Cenowa elastyczność popytu (E_P) = procentowa zmiana wielkości popytu/procentowa zmiana ceny = %∆Q/%∆P

|Ep| > 1 - elastyczność wysoka (popyt elastyczny)

|Ep| = 1 - elastyczność jednostkowa

|Ep| < 1 - elastyczność niska (popyt nieelastyczny)

|Ep| = 0 - elastyczność zerowa (popyt sztywny)

|Ep| = +/- ∞ - (popyt doskonale elastyczny)

Współczynnik cenowej elastyczności popytu informuje o reakcji konsumenta na zmieniające się ceny towarów

Wartość liczbowa elastyczności cenowej popytu zależy od takich czynników jak:

a) poziom ceny (przy wyższej cenie reakcja silniejsza),

b) wysokość dochodu (niższy dochód - silniejsza reakcja),

c) dostępność substytutów (wyższa elastyczność

d) gusty nabywców (przywiązanie do określonych dóbr zmniejsza reakcje na podwyżkę ceny),

e) rodzaj dobra (popyt na dobra podstawowe jest mniej elastyczny niż na luksusowe),

f) szerokość kategorii dobra (popyt na owoce jest mniej elastyczny, niż na dany gatunek),

g) długość okresu (w długim okresie reakcja na zmianę ceny jest pełniejsza.

Dochodowej elastyczności popytu.

Je = procentowa zmiana popytu/procentowa zmiana dochodu konsumenta

Współczynnik elastyczności dochodowej mówi o ile procent zmieni się popyt na dane dobro, gdy dochód konsumenta zmieni się o 1%.

Je > 0 - dobra normalne (zwykłe)w tym:

Je > 1 - dobra wyższego rzędu (luksusowe)

Je < 1 - dobra pierwszej potrzeby

Je < 0 - dobra niższego rzędu

Model zachowań konsumenta obejmuje cztery elementy,

a) upodobania konsument szereguje koszyki dóbr, według uzyskiwanej satysfakcji, czyli użyteczności);

b) dochód, który może wydać konsument;

c) ceny, po których mogą być kupowane dobra;

d) założenie, że wybierze koszyk, który da mu największą satysfakcje (pozwoli zmaksymalizować użyteczność).

Dochód konsumenta i ceny towarów wyznaczają ograniczenie budżetowe, opisuje różne koszyki dóbr dostępne konsumentowi.,wskazuje maksymalną ilość jednego dobra, którą możemy nabyć, przy danej ilości drugiego

Budżet konsumenta stanowi sumę pieniędzy, którą chce on i może wydać na zakup

Linia budżetowa. Pokazuje kombinacje dwóch dóbr, które może nabyć konsument przy danym dochodzie i danej cenie dóbr. (Kształt linii budżetowej taki jak krzywej możliwości produkcyjnych

Nachylenie krzywej zależy od relacji cen dwóch dóbr natomiast położenie linii zależy od dochodu realnego kons

Użyteczność całkowita jest to suma satysfakcji, z konsumpcji określonej ilości jednego lub wielu dóbr. Jest to subiektywna Użyteczność krańcowa to przyrost użyteczności związany ze zwiększeniem konsumpcji o jednostkę danego dobra. Użyteczność krańcowa jest malejąca. Geometrycznym narzędziem służącym do analizy łącznej użyteczności dwóch dóbr i zachodzącej miedzy nimi relacji wymiennej wedle subiektywnych ocen dokonywanych przez konsumenta jest krzywa obojętności\

Struktura rynku to określona konfiguracja sprzedawców i nabywców oraz odpowiadające jej prawa zachowań. Od struktury rynkowej zależy kształtowanie się cen, produkcja oraz zachowanie poszczególnych podmiotów. Mamy następujące struktury rynkowe:

a) konkurencja doskonała,

b) konkurencja niedoskonała:

• konkurencja monopolistyczna,

• oligopol,

c) monopol (monopson).

Konkurencja doskonała i monopol to „modelowo czyste”, ekstremalne struktury rynku. Faktyczne zachowania uczestników rynku mogą odbiegać od przedstawionych wzorców.

Koszt całkowity to nakład poniesiony na wytworzenie dóbr i usług, inaczej wartość zużytych czynników produkcji. Jest to suma kosztu stałego i zmiennego.

Koszt stały jest to koszt niezależny od wielkości produkcji (np. koszt budowy hali produkcyjnej), natomiast koszt zmienny zależy od wielkości produkcji (np. zużycie surowców).

Koszt przeciętny, czyli jednostkowy koszt produkcji wyrobu, oblicza się dzieląc koszt całkowity przez liczbę wytworzonych jednostek. Zarówno krótkookresowa krzywa kosztu przeciętnego, jak też długookresowa krzywa mają kształt litery U, przy czym w długim okresie jest ona bardziej spłaszczona.

Krótki okres to okres, w którym przedsiębiorstwo może zmieniać wielkość nakładów tylko niektórych czynników produkcji ( zmiennych).

