Problem niemiecki po II wojnie światowej: od podziału do zjednoczenia Niemiec
I. Niemcy po II Wojnie Światowej - 1945 - 1949
1.Uzgodnienia na konferencjach „Wielkiej Trójki”:
- Teheran 28.11 - 1.12.1943 -
a) bezwarunkowa kapitulacja
b) projekty rozczłonkowania Niemiec
- Jałta 4.02. - 11.02.1945 -
a) określenie granic 4 stref okupacyjnych ( brytyjska, francuska, amerykańska, radziecka)
b) ustanowienie Sojuszniczej Rady Kontroli ( SRK ) z siedzibą w Berlinie
c) omówienie problemu reparacji
7.05 - bezwarunkowa kapitulacja III Rzeszy( wobec aliantów zachodnich) i 8/9.05 ( wobec ZSSR)
5.06 - „deklaracja berlińska” - przejęcie władzy zwierzchniej w Niemczech przez 4 mocarstwa
- Poczdam 17.07 - 2.08.1945 -
a) program 4D(denazyfikacja, demilitaryzacja, dekartelizacja i demokratyzacja)
b) przekazanie władzy Sojuszniczej Radzie Kontroli oraz Sojuszniczej Komendanturze Berlina. SRK miała obradować w gronie gubernatorów wojskowych poszczególnych stref i sprawować wspólną politykę w stosunku do Niemiec. W rzeczywistości decyzje podejmowali poszczególni gubernatorzy
c) reparacje miały obejmować łup wojenny i bieżącą produkcję przemysłową
2. Polityka mocarstw wobec Niemiec:
USA
- już w 1944 odejście od doktryny Morgentheau, zakładającej przekształcenie Niemiec w kraj rolniczo- pasterski
- do 1946/47 jednak dosyć restrykcyjna polityka w stosunku do Niemiec
- 09.1946 - przemówienie Byrnesa - konieczność odbudowy silnych Niemiec w sojuszu z Zachodem
- od 1947 zasadnicza zmiana, wynikająca z konieczności poszukiwania sojuszników w rywalizacji z ZSSR
Wielka Brytania
- ogólnie łagodne podejście do Niemiec. Już od 1945 dążenie do ścisłej współpracy z USA przy okupacji
- 1946 - powołanie Rady Strefy i 2 urzędów: Centralnego Urzędu Gospodarki i Centralnego Urzędu Wyżywienia i Rolnictwa
Francja
- polityka jej silnie wiązała się z odwiecznym antagonizmem niem. - fr. Celem było maksymalne osłabienie Niemiec, dlatego prowadzono zabiegi o kontrolę nad Zagłębiem Ruhry i o oderwanie Nadrenii od Niemiec
- do 1947 prowadzenie polityki obstrukcyjnej w SRK
- 1947/48 - odejście od restrykcyjnej polityki, wskutek wpływu USA (silnie uzależnienie gospodarcze Francji od USA)
- 1.01.1947 - porozumienie między Wielką Brytanią a USA o połączeniu ich stref okupacyjnych - powstanie Bizonii ( dwustrefy )
- 05.06.1948 - ogłoszenie Planu Odbudowy Gospodarczej Europy ( Plan Marshalla ). Realizacja planu wymagała scalenia stref zachodnich. Francja wyraziła zgodę na dołączenie swej strefy do Bizonii
23.02 - 06.06.1948 - dwie konferencje londyńskie - utworzenie Międzynarodowego Urzędu Kontrolnego, kontrolującego zasoby węglowe Zagłębia Ruhry, przyjęcie Statutu Okupacyjnego
08.04.1949 - formalne przystąpienie Francji do Bizonii - powstanie Trizonii(trójstrefy)
Powstanie RFN
- 08.05.1949 - uchwalenie Ustawy Zasadniczej ( nazwa wskazująca na jej tymczasowy charakter) prze Radę Parlamentarną Trizonii
- 23.05 - ratyfikacja UZ przez parlamenty krajowe. Powstanie RFN ze stolicą w Bonn
- 07.09 - pierwsze posiedzenie Bundestagu. Wybór Adenauera na kanclerza
- 21.09 - wejście w życie Statutu Okupacyjnego. Mocarstwa zachodnie zachowały wiele uprawnień ograniczających suwerenność RFN w takich dziedzinach jak: prawo do reprezentacji zewnętrznej, kontrola nad Zagłębiem Ruhry, uprawnienia w zakresie reparacji. Klauzula generalna ponadto upoważniała mocarstwa do wykonywania pełnej lub ograniczonej władzy w RFN, w sytuacjach kryzysowych
