EGZAMIN - 25 STYCZEN 2015

*pisemny testowy, *jednokrotnego wyboru, *30 pytan, *obowiazuje material z wykladow oraz literatura obowiazkowa.

LITERATURA:

1. J Szacki „Historia mysli socjologicznej”, Warszawa 2006 i pozniejsze. Rozdzial: 2,3,4,7,8,10,11,15. /ok. 1000 stron/

2. A Eliot „Wspolczesna teoria spoleczna”, Warszawa 2011

3. A. Sawisz „Szkola a system spoleczny”, Warszawa 1989

KONSULTACJE: sroda 13.00-15.00 A519

WPROWADZENIE:

1. Filozoficzne i socjologiczne myslenie o edukacji. Idealizm i realizm (12.10.)

2. Naturalizm i pragmatyzm (26.10.)

3. Strukturalizm i poststrukturalizm (23.11.)

4. Feminizm. Teorie wiedzy (12.12.)

5. Co moge wiedzie co sobie - etyka (11.01.)

I ZJAZD 12/10-14

PLAN WYKLADU: 1. JAK MOZNA ROZUMIEC EDUKACJE? 2. JAKIE PYTANIA ZADAJE FILOZOFIA A JAKIE SOCJOLOGIA? 3. CO TO ZNACZY, ZE EDUKACJA MA FILOZOFICZNE I SOCJOLOGICZNE PODSTAWY?

EDUKACJA: WIKIPEDIA: łac. educatio - wychowanie) - pojęcie związane z rozwojem umysłowym i wiedzą człowieka, stosowane w następujących znaczeniach:*proces zdobywania wiedzy, polega na zdobywaniu wiedzy w szkole lub poza nią. W Polsce edukacja formalna podlega dwóm ministerstwom: Ministerstwu Edukacji Narodowej (MEN) i Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW), *pojęcie używane dla określenia stanu wiedzy danej osoby, społeczeństwa, narodu. W tym kontekście mówi się o dobrej lub złej edukacji, wystarczającej lub niewystarczającej, *wychowanie (głównie pod względem umysłowym), wykształcenie, nauka, *kształcenie, ogół czynności i procesów mających na celu przekazywanie wiedzy, kształtowanie określonych cech i umiejętności. Obejmuje procesy spoleczne, ktore: *przygotowuja ludzi do uczestnistwa w kulturze (czlowiek staje sie dopiero gotowy. Niegotowosc i stawanie sie gotowym, bycie gotowym. Jest okreslana przez spoleczesntwo. Niegotowe sa przede wszystkim dzieci), *sa uczestnictwem w kulturze. Posiada strone formalna (jej podstawa sa; program nauczania-jaka wiedze przekazac uczniowi? metodyka-jak to zrobic?) i nieformalna.

EDUKACJA FORMALNA: spoleczenstwo:* sa gotowi. Czlowiek jest juz czescia kultury. Aktywnosc, dzialanie/* musza przejsc sciezke. Przygotowuja sie, by byc gotowi. Podejscie eksluzywistyczne, bo tylko niektore role, formy podejscia do zycia sa ok. Jest inkluzywne, kazda forma jest dobra. Szkola jest instytucja formalna. To instytucja oświatowo-wychowawcza zajmująca się kształceniem i wychowaniem w państwie, a także siedziba (budynek) tej instytucji oraz jej uczniowie i personel. Cale zycie rozwojowe jest poddawane probom, w ktorych czlowiek musi pokazac, ze jest gotowy do samodzielnosci (jest dla spoleczenstwa, jest zmuszany do nauki, podejscie ekskluzywne). Czlowiek od momnetu urodzenia caly czas ksztaltuje siebie (jest dla siebie, uczy sie dla siebie, nie wszystkie role sa tymi, ktore mozna wykonac - podejscie inkluzywne). Obecnie edukacja formalna bierze gore, kladzie duzy nacisk na edukacje na lekcjach. EDUKACJA NIEFORMALNA: wszelkie kontakty z tym, z czym sie spotykamy na co dzien, wszystkie spotkania i relacje z tym, co spotykamy na swojej drodze zycia, ucza nas rzeczy, pomiedzy szkola, np.podworko, facebook.

FILOZOFIA: WIKIPEDIA: (gr.umiłowanie mądrości) systematyczne i krytyczne rozważania na temat podstawowych problemów i idei, dążące do poznania ich istoty, a także do całościowego zrozumienia świata. Znaczenie terminu filozofia ulegało zmianie i nie można go definiować w oderwaniu od jego historii^. Ze względu na cele jakie sobie stawia, filozofię można też rozumieć jako naukę lub jako oświecenie. Filozofia rozumiana jako nauka, stawia sobie za zadanie prawdziwe i obiektywne poznanie danego przedmiotu. Dociekanie na temat wszechswiata oraz miejsca, jakie zajmuje w nim czlowiek. Poczatkiem filozofii jest zdziwienie, czyli pytanie. To pytanie o to, co sie dzieje, czyli o praktyke. Refleksja nie poparta praktyka jest bezuzyteczna, praktyka zas nieugruntowana w teorii jest jalowa. FILOZOFIA = UMILOWANIA MADROSCI. Cyceron mowi: *igrzyska-ludzie duzo krzycza, sprzedawcy, mala grupa przyglada sie temu. Oglad swiata i wysuwanie teorii. Poczatkiem myslenia jest zdziwienie. Filozof pyta sie czemu bieg zycia sie przerwal.

FILOZOFIA PYTA O TO: *co istnieje? Jaki jest status tego, co istnieje? Co jest realne a co nie? Czy swiatem rzadza jakies prawa? Kto jest ich tworca? /METAFIZYKA/, *co moge wiedziec? Jak zdobywamy wiedze? Czy i jakie poznanie jest prawdziwe? Co jest zrodlem naszej wiedzy-Bog, empiria czy doswiadczenie? /EPISTEMOLOGIA: teoria wiedzy/, *co jest dobre a co zle? Jak wskazac miedzy nimi roznice? Co wynika z moralnego a co z niemoralnego zachowania? /ETYKA/, *co jest piekne a co nie? Jak to odroznic? Czym sa doznania estetyczne? /ESTETYKA/, *czy moje myslenie jest poprawne? Jak formuowac wlasciwe argumenty na poparcie tezy? Czy stosowac dedukcje (od ogolu do szczegolu) czy indukcje (od szczegolu do ogolu) /LOGIKA/SHELRLOCK HOLMES: dedukcja? NIE! Posluguje sie on indukcja.

SOCJOLOGIA: WIKIPEDIA: nauka badająca w systematyczny sposób funkcjonowanie i zmiany społeczeństwa. Socjologowie badają społeczne reguły, procesy i struktury, które łączą i dzielą ludzi, tworzą lub są przejawem więzi między ludźmi a także proces ich zmian. Badają zarówno jednostki uwikłane w grupy społeczne, jak i międzyludzkie relacje (na przykład rodzinę, wspólnoty, stowarzyszenia, zrzeszenia). Relacje międzyludzkie ujęte w społecznej dynamice mogą ludzi łączyć tworząc grupy społeczne, instytucje czy całe społeczeństwa, lub dzielić przez społeczne podziały. Dziedzina wiedzy naukowej o krotkiej historii, ale dlugiej przeszlosci. Nazwe socjologia zastosowal AUGUSTE COMTE (1798-1857) w 1839 roku, dla okreslenia „nauki o spoleczenstwie”. Pierwsza katedra socologii powstala w USA, w 1892 r. Samo myslenie o spoleczenstwie jest duzo starsze i siega poczatkow refleksji o swiecie (w postaci wiedzy potocznej i mysli filozoficznej). Dopiero po tym nastepuje rozwoj socjologii jako nauki. WOLONTARYZM: zmiana swiata sila woli. Przelom⤇rewolucja przemyslowa. Postulaty, ktore niesie zmiana, nie sa realizowane. Wiedza potoczna jest prowadzona stereotypowo.

SOCJOLOGIA PYTA O TO: jakim rodzajem rzeczywistosci jest spoleczenstwo? Jaka przybiera skale (-mikro, i makrosocjologia)? Jakie zaleznosci i relacje lacza ludzi w pewne calosci (teorie grup spolecznych i systemow spolecznych)? Jakie tworza sie sieci relacji w ramach systemu spolecznego (struktury spoleczne)? Jak ludzie dzialaja w stosunku do siebie (teorie dzialan ludzkich)? Jakie znaczenia przypisuja ludzie interakcjom miedzyludzkim? Jak, jakie normy i wartosci podzielaja (socjologia kultury)? Jak spoleczenstwa sie zmieniaja? Jakie czynniki o tym decyduja (dynamika spoleczenstwa)?

FILOZOFIA I SOCJOLOGIA A EDUKACJA: czym jest edukacja, wychowanie, ksztalcenie, nauczanie, opieka itd? Jaka wiedze i jak przekazywac w procesie ksztalcenia? Czy ta wiedza podlega i powinna podlegac kontroli? Z czyjej strony? Jaka role powinien pelnic uczen, a jaka nauczyciel? Kto jest podmiotem edukacji? Kto moze podlegac ksztalceniu? Na jakich warunkach? Dlaczego niektore szkoly sa „lepsze” inne „gorsze”? czy edukacja podtrzymuje czy niweluje nierownosci? Jak finansowac szkolnictwo? Czy ma byc ono publiczne czy prywatne? Czy szkola ma uczyc wiedzy czy przekazywac wartosci? Jaki jest status i cel religii w szkolach? Jakie relacje tworza sie w klasie szkolnej? A jakie poza nia? Czy wyksztalcenie jest dziedziczne spolecznie? Jak wyksztalcenie zmienia srodowisko lokalne? I wiele innych...

IDEALIZM A REALIZM W EDUKACJI: CZESC I: KONCEPCJA FILOZOFICZNA PLATONA, ELEMENTY IDEALIZMU JAKO SYSTEMU FILOZOFICZNEGO, WPLYW IDEALIZMU NA EDUKACJE. CZESC II: ARYSTOTELES JAKO TWORCA REALIZMU, ELEMENTY REALIZMU FILOZOFICZNEGO, REALIZM A EDUKACJA.

IDEALIZM: WIKIPEDIA: pogląd, wedle którego świat dostępny ludzkim zmysłom nie jest całością rzeczywistości. Prócz tego wymiaru poznawczego istnieją bowiem byty niematerialne, które są wieczne i niezmienne. Są one dostępne człowiekowi poprzez poznanie drogą rozumowania.

SOKRATES (469-399 p.n.e.) / PLATON (427-347 p.n.e.)

SOKRATES CONTRA SOFISCI: Sofisci (PROTAGORAS, GORGIASZ) uznawali sensualizm, subiektywizm („czlowiek jest miara wszechwiedzy”), praktycyzm, konwencjonalizm, izostenie (rownosilnosc). SOKRATES eksponowal uniwersalizm prawdy, dobra i piekna, doskonalosc moralna, wyksztalcenie ogolne, silna relacje miedzy uczniem a nauczycielem (modelowania).

IZOSTENIA: kazdemu pogladowi moze zostac przedstawiony kontrpoglad, przytaczanie silnych argumentow, w trakcie sporu dyskusyjnego nalezy podpisac rozejm, jezeli wymiana argumentow nie uzyskamy konsensusu. Nie nalezy uzywac sily.

NURT MYSLENIA ZWIAZANY Z PROTAGORASEM: Sofisci to wedrowni nauczyciele. Podrozowali po Grecji, Persji, nauczali za pieniadze, przekazywali madrosc, konni wojazerowie madrosci. Starozytna Grecja nie istniala jako panstwo, wspolny jezyk grecki. W kazdym panowaly inne warunki kulturalne, prawne. Sofisci poznali roznorodnosc Grecji (sensualizm - poznanie zmyslowe), wyznawali sensualizm, nie ma norm dobra i piekna, byli zwolennikami praktycznego podejscia do zycia, znali sie na sztuce dyskusji. W zyciu powinnismy sie uczyc tego, co nam przydatne. KONWENCJONALIZM = UMOWNOSC. Uwazali, ze wszelkie prawa stworzyli ludzie dla ludzi. Nasz porzadek jest ludzki, uznawali izostemie. Jesli nie jestesmy w stanie rozwiazac sprawy argumentami, to jest to sprawa nierozwiazywalna. SOKRATES nic nie napisal, jego mysli i stanowisko opisali jego uczniowie. Piekno, dobro, prawda sa uniweralne. Konsekwencja przyjecia jest wiecznosc. SOKRATES glosi koniecznosc doskonalenia sie. Dysponowanie cnota (dbac o dobro).

METODY SOKRATEJSKIE:

1. ELENKTYCZNA: polegala na sprawdzaniu wartosci i zbijaniu twierdzen rozmowcy poprzez wyprowadzenie z nich konsekwencji, doprowadzajacych w koncu do tezy absurdalnej lub sprzecznej z tiwerdzeniem pierwotnym (wiedza moralna: moga czynic zle, bo nie rozumieja dobra wspolnego). Metoda elenktyczna, była metodą negatywną i polegała na zbijaniu argumentów rozmówcy (od gr. elenktikos - zbijający). Sokrates udawał podziw dla wiedzy swojego rozmówcy, czym usypiał jego czujność. Pozornie niewinne pytania sprawiają, że rozmówca zaczyna błądzić, przeczyć samemu sobie i popadać w absurd i aporię. Wreszcie odrzucał on pierwotne poglądy, uświadamiając sobie, że to, co brał za prawdziwą wiedzę, było jedynie nieugruntowanym mniemaniem. To właśnie ta metoda ściągnęła na Sokratesa oskarżenia o deprawację, sianie zwątpienia i mącenia w głowach.

2. MAJEUTYCZNA: polegala na pomaganiu dojscia do nieuswiadomionej prawdy, ktora jest ukryta w czlowieku (metoda „poloznicza”). Wedlug tej metody czlowiek przychodzi na swiat z cala wiedza, cywilizacja powoduje, ze on to zapomina, a SOKRATES chce, zeby sobie przypomnial. SOKRATES jest znany z powiedzenia: „Wiem, ze nic nie wiem”. Metoda ta to metoda akuszerska. Matka SOKRATESA byla akuszerka. Jest to metoda wyciagania, od urodzenia posiada sie wiedze. Metoda majeutyczna ("położnicza") była z kolei metodą pozytywną, którą jednak można było stosować tylko wobec niektórych osób, w których drzemała nieuświadomiona wiedza. Poprzez dyskusję, Sokrates starał się pomóc tej wiedzy "przyjść na świat". Nie był więc osobą pouczającą, a jedynie pomocnikiem, który sam także się uczył. Metoda majeutyczna była czasami stosowana jako kolejny etap dyskusji, po etapie elenktycznym, jeżeli rozmowa nie została wcześniej przerwana. Zapomnij o tym czego Cie nauczono, sam dojsc musisz do pelni.

