WSTĘP
Celem mojej pracy będzie rozpoznanie struktury organizacyjnej Banku Spółdzielczego. Aby dokładnie zbadać ten problem zapoznałam się z regulaminem oraz schematem organizacyjnym tegoż banku. Natomiast wiedzę teoretyczną zaczerpnęłam z książki Marcina Bielskiego „Organizacje. Istota. Struktury. Procesy.” Oprócz tej pozycji skorzystałam również z „Podstaw zarządzania” autorstwa Bogusława Kaczmarka i Czesława Sikorskiego.
Na wstępie mojej pracy chciałabym jeszcze wyjaśnić pojęcie struktury organizacyjnej, ponieważ istnieje wiele interpretacji. Zacytuję M. Bielskiego, który pisze, iż „jest to całokształt stosunków miedzy jej elementami: ludźmi i składnikami rzeczowymi”. Można również stwierdzić, że struktura organizacyjna to sposób uporządkowania tych elementów. Bardzo ciekawą interpretacją jest pogląd M. Mintzberga, mówiącego o tej strukturze jak o „zestawie wszystkich sposobów, przy użyciu, których rozdziela się zadania organizacyjne miedzy jej różnorodne elementy (stanowiska, komórki) a następnie doprowadza do ich skoordynowania, by zapewnić sprawne funkcjonowanie organizacji”. Jednak definicją wyjściowa w mojej pracy pozostaje wyjaśnienie M. Bielskiego.
Teraz przejdę do omawiania poszczególnych elementów struktury zwanych „wymiarami struktur”:
specjalizacja
centralizacja
standaryzacja
formalizacja
konfiguracja
SPECJALIZACJA
Pod pojęciem specjalizacji rozumiemy podział pracy, rozdzielenie poszczególnych zadań miedzy stanowiska pracy oraz zajmujących je ludzi.
W Banku Spółdzielczym (dalej zwanym BS) mamy do czynienia z dwoma rodzajami podziału pracy:
jakościowym, który został uwzględniony przy rozdzielaniu zadań między poszczególne stanowiska np. stanowisko prezesa banku, głównego księgowego
ilościowym, który znalazł odzwierciedlenie w przydzieleniu pracy poszczególnym wydziałom
Na podstawie dostępnych mi informacji mogę także wysnuć hipotezę, że w regulaminie organizacja ta potraktowała dość ogólnie podział pracy, w rzeczywistości natomiast zadania zostały przyporządkowane poszczególnym stanowiskom i zajmującym ich ludziom. Szczegółowy zakres obowiązków znajdziemy w załączniku nr.1 (Regulamin Organizacyjny BS). Pracownik obejmujący określone i uwzględnione w regulaminie stanowisko ponosi pełną odpowiedzialność za wynik wywiązania się ze swoich obowiązków.
Pracownicy banku mają wysokie kwalifikacje, adekwatne do zajmowanych stanowisk.
CENTRALIZACJA
To drugi po specjalizacji podstawowy „wymiar”. Określa on rozmieszczenie uprawnień decyzyjnych, kierowniczych.
I tak w badanej organizacji największa władza jest w rękach Walnego Zgromadzenia (zebrania Przedstawicieli). Organ ten ustala skład Rady Nadzorczej, która wybiera Prezesa Zarządu BS a następnie, z uwzględnieniem wniosku Prezesa, kolejnych członków Zarządu. Podstawową funkcją tego organu jest kierowanie działalnością BS i reprezentowanie go.
W związku z pełnioną funkcją Prezes ma największą rozpiętość kierowania, która zmniejsza się wraz z szczeblami hierarchii tzn. im niższy poziom tym mniejsza rozpiętość kierowania. Mimo to nie można do końca określić stopnia centralizacji, ponieważ podejmowanie decyzji jest rozłożone na poszczególne szczeble, przy założeniu, ze te najważniejsze podejmowane są „na górze”.
Czynnikami sprzyjającymi centralizacji są:
zwartość terytorialna
funkcjonalny podział pracy
Natomiast za decentralizacją przemawia wysoki poziom odnośnie kwalifikacji pracowników.