Problem reparacji ZSRR strefach zachodnich
- ściąganie reparacji było ściśle związane z dekartelizacją. Dążenie do pozyskania Niemców do konfrontacji z ZSRR doprowadziło jednak do zaprzestania rozbiórek zakładów przemysłowych i pobierania reparacji od 1947/48
Polityka ZSRR
- głównym celem w 1945 roku był jak największy udział ZSRR w okupacji (szczególnie Zagłębia Ruhry) i reparacjach. Nieosiągnięcie tych celów spowodowało nadmierną eksploatację własnej strefy i jej gospodarczą zapaść. Deklarowanym celem ZSRR było utrzymanie jedności Niemiec(w rzeczywistości bezkompromisowo wprowadzono własne rozwiązania ustrojowe)
- organem zarządzającym w strefie była Radziecka Administracja Wojskowa ( SMAD)
- 04.1946 - powstanie Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec(SED), odtąd decydującej partii we wschodnich Niemczech
- 1947 - sformułowanie przez Stalina koncepcji „dwóch obozów”( imperialistyczny i antydemokratyczny z USA na czele i antyimperialistyczny i demokratyczny z ZSRR). Od tego momentu celem ZSRR niedopuszczenie do dalszego scalenia stref zachodnich Niemiec
- 20.03.1948 - faktyczny koniec funkcjonowania SRK. Demonstracyjne opuszczenie jej posiedzenia przez przedstawiciela ZSSR, marszałka Sokołowskiego, jako protest przeciwko uzgadnianiu spraw niemieckich bez konsultacji z ZSSR( konferencje londyńskie w 1948). Koniec formalnej współpracy 4 mocarstw w kwestii niemieckiej
Powstanie NRD
- ZSRR wstrzymywał się z utworzenie odrębnego państwa wschodnioniemieckiego, wciąż licząc na zjednoczenie Niemiec na swoje wyobrażenie. Powstanie Trizonii, a następnie RFN przyspieszyło podjęcie decyzji
- 19.03.1948 - utworzenie 1 Niemieckiej Rady Ludowej, na czele z Wilhelmem Pieckiem
- 15-16.05.1949 - wybory i wyłonienie 2 Niemieckiej Rady Ludowej.
- 7.10.1949 - przekształcenie Rady w Tymczasową Izbę Ludową oraz wejście w życie konstytucji NRD.
Sprawa Berlina - 1 kryzys berliński
- specyficzna sytuacja Berlina, został podzielony na 4 strefy okupacyjne, tak jak reszta Niemiec
- do konfliktu doszło po utworzeniu Bizonii i wprowadzeniu reformy walutowej w zachodnich strefach Berlina, bez uzgodnienia z ZSSR.
- 24.06.1948 - przystąpienie ZSSR do blokady dostępu do zachodniego Berlina. Blokada objęła transport lądowy, rzeczny, dostawy energii i zaopatrzenia. Celem blokady było zmuszenie państw zachodnich do rezygnacji z utworzenia Trizonii. Państwa zachodnie zorganizowały most powietrzny przez, który zaopatrywały mieszkańców w niezbędne środki
- 12.05.1949 - decyzja o zakończeniu blokady Berlina. Stalin wciąż liczył na porozumienie z zachodem w sprawie Niemiec. Decyzja jednak dość dziwna, tym bardziej, że w maju tego roku podpisano Pakt Północnoatlantycki wymierzony w ZSRR
3. RFN w latach 1949 -55 - integracja z blokiem zachodnim
- decydującym wydarzeniem przesądzającym o integracji RFN z Zachodem był wybuch i przebieg wojny koreańskiej, czyli zaostrzanie się rywalizacji Wschód- Zachód. RFN poprzez związanie się z blokiem zachodnim chciała uzyskać większą niezależność
- 10.1949 - włączenie RFN do OEEC
- 22.11.1949 - Układ petersberski - RFN uzyskała zezwolenie na utrzymywanie stosunków międzynarodowych
- 08.08.1950 - przyjęcie do Rady Europy
- 06.03.1951 - utworzenie Urzędu Spraw Zagranicznych( Auswartiges Amt )
- 18.04.1951 - powstanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali ( RFN członkiem założycielem)