PLATON: istnieje niezmienny i ponadczasowy swiat idei. Teoria poznania opiera sie na koncepcji ANAMNEZJI (PRZYPOMINANIE, Anamneza (gr. anamnesis - przypominanie) - sposób poznania danej rzeczy poprzez przypominanie sobie o niej niezależnie od doświadczenia zmysłowego danego człowieka. Według zwolenników teorii anamnezy, z których najbardziej znanym jest łączący wiarę w anamnezę z wiarą w metempsychozę Platon, umożliwia ona uświadomianie sobie wszystkich wrodzonych prawd religijnych, filozoficznych i moralnych, w które Bóg wyposażył każdego człowieka. Współcześnie teoria anamnezy jest dość powszechnie odrzucana przez filozofów i psychologów, podobne idee wyrażają jednak np. pojęcia archetypu i nieświadomości kolektywnej (zob. Jung) czy gramatyka generatywna). Zdolnosci intelektualne powinny decydowac o miejscu czlowieka w spoleczenstwie. Nie mam pojecia rzeczy, ze rzecz ta powinna byc wykonana. Swiat pojec, ktore za pomoca pamieci wykorzystujemy. „Ludzka dusza jest niesmiertelna”. Dusze wedlug PLATONA istnieja od zawsze. W momnecie narodzin dusza wchodzi do ciala. Przy porodze cala wiedze zapominamy. Dlatego istnieje edukacja. Nie ma przynaleznosci rasowej, plci, klasy. Im czlowiek inteligentniejszy, tym z wiekszej idei moze korzystac. W panstwie PLATONA wychowanie jest wspolne.

U PLATONA wystepuje TROJPODZIAL:*filozofowie-krolowie (poznali idee). Rzadza, przypomnieli sobie siebie i maja miejsce w swiecie, *straznicy (pilnuja pokoju). Zbrojna pomoc filozofii SOKRATESA, *rolnicy, rzemieslnicy. Ludzka dusza jest niesmiertelna. Jeszcze przed narodzeniem, dusze istnieja zawsze i wiedza wszystko, ale szok zwiaany z wniknieciem do ciala powoduje, ze wszystko zapomina, a zycie sluzy temu, zeby sobie przypomniec. Czynnikiem decydujacym o miejscu w spoleczenstwie ma byc umiejetnosc intelektualna, a nie klasa, urodzenie, status spoleczny. DUSZA LUDZKA SKLADA SIE Z CZESCI: a)rozumnej, b)meskiej, c)konsumpcyjnej, namietnej

METAFIZYKA IDEALIZMU: rzeczywistosc ma zasadniczo duchowa (mentalna) nature. Niemozliwe jest poznanie czegokolwiek oprocz idei, materia jest zalezna od ducha. Duchowa esencja czlowieka jest jego najwazniejsza i trwala wlasciwoscia (watpienie jako przejaw myslenia, ktore zapewnia poczucie „ja”). Swiat prawdy przedstawiony jest swiatu pozorow (opinii). Istnieje uniwersalna jazn, z ktorej wywodzi sie cala rzeczywistosc. Alegoria jaskini ma wywolac, aby czytelnik wyrwal sie z kajdan i poznal swiatlo dzienne.

EPISTEMOLOGIA IDEALIZMU: wiedza jest przypominaniem sobie idei. Wiedza opiera sie na relacji czesc-calosc. Istotne jest uswiadomienie sobie wzorca calosci.

EDUKACYJNE CELE IDEALIZMU: proces nauczania powienien pomagac uczniowi w pelnym zrealizowaniu potencjalu wlasciwego istocie ludzkiej. Szkola powinna zapewnic uczniom dostep do wiedzy zawartej w sposciznie kulturowej, aby umozliwic im zapoznanie sie z nia, uczestniczenie w niej i wniesienie do niej wlasnego wkladu. INSTYTUCJONALIZACJA sprzyja postepowi ku cywilizacji.

PROGRAM NAUCZANIA: powinien byc zestawem przedmiotow lub dyscyplin, ktore maja charakter przejsciowy i ideacyjny ( przedmioty uzlozone sa hierarchicznie, ku bardziej ogolnym). Powinien byc takze nosnikiem wartosci wzorcow moralnych.

METODYKA: ustandaryzowane dla wybranego obszaru podejście do rozwiązywania problemów. Metodyka abstrahuje od merytorycznego kontekstu danego obszaru, a skupia się na metodach realizacji zadań, szczególnie metodach zarządzania. Np w pedagogice METODYKA NAUCZANIA to dział dydaktyki szczegółowej, która zajmuje się poszukiwaniem efektywnych sposobów nauczania określonego przedmiotu poprzez analizę celów, treści, metod oraz form organizacyjnych kształcenia. To dyscyplina praktyczna zajmująca się metodami nauczania wybranych treści, najczęściej różnych przedmiotów nauki szkolnej. Nie ujawniając szczególnych aspiracji badawczych, które są typowe dla dydaktyki przedmiotowej metodyka nauczania sprowadza się do poszukiwania dróg (sposobów) racjonalnego działania poprzez możliwie dokładną analizę treści przedmiotowych oraz oparte na doświadczeniu nauczycielskim rozpoznanie metod i środków umożliwiających uczniom opanowanie tych treści. METODYKA /(łac. Introspectio-wglądanie do wnętrza) - w psychologii, analiza własnych stanów psychicznych, myśli i przemyśleń. Podejście to jest stosowane w kognitywistyce symbolicznej w badaniach samo-świadomości, a także w modelowaniu rozumowania/funkcji myślowych nieobserwowalnych fizycznie/. Aktywnosc jest uzalezniona od zainteresowan ucznia oraz checi do pracy (samodyscypliny). Zaleca sie wykorzystanie przykladow dotyczacych konfliktu wartosci.

UCZEN - NAUCZYCIEL: *NAUCZYCIEL (instruktor, przewodnik, przyjaciel): uosabia dla ucznia kulture i rzeczywistosc. Posiada entuzjastyczne podejscie do pracy. Zdobywa przyjazc i szacunek uczniow. Motywuje, jest wrazliwy na moralny charakter nauczania.

II ZJAZD 26/10-14

REALIZM:  jest to kierunek w filozofii polegający na trzeźwym i obiektywnym ocenianiu rzeczywistości. Jest wynikiem rozumowania i doświadczenia. Dzięki temu kierunkowi, łatwiejsze jest podjęcie odpowiedniej decyzji i skutecznego działania. Możemy wyróżnić kilka rodzajów realizmu: realizm ontologiczny, realizm teoriopoznawczy, realizm pojęciowy.

ARYSTOTELES (384-322 p.n.e.). Mylil sie, ze kobiety sa mniej inteligentne od mezczyzn, bo krew u nich rzadziej plynie. ARYSTOTELES to uczen PLATONA, intelektualny wnuk SOKRATESA, pochodizl z ubogiej rodziny mieszczanskiej. Byl ambitny a jego ojciec byl lekarzem. Stworzyl wlasna szkole - LICEUM, dla wyzszych umyslowo. Nie byl zdolny w praktyce, sam nie zostal lekarzem. Byl natomiast nauczycielem ALEKSANDRA WIELKIEGO (Collin Farell?). Byl typem badacza wszechstronnego (matematyka, fizyka, logika). Pierwszy badacz z zespolem.

ARYSTOTELSKIE POSTAWY REALIZMU:

1. zyjemy w swiecie rzeczywistym, w ktorym istnieje wiele rzeczy

2. przedmioty rzeczywiste istnieja niezaleznie od tego, jaki czynimy z nich uzytek

3. przedmioty te moga byc poznawalne rozumowo

4. czlowiek powinien kierowac sie przede wszystkim wiedza, na ich temat, prawami nimi rzadzacymi i ich wzajemnymi relacjami. Jestesmy obserwatorami rzeszy rzeczy.

ARYSTOTELES mowi: „Nalezy odkryc prawa rzadzace tym swaitem”. Nalezy zgromadzic pewien zbior rzeczy. HYLE-MATERIA // MORPHE-FORMA

HILEMORFIZM: (gr.: hyle = materia, morphe = kształt), hylemorfizm - stanowisko w teorii bytu i filozofii przyrody, według którego każdy byt jest ukonstytuowany przez materię i formę. Za pomocą tego założenia można wyjaśnić m. in. fakt zmian substancjalnych - przechodzenia jednej substancji w inne substancje, tzn. ginięcia jednej substancji przy jednoczesnym powstawaniu innych. Hylemorfizm: sformułowany został przez Arystotelesa, a następnie przyjęty przez tomizm. Dla Arystotelesa ani materia, ani idea nie były substancjami, natomiast i jedna i druga były składnikami substancji. Materia natomiast nie istnieje samodzielnie, tak samo jak nie istnieją idee - wszystko to są abstrakcje. Naprawdę istnieją tylko konkretne zespoły materii i formy. Niektórzy filozofowie rozszerzają złożenie hylemorficzne na każdy byt. W innym niż u Arystotelesa sensie złożenie bytu z materii i formy przyjmuje np. Roman Ingarden. Z co najmniej dziewięciu znaczeń pojęć: materia - forma, tylko jedno zdaniem Ingardena odpowiada koncepcji Arystotelesa.

MATERIA: zakladamy, z czego dana rzecz jest zrobiona. FORMA: jest to cos unikalnego, gatunkowo jednostkowego. ESENCJA/ISTOTA: jest to to cos, co nie byloby tym czyms. Czlowiek bez rozumu nie bylby istota, a reszta to przypadlosc. „Istota gabki jest jest gabczastosc” // „Istota pulitu jest jego pulpitosc”

DUALIZM ARYSTOTELESOWSKI: *rozroznienie na materie i forme, *rozroznienie na cialo i dusze,

*rozroznienie na esencje i przypadlosci, *rozroznienie na teorie i praktyke, *koncepcja 4 przyczyn (materialna, formalna, sprawcza, celowa).

CZTERY PRZYCZYNY: a)materialna (z czego zrobione), b)formalna (ze wzgledu na projekt), c)sprawcza (kto wykonuje rzecz), d)celowa (na cel, charakter, fukcje).

ARYSTOTELES wierzyl w pierwszego poruszyciela (DENIURK). Ku czemu czlowiek jest stworzony?a)...., b) istota racjonalna, c)....., d) by poznawal swiat

*Podzial na CIALO (Eelement rozumny czlowieka) i DUSZE (element smiertelny czlowieka), *TEORIA (TEOREI z gr.widziec) i PRAKTYKA (zapewnienie podstawowych potrzeb). Zadaniem filozofa jest TEORETYZOWANIE zycia a nie PRAKTYKOWANIE (innipraktykuja). SPRAWCY i WYKONAWCY. Praca UMYSLOWA (nie wiaze sie z poznawaniem rzeczywistosci) i FIZYCZNA.

METAFIZYKA REALIZMU: istnieje objektywny porzadek rzeczy poza naszym umyslem, ktory mozna poznac. Porzadek jest nadawany swiatu, ale mozemy go poznac. Istnieje objektywny porzadek rzeczy sa przed czlowiekiem ulozone, i powinnismy go poznac, ale nie zmieniac. Jest nadany swiatu, ale nie podany. Stosujemy sie do niego, nie zmieniamy go, nie modelujemy. Swiat poznajemy i stosujemy sie do niego. Swiat jest dobry i nie powinnismy go zmieniac.

EPISTEMOLOGIA REALIZMU: swiat poznajemy zmyslowo. Na podstawie wrazen zmyslowych dokonujemy uogolnienia i kategoryzacji na poszczegolne klasy zjawisk. Poznajac uprawiamy „teorie obserwowan”. Klasy i grupy (np.glupi i madrzy, biedni i bogaci). Obserwowac jednostkowe przypadki. Prosta kategoryzacja prowadzi do bledow. Nie ingerujemy w swiat, ma on byc taki, jaki nam sie na prawde jawi. Mamy klasyfikowac przedzialy. Robimy hierarchizacje („im bardziej rozwiniete, tym wyzsze”)

AKSJOLOGIA REALIZMU: wartosci przedmiotow mozemy ocenic dzieki wiedzy. Hierarchia wartosci powinna wynikac z wiedzy o strukturze rzeczywistosci, stara sie unikac konfliktow wartosci. Im bardziej rzecz uzywana tym cenniejsza. Wiedza ogolna jest bardziej cenna niz jednostkowa. Nie nalezy znac kazdego ucznia, ale trzeba znac jaka to grupa. Im rzeczywistosc bardziej przejrzysta, tym mniej konfliktow.

CELE EDUKACJI: rozwijac bardziej wartosciowa zdolnosc czlowieka, jaka jest umiejetnosc racjonalnego myslenia, pzrekazujac odpowiednia uporzadkowana wiedze. Dostarczanie motywacji do jej osiagniecia. EDUKACJA powinna zachecac do wytrwalego zdobywania wiedzy, jest czynnoscia na prawde zmudna, ale nagroda jest nieslychana. Im czlowiek wie wiecej, tym jest doskonalszy.

CELE SZKOLY: przekaz wiedzy a nie terapia, uporzadkowanie wiedzy, doskonalenie intelektu, rozwoj umiejetnosci badawczych. Do szkoly przychodzi umyslowo zdrowy czlowiek, dla innych nie ma tu miejsca! Do skzoly idziemy po uporzadkowana wiedze. Rozwijanie najcenniejszych umiejetnosci (konkursy, olimpiady ⤇ cwiczymy intelekt). Nie bazowac na wiedzy zbyt starej, ale umiejetnie ja zdobywac.

PROGRAM NAUCZANIA: przekaz wedlug dyscyplin wiedzy (wewnetrzne systemy wiedzy). Logika i spojnosc. przedmioty typu przyroda to absurd. nauczaniu zintegrowanemu mowimy zdecydowane NIE! Kazdy przedmiot jest spojnym ukladem wiedzy. Najpierw pojecia, ktorych bedziemy uzywac.

