do pracy i gotowych do jej podjęcia na typowych warunkach występujących w gospodarce,

2. bezrobocie odnosi się do osób pozostających bez pracy, a więc nie wykonujących pracy najemnej i nie pracujących na własny rachunek

3. bezrobocie odnosi się do osób poszukujących pracy, co w praktyce oznacza, że są one zarejestrowane w urzędzie pracy jako bezrobotni

Bezrobocie jawne - zjawisko ekonomiczne polegające na tym, ze część osób w wieku produkcyjnym, zdolnym do pracy i gotowych do podjęcia pracy odpowiadającej typowym warunkom w gospodarce z różnych przyczyn nie pracuje i poszukuje pracy.

Bezrobocie ukryte - obejmuje ludzi niepełno zatrudnionych i zniechęconych do pracy, którzy przestali szukać pracy po dłuższym otrzymywaniu odmów i w związku z tym nie są uznane za bezrobotnych, ponieważ nie próbują aktywnie poszukiwać pracy.

Miarą poziomu bezrobocia w gospodarce jest stopa bezrobocia wyrażająca procentowy stosunek liczby osób bezrobotnych do zasobów siły roboczej, co można ująć w postaci wzoru:

Stopa bezrobocia= U/Z*100=U/P+U*100
Gdzie:
Z -zasoby siły roboczej
P -osoby zatrudnione
U -osoby bezrobotne

Oznacza to, ze na poziom bezrobocia w gospodarce wpływają takie czynniki jak:

• relacja między zasobami siły roboczej a liczbą ludności w wieku produkcyjnym

• liczba ludności w wieku produkcyjnym

• wielkość zatrudnienia

54. Koszty i korzyści bezrobocia

Społeczne koszty bezrobocia - jest przede wszystkim utrata realnego produktu na skutek niepełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych gospodarki. Miarą tych kosztów jest różnica między wielkością PKB osiąganą przy pełnym zatrudnieniu, a wielkością PKB osiąganą w danej chwili przy istniejącym niedobrowolnym bezrobociu.
Do społecznych kosztów bezrobocia trzeba także zaliczyć:

• zahamowanie inwestycji, prowadzące w efekcie do ograniczenia wzrostu gospodarczego w długim okresie oraz do spowolnienia postępu technicznego

• nieefektywną alokację zasobów, stanowiącą skutek zwiększenia płatności transferowych (zasiłki dla bezrobotnych, wszelkiego rodzaju pomoc społeczna), nie dających efektów ekonomicznych.

• różne negatywne zjawiska społeczne, jak: strajki, lokauty, a nawet rozruchy społeczne.

Społeczne korzyści bezrobocia - wiążą się przede wszystkim z regulacyjną rolą rynku pracy. Mimo pewnych ograniczeń spowodowanych sztywnością płac, bezrobocie sprzyja naturalnej realokacji siły roboczej, wymuszonej przez postęp techniczny, rozwój gospodarczy i zmiany strukturalne. Ponadto w krótkim czasie zjawisku nasilenia bezrobocia z reguły towarzyszy osłabienie inflacji.

Prywatne koszty bezrobocia - wiążą się przede wszystkim z obniżeniem dochodów, gdyż nawet gdy bezrobotny otrzymuje zasiłek, to nie rekompensuje on strat spowodowanych utrat a wynagrodzenia za prace. Spowodowane bezrobociem obniżenie dochodów prowadzi w konsekwencji do obniżenia siły nabywczej i pogorszenia sytuacji materialnej osób pozostających bez pracy. Kosztem bezrobocia jest także to, że wywołuje ono stresy psychiczne związane z poszukiwaniem pracy oraz pogorszenie atmosfery rodzinnej jako skutku frustracji.

Prywatne korzyści bezrobocia - zwłaszcza bezrobocia dobrowolnego, polegają na tym, że osoby przebywające na bezrobociu mają więcej wolnego czasu, który mogą przeznaczyć na pracę w gospodarstwie domowym, na dokształcanie i korzystanie z kulturalnego wypoczynku. Część tego wolnego czasu przeznaczają na poszukiwanie nowej pracy, mając więcej szans na znalezienie lepszej pracy.