- 26.05.1952 - zawarcie przez 3 mocarstwa i RFN Układu o Niemczech przewidującego: zakończenie Statutu Okupacyjnego oraz ustanowienie wewnętrznej i zewnętrznej suwerenności RFN. Postanowienia te miały wejść w życie wraz z Traktem o Europejskiej Wspólnocie Obronnej z 27.05(oznaczającym remilitaryzację RFN)
- 08.1954 - odrzucenie przez Francję traktatu o EWO, wskutek czego upadł Układ o Niemczech
- 29.09 - 03.10.1954 - państwa paktu brukselskiego(1948) oraz RFN i Włochy, podpisują traktat o utworzeniu Unii Zachodnioeuropejskiej (UZE). Oznacza to remilitaryzację RFN, która rezygnuje jednak w układzie z posiadania określonych kategorii broni ciężkiej(zniesiono ograniczenie w 1984) oraz broni ABC (atomowej, bakteriologicznej i chemicznej)
- 19-23.10.54 - konferencja w Paryżu, zakończona podpisaniem „układów paryskich”:
a) niemiecko - francuski w sprawie Saary
b) między RFN a mocarstwami zachodnimi w sprawie zakończenia okupacji
c) w sprawie zmiany paktu brukselskiego na UZE i przyjęciu do niej Włoch i RFN
d) w sprawie przyjęcia RFN do NATO
- ponadto układy dodatkowo zabezpieczały bezpieczeństwo RFN przewidując stacjonowanie wojsk sojuszników zachodnich.
- 05.05.1955 - wejście w życie układów paryskich - RFN uzyskuje suwerenność
- 09.05 - przyjęcie RFN do NATO
- 07.1956 - wejście w życie Ustawy o Powszechnym Obowiązku Służby Wojskowej. Ustalenie docelowego stanu Bundeswehry na 500000(osiągnięto w latach 80.)
Plany zjednoczenia Niemiec w oczach Zachodu:
- plany zakładały zjednoczenie przez wolne wybory, uchwalenie konstytucji i podpisanie traktatu pokojowego. Przewidywały całkowitą swobodę działalności międzynarodowej zjednoczonych Niemiec
4. Sytuacja w NRD
- od początku jej istnienia traktowana przez ZSSR jako państwo satelickie
- 09.1950 - przystąpienie do RWPG
- 05.03.1953 - śmierć Stalina, łagodniejsza polityka Moskwy wobec NRD (rezygnacja z reparacji wojennych)
- 25.03.1954- przyznanie przez ZSSR suwerenności NRD
- 18.01.1956 - przyjęcie NRD do Układu Warszawskiego
Plany zjednoczenia Niemiec opinii ZSSR
- zgoda, co do wolnych wyborów, lecz zjednoczone Niemcy miały być państwem neutralnym. Ten punkt uniemożliwiał kompromis
Dwa państwa niemieckie
Polityka zachodnia
- najważniejszym celem polityki zachodniej RFN było:
a)zapewnienie bezpieczeństwa,- rozbudowa Bundeswehry, stacjonowanie zachodnich wojsk w RFN
b) rozwijanie integracji zachodnioeuropejskiej - Niemcy motorem napędowym integracji zachodnioeuropejskiej
c) priorytetowe traktowanie stosunków dwustronnych z USA i Francją
Polityka wschodnia
- na fali odwilży w ZSRR, w 1955 RFN dostał propozycję nawiązania stosunków dyplomatycznych. Dodatkowo podczas wizyty w Moskwie Adeanauer uzyskał zgodę na zwolnienie ponad 9000 jeńców niemieckich
- 12.1955 - przedstawiciel niemieckiego MSZ, Walter Hallstein, sformułował zasadę, że nawiązanie stosunków ze Związkiem Radzieckim ma wyjątkowy charakter, a RFN nie będzie utrzymywać stosunków dyplomatycznych z innymi państwami bloku radzieckiego. „Doktryna Hallsteina” obowiązywała do roku 1967
- 13.08.1961 - decyzja o budowie muru w Berlinie( spowodowana masowymi ucieczkami mieszkańców NRD do Berlina Zachodniego - 2 kryzys berliński. Ogólnie napięta sytuacja międzynarodowa
- 1966 - powstanie „Wielkiej Koalicji” ( CDU\CSU i SPD). Wejście SPD do rządu zapoczątkowało nowy etap stosunków RFN - Wschód.