METODYKA:

TROJKAT DYDAKTYCZNY

NAUCZYCIEL (osoba, ktora wie)

PRZEDMIOT (wycinek wiedzy o rzeczywistosci)

UCZEN (odbiorca wiedzy)

Nauczyciel stosuje rozne metody, w zaleznosci od rodzaju wiedzy do przekazania. Nauczyciel i uczen⤇przypadlosci sa wynikiem. Przypadkowe to uczen, potem nauczyciel. Istota to przedmiot do przekazania. W zaleznosci od przedmiotu jest roznie dobrana metodyka.

UCZEN - NAUCZYCIEL:NAUCZYCIEL: jako specjalista ksztalcacy kogos, kto pragnie samorealizacji. Wie wszystko o konkretnym przedmiocie. UCZEN: jako osoba wewnetrznie zintegrowana, o okreslonych prawach i obowiazkach. Samorealizuje sie, sam chce sie dowiedziec o danej rzeczy. Nie kazdy musial sie uczyc, tylko ten, kto chcial. Dostosowanie sie do panujacych regul. Z takiego ucznia wyrosnie kolejny specjalista.

NATURALIZM: WIKIPEDIA: (łac. natura, fr. naturalisme) pogląd ontologiczny w filozofii, według którego istnieje wyłącznie rzeczywistość materialna (natura), czasoprzestrzenna, bez zewnętrznej racji istnienia. Rzeczywistość duchowa albo nie istnieje albo jest sprowadzalna do natury (materii). Naturalizm tłumaczy całość zjawisk działaniem praw przyrody. W naturalizmie postuluje się zwrócenie całej uwagi na świat przyrody oraz na człowieka i jego dzieła, jest on wtedy bliski humanizmowi. W etyce przejawia się w liberalizmie.

I PRAGMATYZM: WIKIPEDIA: system filozoficzny, którego podstawowym elementem jest pragmatyczna teoria prawdy, uzależniająca prawdziwość tez od praktycznych skutków, przyjmująca praktyczność za kryterium prawdy. Pragmatyzm przyjmuje wynikające z przyjmowania tez skutki i ich użyteczność za kryterium prawdy. Potocznie pragmatyzmem nazywana jest także postawa, polegająca na realistycznej ocenie rzeczywistości, liczeniu się z konkretnymi możliwościami i podejmowaniu działań, które gwarantują skuteczność.

JEAN JACQUES ROUSSEAU (1712-1778): samouk, zycie tulacza, mial dzieci, ktore oddal do sierocinca. Chory psychicznie, mial ogromne leki i kompleksy. Neurotyk, zyl w oswieceniu. Jego glowne DZIELA to: *”Rozprawa o naukach i sztukach” (esej, pisany na konkurs), „Rozprawa o pochodzeniu nierownosci”, „Umowa spoleczna”, „Wmil, czyli o wychowaniu” (traktat filozoficzny), „Wyznania”. Przez 21 wiekow nie dzialo sie nic, tylko niewielkie zmiany ARYSTOTELESA i PLATONA.

NATURALIZM ROUSSEAU: *permisywizm:/termin etyczny oznaczający tendencję do bezgranicznej tolerancji wobec zachowań innych osób. Permisywizm zakłada, że zakazy obyczajowe są niepotrzebne lub szkodliwe, a działania jednostek nie powinny być oceniane pod kątem obyczajności czy norm społecznych./ Postawa nauczyciela polegajaca na pozwalaniu na dokonywanie swobodnych wyborow przez ucznia. Natura przeciwstawiona kulturze. Milosc do siebie (amour de soi) kontra milosc wlasna (amour propre). Umowa spoleczna jako przezwyciezenie dychotomii kultury / gr. dichotomos=przecięty na dwie części) - dwudzielność; podział na dwie części, wzajemnie się wykluczające i uzupełniające do całości/ i natury. Istote czlowiecza poznaje sie po bladzeniu i wyciagnieciu wnioskow. Zwrocenie sie ku naturze jak i nam samych, kazdy z nas jest istota spoleczna. Wiedzie pytanie: „Czy nauki i sztuki sa postepowe?”, „Czy dzieki nauce i sztuce stalismy sie lepszymi?”. W naturze bylismy soba, kultura nas falszuje. „Pachnidlo”-tamtejsi ludzie nie mysli sie, tylko perfumowali (absurd). Stalismy sie gorszymi ludzmi niz bylismy, bo kultura nas zmienila. *milosc do siebie: czlowiek kieruje sie miloscia do siebie, czyli popedami i pragnieniami. Kieruje ja na siebie, a nie jako krzywde dla innych. *milosc do wlasnosci: „To moje”-milosc do wlasnje wlasnosci. Spoleczenstwo kulturowe wyglada nadal tak samo. Kieruje sie miloscia wlasna, ale uprzednio kieruje sie miloscia do siebie.

!!!_DZIENNI: NATURALIZM ROUSSEAU:* permisywizm, postawa nauczycielska polegajaca na pozwalaniu dokonywania swobodnych wyborów przez ucznia; *natura przeciwstawiona kulturze (dychotomia) ; *miłość do siebie (amout de soi) kontra milosc wlasna ( amour propre), *umowa społeczna jako przezwyciężenie dychotomii kultury i natury. Umowa spoleczna jest mozliwa wtedy,kiedy ludzie przestana sie kierowac miloscia wlasna a zaczna uzywac milosci wspolnej. Emil czyli o wychowaniu: *dzieciństwo jako osobny okres w rozwoju czlowieka; *skuteczna edukacja odbywa sie w srodowisku naturalnym, pobudzając wrodzoną skłonność do uczenia się; *umożliwienie swobody nauki; nauczycielowi nie wolno karcic ucznia. System kar i nagrod to zly system, poniewaz oslabia dziecku naturalna chec do nauki. Uczy go pewnych konwenansow i osiagniecia ich na wszelkie inne sytuacje spoleczne, zatem jezeli dziecko ma czegos nie zrobic- musimy powiedziec ze nie moze zrobic dokladnie tego o co nam chodzi. (zamiast "nie wolno" powinnismy dokladnie powiedziec o co nam chodzi, np nie podnos tego). Nauczyciel powinien wskazywac uczniowi sytuacje rozwojowe (za pomoca ktorych moze sie on czegos dowiedziec, nauczyc) ale chec musi wyjsc ze strony samego ucznia, a nie nauczyciela. HASLA: WOLNOSC, ROWNOSC, BRATERSTWO. „EMIL, CZYLI O WYCHOWANIU”: a) dziecinstwo jako osobny okres w rozwoju czlowieka, b)skuteczna edukacj aodbywa sie w srodowisku naturalnym, pobudzajac wrodzona sklonnosc do uczenia sie, c)umozliwienie swobody nauki. ROUSSEAU zrobil furrore: zaproponowal nowa forme edukacji. Jako pierwszy wyroznil dziecinstwo, novum filozoficzne i psychologiczne. Bariera miedzy doroslym a niedoroslym to porozumiewanie sie. Dziecinstwo to najbardziej zblizony okres do natury: „im dluzej dziecko przebywa w dziecinstwie, tym szczesliwsze”. Zwolennik naturalnego wychowania. Zwolennik karmienia piersia (matki nie karmily swoich dzieci).

FILOZOFICZNE WATKI W NATURALIZMIE: w naturze przejawia sie uniwersalny porzadek kosmosu. Czlowiek jako istota naturalna posrod innych istot naturalnych. Natura jako perfekcyjnie fukcjonujacy mechanizm. Epistemologia sensualistyczna i antywerbalistyczna. Aksjologia: „Czlowiek jest z natury dobry”,„...a spoleczenstwo robi go zlym”. Swiat jest uporzadkowany, dotyczy nie tylko czlowieka, ale wszystkich „osob” naturalnych. Natura dobrze sie spisuje, ale czlowiek moze ja popsuc. Wyzysk nie jest dobrym i dlugofalowym rozwiazaniem. Swiat poznajemy sercem i zmyslami. Jezeli chcemy si eczego nauczyc, to uczymy sie na konkretnych przykladach. Czlowiek rodzi sie jako istota dobra. W XVIII wieku istnial poglad, iz czlowiek jest zly, bo jest osoba z grzechem pierwotnym. My dzis mozemy uznawac to za banal, ale owczesnie tak tego nie uznawano.

!!!_DZIENNI: *w naturze przejawia sie uniwersalny porządek kosmosu, *człowiek jako istota naturalna pośród innych istot naturalnych(rzeczywistosci), *natura jako perfekcyjnie funkcjonujący mechanizm, *epistemologia sensualistyczna i antywerbalistyczna(-zblizona do konkretów) uczymy sie tego co z jednej strony jest przydatne, ale rowniez takich, ktore jestesmy w stanie sprawdzic sami, *aksjologia : "Czlowiek jest z natury dobry".

NATURALIZM EDUKACYJNY: *człowiek okreslajac cele edukacyjne musi zwrocic sie ku przyrodzie i wlasnej naturze ktore sa czescia porzadku naturalnego; *głównym źródłem poznania sa zmysły, wrażenia odbierane ze świata są fundamentem wiedzy na temat rzeczywistości; *ponieważ procesy naturalne przebiegają powoli, stopniowo i mają charakter ewolucyjny, edukacja człowieka także powinna być dostosowana do tempa jego rozwoju. Istnieje rytm rozwoju dziecka, edukacja nie moze byc nastawiona na masowosc. Nie nalezy tworzyc takiego systemu edukacji, ktory wymagalby od kazdego tego samego. Każdy jest dobry w czym innym i talenty powinno sie rozwijac, a nie narzucac wszystkim to samo. W naturalizmie najwazniejsze jest zwrocenie uwagi na dziecko : jego wrazliwosc, emocje, swiat. Jest to jeden z pierwszych kierunkow ktore podkresla male dziecko. Wczesniej dziecko sie nie liczylo, liczyl sie proces dydaktyczny. Jednak w naturaliźmie kladziemy nacisk na dziecko jako indywidualny,dobry element natury. Edukacja ktora znieksztalca to dobro w dziecku jest złą edukacją.

JOHN DEWEY: (1859-1952): zyl dlugo i widzial duzo. filozof, pedagog, czołowy przedstawiciel amerykańskiego progresywizmu. Glowne dziela: „Szkola a spoleczenstwo” (szkola jako doswiadczenie, demokracja i wychowanie, jak myslimy?) / Jako filozof jest Dewey początkowo idealistą, reprezentuje następnie pragmatyzm, wreszcie zaś przychodzi do antymetafizycznego socjalizmu. Dewey nie uznaje jedynej zasady dla wszelkiego stawania się, a usuwa również dualizm idei i rzeczywistości, wskazując na to, że w życiu społecznym zespala się świat idealny z naturalnym. Myślenie ludzkie uważa Dewey za narzędzie do przetwarzania świata naturalnego w świat ludzkich idei (instrumentalizm). Wpływ Deweya sięga daleko poza obręb jego specjalności, w teren socjologii, nauki o państwie, wychowania. Pedagogikę uważa Dewey za grunt, na którym spotykają się wszystkie problemy filozoficzne, jako problemy życiowe, zaś filozofię określa jako ogólną naukę o wychowaniu. Głosi pogląd, że świat wartości musi powstawać w świecie doświadczenia i życia codziennego, i że dzięki sile umysłu zostanie przekształcona zarówno jednostka, jak i społeczność ludzka. Tym celom służyć ma wychowanie, dążące do ideałów demokracji. Szkoła ma być miejscem wspólnej produktywnej aktywności, aby budzić już za młodu rozumienie organizacji życia społecznego (szkoła pracy).

EKSPERYMENTALIZM: w filozofii, metodologii nauk: pogląd, według którego właściwą metodą ustalania zasadności twierdzeń naukowych jest ich eksperymentalne sprawdzenie; empiryzm. Pogląd, według którego właściwą metodą ustalania zasadności twierdzeń naukowych jest ich eksperymentalne sprawdzenie». Odrzucenie absolotow metafizycznych jako nieweryfikowanych doswiadczalnie i dualistycznie. Realizm miedzy organizmem a srodowiskiem oparty o zasade zwiekszenia szans przetrwania. Zespolowe rozwiazywanie problemow. Poznanie ma charakter eksperymentalny (polega na zdroworozsodkowym zastosowaniu metody naukowej). Swiat jest zmienny, nalezy nadawac mu ksztalt. Pragmatyzm wiazal sie z braniem spraw w swoje rece. Na nowym kontynecie-Ziemi, swiat nie ma jeszcze swojej formy. Stare schematy tu juz nie pasuja do nowego swiata. Odrzucenie wszelkich dualizmow. DEWEY wychowal sie w srodowisku farmerow. Jak pojawil sie problem to rozwiazywali go wspolnie i to wlasnie rozwinal w swoich koncepcjach filozoficznych. Filozofia pragmatyczna jest przeeksperymentowana. Musimy ciagle eksperymentowac, by sie czegos dowiedziec. Zespol powinien zapobiegac skrajosciom eksperymentalnym. Empiryczne postrzeganie Europy. Odadnicy przywiezli ze soba przekonanie o nowej metodzie.

PELNY AKT MYSLENIA: 1.pojawienie sie problemu, 2.definiowanie problemu, 3.precyzowanie problemu, 4.konstruowanie wstepnej hipotezy, 5.testowanie wybranej hipotezy w dzialaniu

Swiat ma charakter zlozony. Trzeba nazwac jak okreslic ten problem, aby go wyjasnic, wskazac przyczyne. Musimy wybrac metode, aby rozwiazac ow problem. Nasze zycie nie jest statyczne, tylko

dynamisczne. Nie mozemy poprestac na tym, ze jednorazowe dzialanie rozwiaze nasze wszystkie

problemy. Np.ide sobie w skarpetkach⤇wchodze w kaluze⤇mam mokre skarpetki⤇co to tu

robi?⤇kto to zrobil?⤇hm...moze to moja 2-letnie corka?⤇sprawdzam⤇jednak to nie ona⤇szukam

dalej⤇moze to koty?⤇sprawdzam⤇to nie koty⤇ide do psa⤇sprawdzam⤇to nie pies⤇szukam

dalej⤇a moze to kran⤇sprawdzam⤇wymieniam uszczelke...