STANDARYZACJA
To stopień zrutynizowania i typowości czynności w organizacji oraz ujednolicenia zasad postępowania.
Po przeanalizowaniu dostępnych materiałów, mogę stwierdzić, ze w strukturze tego banku nastąpiło grupowanie według funkcji. Przemawia za tym fakt, iż zostały wyodrębnione wydziały zajmujące się poszczególnymi zadaniami a osoby pracujące w konkretnych działach mają podobne wykształcenie i korzystają z podobnych urządzeń
Oczywiście grupowanie te odnosi się tylko do tego konkretnego banku- banku głównego, gdyż przy podziale na filie i oddziały wykorzystano grupowanie według miejsca.
Jednocześnie nie można dokładnie określić stopnia typowości i zrutynizowania czynności. Przypuszczam, że stopień ten jest dość wysoki, ponieważ do pojedynczego stanowiska przydzielono konkretne zadania i nie ma wielkich możliwości, aby „wymieniać się” nimi z innymi pracownikami Teoretycznie jedynie w obrębie wydziałów istnieje taka możliwość, gdyż tylko w nich (wg. regulaminu) nie uwzględniono stanowisk a zadania odnoszą się do całych działów. Jednak przypuszczam, że w praktyce obowiązki te są rozdzielone między konkretnych pracowników.
FORMALIZACJA
Wymiar ten charakteryzuje zakres norm postępowania i zasad komunikowania się w organizacji.
BS ma formalna strukturę organizacyjną przedstawioną w prawomocnym Regulaminie Organizacyjnym tegoż banku oraz rozrysowaną na schemacie organizacyjnym. Te dwa dokumenty pokazują zakres obowiązków i podział władzy w BS. Nie uwzględniają one natomiast tzw. stosunków nieformalnych oraz stosunków pozaformalnych. Chodzi tu między innymi o relacje towarzyskie zarówno w organizacji, jaki i poza nią. Oczywiście te dwa wyżej wymienione dokumenty nie są jedynymi, które regulują zakres norm postępowania. Możemy zaliczyć do nich: Statut BS, przepisy ustaw takich jak Prawo bankowe, O funkcjonowaniu banków spółdzielczych ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających jak również Prawo spółdzielcze. Jak widzimy stopień sformalizowania jest dość wysoki, ponieważ istnieje wiele dokumentów, które określają sposób funkcjonowania tej instytucji.
KONFIGURACJA
Jest już ostatnim z omawianych wymiarów struktur, który określa kształt struktury.
Tu najbardziej wartościowym dokumentem okazał się schemat organizacyjny, na którym możemy dostrzec 6 szczebli hierarchicznych oraz przypuszczać, że komórki organizacyjne są duże. Cechy te przemawiają za tym, iż jest to struktura plaska.
WNIOSKI
Po zapoznaniu się z różnymi typami struktur wywnioskowałam, iż struktura Banku Spółdzielczego należy do grupy struktur hierarchicznych. Przemawiają za tym takie cechy jak:
stosunki podporządkowania i zależności są hierarchiczne
wysoki stopień trwałości
względnie stały charakter zadań
W obrębie struktury hierarchicznej możemy wyróżnić trzy typy:
liniową
funkcjonalną
liniowo-sztabową
W strukturze BS mogę odnaleźć cechy charakterystyczne dla struktury liniowej:
zasada drogi służbowej
zasada jedności rozkazodawstwa
Jak również dla struktury funkcjonalnej:
grupowanie według funkcji
występowanie działów (pionów funkcjonalnych)
Jak widzimy struktury Banku Spółdzielczego nie da się jednoznacznie określić. Z pewnością należy ona do struktur hierarchicznych, jednak dostępne dokumenty nie pozwalają ostatecznie stwierdzić jaki to typ. Struktura ta jest pośrednia między funkcjonalna a liniową.
ZAŁĄCZNIKI:
Regulamin organizacyjny Banku Spółdzielczego
schemat organizacyjny Banku Spółdzielczego
Strona 5 z 6