- 1969 - powstanie rządu SPD i FDP. Nowy kanclerz przystępuje do realizacji „planu Bahra”(od nazwiska sekretarza w niemieckim MSZ). Plan zakładał rozmowy najpierw ZSRR( jako mocarstwem hegemonicznym w bloku wschodnim), a następnie z jego państwami satelickimi o wyrzeczeniu się użycia siły lub groźby jej użycia, oraz o normalizacji stosunków. Zmiany umożliwiła korzystna sytuacja międzynarodowa na początku lat 70.: rozmowy rozbrojeniowe SALT 1, rozpoczęcie procesu KBWE, oraz rozdźwięk między ZSRR a Chinami
- 12.06.1970 - podpisanie Układu RFN- ZSRR. Najważniejsze postanowienia: pokojowa regulacja sporów, nienaruszalność i integralność terytorialna w obecnych granicach. Wskutek Układu, RFN uznała de facto polityczno - terytorialne status quo
- 07.12.1970 - Układ RFN - PRL. Ten Układ wraz z poprzednim określa się jako „układy wschodnie”
- 21.12.1972 - Układ zasadniczy NRD - RFN. RFN uznał NRD za pełne, równoprawne i niezależne państwo
- 11.12.1973 - Układ RFN z Czechosłowacją
- 18.09.1973 - przyjęcie obu państw niemieckich do ONZ
Skutkiem polityki wschodniej był dalsza normalizacja stosunków RFN ze Wschodem. Zmiany umożliwiły także dojście do skutku KBWE, które stało się po 1975, centrum prowadzenia polityki odprężenia. Politykę odprężenia prowadziły kolejne rządy RFN do 1989.
Zjednoczenie Niemiec
Uwarunkowania międzynarodowe:
zmiana charakteru stosunków Wschód - Zachód
kryzys państw socjalistycznych
postępy integracji europejskiej
wzrost roli i pozycji międzynarodowej RFN
Uwarunkowania wewnętrzne:
kryzys wewnętrzny w NRD
stan powiązań NRD - RFN osiągnięty w 1989, dzięki prowadzeniu polityki odprężenia, oraz przekonanie mieszkańców Niemiec co do słuszności zjednoczenia
zachowanie opcji i doktryny ogólnoniemieckiej przez RFN
9.11.1989 - początek procesu zjednoczeniowego - otwarcie granicy „niemiecko - niemieckiej” i „upadek” muru berlińskiego. Wizyta Kohla w Berlinie.
28.11.1989 - Kohl przedstawia 10 punktowy „plan stopniowego przezwyciężenia podziału Niemiec i Europy”. Najważniejsze założenia: pomoc finansowa dla NRD, jej demokratyzacja i wprowadzenie wolnego rynku, następnie konfederacja państw niemieckich i końcowej fazie federacja
Chłodne przyjęcie planu wśród sojuszników zachodnich, zmusiło RFN do rozszerzenia strategii działania o następujące aspekty:
powiązanie jedności niemieckiej z integracją zachodnioeuropejską
nowe zdefiniowanie współpracy transatlantyckiej
uregulowanie siły militarnej Niemiec
doprowadzenie do uznania wszystkich istniejących granic w Europie (w tym granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej)
osiągnięcie zgody ZSRR na zjednoczeniem w zamian za określone koncesje i nowy wymiar współpracy
Stanowiska 4 mocarstw Niemiec sprawie zjednoczenia Niemiec:
USA - najbardziej przychylne jedności Niemiec. Administracja USA zwracała uwagę na konieczność całkowitej swobody międzynarodowej Niemiec i pozostania ich w NATO. Stanowisko USA miało wpływ na postępowanie pozostałych mocarstw zachodnich
Wielka Brytania - uważała, że proces jednoczenia przebiega zbyt szybko. M. Tchatcher uzasadniała to pierwszeństwem stabilizacji krajów Europy Środkowo - Wschodniej. (w rzeczywistości obawiała się potęgi zjednoczonych Niemiec)
Francja - obawiała się o zwolnienie tempa integracji zachodnioeuropejskiej i osłabienia osi Paryż - Bonn(w rzeczywistości także bała się zbyt potężnych Niemiec).