Długi okres to okres, w którym przedsiębiorstwo może zmieniać nakłady wszystkich czynników produkcji Korzyści skali występują gdy koszt przeciętny maleje wraz ze wzrostem produkcji. Niekorzyści skali gdy koszt przeciętny rośnie w miarę zwiększania produkcji. Stałe efekty skali występują gdy koszt przeciętny jest stały bez względu na wielkość produkcji.

Model doskonałej konkurencji

• jednorodny (taki sam) produkt u wszystkich sprzedaw

• duża liczba sprzedawców oraz nabywców

• istnieje swoboda wejścia na dany rynek, wyjścia z niego,

• wszyscy uczestnicy rynku maja wiedze o danych ekono

• sprzedający dążą do maksyma zysku, a kupujący do maksym użyteczności;

- krzywa popytu jest(doskonale) elastyczna.

Monopol cały rynek danego wyrobu jest kontrolowany przez jednego producenta-sprzedawcę.

• produkowany jest wyrób nie mający bliskich substytu

• istnieje wyłączność produkcji i sprzedaży;

• producent ma doskonałą wiedzę o rynku

• ograniczone jest wejście na rynek innych sprzedawców;

• występuje słabość odbiorców, którzy nie są w stanie wpłynąć na cenę;

• celem działania jest maksymalizacja zysków.

Oligopol występuje względnie niewielka liczba firm (kilka czasem kilkanaście), z których każda ma znaczny udział w rynku. Jednocześnie żadna z nich nie jest cenobiorcą, ani dawcą ceny, jak w monopolu. Opadająca krzywa popytu danej firmy nie jest krzywą popytu całej gałęzi. Istnieją bariery wejścia na rynek, ale nie pełne

Konkurencja monopolistyczna zakłada istnienie wielu małych firm oraz swobodę wejścia i wyjścia z gałęzi. każda firma ma do czynienia z opadającą krzywą popytu. Firmy wytwarzają produkty będące bliskimi substytutami.

Utarg całkowity jest to iloczyn liczby sprzedanych jednostek dobra (Q) i ceny (P).

Utarg krańcowy jest to zmiana utargu całkowitego przy wzroście sprzedaży o jednostkę.

Koszt całkowity jest to wartość zużytych czynników produkcji.

Koszt krańcowy jest to zmiana kosztu całkowitego, spowodowana zwiększeniem produkcji o jednostkę.

Zysk jest to różnica miedzy utargiem całkowitym a kosztem całkowitym.

Zysk krańcowy to różnica między utargiem krańcowym a kosztem krańcowym.

Gdy utarg krańcowy jest równy kosztowi krańcowemu zysk jest największy.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

Ekonomia dobrobytu jest gałęzią ekonomii zajmującą się problemami normatywnymi. Jej celem jest ocena tego, czy działa ona dobrze. W ekonomii dobrobytu ważne są dwa zagadnienia:

• efektywność alokacji: czy gospodarka wykorzystuje swe rzadkie zasoby w najlepszy z możliwych sposobów,

• równość: na ile sprawiedliwy jest podział dóbr

Państwo jest podmiotem, który reguluje funkcjonowanie wszystkich pozostałych podmiotów

RACHUNEK DOCHODU NAROD

Między przedsiębiorstwami, gospodarstwami domowymi i różnymi instytucjami rążą dobra i usługi ruchem okrężnym dóbr i płatności.

istnieją trzy sposoby mierzenia działalności gospodarczej:

1. wartość wytworzonych dóbr,

2. poziom dochodów czynników produkcji (wartość usług

3. wartość wydatków na dobra i usługi.

rozmiary działalności gospodarczej możemy mierzyć przez wycenę albo wielkości całkowitych wydatków, albo całkowitej produkcji, albo całkowitych dochodów i każda z tych metod daje identyczny wynik

Produkt krajowy brutto jest miara produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od ich właściciela

Wartość dodana jest to przyrost wartości dóbr w wyniku danego procesu produkcji. Oblicza się ją przez odjęcie od wartości dóbr wyprodukowanych w danym przedsiębiorstwie sumy kosztów rzeczowych nakładów czynników wytwórczych zużytych do produkcji

PKB jest miara produkcji finalnej wytworzonej w danym kraju lub wartości dodanej.

Produkt Narodowy Brutto jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, PNB jest równy PKB powiększonemu o dochody netto z tytułu własności za granica.

Dochody netto z własności za granica jest to różnica między dochodami otrzymanymi z tytułu własności za granica a dochodami wypłacanymi z tytułu własności cudzoziemcom. (Są to np. dywidendy, zyski, renty.

Dochód narodowy jest to PNN wytworzony w gospodarce. Oblicza się go przez odjecie amortyzacji od PNB w cenach czynników produkcji.

Inflacja to stały wzrost przeciętnego poziomu cen. Kiedy ceny rosną, siła nabywcza pieniądza maleje .

Ze względu na tempo wzrostu cen wyróżnia się inflację

pełzająca - 3-4% rocznie,

krocząca - 4-10% rocznie,

galopująca - 10-50% rocznie i

hiperinflacja - powyżej 50% rocznie.