FILOZOFIA EDUKACJI: *edukacja jako przechowywanie i rekonstrukcja, *szkola jako srodowisko uczestnictwa w kulturze (upraszczanie, oczyszczanie i rownowazenie), *szkola jako instytucja nastawiona na proces demokratyczny (wspolnosc-komunikacja-wspolnota), *nauczyciel jako przewodnik, uczen jako osoba kontrolujaca swoje uczenie sie. Szkola to nie osrodek zamkniety. Zaangazowane podmioty to nie tylko uczniowie i nauczyciele, ale srodowisko, np.rodzice. Nalezy dostosowac wiedze do wieku (rownowazenie⤇teorie stosujemy w praktyce). Nie kazdy rodzaj demokracji jest dobry na uczenie sie, nauczyciel musi sam poddawac sie procesowi nauczania. Trojkat dydaktyczno-metodyczny Dewey'a jest inny niz u Arystotelesa (jest to wspolnosc, polega na pytaniu i odpowiedzi. Proces wyjasniania-komunikacja, wpsolnota-obustronne ksztalcenie). Nauczyciel to nie tylko specjalista, powiniem wskazac uczniowi odpowiednia droge. Uczen jest osoba chcaca sie czegos nauczyc, byc wewnetrznie zmotywowanym, a nauczyciel powinien mu pomoc.

III ZJAZD 22/11-14

WYKLAD: STRUKTURALIZM I POSTMODERNIZM W EDUKACJI

CZESC I: 1.STRUKTURALIZM JAKO KIERUNEK FILOZOFICZNY, 2.GLOWNE POSTACIE I ZALOZENIA, 3.STRUKTURALIZM WOBEC EDUKACJI, CZESC II: 1.POSTMODERNIZM W FILOZOFII I KULTURZE, 2.GLOWNE ZALOZENIA, 3.POSTMODERNISTYCZNE UWIKLANIA EDUKACJI

STRUKTURALIZM: WIKIPEDIA: stanowisko metodologiczne w najogólniejszym sensie głoszące, że dla zrozumienia pewnych zjawisk niezbędne jest uchwycenie struktury, w której one występują, lub budowa takiego modelu, który wyjaśnia ich rolę w ich środowisku. Nie jest ruchem jednolitym, nie ma wytyczonego programu; "jest pewnym stylem myślenia formalnego w naukach humanistycznych", który cechuje się deprecjacją roli podmiotu w poznaniu. Przedmiotem zainteresowania strukturalizmu jest wzór - jak rzeczy, na pierwszy rzut oka niewydające się ze sobą powiązane, w rzeczywistości tworzą część systemu powiązanych części. Jednak, strukturalizm to nie tylko badanie struktury społecznej lub formą strukturalną, ale też strukturą pojęć. Struktury to konstrukcje racjonalne, a nie empiryczne (najpierw następuje analiza możliwości logicznych, później dopiero poszukiwanie przykładów w etnografii).http://mailgrupowy.pl/shared/resources/38078,antropologia/133219,fwd-levi-strauss

Przedstawiciele: * Émile Durkheim (1858-1917), * Claude Lévi-Strauss (1908-2009), *Noam Chomsky (1928-1955), *Jean Piaget (1896-1980)

CLAUDE LḖVI-STRAUSS: antropolog, zajmowal sie roznorodnoscia kulturowa. Według Léviego-Straussa, istotą kultury jest jej struktura. Jest to prawda w odniesieniu zarówno do konkretnych kultur, jak i do kultury światowej (mniejsze kultury tworzą części systemu wszystkich możliwych systemów kulturowych). Strauss kładł nacisk na jedność psychiki ludzkiej, kiedy inni antropologowie strukturalistyczni skupiali się na kwestiach regionalnych, bądź konkretnych kulturach. Spoleczenstwo tworzy czlowieka a NIE czlowiek spoleczenstwo. Czlowiek jest gatunkowo taki sam w kazdej kulturze a KULTURA to zestaw narzedzi do interpretowania i analizowania swiata. Tych narzedzi mozemy inaczej uzywac w innej kulturze. Kazda kultura ma inny jezyk ale nadal to jezyk jest narzedziem we wszystkich kulturach. Tak samo ma sie sprawa z normami i zakazami. Nieuswiadomione kody kulturowe, ktore sa stalymi kulturowymi (strukturami): docieramy do kodow, one dzialaja raczej niz sa elementem naszego umyslu, sa STALE i sa struktura. Dotarcie do tych elementow rzeczywistosci, ktore powoduja, ze wszyscy posluguja sie tymi samymi narzedziami ale w rozny sposob. Wazna jest SYNCHRONIA, nie DYSCHROMIA. Zrozumienie siebie wymaga badania kultury swojego pochodzenia. Kultura sklada sie z nieuswiadomionych kodow kulturowych, ktore sa stalymi kulturowymi (strukturami). Jezeli jezyk to szereg roznic to nie powiemy nic. Roznica nieskonczona=jezyk nieskonczony. POSLUGIWANIE SIE JEZYKIEM JAKO NIESWIADOME POSLUGIWANIE SIE KULTURAMI I STRUKTURAMI

Istnieja cztery rodzaje struktur: * POKREWIENSTWO, jezyk sklada sie z podobienstw wg Sosir. Mowa zaszczepiona jest w jezyku. Jezyk sklada sie z ukladu roznic, jest suma tych roznic. Kazda kultura zna system zwany rodzina. (kiedy mowi: „to moja corka” musi byc iswiadomiony, ze to nie „moj syn”, taka jest tu roznica; „ojcem dziecka jest maz matki”⤇struktura roznicujaca), * NORMA, (roznice moga sie w kulturach charakteryzowac), * ZASADA WZAJEMNOSCI, kazdy uklad jest relacyjny (np.idac do pracy dostaje wynagrodzenie), * SYNTEZUJACY CHARAKTER DARU, kazda kultura posiada mozliwosc podkreslenia jednostek wybitnych lub wyrozniajacych sie czyms (np.stawiane komus pomniki).

NOAM CHOMSKY: WIKIPEDIA: Język jest według Chomsky'ego nieskończonym zbiorem zdań, generowanych za pomocą skończonej liczby reguł i słów, cechą szczególną rodzaju ludzkiego. Opracował tzw. hierarchię Chomsky'ego - klasyfikację gramatyk języków formalnych. Dowodził, że fundamentalny system gramatyczny umożliwiający uczenie się języka jest wrodzoną cechą ludzi i specyfiką naszego gatunku. Ta wrodzona wiedza językowa określana jest terminem gramatyki uniwersalnej. Chomsky wprowadza rozróżnienie pomiędzy językiem wewnętrznym i zewnętrznym. Dodatkowo uwidacznia, że składnia nie tworzy podstawowej struktury języka. Wskazuje na słowa jako znaki o określonych właściwościach, które funkcjonują w odpowiednim kontekście semantycznym^.. W jezyku istnieja odwieczne reguly (struktury). Kazdy uzytkownik jezyka posluguje sie okreslonym kodem genetycznym, ktory jest staly. Zmiany sa dopuszczalne, o ile sa akceptowalne przez gatunkowa jazn. Kladzie nacisk na struktury jezykowych. Jezyk posluguje sie takimi regulami. Zdaniem Chomsky'ego gramatyka odpowiada za prawidlowe poslugiwanie si ejezykiem. Jezyk polski jest JEZYKIEM FLEKSYJNYM, rozpoznawanym po koncowkach wyrazow. Uklad, szyk zdania⤇gramatyka, ulozone wg gramatyki, bedzie poprawne /np. Karol kupil samochod ;-), samochod kupil Karol ;-( /. Sposoby uzywania jezyka Chomsky nazywa KODEM GENETYCZNYM⤇gramatyka wytwarzajaca, generatywna, zrozumiale znaczenie dla odbiorcow. Kazdy z nas zna jezyk, ale nie w calosci. Zna elementy i podstawy tego jezyka, jednoczesnie zna zasady tworzenia tego jezyka, mamy wrodzone struktury jezyka. Jezyk nie zmienia sie przypadkowo, dostosowanie nowego wyrazenia do istniejacej struktury. Mamy przeciez kody genetyczne, dziecko rodzac sie nie zna zadnego jezyka, a jest w stanie nauczyc sie KAZDEGO jezyka. Chomsky podkresla, ze jezyk nie zmienia sie przypadkowo. Te nowe struktury sa dopasowane do istniejacych juz struktur.

ZALOZENIA STRUKTURALIZMU: *znaczenie jakiegos przedmiotu moze byc odczytane jedynie przez okreslenie jego stosunku do innych przedmiotow, *poza powierzchownymi, zewnetrznie obserwowanymi strukturami rzeczywistosci, leza ukryte glebokie, uniwersalne struktury mentalne, *nalezy wiec dazyc do odkrycia tych struktur kultury, ktorych badani ludzie sobie nie uswiadamiaja, *rzeczywistosc jest uporzadkowana, zorganizowana, i tylko przez badanie struktur mozna odkryc sens i funkcje elementow rzeczywistosci, *czlowiek istnieje w ugrupowaniach spolecznych, ktore sa calosciami. Calosci te ulegaja przeksztalceniom, a istnienie norm i sankcji spolecznych to zapewnienie samorealizacji systemu spolecznego.

STRUKTURA EDUKACJI WG ḖMILE DURKHEIMA: Wg niego socjalizacja to jeden z najważniejszych mechanizmów przystosowania jednostki do wymagań życia społecznego "Społeczeństwo szkicuje w nas portret człowieka, jakim powinniśmy być i w tym portrecie wszystkie osobliwości organizacji społeczeństwa są odzwierciedlone". Jest to także perspektywa Durkheimowska czyli ujęcie w którym struktura społeczna traktowana jest jako wyznacznik losów jednostki. Jednostka pod wpływem społeczeństwa:-przyswaja wiedzę, umiejętności i dyspozycje, (zwykle dziecko) zaczyna poznawać i realizować system wartości, postawy, identyfikuje się z dominującymi instytucjami i reprezentantami społeczeństwa. Socjalizacja wyrabia w jednostce poczucie obowiązku i umiejętności konieczne do pełnienia przyszłych ról społecznych. Socjalizacja zmienia się w ciągu życia jednostki, a jej charakter stale modyfikują szybkie przemiany społeczne i kulturowe, które są charakterystyczne dla współczesnego świata.*prymat spoleczenstwa nad jednostka. Sila spoleczna jest porzadkiem moralnym. Ludzie dzialaja zgodnie z wymogami spoleczenstwa-kultury. Kazdy system: jest uksztaltowany przez podstawowe zasady powszechnego porzadku moralnego, funkcjonuje aby je wdrazac, kontroluje i nadzoruje zachowania, ktore nie przestrzegaja tych zasad. Edukacja jest podsystemem spolecznym. Nalezy ja analizowac w kategoriach funkcji. „Edukacja uwiecznia i wzmaga jednorodnosc przez wpajanie dziecku zasadniczych podobienstw, ktorych wymaga zycie zbiorowe”. Program nauczania ma realizowac „wyobrazenia zbiorowe”. Nauczyciel jest funkcjonariuszem systemu edukacji. Obowiazkiem ucznia jest adaptacja spoleczna. Jezeli spoleczenstwo dziala prawidlowo, to nie bedzie musial tego robic. W czasach kryzysu dochodza do glosu sytuacje, w ktorych poszukujemy innym norm. Spoleczenstwo istnieje po to, by trwalo. Szkola ma upodabniac do siebie. Dlaczego uczymy sie tych samych tresci, wszyscy mamy to samo uprzyrzadowanie? W szkole nie ma dostosowania sie do tempa ucznia. Wazna jest realizacja programu. „Wyobrazenia zbiorowe”⤇takie same lub podobne podejscie do tych samych tresci (np. zamykamy oczy i zbiorowo mowimy np. wiersz). Obowiazkiem ucznia jest dostosowanie sie do wymogow. Nauczyciel jest fukcjonariuszem a uczen dostosowuje sie. SYSTEM EDUKACJI JEST NAJLEPSZY DO POZYSKIWANIA KOLEJNYCH CZLONKOW.

http://www.bryk.pl/wypracowania/pozosta%C5%82e/socjologia/18683-tezy_do_egzaminu_z_socjologii_edukacji.html

POSTMODERNIZM: Przeddstawiciele: *Gilles Deleuze (1925-1995),*Jacques Derrida (1930-2004), * Jean-François Lyotard (1924-1998), * Richard Rorty (1931-2007). Sztuka zaczela byc sztuka uzytkowa (szuka jest to co jest w muzeum). Zwracanie uwagi na niepowtarzalnosc.

GILLES DELEUZE: WIKIPEDIA: prąd myślowy odwołujący się do poczucia końca historii i wielkich narracji. Zasadniczym zagadnieniem i tematem przewodnim w myśli postmodernistów jest przekonanie o płynnej względności i społecznym konstrukcjonizmie wszelkich idei. Myśliciele z nurtu postmodernizmu przyjmują postawę opozycji wobec stabilnej nowoczesności [post- oznacza po łacinie 'po']. Postmodernizm wiąże się z poczuciem lęku przed modernizmem utożsamianym z systemami totalitarnymi i powojennym schyłkiem wiary w linearny postęp cywilizacyjny. U podstaw postmodernizmu stoi egzystencjalizm, marksizm, psychoanaliza, teoria krytyczna szkoły frankfurckiej, poststrukturalizm, dekonstrukcja oraz feminizm. Istota bytu nie jest tozsamosc, lecz roznica. Byt jest zywiolem przekraczajacym swoje granice (nomadologia). Nauka nie jest „biurokracja czystego rozumu”. Zycia nie postrzegamy, ze jest nam dane, tylko jako wedrowke. Nie koncentrujemy sie na „stalych” naszego zycia. Przedstawiciele postmodernizmu uwazaja, ze zwracamy uwage na to, co nas tworzy a nie ku czemu zmierzamy. Postmodernizm jest jak pragmatyzm u Dewey'a. Nomadzi ⤇osoby nieosiadle. Jest krytykiem nowozytnej nauki. Nauki spoleczne chca stworzyc wizerunek czlowieka. Postmodernizm to punkty stale.