55. Bezrobocie w polskiej gospodarce

Cecha charakterystyczna dotychczasowego procesu transformacji rynkowej polskiej gospodarki było pojawienie się wysokiego, zwiększającego się poziomu bezrobocia Polsce istnieje bezrobocie które szacuje się na 1,3 mil osób. Wysoki poziom bezrobocia w Polskiej gospodarce ma 3 podstawowe źródła

• Warunki startu, jakie miały miejsce na początku rynkowej transformacji.\

• Konieczność zwalczania hiperinflacji przy pomocy radykalnego „szokowego” pakietu antyinflacyjnego,

• Urzeczywistnienie kompleksowego programu właściwych reform rynkowych.

56. Pojęcie, rodzaje i sposoby mierzenia inflacji

Inflacja - trwały wzrost ogólnego poziomu cen przy uwzglednieniu zmiany jakości towarów w pewnym okresie czasu powoduje zarówno straty jak i korzyści.

Inflacja - zjawisko ekonomiczne związane z obiegiem pieniądza pierwotnego, polegające na zwiększeniu ilości pieniędzy w obiegu w stopniu silniejszym od wzrostu masy towarowej

Rodzaje inflacji:

1. inflacja umiarkowana - oznacza, ze powolny wzrost cen, mniejszych niż 10% rocznie, w związku, z czym da się ona kontrolować i nie powoduje zbyt dużych zakłóceń w procesach gospodarczych,

2. inflacja strukturalna - ogólnego poziomu cen, gdy producenci nie mogą sprawnie zmieniać struktury produkcji w odpowiedzi na zmiany struktury gospodarki,

3. inflacja krocząca występuje wtedy, gdy jej poziom osiąga rozległe wartości dwucyfrowe (od 10 do 99%); inflacja ta często umyka kontroli i podlega dalszemu samo przyspieszeniu,

4. inflacja pelzajaca - charakteryzuje się najniższa stopa wzrostu cen. Poniżej 1% maleje,

5. inflacja galopująca - mieści się w przedziale wzrostu poziomu cen od 1 do 15% miesięcznie,

6. hiperinflacja - charakteryzuje się tempem wzrostu cen przekraczających 50% miesięcznie,

7. inflacja nabywców (ciągniona przez popyt) - występuje wtedy, gdy całkowita wielkość planowanych wydatków wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produkcji.

8. Inflacja kosztowa (pchana przez koszty) - pojawia się wtedy, gdy złożone sa ograniczenia na podaz jednego lub kilku zasobow lub tez, gdy cena jednego lub kilku zasobów zostaje zwiększona.
   

57. Podstawowe rodzaje inflacji i ich wpływ na funkcjonowanie polskiej gospodarki pyt.56

58. Inflacja a bezrobocie (krzywa Phillipsa)

Zależność pomiędzy bezrobociem a inflacja - badania wykazały ze w okresie do II Wojny Światowej bezrobocie i inflacja były zjawiskiem substytucyjnymi, a wiec wzrost bezrobocia ograniczał inflacje, a spadek bezrobocia nasilał inflacje. Po II Wojnie Światowej istnieniu bezrobocia towarzyszyła inflacja, albo też łączenie bezrobocia i inflacji występuje recesyjnie.

Na przełomie lat 50 i 60 ekonomista Philips dokonał próby skwalifikowania empirycznego związku pomiędzy wielkością bezrobocia a tempem wzrostu cen i płac. Teoria Philipsa głosi, że bezrobocie i inflacja są wzajemnie od siebie zależne. Bezrobocie jest wyższe niż inflacja i odwrotnie. Zależność miedzy bezrobociem a inflacją występują w krótkim i długim okresie czasu.

Bezrobocie a inflacja w krótkim okresie: pokazuje możliwość wyboru miedzy większym bezrobociem a mniejsza inflacja i większą inflacja a mniejszym bezrobociem.

Krótkookresowa krzywa Philipsa (SPC)

II SPC punkt E odpowiada warunkom, długiego okresu, kiedy:

1. 
   Podaz pieniądza i naturalna stopa sa stale,

2. Przy pełnym zatrudnieniu inflacja (II) jest równa zeru,

3. Nominalna stopa procentowa (r) odpowiada równowadze na rynku pieniądza

E 4) Występuje również równowaga na rynku dóbr i usług

U' U

Bezrobocie a inflacja w krótkim okresie: nie występuje substytucja miedzy stopa inflacji a stopa bezrobocia. W przepadku pojawienia się inflacji wszystkie wielkości nominalne dostosowują się do niej i wzrastają w tym samym tempie. W długim okresie inflacja nie obniża realnej podaż pieniądza, ani realnych plac.