Inflacja popytowa występuje najczęściej w okresach wojen, kiedy wydatki na zbrojenia gwałtowny wzrost cen.

Inflacja kosztowa może być efektem przyczyn zewnętrznych, jak np. wzrost cen surowców (szok naftowy

BEZROBOCIE

Popyt na czynniki produkcji (kapitał i pracę) jest popytem pochodnym, ponieważ zależy od popytu na produkty wytwarzane za pomocą tych czynników i wzajemnej relacji cen Podaż pracy (indywidualna) zależy od

• wysokość płacy realnej;

• obniżka stałych kosztów podjęcia pracy,

• niższy dochód ze źródeł innych niż praca,

• zmiana gustów, preferowanie pracy kosztem czasu woln

Podaż pracy całej gospodarki

• liczba ludności ogółem,

• struktura zasobów siły roboczej (wiek, płeć, wykształc

• przeciętna liczba przepracowanych godzin

• jakość kapitału ludzkiego (kwalifikacje, doświadczenie).

Zasoby siły roboczej obejmują wszystkich pracujących i chcących pracować

Stopa bezrobocia jest to odsetek nie zatrudnionej siły roboczej w stosunku do ogólnej liczby ludzi zdolnych

Rodzaje bezrobocia przyczyn go wywołujących):

• frykcyjne: spowodowane mobilnością pracowników,

• strukturalne: rozbieżność ludzkich kwalifi i rodz pracy

• keynesowskie, wynikające z niedostatecznego popytu

• klasyczne: płaca minimalna jako efekt działania związków zawodowych

• bezrobocie dobrowolne (naturalne) i przymusowe: Na podaż pracy można wpływać poprzez: poziom płac,

• obniżenie stawek podatku dochodowego,

•obniżenie zasiłków dla bezrobotnych,

• zmniejszenie potrąceń z płac na fundusz ubezpieczeń sp

• programy szkoleniowe, pozwalające zminić kwalifikacje

Na popyt na pracę wpływa:

• subsydia dla inwestorów,

• obniżenie stopy procentowej w celu zwiększ inwestycji,

• ograniczenie wydatków budżetowych, aby zwiększyć wydatki prywatne i utrzymać zatrudnienie w tym sektorze,

• zmniejszanie barier administracyjnych, jasność prawa,

• stabilność przepisów, np. dotyczących podatków.

PIENIĄDZ, BANK CENTRALNY I POLITYKA

1) Pieniądz pełnowartościowy,

2) Reprezentatywny pieniądz

3) Pieniądz papierowy (powierniczy),

Współcześnie przez pojęcie „pieniądz” rozumie się powszechnie akceptowany instrument finansowy, za pomocą którego dokonuje się płatności za towary lub usługi oraz realizuje zobowiązania płatnicze.

funkcje:

- środka (pośrednika) wymiany

- miernikiem wartości,

- środkiem przechowywania wartości (tezauryzacji),

- funkcję płatniczą,

Stopień płynności, czyli zdolności zamiany danego aktywu na gotówkę, jest podstawą stosowanego przez banki podziału pieniądza na kilka kategorii, zwanych agregatami pieniężnymi. Są to:

- Agregat M₀, - M₁, M₂. M₃,

zadania

-emitowanie banknotów i regulowanie obiegu pieniądza

-kształtowanie i realizacja polityki pieniężnej

-zarządzanie rezerwami dewizowymi oraz współdziałanie z rządem w kształtowaniu kursu walutowego

-wykonywanie usług bankowych na rzecz rządu i jego instytucji, w tym prowadzenie obsługi budżetu państwa.

bank centralny spełnia potrójną rolę.

1) Jest podmiotem polityki gospodarczej

2) Jest bankiem banków,

3) Jest bankiem państwa, .

POLITYKA FISKALNA PAŃSTWA

Polityka fiskalna wszystkie posunięcia rządu w sferze wpływów i wydatków budżetowych.

Budżet- zestawie wszystkich dochodów i wydatków na różne cele publiczne.

Stan finansów publicznych określany jest przez trzy

• stopę podatkową mierzoną udziałem różnego rodzaju podatków w DN (h = T/Y),

• wielkość wydatków budżetowych (G),

• poziom wytworzonego DN (Y).

Sposoby finansowania deficytu: • cięcia w wydatkach budżetowych • kredyt w banku komercyjnym • zwiększenie długu publicznego (np. sprzedaż obligacji).

Podatkiem nazywamy przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne przekazywane przez podatnika na rzecz budżetu państwa, miasta lub gminy.

Polityka podatkowa powinna spełniać kilka zasad:

• sposób płacenia podatków - wygodny dla podatnika,

• niskie koszty poboru podatków,

• podatki nie powinny zniechęcać do aktywności gospod

• ludzie z góry muszą wiedzieć jakie podatki będą płacić.

Zależność między stopą podatkową a wpływami do budżetu pokazuje krzywa Laffera.

2

---