JACQUES DERRIDA: nigdy nie jestesmy stworzeni z tego samego materialu, zawsze istnieja roznice miedzy „mna” a „toba”. MULTIPLIKACYJNOSC nas oznacza (nasze osobowosci sa wielorakie. Ja sam skladam sie z wielu zasad, wielu torow, ktore mnie uksztaltowaly). Kontrola myslenia CONTRA mysl „prywatna”. Myslenie jest polisemiczne i metaforyczne. Swiat jest tekstem otwartym na wielosc interpretacji („roznica” albo „rorznica”). Dekonstrukcja jako anty-metoda (zwrocenie uwagi na margines). Nie ma sytuacji, w ktorych nie da sie porozumiec. W roznych sytuacjach jestesmy rozni. Jaka roznice przynosi nam roznica? Zadna sytuacja jest niepowtarzalna. Jezyk, ktorego uzywamy jest DOPASOWANY do sytuacji

JEAN FRANÇOIS LYOTARD: codzienne zmiany, podstawa swiata jest wydarzenie (zmiana STANU rzeczy). WYDARZENIA NIE SA IDENTYCZNE (tozsame). METANARRACJA: zbiory i relacje w tych zbiorach (my kobiety jestesmy takie a takie, my mezczyzni jestesmy tacy a tacy). Krytyka METANARRACJI jako zawlaszczania znaczen. Male METANARRACJE (ogolne opowiesci, swiat zachodni opowiada je same samemu, pisane z punktu widzenia tych rzeczy, odwolywanie sie do wydarzen. W socjologii: w jezyku strukturalistycznym opisujemy polska rodzine: „rodzina jest taka, taka a taka...”) jako podkreslanie roznorodnosci swiata.

POSTMODERNIZM W EDUKACJI: edukacja nie wydarza sie tylko w szkole. Ludzie potrafia dostrzec, e maja wplyw na elementy rzeczywistosci. Szkola traktuje edukacje HOMOGENICZNIE;

1. edukacja ma byc traktowana nie tylko jako PRODUKCJA WIEDZY ale i jak PRODUKCJA PODMIOTOW POLITYCZNYCH.

2. zasadnicze znaczenie maja kwestie etyczne

3. pedagogika powinna koncentrowac sie na kwestii roznicy

4. konieczne jest wypracowanie jezyka inkluzywnosci

5. pedagogika powinna stworzyc nowe formy wladzy

6. oswieceniowa kategoria rozumu musi ulec rewizji

7. konieczne jest wypracowanie jezyka, ktory przekraczalby rozpacz

8. konieczne jest traktowanie nauczycieli jako TRANSFORMOWANYCH INTELEKTUALISTOW

9. pedagogika jako polityka glosu (jak w jednej szkole moga byc idioci i geniusze, jezyk wlaczajacy⤇inklusi (wylaczenie z normalnej grupy, np. jezyk mlodziezy; kujoni i downy, normalni). Wladza to nie tylko prawa uczniow, moga oni nie zgadzac sie z programem nauczania. Trzeba zmienic wizerunek nauczyciela. Oddanie glosu tym, ktorzy nie moga go zabrac, np. klasa nizsza, ktora ma wbudowany nakaz milczenia).

Postmodernizm nie jest calkowita krytyka modernizmu i strukturalizmu. Powinnismy tak ksztaltowac wizerunek, aby zmiescily sie rozne warianty tozsamosci, nie powinny kolidowac (tozsamosc gejow nie koliduje z tozsamoscia hetero).

IV ZJAZD 23/11-14

WYKLAD: *PLEC JAKO PROBLEM SPOLECZNY, *FEMINIZM I JEGO RODZAJE (LIBERALNY, RADYKALNY, MARKSISTOWSKI, EGZYSTENCJONALNY)

FEMINIZM: (lac.femina=kobieta) WIKIPEDIA: ideologia, kierunek polityczny i ruch społeczny związany z równouprawnieniem kobiet. Istnieje wiele nurtów feminizmu, odróżniających się stanowiskami w takich kwestiach jak np. prawa kobiet i płeć kulturowa.Ruch o charakterze intelektualnym, politycznym i spolecznym, reprezentowany przez roznorodne szkoly myslenia i dizalania, ktore maja wspolne przekonanie, ze kobiety byly i sa dyskryminowane. Kobiety moga byc jak mezczyzni, ale nie odwrotnie, degradacja mezczyzn. Feminizm nie jest tym czyms, czym nas strasza. Wynika to z patriarchatu. Nie ma czegos takiego jak jeden feminizm, feministki roznie mysla.

PLEC W ZYCIU SPOLECZNYM:

• Plec biologiczna (ang.sex). cechy biologiczne i filozoficzne czlowieka. Od chromosonow po narzady repordukcyjne, pozwalajace na rozroznienie kobiet od mezczyzn.

• Plec kulturowa (ang.gender=rodzaj). Cechy i zachowania uwazane w danej kulturze i w danym czasie za odpowiednie dla kobiety badz mezczyzny, ktorych uklad pozwala na spoleczna kategoryzacje jednostek. W NAUCE NIE FUKCJONUJE KATEGORIA „IDEOLOGIA GENDER”. Plec kulturowa: zbiory calych wyobrazen kim jest kobieta a kim jest mezczyzna. Zwolennicy „gender” nie zdaja sobie sprawy rozroznienia tych dwoch rodzai plci. Przychodzimy na swiat z rolami, ktore sa wpisane w nasza nature. Plec kulturowa mowi, ze role spoleczne sa uwarunkowane plcia. Feminizm probuje „odczarowac” ten stereotyp, ze plec biologiczna to to samo, co plec kulturowa. GWALT: naruszenie scigane z urzedu, nie na wiosek.

FEMINIZM LIBERALNY (f.prawy): WIKIPEDIA: najstarszy i najszerszy nurt ruchu feministycznego. Feminizm liberalny dąży do emancypacji kobiet poprzez zreformowanie społeczeństwa, przede wszystkim zaś przez zmiany w prawie, działalność polityczną czy zmiany mentalności. Zasadniczo liberalny charakter miała pierwsza fala feminizmu, nastawiona na przyznanie równych praw kobietom. Liberalny charakter miały również wczesne prace teoretyczne czy manifesty feministyczne, np. Wołanie o prawa kobiety Mary Wollstonecraft z 1789 r. Kobieta jest tam przedstawiona jako istota racjonalna na równi z mężczyzną, tylko że pozbawiona dostępu do edukacji i wykluczona ze sfery publicznej. Za inną klasyczną pracę wczesnego liberalnego feminizmu uznaje się Poddaństwo kobiet Johna Stuarta Milla z 1869 r. Jak rozpoznac czy dana sytuacja jest naszym wyborem czy koniecznoscia/przymuszeniem? Niektore feministki podkreslaja sam fakt mozliwosci rodzenia dzieci za fakt, ze jednak tu moga sie realizowac. W feminizmie liberalnym zakladamy zatem, ze KOBIETA I MEZCZYZNA SA IDENTYCZNYMI JEDNOSTKAMI Z ROWNYMI PRAWAMI.

MARRY WOLLSTONECRAFT (1759-1797) „Wolanie o prawa kobiety”: kobiety poiwinny byc autonomiczne, decydujacymi podmiotami w kwestiach majatkowych i politycznych, takimi jak mezczyzni, kobieta jest tak smao zainteresowana realizowaniem sie w swiecie i samookresleniem sie jka mezczyzna. Powinna zatem dysponowac takimi samymi szansami. Widzi mozliwosc realizacji swoich postulatow poprzez edukacje. Dla kobiet edukacja byla ograniczona. Jezeli bedzie wpsolna edukacja dla kobiet i mezczyzn, to beda oni myslec tak samo. Kobieta to tylko dodatek do mezczyzn. Zadaniem kobiety po zamknieciu jej w domu bylo czytanie i inne zajecia. Byla ona „ozdobnikiem” mezczyzny.mezczyzni maja pelnie racjonalnnosci liberalnej i w takim razie kobietom blizej jest do zwierzat, cecha kobiet jest emocjonalnosc. Kobieta to cos wrotnego w stosunku do mezczyzny. Mezczyzna powienien jedynie opiekowac sie nia i przynosic pieniadza, a ona mma tylko na niego czekac w domu, „unisic sie w puchu”, miec sluzbe, chodzic w podomce w domu. Takie myslenie odbieralo kobietom prawa, czynilo je ubezwlasnowolnionymi. Wollstonecraft twierdzi, ze NIE MA ZADNEJ ROZNICY miedzy kobieta a mezczyzna. Sposoby wyrownania roznic upatruje w EDUKACJI. W tych czasach kobiet nie edukowano, ew.miala miejsce edukacja domowa (tzn.nauka czynnosic wrotnych jedynie). W.twierdzi wiec, ze to edukacjja moze sprawic, by kobieta i mezczyzna byli sobie rowni.

JOHN STUARD MILL (1806-1873)/HARRIET TAYLOR (1807-1858) “Poddanstwo kobiet”: jego mysli to w sumie rozwiniecie mysli Marry Wollstonecraft. Samo wyksztalcenie moze nie pomoc, jezeli nie bedzie mozliwosci zrealizowania tego wyksztalcenia (zarabiac, dokladac sie do budzetu domowego mogly, kobiety mogly miec prawo glosu politycznego i praw politycznych. W mysleniu malzenstwa Mill'ow wazna byla kwestia zwiazkow malzenskich. Oni byli za NIEROZERWALNOSCIA. Do tej pory kobiety musialy sie godzic na przemoc domowa, uzaleznienie materialne itd. Kobiety nie mialy szans wyjsc/rozwiazac takiego zwiazku, w ktorym sie nie spelniaja czy zle sie czuja. Sama mozliwosc bycia AUTONOMICZNA i mozliwosc decydowania o sobie dla kobiet byla kluczowym mysleniem. Jesli spoleczenstwo ma osiagnac rownosc plci, to musi dac kobietom te same polityczne i ekonomiczne mozliwosci, jakie maja mezczyzni, a takze takie same wyksztalcenie. Kobiety powinny starac sie byc partnerkami mezczyzn, poniewaz nie istnieja miedzy nimi intelektualne i moralne roznice. Kobiety powinny byc wolne w sferze zawierania i rozwiazywania malzenstw. To zona Johna Milla. Nieodniesienie kwestii kobiet do polityki. Kobiety powinny miec mozliwosci samorealizowania sie.

BETTY FRIEDAN (1921-2006) “Mistyka kobiecosci”/”WOMEN NOW”-tak okreslany jest ten ruch mysli: macierzynstwo jest wazne w zyciu kobiety. Mill'owie nie zwracali duzej uwagi na ta kwestie. Wg Friedan macierzynstwo jest jednym z rejonow (podobnie jak malzenstwo) z szansami na samorealizacje. Dziwny jest ogolny poglad spoleczenstwa, ze FEMINISTKI ODRZUCAJA MACIERZYNSTWO, a to NIEPRAWDA! Jezeli kobieta chce na prawde pozostac w domu-trzeba to uszanowac. Nalezy zagwarantowac rowne z mezczyznami szanse na zatrudnienie i edukacje. Kobiece pragnienia nie ograniczaja sie do malzenstwa i macierzynstwa, choc sa one istotne i kobiety powinny sie z nimmi liczyc. Podkresla, ze kobieta powinna miec prawo do wielu rol, nie powinnismy traktowac kobiet, ktore chca sie tego wyzbyc. Nie wolno na sile kobiet wyciagac z domu. Przewodniczaca National Organisation for Women.

FEMINIZM RADYKALNY (f.wyzwolenia) WIKIPEDIA: jeden z nurtów feminizmu, główną przyczynę opresji kobiet upatruje w męskiej dominacji opartej na patriarchalnych strukturach społeczeństwa. Radykalny feminizm pojawił się w latach sześćdziesiątych XX wieku, jako jeden z odłamów drugiej fali feminizmu. Radykalny feminizm odrzuca możliwość stopniowego zreformowania systemu społecznego i zakłada konieczność ostrych, rewolucyjnych zmian. Konieczna jest ostra konfrontacja i "rozpoczęcie wojny z mężczyznami i społeczeństwem" (Ti-Grace Atkinson). W tych poglądach odróżnia się od feminizmu liberalnego, który skupia sie na formalnych gwarancjach równości i postuluje stopniowe reformy społeczne. PATRIARCHAT: ZASADA RZADZACA SWIATEM JEST PATER (OJCIEC I MAZ).

ELISABETH STANTON (1815-1902) „Woman's Bible”: wierzenia, przepisy, pisma religijne, ustawy-bazuja na patriarchalnej idei mowiacej: i kobieta dla mezczyzny (jako istota posredniejsza), i podporzadkowane mezczyznie. Kobieta ma role sluzebna w stosunku do mezczyzny.to oczywistosc, bo nawet Bog jest w postaci meskiej. Swiat jest zaprojektowany przez mezczyzn i dla mezczyzn. Nasze kulturowe uwarunkowania wskazuja na to, ze tak faktycznie jest-twierdzi Stanton. NIE JEST ZATEM PRAWDA, ZE KOBIETY CHCA BYC JAK MEZCZYZNI, ONE MUSZA.

KATE MILLETT (1934- ) „Sexual Politics”: plec ma podstawowe znaczenie polityczne, poniewaz relacja mezczyzna-kobieta jest paradygmatem wszelkich relacji wladzy, meska kontrola nad sfera prywatna i publiczna konstytuuje patriarchat, poiwinna zostac ona usunieta, aby kobiety mogly sie wyzwolic, a droga do tego jest usuniecie plci kulturowej skonstruowanej zgodnie z ideami patriarchatu. Zwraca uwage i jest zwolenniczka podzialu na meskie i zenskie. Podzial na meskie i zenskie to podstawa wszelkich innych podzialow w swiecie. Millett wypowiada sie nie tylko o kobiecosci, ale tez o meskosci. MILLETT CHCE ZNIESIENIA PODZIALU RZECZY NA MESKIE I ZENSKIE, DOPIERO WTEDY ZOBACZYMY CO NA PRAWDE JEST LUDZKIE.

STEREOTYPY RODZAJU: obiegowe i naukowo nieuzasadnione przekonania i zwiazane z nimi podstawy dotyczace cech psychicznych mezczyzn i kobiet i dizalan spolecznych odpowiednich dla jednej i drugiej plci, ktore sa szeroko rozpowszechnione i praktykowane, w efekcie czego zostaja internalizowane i uwazane za wlasne i sluszne. Kult Prawdziwej Kobiecosci oparty na czterech podstawowych atrybutach: poboznosci, czystosci, uleglosci i domatorstwu. Modelowa Meska Tozsamosc: „nie badz baba”, „czlowiek u steru”(nawiazuje do nieugiecia woli, gotowy zawsze i wszedzie), „twardy jak stal”, „ja im dam popalic” (domieszka dzialania z agresywnoscia), takze w rozumieniu bycia zawsze gotowym do odbycia stosunku seksualnego. Ubieranie dziewczynek np. jedynie w rozowy kolor, bardzo trudno taki zwyczaj wykorzenic. KULT KOBIECOSCI: POBOZNOSC/CZYSTOSC (przed slubem, w trakcie, po smierci malzonka. Kobieta nie powinna zawierac nowych zwiazkow)/ULEGLOSC/DOMATORSTWO.

