ADMINISTRACJA JAKO ORGANIZACJA

Administracja jest pewną organizacją składającą się z różnorodnych jednostek organizacyjnych, skupionych wokół organów, tj. jednostek organizacyjnych wyposażonych w kompetencje określone w ustawach i tworzących pewien zamknięty układ organizacyjny, mający realizować zadania państwowe bądź publiczne, lub jedne i drugie.

Tak rozumiana administracja może składać się wyłącznie z państwowych jednostek organizacyjnych, a więc stanowić pewien, mniej lub bardziej zarysowany, fragment aparatu państwowego - mówimy wtedy o administracji państwowej w znaczeniu wąskim albo...

tak rozumiana administracja może składać się z państwowych, rządowych, samorządowych jednostek organizacyjnych oraz innych instytucji i organizacji mówimy wtedy o administracji publicznej w znaczeniu szerokim albo...

tak rozumiana administracja może składać się wyłącznie z instytucji i organizacji pozapaństwowych, powołanych przez ustawy i wyposażonych przez nie w kompetencje do realizowania zadań publicznych - mówimy wtedy o administracji publicznej w znaczeniu wąskim

FUNKCJE ADMINISTRACJI

1. reglamentacyjno-porządkową (np. zakazy, nakazy, zezwolenia)

2. zaspakajanie potrzeb podstawowych w skali masowej (organizowanie usług, budowa dróg publicznych,
   szkół).

3. zarządzanie gospodarką narodową (np. działalność przedsiębiorstw państwowych, prowadzenie rejestrów działalności gospodarczej, nakładanie ceł, wydawanie koncesji i zezwoleń)

4. aktywizowanie ludności do współdziałania w realizacji zadań państwa (dbanie o czystość i ochronę środowiska, przygotowanie obronne)

Przedmiot badań nauki administracji (2)

- funkcjonowanie aparatu administracyjnego,

- problematyka kontroli funkcjonowania administracji,

- sprawy techniki w administracji

Teoretyczna koncepcja nauki administracji (F. Longchamps)

nauka administracji należy do nauk społecznych, zajmuje się administracją publiczną w jej szeroko rozumianym otoczeniu; nauka administracji ma charakter badawczy, opiera się na oglądzie i wyraża w twierdzeniach spostrzegawczych i sprawdzalnych w stosunku do rzeczywistości administracyjnej, nie może ich natomiast wartościować. Efektem takich badań jest obiektywny obraz rzeczywistości administracji.

Nauka administracji a inne dyscypliny

Przedmiotem nauki prawa administracyjnego są przepisy prawne, będące przede wszystkim podstawą struktur i metod działania organów administracji oraz praw i obowiązków obywateli nakładanych w przepisach prawa administracyjnego.

Nauka prawa administracyjnego bada treści zawarte w przepisach, porządkuje je, interpretuje i ustala zasady

przewodnie ułatwiające stosowanie konkretnych przepisów w praktyce.

Przedmiotem nauki polityki administracyjnej jest:

• przewidywanie skutków działania i wykorzystywanie możliwości działania w ramach prawa

• przygotowywanie i wykorzystywanie programów działania administracji i weryfikacja ich realizacji oraz
  ocenianie i wartościowanie metod i sposobów pracy

• wysuwanie postulatów dotyczących zmian w całokształcie funkcjonowania administracji

• poziom wiedzy ogólnej społeczeństwa, stosunek procentowy ludzi ze średnim wykształceniem do ogółu
  ludności, ilość i jakość szkół, stan sanitarny kraju i nawyki przeciętnego obywatela w zakresie higieny, czy
  strukturę gospodarstw rolnych, ilość ludzi związanych zawodowo z rolnictwem i wydajność ich pracy.

Wielość metod badawczych:

metody badawcze w nauce administracji wywodzą się z badań socjologii, psychologii społecznej, socjometrii,

socjotechniki, statystyki, nauka administracji stosuje też metody historyczne i porównawcze

Przykładowe metody badawcze:

obserwacja, ankieta, analiza materiałów urzędowych i sprawozdań oraz konkretnych przypadków, eksperyment, porównanie, wnioskowanie.

Wyznaczenie granic ingerencji prawodawcy w działalność administracji publicznej - dwie przeciwstawne tendencje:

1) postulat niekrępowania administracji zwłaszcza w sferze realizowania przez nią funkcji
organizatorskich w zakresie usług dla obywatela,

2) potrzeba kontroli legalności działań administracji, pozostawianie zaś jej luzów zdecydowanie tę
kontrolę utrudnia.