Długookresowa krzywa Philipsa (LPC)


LPC

E

SPC

U' U

59. Klasyczny cykl koniunkturalny

Klasyczny cykl koniunkturalny, obejmował cztery fazy:

• faza kryzysu przejawia się w postaci załamania gospodarczego w wyniku zachowania proporcji gospodarczych i pojawienia się względnej nadwyżki produkcji, tj. przewagi globalnej i podaży nad globalnym popytem.

• faza depresji, następuje zrównanie globalnych wielkości podaży i popytu na skutek ograniczenia produkcji i dostosowywania podaży do niskiego efektywnego popytu. Pojawia się stabilizacja przy niskich wielkościach ekonomicznych, stwarzając przesłanki do wzrostu produkcji.

• faza ożywienia charakteryzuje się szybkim wzrostem wszystkich wielkości gospodarczych, a przede wszystkim inwestycji i zatrudnienia., popytu globalnego i produkcji, która wkrótce przekracza poziom sprzed kryzysu.

• faza rozkwitu charakteryzuje się wysokim poziomem produkcji, inwestycji i zatrudnienia. Stopniowe wyczerpywanie się tanich zasobów produkcji powoduje wzrost cen i płac, a w ślad za tym kosztów produkcji. Przy końcu tej fazy występują pierwsze przejawy nadprodukcji i rozpoczyna się nowy kryzys.


TREND




wielkość

produkcji






1 2 3 4


lata

60. Współczesny cykl koniunkturalny

Współczesny cykl koniunkturalny, składa się z 2 faz:

• Ekspansji (boom) - odznacza się szybkim wzrostem wielkości ekonomicznych, popytu konsumenckiego, produkcji, inwestycji, zatrudnienia i plac, a także poziomu cen. Wzrasta opłacalność produkcji.

• Recesji - zaczyna się od spadku popytu konsumpcyjnego, który powoduje wzrost zapasów i spadek produkcji (dochodu). Następnie spadek popytu na prace i wzrost bezrobocia, a w ślad za tym tanieje kapitał, zmniejsza się zaopatrzenie na kredyt inwestycyjny.

Oraz 2 punktów zwrotnych:

• 
  Szczytu (pułapu),

• Dna (depresji). Y szczyt

dno

ekipa recesja

nsja

t

61. Istota i przebieg cyklu koniunkturalnego w gospodarce

Cyklem koniunkturalnym - nazywamy powtarzające się wahania istotnych składników życia gospodarczego. Rytmiczność jest najważniejszą cechą cyklu, ponieważ decyduje o uznaniu go za prawidłowość rozwoju. Niektórzy ekonomiści, uważali ze cykl koniunkturalny jest nieodłączną cechą dynamicznie rozwijającej się gospodarki.

Klasyczny cykl koniunkturalny - pyt. 59

Współczesny cykl koniunkturalny - pyt. 61

62. Podstawowe fazy cyklu koniunkturalnego w gospodarce.

Na przebieg cyklu koniunkturalnego w gospodarce najważniejszy wpływ ma polityka fiskalna i polityka pieniężna banku centralnego. Polityka fiskalna rządu, ograniczająca wahania koniunkturalne sprowadza się do tego, że:

• W fazie ekspansji (boom) - celem jest niedopuszczenie do „przegrzania gospodarki”, rząd podejmuje działania zwiększające dochody budżetowe i ograniczające wydatki budżetowe, o przyczynia się do zmniejszenia popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego, a to z kolei do obniżenia poziomu zatrudnienia i produkcji oraz zahamowania wzrostu cen.

• W fazie recesji - celem jest pobudzenie aktywności gospodarczej, rząd realizuje stymulacyjną politykę fiskalną, polegająca na obniżeniu podatków i zwiększeniu wydatków budżetowych, w rezultacie czego następuje wzrost inwestycji i konsumpcji oraz zatrudnienia i produkcji.

63. Zdiagnozuj obecną kondycję polskiej gospodarki wykorzystując kategorie klasycznego i współczesnego cyklu koniunkturalnego oraz inne wielkości makroekonomiczne

64. Scharakteryzuj obecne funkcjonowanie polskiej gospodarki wykorzystując podstawowe kategorie ekonomiczne takie jak bezrobocie, inflacja, poziom PKB, stopy procentowe i inne.

---