GAYLE RUBIN (1949- ) „Thinking sex”: seksualnosc jest wymiana fizycznej, erotycznej, genialnej seksualnej przyjemnosci, a jendoczesnie jest sila, ktora patriarchalne spoleczenstwo chce kontrolowac, oddzielajac tzw. dobre, normalne, legalne, zdrowe praktyki seksualne, od tych tzw. zlych, nienormalnych, nielegalnych i niezdrowych praktyk seksualnych. Represyjny stosunek do seksu oparty jest na doktrynie esencjalizmu plciowego: przekonaniu, ze plec jest naturalna sila, ktorej ksztalt jest wczesniejszy niz ksztalt zycia spolecznego, i musi podlegac kontroli. Inaczej zagrozi to strukturom cywilizacyjnym (kobiety szukaja przyzwolenia mezczyzny). Najczesciej akceptowany jest stosunek heteroseksualny. Nasza plciowosc jest realizowana wg Rubin, bardzo roznie. Patriarchat dazy do wyeliminowania/krytykuje te wszystkie inne sposoby zaspokajania seksualnego. W patriarchalnym systemie kobieta ma obowiazek, a mezczyzna ma przyjemnosc. Mezczyzna moze zadecydowac o pigulkach antykoncepcyjnych, prawna mozliwosc usuwania ciazy itd. Ofiarami tego systemu sa kobiety (efekt: niechciane mlodziencze ciaze). Slabym pocieszeniem jest fakt, ze kobieta obecnie przy ewentualnym rozwodzie otrzymuje glownie opieke nad dzieckiem (mezczyzna umywa rece, zglosi sie jako tatus kiedy dziecko sie uksztaltuje i podrosnie. Dodatkowo tylko 20% zasadzonych alimentow jest sciagana).

FEMINIZM MARKSISTOWSKI: WIKIPEDIA: nurt feminizmu związany z myślą marksistowską, opierający swoje twierdzenia na materializmie dialektycznym. Analizuje klasowe podstawy nierówności i w konflikcie klasowym widzi podstawowe źródło opresji. Feminizm marksistowski w dość zasadniczy sposób różni się od teoretycznych perspektyw samego marksizmu, jako ze koncentruje się głównie na problematyce kulturowych uwarunkowań różnic miedzy płciami oraz na zagadnieniu seksualności, a nie na materialnych uwarunkowaniach ideologicznych konstrukcji. Nie ulega jednak wątpliwości, że niektóre marksistowskie pojęcia i teorie zostały zaadaptowane, choć czasem w pewnym przekształceniu, przez  feministki, które zresztą stąd wzięły swą nazwę. Jedynie bowiem synteza marksizmu i feminizmu, choć postrzegana jako „niedobre małżeństwo”, mogła, ich zdaniem, doprowadzić do emancypacji kobiet.

ELLEN MALOS (1937- ) „The politics of Housework”: epoka kapitalizmu i uprzemyslowienia przyniosla przesuniecie produkcji do publicznych miejsc pracy, gdzie pracowali mezczyzni, ktorzy przynosili do domu „nieproduktywna ???”. Na rynku pracy kobiety moga liczyc glownie na zajecia, ktore stanowia ekwiwalent „tradycyjnych” domowych prac (szycie, tkanie, gotowanie, prasownaie, opieka nad dziecmi i chorymi, nauczanie), z czego jeden jest bezplatny, a drugi gorzej oplacony. Rozwiazaniem jest uspolecznienie pracy domowej lub placa za prace w domu. Dwie prace kobiet: domowa-nieodplatna i zarobkowa-gorzej platna. Dzis kobiety sa na rynku pracy, ale po czesci dlatego, ze MUSZA, a nie tylko chca. Nadal drugim etatem kobiet jest praca w domu. Etat ten jest jednak NIEOPLACANY/DARMOWY. Ciekawostka: firmy dajace „widelki placowe”; ponad 60-70% stanowisk kobiet z takim samym stanowiskiem, doswiadczeniem jak mezczyzn jest gorzej platne. Mezczyzni utrzymuja dom, kobiety wydaja pieniadze na kosmetyki, a to oznacza, ze mezczyznom trzeba dawac wyzsze zarobki. Ta nierownosc moznaby wyrownac dodatkowa zaplata kobietom. Ale kto mialby za to placic? Wydaje sie oczywiste, ze to panstwo powinno placic, majac tym samym waznosc tego rodzaju pracy, to praca SPOLECZNIE UZYTECZNA. Nie zakladajmy takze (poza rodzeniem), ze nie ma rzeczy, ktorej mezczyzna by nie mogl wykonac. Karmienie piersia jest funkcja kobiety, nie mniej, nie jest rzecza, bez ktorej dziecku cos zagrazaloby. Mozna mleko matki wlewac do sztucznej piersi i to ojciec moze karmic piersia swoje dziecko. Sa zawody, ktore z jakiegos powodu, sa niezalecane kobietom, jedynie ze wzgledu na wymagana sile (np.gornicy).

FEMINIZM EGZYSTENCJALNY: WIKIPEDIA: Nurt łączący feminizm z egzystencjalizmem. Czołową pracą dla niego jest Druga płeć Simone de Beauvoir. Jest to także jedna z głównych prac feminizmu drugiej fali. Zdaniem Beauvoir mężczyźni utożsamiają siebie z Ja, natomiast kobieta jest dla nich Innym, którym należy zawładnąć czy go sobie podporządkować. Prace feministek egzystencjalnych opierają się na filozoficznej analizie tej pierwotnej sytuacji, która ma rzutować na kształt społeczeństwa. Istotne znaczenie pełni w nich także badanie doświadczenia kobiecej cielesności. Feminizm egzystencjalny jest krytykowany m.in. za posługiwanie się zbyt ezoterycznym językiem filozoficznym, obcym codziennemu doświadczeniu większości kobiet.

SIMONE DE BEAUVOIR (1908-1986) „DRUGA PLEC”: mezczyzni utozsamiaja „mezczyzne” z JA, a „kobiete” z INNYM, ktory jest zagrozeniem dla jego wolnosci, ktora bierze sie z ryzyka zycia (smierci), mezczyzni poszukuja idealnej kobiety, ktora powinna zanegowac sama siebie (zapomniec o sobie) i poswiecic sie dla niego, a takze posiadac „sztuczne cialo” (futro, perfumy itd). Gdyby kobieta mogla zrezygnowac z siebie to pomogloby mezczyznom poczuc sie waznymi. Mezczyzni szukaja niemeskich kobiet, ktore beda kobiece. Prawdziwa kobieta dla prawdziwego mezczyzny to taka, zeby on poprzez negacje mogl byc pewnym, kim sam jest, zeby podtrzymac wizje patriarchatu (ona spedza dni za zakupach, szukaniu podkladu pod cere, itd).

Prawdziwe cialo jest dla kobiet zrodlem wstydu i spolecznej podrzednosci, a malzenstwo i bycie matka jest forma niewonictwa, przecietnosci i „szczescia”. Pornografia sprawia kobiete do roli narzedzia zaspokojenia pozadania. Skupia sie na jej erogennych strefach. Zachowac seksualnych mlodzi chlopcy czesto ucza sie niestety z internetowego „syfu”, nie majac zadnego innego pozytywnego obrazu traktowania kobiet. Inny przyklad zniewolenia wg. Beauvoir jest macierzynstwo. To pozostawienie wylacznie jej tej kwestii rodzi sytuacje, ze kobieta zaczyna zyc jedynie dla tej innej osoby, zyje nia cala. Beauvoir nie neguje tego, ale kobieta nie ma wtedy mozliwosci realizacji samej siebie, kim ona chcialaby byc.

PODSUMOWANIE; nie ma czegos takiego jak jeden feminizm, tos chce zachowac swoja tozsamosc, ktos chce zachowywac sie jak mezczyzna. Sa rozne oblicza tego pojecia.

V ZJAZD 11/01-15

ETYKA:1.kodeks lub zestaw zasad ludzkiego zycia, etyka lekarska, 2.badania teoretyczne (filozoficzne) nad moralnoscia/WIKIPEDIA: (z stgr. ethos -"zwyczaj") dział filozofii, zajmujący się badaniem moralności i tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać zasady moralne. Etyka bywa też nazywana filozofią moralną.

MORALNOSC: (koncepcja M. Ossowskiej) znaczenie oceniajace; konfrontacja dzialania lub zachowania sie czlowieka ze zbiorem okrelsonych norm i zasad. „Moralny oznacza zatem zgodny z zasadami moralnymi”, „nie bedacy w konflikcie moralnym”, „uznany za wlasciwy moralnie”. /WIKIPEDIA: Etyki nie należy mylić z moralnością. Moralność to z formalnego punktu widzenia zbiór dyrektyw w formie zdań rozkazujących w rodzaju: "Nie zabijaj", których słuszności nie da się dowieść ani zaprzeczyć, gdyż zdania rozkazujące nie są zdaniami w sensie logicznym. Celem etyki jest dochodzenie do źródeł powstawania moralności, badanie efektów jakie moralność lub jej brak wywiera na ludzi oraz szukanie podstawowych przesłanek filozoficznych, na podstawie których dałoby się w racjonalny sposób tworzyć zbiory nakazów moralnych. Poglądy etyczne przybierają zwykle formę teorii, na którą składa się zespół pojęć i wynikających z nich twierdzeń, na podstawie których można formułować zbiory nakazów moralnych. Teorie etyczne mogą być zarówno próbą udowadniania słuszności funkcjonujących powszechnie nakazów moralnych, jak i mogą stać w ostrej opozycji do powszechnej moralności, kwestionując zasadność części bądź nawet wszystkich aktualnie obowiązujących w danym społeczeństwie nakazów moralnych.

ABSOLUTYZM MORALNY PLATONA: jesli czlowiek wie o czym jest dobre zycie, to nie moze dzialac niemoralnie. Zwalczenie natury dobrego zycia stanowi intelektualne zadanie podobne do odkrywania prawd matematycznych potrzebna jest atem wiedza filozoficzna. Ale nawet ci, ktorzy nie zdobeda moga dzialac moralnie poprzez nasladowanie i pozwolenie kierowania soba, np. cenzura. Dobro istnieje, niezaleznie od rodzaju ludzkiego, i zostanie odkryte jesli ludzie beda odpowiednio przygotowani (absolutyzm moralny). WIKIPEDIA: Absolutyzm moralny to pogląd z dziedziny etyki, według którego istnieją normy moralne obowiązujące niezależnie od konsekwencji czynów. Absolutyzm moralny jest przeciwieństwem konsekwencjonalizmu, poglądu, mówiącego o wyłącznej zależności wartości moralnej uczynków od ich konsekwencji. W związku z tym absolutyzm moralny wydaje się implikować moralny uniwersalizm: normy moralne nie są wytworem własnym społeczności ludzkich ani jednostek, ale wynikają bezpośrednio z przyjętych prawd religijnych, filozoficznych lub naukowych i obowiązują zawsze i wszędzie.

ARYSTOTELES/DOKTRYNA SRODKA: zycie dobre dla czlowieka jest zyciem szczesliwym, a „szczescie jest dzialaniem duszy w zgodzie z doskonala cnota”. Szczescie nie jest celem dzialan, lecz tym, co im towarzyszy, jest spoosbem wykonywania dzialan. W zyciu nalezy kierowac sie „zlotym srodkiem”. Nalezy kierowac sie cnota umiaru (tchorzostwo-odwaga-brawura). Istnieja rozne sposoby zycia odpowiednie dla roznych ludzi./„doktryna środka”, czyli umiejętności odnalezienia w każdej sferze życia rozsądnego rozwiązania. Chodzi tu o unikanie wszelkich skrajności. Zasada złotego środka charakteryzuje szczególnie etyczne poglądy Arystotelesa. Uważał on bowiem, że najważniejszym celem człowieka jest szczęście rozumiane jako tak zwana eudajmonia, czyli optymalny rozwój własnych możliwości. Osiągnięcie go staje się możliwe, kiedy jednostka realizuje cnoty etyczne. Cnota zaś polega na wypracowaniu rozsądnego stosunku do każdej rzeczy, np. w stosunku do pieniędzy cnotą jest hojność, jako środek pomiędzy rozrzutnością a skąpstwem. Arystoteles stosuje tę zasadę do swojego systemu filozoficznego. Filozof unika bowiem skrajnego idealizmu Platona, ale też obcy jest mu absolutny materializm. W dziedzinie poznania docenia zarówno rozum, jak i zmysły. Ponadto propaguje postawę moralną, która polega na unikaniu hedonizmu, ale z drugiej strony docenianiu dóbr doczesnych i dążeniu do osobistego szczęścia. http://eszkola.pl/jezyk-polski/arystoteles-11.html

EPIKUR (341-270 P.N.E.): jedynym dobrem jest przyjemnosc powiazana z umiarem, co powoduje unikanie cierpienia. Przyjemnosci sa dwojakiego rodzaju: *dynamiczne (zwiazane z bolem, np. malzenstwo), *pasywne (wolne od bolu, np. przyjazn). /WIKIPEDIA: Epikur (gr.Epikuros) (341- 270 p.n.e. urodził się na wyspie Samos) grecki filozof, twórca epikureizmu. Epikur był jednym z najważniejszych filozofów tzw. drugiej fazy greckiej filozofii klasycznej, w której dominowały zagadnienia filozofii życia-czyli rozważania na temat jak osiągnąć pełne szczęście (także stan ataraksji). Dzielił filozofię na trzy części:* fizykę zajmującą się teorią przyrody, * etykę zajmującą się poznawaniem istoty szczęścia, *kanonikę zajmującą się teorią poznania.

UMIAR: ostrzezenie intelektualne naszego organizmu, przekroczenie pewnej granicy przyniesie ci cierpienie zamiast przyjemnosci. /WIKIPEDIA: zachowanie miary w czymś; powściągliwość.