ZASADY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W PAŃSTWIE PRAWA

• związanie prawem powszechnie obowiązującym całej działalności wszystkich jej organów

• wykonawczy charakter jej działalności

• poddanie całej działalności administracji

• publicznej kontroli niezawisłego sądu

• odpowiedzialność prawna organów i osób wykonujących administrację za podejmowane działania.

Czynniki kształtujące administrację publiczną:

• ustrój państwa

• panujące poglądy na świat,

• uwarunkowania historyczne pewnych rozwiązań,

• czynnik normatywny,

• teren działania administracji,

• środowisko ludzkie, w którym działa administracja,

• poziom kultury społeczeństwa,

• wymogi racjonalnej organizacji pracy i postępu technicznego, itd.

Rola prawa w administracji

Administracja publiczna w odróżnieniu od prywatnej nie może być kształtowana według jakichś dowolnych wzorów. Działalność administracji publicznej musi być uregulowana prawem. Art. 7 Konstytucji RP stanowi, że organy administracji publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Prawo określa organizację aparatu administracji, zadania i formy czynności podejmowanych przez aparat administracyjny. Sama administracja nie tylko stosuje prawo ale także tworzy prawo, choć tylko typu wykonawczego.

W Konstytucji RP do zadań publicznych określonych konstytucyjnie należy:

• zapewnienie bezpieczeństwa obywateli,

• zapewnienie bezpieczeństwa i nienaruszalności granic,

• udzielenie pomocy Polakom zamieszkałym za granicą,

• opieka nad obywatelami polskimi podczas pobytu za granicą,

• opieka nad weteranami walki o niepodległość,

• prowadzenie polityki zmierzającej do pełnego zatrudnienia,

• nadzór nad warunkami wykonywania pracy,

• zapewnienie szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym etc.

Według Banku Światowego państwo powinno wypełniać pięć funkcji, których nie są w stanie wypełnić instytucje rynkowe i prywatne:

• tworzenie podstaw prawnych,

• kierowanie polityką makroekonomiczną,

• inwestowanie w sektorach podstawowych usług socjalnych kapitału ludzkiego i infrastruktury,

• zapewnienie najuboższym grupom pełnego zabezpieczenia,

• ochrona środowiska naturalnego

Problemy prywatyzacji zadań publicznych:

• kierowanie się logiką rynkową oraz zasadą rynkowności i szeroko rozumianej racjonalności,

• motor poczynań pracowników,

• upoważnienia ustawowe,

• podstawy prawne i formy działania administracji publicznej.

W procesie prywatyzowania usług publicznych konstruowanym w ramach upoważnień ustawowych istnieją kwestie problematyczne:

• podstawy prawne działania administracji

• formy działania administracji

• legalność działań w myśl art. 7 Konstytucji RP.

Polityka ma dla ingerencji administracji trojakie znaczenie:

• wpływa na określony stan ingerencji w obrębie tego samego prawa,

• decyduje o treści prawa,

• wpływa na określony stan ingerencji w granicach nowego prawa.

Ograniczenia wprowadzania postępu technicznego.

• uwarunkowania koncepcyjne (finansowo - materialne),

• uwarunkowania polityczne

• uwarunkowania merytoryczne.

Zasięg ingerencji ze strony administracji:

• bezwzględny,

• możliwy,

• merytoryczny.

Administracja centralna państwowa (organy centralne):

• Prezydent RP

• Najwyższa Izba Kontroli

• Rzecznik Praw Obywatelskich

• KRRiTY

• Rada Polityki Pieniężnej

Administracja centralna rządowa (organy centralne):

• Rada Ministrów

• Prezes Rady Ministrów (premier) i jej wiceprezesi

• ministrowie

• obecnie także przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej

• urzędy centralne podległe premierowi, Radzie Ministrów lub poszczególnym ministrom

Cechy samorządu terytorialnego:

• samorząd terytorialny to wyodrębniona grupa społeczna, do której przynależność jest
  obowiązkowa (nie mamy na nią wpływu);

• samorząd powoływany jest do wykonywania zadań administracji publicznej w sposób samodzielny;

• samorząd posiada rozbudowaną organizację (przedstawicielstwa) i pozostaje pod kontrolą grupy

społecznej.

W Polsce jest 16 województw, 308 powiatów i 65 miast na prawach powiatu oraz 2489 gmin.

Administracja samorządu terytorialnego wykonywana jest przez:

• Organy jednostek samorządu terytorialnego

• Jednostki pomocnicze

• Jednostki organizacyjne (zakłady administracyjne)

• Komunalne osoby prawne

• Podmioty spoza struktury administracji publicznej na mocy umowy

---