Temat 2:
PODSTAWY CHIRURGII
Postęp chirurgii, którego świadkiem jest nasze pokolenie, dokonuje się obecnie niewiarygodnie szybko. Szczególnie szybko rozwijają się obecnie dziedziny mikro. Dotyczy to tak funkcji komórki wraz z możliwościami wykorzystania namnażanych tkanek „in vitro”, czy genetyki jak specjalności zabiegowych z mikrochirurgią na czele.
Pomimo stałej tendencji do rozdzielania nauki o leczeniu chorego człowieka na szereg specjalności i stwarzania bardzo wąskich kierunków w medycynie, umiejętność prawidłowego i dobrego leczenia pozostaje sztuką nadal bardzo trudną.
Chirurgia jest dziedziną, w której leczenie polega między innymi na zadawaniu ran.
Stąd pojęcie związane ze sposobem gojenia ran jest zadaniem podstawowym. Wiedza chirurgiczna stale wzbogaca się o nowe informacje dotyczące istoty zmian zachodzących w ustroju. Podparta coraz nowocześniejszymi metodami badawczymi, staje się coraz doskonalszym sposobem leczenia wielu chorób.
Należy wspomnieć, iż około 50 lat temu struktura osób leczonych w Oddziałach chirurgicznych szpitali dotyczyła w 90 % osób u których wykonywano zabiegi operacyjne, aktualnie zmniejszyła się do 50%. Pytanie czy to dobrze, nie jest wcale proste. Właściwym kierunkiem działania lekarskiego jest takie leczenie chorego by operacja ograniczyła się jedynie do minimalnych uszkodzeń ciała w przypadkach niezbędnych i ratujących życie lub zdrowie. Z drugiej strony niewykorzystany potencjał nowoczesnych bloków operacyjnych kłóci się z ekonomiczna stroną ich wykorzystywania.
Wzbogacona wiedza o chorobach, ich tle powstawania, przebiegu i odległych następstwach pozwala z coraz większym skutkiem stosować profilaktykę we wczesnym stadium, co zmniejsza wielokrotnie częstotliwość zgonów i koszty leczenia, tak istotne we współczesnej dobie słabego finansowania służby zdrowia.
Coraz więcej wiemy o powikłaniach mogących wystąpić w trakcie zabiegów operacyjnych lub w przebiegu pooperacyjnym, o konsekwencjach dla ustroju rozległych zabiegów resekcyjnych czy naprawczych. Odkrywamy coraz to nowe środki znieczulenia ogólnego czy nasiękowego mające mniej toksyczne działania i minimalizujące możliwość wystąpienia powikłań. Coraz doskonalsze metody znieczulania pozwalające na wydłużanie czasu trwania zabiegu bez ryzyka powikłań.
Ustalenie reguł leczenia skojarzonego w zależności od typu nowotworu pozwoliło na dalszy postęp w zmniejszeniu śmiertelności z tego powodu.
Na zakończenie chciałbym przedstawić kilka słów na temat czynników ryzyka występujących u chorych leczonych chirurgicznie:
Przebieg każdej choroby jest odmienny, ale istnieją schematy postępowania, które pozwalają zminimalizować ryzyko związane z zabiegiem operacyjnym. Ryzyko to związane jest z wieloma czynnikami, do których zaliczamy: stan pacjenta, przebieg choroby, która spowodowała konieczność interwencji chirurgicznej oraz wszelkie zmiany ogólnego stanu pacjenta na skutek leczenia chirurgicznego.
W badaniu przedmiotowym należy zwrócić uwagę na:
- chorobę podstawową,
- ewentualne uczulenia na leki,
- aktualnie przyjmowane leki,
- wywiad z wcześniejszego leczenia chirurgicznego lub znieczulenia oraz
- choroby występujące w rodzinie.
Ze wskaźników fizjologicznych najistotniejsze stanowią:
- stan nawodnienia (w tym ewentualne utraty wagi ciała)
- zaburzenia elektrolitowe (na podstawie badań laboratoryjnych)
- zaburzenia morfotyczne ( w tym niedokrwistości czy zaburzenia krzepnięcia)
- niedożywienie
- zakażenie
Ponadto bezwzględnie obowiązujące jest informowanie chorych o jego chorobie, sposobie leczenia, oczekiwanych efektach leczenia. Zapewnia to lepszą współpracę w okresie pooperacyjnym i zmniejsza ryzyko operacyjne.
2