CYNIZM: (z lac.pies): przedstawiciele: Diogenes Z Synopy (413-323 p.n.e.), Arystoteles (436-365 p.n.e.). Wszelkie wytwory cywilizacji (rzasd, wlasnosc prywatna, malzenstwo, luksus, itd.) sa BEZWARTOSCIOWE. Ratunkiem jest porzucenie zycia spolecznego i powrot do prostego zycia (asceza) oraz znoszenie trudu (gr.ponos)./WIKIPEDIA: postawa etyczna, charakteryzująca się nieuznawaniem i podważaniem wartości i norm obowiązujących w danym środowisku. Cynizm wiąże się z negatywnym poglądem na naturę ludzką. Zgodnie z tym uznaje, że jednostki dążą do realizacji swoich egoistycznych interesów, i wątpi w autentyczność altruistycznych motywów działań. Według cyników nie istnieją "wyższe wartości", "wzniosłe cele" czy ideały (np. dobro powszechne, rodzina, Bóg). Są one jedynie słowami, za pomocą których jednostki oszukują same siebie, lub które służą jednym do manipulacji drugimi. Tym samym podając je w wątpliwość obnaża się ludzkie zakłamanie. Cynizm może więc być uznany za postawę, nastawioną na realizację wyższej, bardziej autentycznej moralności

STOICYZM: przedstawiciele: Zenon z Kition (335-263 p.n.e.), Chryzyp z Soloj (280-206 p.n.e.). bieg wydarzen jest zaplanowany i nie sposob zmienic, ale zlo lub dobro zaleza od czlowieka. Dobro polega na praktykowaniu obojetnosci wobec swiata (gr.apateja) i uzyskuje sie w ten sposob wolnosc (lad). /WIKIPEDIA: kierunek filozoficzny zapoczątkowany w III wieku p.n.e. w Atenach przez Zenona z Kition, doprowadzony do ostatecznej formy przez Chryzypa i kontynuowany przez całą starożytność. Wywarł znaczny wpływ na rozwój chrześcijaństwa, w pewnym stopniu oddziaływał na myśl średniowieczną, odżył w nowej formie w filozofii nowożytnej, np. u Justusa Lipsiusa. Modelem człowieka był mędrzec, który żył w zgodzie z naturą, kierujący się rozumem. Stoicyzm stworzył kompletny system filozoficzny, który w teorii bytu był monistyczny, zasadniczo materialistyczny i deterministyczny, a w teorii poznania skłaniał się ku empiryzmowi, ale najbardziej jest znany ze swojej części etycznej. Etyka stoicka, która większości ludzi kojarzy się ze słowem "stoicyzm", opiera się na zasadzie osiągania szczęścia przez wewnętrzną dyscyplinę moralną, sumienne spełnianie tych obowiązków, które spadają na nas naturalną koleją rzeczy, oraz odcięcia swoich emocji od zdarzeń zewnętrznych, czyli utrzymywania stanu spokojnego szczęścia niezależnie od zewnętrznych warunków. Nazwa tej szkoły pochodzi od greckiego słowa "stoa" oznaczającego zasadniczo portyk, czyli rodzaj publicznie dostępnego, krytego miejsca spacerów i spotkań. Pierwsi stoicy spotykali się i prowadzili dysputy w ateńskim budynku zwanym po grecku he stoa he poikile- "stoa kolorowa", gdzie nauczał Zenon z Kition.

„ETYKA CHRZESCIJANSKA”: poglad, w ktorym istnieje istota boska ustanawiajaca pewne reguly moralnego zachowania, natomiast zachowanie niemoralne to lamanie tych regul. Reguly te sa zawarte w Dekalogu, Nowym Testamencie oraz KAZUISTYCE (szczegolowy wykaz tego, co moralne i niemoralne). Dla wierzacych kodeks moralny jest obiektywny i nieomylny, bo jest wyrazem woli Boga, a Kosciol stoi na jego strazy. „Czlowiek, ktory nie chce poznac prawdziwych norm moralnych i sam usiluje zdecydowac co jest dobre a co zle, postepuje nierozsadnie. Podobny jest do zbieracza grzybow, ktory nie troszczy sie o odroznienie grzybow jadalnych od trujacych, i kieruje sie swoim wyczuciem. Fakty swiadcza o tym, ze wielu juz sie strulo jedzac trujace grzyby w przekonaniu, ze sa prawdziwe”. www.teologia.pl/WIKIPEDIA: (czasami teologia moralna) etyka oparta na chrześcijaństwie. Podobnie jak filozofia chrześcijańska, etyka chrześcijańska nie jest pojęciem jednoznacznym. W szczególności, podziały wewnątrz chrześcijaństwa są podstawą dla odmiennych etyk. Również w ramach poszczególnych odłamów chrześcijaństwa, poszczególne tradycje teologiczne i filozoficzne, znajdowały swoje odbicie w odrębnych doktrynach etycznych. W katolicyzmie dominującą doktryną etyczną jest tomizm. Biblia sama w sobie nie zawiera doktryny etycznej. Daje jednak wiele wskazówek moralnego postępowania i opisuje moralne życie osób wierzących w Boga. Etyka chrześcijańska na podstawie tych wskazań i opisów buduje systematyczną doktrynę etyczną. Źródłami etyki chrześcijańskiej są Biblia, tradycja i nauczanie Kościoła. Poszczególne odłamy chrześcijaństwa przyznają im odmienne znaczenia i wywodzą z nich nieco odmienne treści. Źródła te odróżniają wyraźnie etykę chrześcijańską od etyki filozoficznej czy etyk innych religii. Etyka filozoficzna nie dopuszcza zwykle, istotnych dla etyki chrześcijańskiej, objawienia i wiary religijnej. Rozum i ludzkie doświadczenie, istotne dla etyki filozoficznej, pełnią mniejszą rolę w etyce chrześcijańskiej, z wyjątkiem niektórych nurtów katolicyzmu (np. tomizmu).

UTYLITARYZM: przedstawiciele: Jaremy Bentham (1748-1832), John Stuard Mill (1808-1873). Postepowanie jest sluszne, jesli prowadzi do uzyskania najwiekszej liczby szczescia (zasada uzytecznosci). Dzialania sa sluszne tylko wtedy, gdy dostarczaja wiecej efektow korzystnych niz szkodliwych. To konsekwencje a nie motywy determinuja slusznosc lub niewlasciwosc danego dzialania (rachunek hedoniczny Bethama). Oddzielenie slusznosci lub nieslusznosci dzialan oceny moralnej dzialajacego./WIKIPEDIA: (lac. utilis-użyteczny) postawa zwana też filozofią zdrowego rozsądku, kierunek etyki zapoczątkowany w XVIII wieku, według którego najwyższym dobrem jest pożytek jednostki lub społeczeństwa, a celem wszelkiego działania powinno być największe szczęście największej liczby istot żywych. Programem utylitarystów jest próba obiektywnego ustalenia zasad działań przynoszących pozytywne i negatywne efekty. Podstawowym kryterium rozróżniania działań pozytywnych i negatywnych stała się dla utylitarystów zasada użyteczności. Głosi ona, że postępowanie jest słuszne, jeśli prowadzi do uzyskania jak największej ilości szczęścia i jak najmniejszej ilości nieszczęścia, przy czym dla różnych odłamów utylitaryzmu samo pojęcie szczęścia było różnie pojmowane przez różnych przedstawicieli tego kierunku filozofii, co prowadziło często do skrajnie różnych wniosków praktycznych. Wielu utylitarystów podkreśla wagę efektów postępowania. Ich zdaniem, intencja czynu nie ma większego znaczenia etycznego -ważne jest tylko, czy daje on więcej efektów korzystnych czy szkodliwych. W potocznym znaczeniu utylitaryzm to dążenie do osiągania celów praktycznych, materialnych.

ETYKA KANTOWSKA: tylko dzialania wolne moga byc moralne. Rozroznienie pomiedzy dzialaniem podejmowanym ze „sklonnosci” a dzialaniem podejmowanym z „poczucia obowiazku”. Czlowiek postepuje moralnie tylko wtedy, gdy stlumi swoje uczucia i sklonnosci i spelni to, co powinien. Dziala „z obowiazku” tylko wtedy gdy ma sie swiadomosc zobowiazania wobec czegos (kogos). Czlowiek dobry to czlowiek „dobrej woli”, tj. czlowiek, ktory postepuje z poczucia obowiazku: „Nigdzie na swiecie ani nawet w ogole poza jego obrebem nie podobna do siebie pomyslec zadnej rzeczy, ktore bez ograniczenia moznaby uwazac za dobra, oprocz jedynie dobrej woli”. J.Kant „Uzasadnienie metafizyki moralnosci”. Kazde dzialanie musi byc osadzone wzgledem tego, co mogloby ono wywolac, gdyby stalo sie powszechnym kodeksem postepowania (zasada imperatywu kategotycznego)./ Główne pytanie, które sobie stawia teoria moralności Kanta, brzmi: Czym jest działanie moralne w przeciwieństwie do działania niemoralnego? Kant utrzymuje, że można odpowiedzieć na te pytania, stosując zróżnicowanie pomiędzy działaniami podejmowanymi ze „skłonności ”a działaniami podejmowanymi z „poczucia obowiązku”. Jak rozumieć te terminy? Ludzie często tolerują pewne działania, ponieważ są do tego zmuszeni. Na przykład, kiedy napadnie mnie złodziej, to jestem zmuszona oddać mu posiadane pieniądze, natomiast kiedy się sprzeciwię, to jestem zmuszona ponieść konsekwencje. W takich wypadkach nie mogę stwierdzić, że działałam „dobrowolnie” lub „dlatego, że tak chciałam”. Nie możemy też powiedzieć, że „spełniłam swój obowiązek”. W tym przykładzie nie postępowałam „z wolności”; poprawnie dałoby się opisać moje działanie nie jako podjęte „ze skłonności” ani „z poczucia obowiązku”, ale raczej jako działanie, do którego byłam „zmuszona”. Dlatego od wszelkich działań podjętych ze „skłonności” lub „z obowiązku” wymaga się, aby były działaniami wolnymi. Kiedy ludzie są wolni w powyższym sensie, to nikt nie jest w stanie zmusić ich do zachowania się w pewien sposób lub zniewolić. Niektórzy filozofowie twierdzą, że w sprawach moralności należy postępować wedle skłonności. Powinno podejmować się te działania, które same się narzucają lub które chce się w takich okolicznościach podjąć: Kant jednak zdecydowanie odrzuca takie rozumienie moralności. Dla Kanta człowiek postępuje moralnie tylko wówczas, kiedy stłumi swoje uczucia i skłonności i spełni to, co powinien. Takie „ spełnianie obowiązku” jest podejmowaniem czegoś, na co nie ma się ochoty, ale do czego ma się pewność, że należy to zrobić; istnieje obowiązek i trzeba go wypełnić. Człowiek, który robi coś tylko dlatego, że boi się tego nie zrobić (jak np. obawa przed więzieniem za niespłacenie długów), nie jest moralny; nie jest też moralny ten, kto spłaca dług tylko dlatego, że miał taką ochotę. Człowiek, który spłaca dług, ponieważ zobligował się do tego, jest prawdziwie moralny. Tak więc, moralność, wedle Kanta, jest ściśle związana z obowiązkiem i powinnością. Ważne jest dokonanie rozróżnienia na działania „zgodne z obowiązkiem” i działania podjęte „z obowiązku”. Pierwsze nie są działaniami moralnymi, drugie są nimi. Działa się „z obowiązku” tylko wtedy, kiedy ma się świadomość zobowiązania wobec kogoś . Człowiek, który rozumie istotę tego zobowiązania i postępuje wedle niego, jest moralny. Kant wyjaśnia to w swym „Uzasadnieniu metafizyki moralności”. http://sciaga.pl/tekst/24089-25-etyka_kanta

*******

BYT: WIKIPEDIA; podstawowy termin filozoficzny - w znaczeniu szerokim ogół wszystkiego, co w jakikolwiek lub w jakiś określony sposób istnieje, w znaczeniu węższym każde z istnień poszczególnych tworzące pewną całość i dającę się wyodrębnić spośród innych.
Pytanie o to, co to jest byt i jakie są jego podstawowe właściwości, należy do najważniejszych kwestii filozoficznych-odpowiedzi na nie poszukuje metafizyka i ontologia. W dziejach filozofii formułowano rozmaite koncepcje bytu. Dla pierwszych filozofów greckich była nim zasada (arché), tj. pewne tworzywo stanowiące podstawę wszystkich rzeczy, poznawalne poprzez swoiste uogólnienie ich ujęć zmysłowych (dla Talesa-woda, dla Anaksymenesa-powietrze, dla Anaksymandra-apeiron, czyli nieskończoność lub nieograniczoność).

ARCHḖ/ZASADA/PRAZASADA: przyczyna, zasada wszechwiedzy. Proces-skupiono sie od strony fizycznej./WIKIPEDIA (gr.etymologicznie oznacza zasadę, przyczynę, władzę) w filozofii przedsokratejskiej termin oznaczający praprzyczynę wszystkich bytów, zasadę oraz najbardziej zasadnicze tworzywo. Pierwotna zasada kierująca światem (gr. ), wszechświatem. Istnienie tej zasady postulowała jońska filozofia przyrody. Dla Talesa arché to woda, dla Anaksymandra arché jest bezkresem (apeiron), dla Anaksymenesa arché jest powietrzem, dla Pitagorasa liczbą. Arché według różnych filozofów to:* Tales z Miletu-woda, *Anaksymenes-powietrze, *Anaksymander-apeiron (bezkres), *Heraklit-ogień, *Ksenofanes-ziemia, *Empedokles-żywioły, *Anaksagoras-nasiona/zarodki (homoiomerie), *Demokryt-atomy, *Pitagoras-liczby, *Arystoteles-woda, ogień, ziemia, powietrze i eter, *Hegel-rozum. Pierwsi filozofowie nazywani byli fizykami, czyli badaczami physis (przyrody). Pierwsze teorie filozoficzne charakteryzował właśnie pogląd, że wszystko, co istnieje, posiada wspólną prazasadę, arché.

ISTOTA/ESENCJA/EIDOS: WIKIPEDIA (gr., łac. essentia) - w filozofii istota ma być samym sednem rzeczy, ich prawdziwą naturą, wiedzą, która wydaje się osiągalna, jeśli tylko jeszcze trochę wgłębimy się w poznanie świata. W prostszej wersji istota bytu to to, co sprawia, że byt jest taki jaki jest, albo że w ogóle jest.

IDEA (gr.): WIKIPEDIA jedno z głównych pojęć filozoficznych, wprowadzone przez Platona, rozumiane przez niego jako niematerialny byt, który nie jest nam bezpośrednio dany. W metafizyce Platońskiej (ontologii) przez idee rozumie się tożsame z sobą, niezłożone, niezmienne i doskonałe byty duchowe, poznawalne rozumowo i będące realnymi odpowiednikami pojęć powszechnych oraz wzorami zmiennych rzeczy materialnych. Idee są niematerialne. Istnieją poza rzeczywistością, w której żyją ludzie; zajmują odrębną sferę. Nie podlegają jakiejkolwiek zmianie. Nie posiadają żadnych części. Są wieczne i nieruchome. Pod każdym względem stanowią więc byt doskonały. Między ideami, jak między pojęciami, zachodzą określone stosunki nadrzędności i podrzędności. Świat idei jest zbudowany hierarchicznie. Na samym jego szczycie znajduje się idea dobra-piękna. Istnieją zatem dwa byty, dwa światy. Z jednej strony ze wszystkich miar doskonały świat przedmiotów idealnych, czyli idei, z drugiej zaś niedoskonały, ustawicznie zmieniający się, nietrwały świat jednostkowych rzeczy materialnych. Materialne odbicia idei określane są jako ideatum. Cały świat został ukształtowany na wzór idei. Tworzywem była materia, istniejąca równie odwiecznie jak i one. Była ona jednak czymś tak zupełnie nieokreślonym, bez jakościowym, iż w porównaniu z ideami stanowiła niemalże niebyt. Stwórca świata, tzw. Demiurg, uformował ją na podobieństwo idei.

RACJONALIZM: WIKIPEDIA (łac. ratio-rozum;rationalis-rozumny, rozsądny) filozoficzne podejście w epistemologii zakładające możliwość dotarcia do prawdy z użyciem samego rozumu z pominięciem doświadczenia, poprzez stworzenie systemu opartego na aksjomatach, z których poprzez dedukcję można wywieść całość wiedzy. Racjonalizm w nowożytnej filozofii wywodzi się od Kartezjusza. W anglosaskiej tradycji filozoficznej bywa nazywany racjonalizmem kontynentalnym. Nie należy go mylić z pojęciem racjonalizmu światopoglądowego.

EMPIRYZM: WIKIPEDIA (od gr."doświadczenie") doktryna filozoficzna głosząca, że źródłem ludzkiego poznania są wyłącznie lub przede wszystkim bodźce zmysłowe docierające do naszego umysłu ze świata zewnętrznego, zaś wszelkie idee, teorie itp. są w stosunku do nich wtórne. Empiryzm stoi w ostrej sprzeczności z racjonalizmem filozoficznym, który głosi, iż źródłem poznania są właśnie idee, zaś bodźce zmysłowe mają znaczenie drugorzędne. Pierwszym filozofem, który krytykował takie poznanie, był Heraklit. Współczesna koncepcja empiryzmu została wysunięta przez Francisa Bacona, a następnie rozwinięta przez Johna Locke'a, George'a Berkeleya oraz Davida Hume'a. Można wyróżnić empiryzm metodologiczny, który głosi nieistnienie sądów syntetycznych a priori i empiryzm genetyczny, który głosi, że umysł ludzki jest pierwotnie pozbawiony treści poznawczych (umysł jako tabula rasa-"niezapisana tablica"), dopiero doświadczenie bezpośrednio lub pośrednio powoduje zapełnienie tej pustki sądami. Skrajną postacią empiryzmu genetycznego jest sensualizm, który głosi, że nie ma niczego w umyśle, czego nie było wpierw w zmysłach. Poglądem przeciwstawnym do empiryzmu genetycznego jest natywizm. Z nurtu empiryzmu wykształciło się szereg innych prądów filozoficznych: kantyzm, pozytywizm, pozytywizm logiczny oraz fenomenologia. Do empirystów należeli: *Etienne Bonnot de Condillac, *Pierre Cabanis, *Charles de Bonnet, *Stanisław Staszic, *Jan Śniadecki.

TRANSCENDENTALIZM: WIKIPEDIA nurt filozofii amerykańskiej zapoczątkowany między innymi przez R.W. Emersona i H.D. Thoreau. Głosi ideę równości, niezależności oraz samodzielności. Podkreśla autonomiczność każdego człowieka w dochodzeniu do prawd moralnych, duchowych oraz społecznych. Za pierwszy tekst traktujący o transcendentalizmie uważany jest Nature Emersona. Jego samego uważa się za prekursora ruchu. Transcendentalizm skupia się na doświadczeniu jednostki, głosząc, że człowiek jest pewien tego, czego sam w życiu doświadczył, bądź do czego sam doszedł. Narzucone z góry wartości mogą być i często są nieodpowiednie dla każdej jednostki. Transcendentalizm zatem sprzeciwia się niejako uniwersalizmowi pojęć i wartości. We wczesnym stadium transcendentalizm Emersona odrzucał "boskość", jednak z czasem skłonił się ku wyższej istocie, ale w indywidualnym rozumieniu. Transcendentalizm kładzie nacisk na świadomość własnych czynów, jak i na wyciąganie z nich wniosków i nauk. Ruch ten mówił także, iż natura ma wielki, jeśli nie ostateczny wpływ na to, jak wygląda życie na Ziemi. Traktował siły natury, jako nadrzędne, nieskażone, ale i nieosiągalne. Łączy racjonalizm (dusza, rozum, wola, uczucie; to co transcendentalne) i empiryzm (ciało, zmysły; to co immanentne). W filozofii kultury to egzystencja, cechująca się ofiarnością, dla której główne wartości to wartości duchowe, realizowane we wspólnotach duchowych, jak dom, ojczyzna, kościół, uważanych także za ołtarze ofiary. Zdolność do poświęceń oraz chęć wpływania na życie innych ludzi (sprawowania kontroli) sprawia, że nurt ten przeciwstawia się eutanazji i aborcji. Jest przeciwieństwem naturalizmu.

PRAGMATYZM:WIKIPEDIA system filozoficzny, którego podstawowym elementem jest pragmatyczna teoria prawdy, uzależniająca prawdziwość tez od praktycznych skutków, przyjmująca praktyczność za kryterium prawdy. Pragmatyzm przyjmuje wynikające z przyjmowania tez skutki i ich użyteczność za kryterium prawdy. Potocznie pragmatyzmem nazywana jest także postawa, polegająca na realistycznej ocenie rzeczywistości, liczeniu się z konkretnymi możliwościami i podejmowaniu działań, które gwarantują skuteczność.

STRUKTURALIZM: WIKIPEDIA: stanowisko metodologiczne w najogólniejszym sensie głoszące, że dla zrozumienia pewnych zjawisk niezbędne jest uchwycenie struktury, w której one występują, lub budowa takiego modelu, który wyjaśnia ich rolę w ich środowisku. Nie jest ruchem jednolitym, nie ma wytyczonego programu; "jest pewnym stylem myślenia formalnego w naukach humanistycznych", który cechuje się deprecjacją roli podmiotu w poznaniu. Przedmiotem zainteresowania strukturalizmu jest wzór - jak rzeczy, na pierwszy rzut oka niewydające się ze sobą powiązane, w rzeczywistości tworzą część systemu powiązanych części. Jednak, strukturalizm to nie tylko badanie struktury społecznej lub formą strukturalną, ale też strukturą pojęć. Struktury to konstrukcje racjonalne, a nie empiryczne (najpierw następuje analiza możliwości logicznych, później dopiero poszukiwanie przykładów w etnografii). http://mailgrupowy.pl/shared/resources/38078,antropologia/133219,fwd-levi-strauss

FUNKCJONALIZM:WIKIPEDIA określenie propozycji teoriopoznawczej E.Cassirera, który postulował zastąpienie pojęcia substancji pojęciem funkcji. Koncepcja Cassirera została później przeniesiona na grunt logiki i do innych dziedzin wiedzy. Szczególnego znaczenia nabraław metodologii nauki zwłaszcza na przełomie XIX i XX w. Wg niej w nauce należy poprzestać na badaniu funkcjonalnych zależności zjawisk, nie rozpatrując ich w kategoriach przyczynowo-skutkowych.

INTERAKCJONIZM SYMBOLICZNY: WIKIPEDIA teoria socjologiczna, według której kluczowym mechanizmem kształtowania się struktur społecznych jest ciągła wymiana i ewolucja znaczeń symboli, odbywająca się w trakcie wszelkich procesów oddziaływań zachodzących między ludźmi. Teoria ta wywodzi się z amerykańskiego pragmatyzmu filozoficznego. Terminu „symboliczny interakcjonizm” po raz pierwszy użył Herbert Blumer w 1937 roku. Nazwa ta obejmuje podstawowy obszar zainteresowania całej orientacji koncentrującej się na analizie procesów wzajemnych oddziaływań, pojętych jako wymiana symbolicznych znaczeń. Wymiana zachodzi między świadomymi, ciągle definiującymi sytuacje partnerami. Konsekwencją tych procesów jest ukształtowanie osobowości partnera i funkcjonowanie grup społecznych. Twórcą koncepcji interakcjonizmu symbolicznego był George Herbert Mead, który dokonał syntezy teorii Williama Jamesa, Charlesa H. Cooley'a i Johna Dewey'a, opisując społeczeństwo jako: skonstruowane wzory uporządkowanego działania, które utrzymują się i zmieniają dzięki interakcji symbolicznej między jednostkami i wewnątrz nich.

SOCJALIZACJA: (łc. socialis `towarzyski; społeczny') jest to proces przyswojenia przez indywiduum w ciągu całego życia społecznych norm, wartości kultury, stereotypów zachowawczych, właściwości psychospołecznych warunkujących pomyślność jego funkcjonowania w społeczeństwie. Socjalizacja jest procesem tworzenia się jednostki, stopniowego przyswajania przez nią wymagań społeczeństwa, nabycia istotnych pod względem społecznym cech świadomości i zachowania, co pozwala jej integrować się ze społeczeństwem, różnymi typami zbiorowości społecznych. Najważniejszym sferami socjalizacji są: działalność, kontakty z ludźmi i świadomość własna. Człowiek przechodzi dwie fazy socjalizacji - adaptację społeczną i interioryzację społeczną.

http://socjologia.wiedza.diaboli.pl/egzamin/

Instytucja społeczna, w socjologii urządzenia materialne i organizacyjne, w jakie wyposaża się niektórych członków grupy społecznej celem ustalonego społecznie sposobu postępowania, a także zapewnienia jej prawidłowego funkcjonowania i osiągania określonych celów. Liczba wyspecjalizowanych instytucji społecznych wzrasta wraz z rozwojem cywilizacyjnym. Ze względu na spełniane funkcje wyróżnia się różne typy instytucji społecznych: wychowawcze, ekonomiczne, polityczne, religijne, kulturalne itp.

MARKSIZM: system poglądów filozoficznych, ekonomicznych i polityczno-społecznych, stworzony przez K. Marksa i F. Engelsa w połowie XIX w. Stał się ideologiczną i polityczną podstawą ruchów robotniczych końca XIX i początku XX w. w Europie, w tym także rewolucji socjalistycznej w Rosji (1917). W byłym Związku Radzieckim, a także państwach bloku socjalistycznego, był jedyną obowiązującą doktryną ekonomiczną i polityczno-społeczną. Klasycy marksizmu przyjęli założenie, że świat jest materialny i rządzi się prawami dialektyki. Punktem wyjścia była dla nich idealistyczna dialektyka F. Hegla. Celem marksizmu jest zbudowanie  "społeczeństwa bezklasowego". Warunkiem tego jest obalenie politycznej władzy kapitalistów przez proletariat ("dyktatura proletariatu"). Drogą zaś osiągnięcia go jest rewolucja, która powinna objąć cały świat. Fundamentem ekonomii marksistowskiej była przeprowadzona przez K. Marksa dogłębna krytyka rynkowej gospodarki kapitalistycznej (gospodarka rynkowa), zawarta w wielu jego pracach, przede wszystkim w Kapitale. Wykorzystując przejętą z ekonomii klasycznej teorię wartości opartej na pracy, Marks sformułował teorię wartości dodatkowej, wykazując, że źródłem zysku kapitalistów jest wyzysk (nieopłacony czas pracy) robotników, możliwy dzięki posiadaniu przez nich monopolu własności środków produkcji. http://portalwiedzy.onet.pl/23909,,,,marksizm,haslo.html

TEORIA KRYTYCZNA: WIKIPEDIA (ang. critical theory) w naukach społecznych i humanistycznych: termin-parasol, określający teorie analizujące i krytykujące kulturę oraz społeczeństwo.Twórcami teorii krytycznej są niemieccy filozofowie i socjolodzy Max Horkheimer i Theodor W. Adorno. Sama teoria w Europie nie była tak uznawana jak w USA (np. we Włoszech i we Francji prawie w ogóle się nie przyjęła).Teorią krytyczną Max Horkheimer określał swoje stanowisko filozoficzne. Została zastosowana po raz pierwszy w explicite pt. „Teoria tradycyjna a teoria krytyczna” z 1937 roku. Teoria krytyczna jest integralną częścią postawy krytycznej, która zdaje się nakazem czasu. Według Horkheimera nad ludzkością zawisła groźba katastrofy w związku ze schyłkiem epoki burżuazyjnej, znajdującej wyraz w ekspansji faszystowskiego totalitaryzmu. Twórca teorii nie sądzi, by postawa krytyczna była tylko sposobem myślenia czy też manifestowała się tylko, jako teoria krytyczna. Z założenia materializmu, który jest przez Horkheimera akceptowany-myślenie nie oznacza działania ani też nie może go zastąpić jak i osiągnięcie celu nie jest możliwe bez rozeznania w sytuacji i uświadomienia sobie jej zagrożeń. Według Alvina W. Gouldnera, wybitnego socjologa krytycznego, orientacja krytyczna może istnieć tylko wtedy, gdy są powody do krytykowania a powody te, jak dotąd łączyły wszystkie istniejące społeczeństwa. Teoria krytyczna nie przez przypadek pojawiła się w Niemczech, gdyż to przede wszystkim krytyka dominacji, krytyka, która ma służyć ludziom a nie manipulatorom. Teoria krytyczna służy dogłębnemu zbadaniu i filtrowaniu społeczeństwa tak, aby ujrzeć jego wszystkie aspekty, zwłaszcza te starannie ukryte.

1. FILOZOFICZNE I SOCJOLOGICZNE PODSTAWY EDUKACJI I WIEDZY Dr SYLWESTER ZIELKA - CYTRYNOWY

28

---