ZSSR - najtrudniejszą kwestią było stacjonowanie 400 000 żołnierzy w NRD i przewidywane straty ekonomiczne, wynikające z upadku NRD. ZSSR liczył w zamian za zgodę na zjednoczenie, na pomoc finansową i wiele umów gospodarczych.
07.12.1989 - obrady „okrągłego stołu” w NRD, w gronie koalicji rządowej i opozycji. Ustalono, że celem jest opracowanie demokratycznej konstytucji. Na Maj 1990 zaplanowano wolne wybory
01.02.1990 - 4-punktowy „plan Modrowa”( premier NRD). Główne założenie: powstanie konfederacji niemieckiej ze wspólnymi organami, w kolejnym etapie federacja lub państwo związkowe. Plan oznaczał przełom, gdyż po raz pierwszy zrezygnowano z zasady suwerenności NRD
10.02. - wizyta Kohla w Moskwie. Zapewnienie od Gorbaczowa, że ten uszanuje wynik wyborów w NRD(w zamian dostał pomoc gospodarczą)
18.03 - odbywają się pierwotnie zaplanowane na Maj wybory w NRD - wygrywa CDU/CSU, premierem zostaje Lothar de Maiziere
13.02.1990 - konferencja KBWE w Ottawie - uruchomiona zostaje formuła 2+4 - dwa państwa niemieckie + USA, ZSRR, W. Brytania i Francja. Na konferencjach 2+4 miano zająć się zewnętrznymi aspektami jedności Niemiec
05.05. - pierwsza runda rozmów „2 + 4” w Bonn.
22.06 - druga runda w Berlinie. Przed rozmowami wizyta Kohla w Moskwie i oferta kredytu w wysokości 5 mld DM. Także rozmowy o uznaniu polskiej granicy zachodniej.
Sprawa polskiej granicy:
- Polska domagała się udziału w procesie zjednoczeniowym. Polska chciała uczestniczyć na tym etapie konferencji, gdzie będzie poruszana kwestia granic. Wytworzyła się presja na Niemcy (USA) w celu uznania granic. Kohl zdecydował, że granice będą uznane, ale po zjednoczeniu. 21.06.1990, Kohl zmienia zdanie i dwa parlamenty niemieckie uchwalają jednobrzmiące deklaracje o uznaniu Odry i Nysy jako granicy ostetcznej. 17.07.1990 w obradach 2+4 w Paryżu bierze udział delegacja Polski i otrzymuje obietnicę, że traktat zjednoczeniowy będzie zawierał odesłanie do polskiej granicy. 14.02.1991 RFN podpisała z Polską układ graniczny.
17.07 - 3 runda rozmów w Paryżu. Przed nią Kohl uzyskał poparcie od Rady Europejskiej na szczycie Dublinie i na szczycie w Londynie od NATO. Dodatkowo trudna sytuacja ekonomiczna ZSRR i potrzeba kredytów, zdecydowały o uzyskaniu pozwolenia na zjednoczenie na warunkach niemieckich (pełna niezależność Niemiec)
31.08 - w Berlinie RFN i NRD podpisują układ o zjednoczeniu - ustalają że stolicą stanie się Berlin
12.09 - podpisany zostaje w Moskwie Traktat o ostatecznej regulacji w odniesieniu do Niemiec - jest on zgodą mocarstw na zjednoczenie. Najważniejsze postanowienia:
a) uzyskanie przez Niemcy pełnej suwerenności
b) potwierdzanie granic zjednoczonych Niemiec jako granic RFN i NRD oraz zobowiązanie do potwierdzenia granicy polsko - niemieckiej w osobnym układzie
c) wyrzeczenie się roszczeń terytorialnych przez zjednoczone Niemcy
d) wyrzeczenie się użycia siły w stosunkach międzynarodowych (chyba, że zgodnie z ich konstytucją i KNZ)
e) rezygnacja z produkcji i posiadania broni atomowej, biologicznej i chemicznej
f) wycofanie wojsk radzieckich z Niemiec do 1994 roku( do tego czasu mogły na terenie byłej NRD stacjonować wyłącznie niemieckie jednostki obrony terytorialnej, nie zintegrowane w jakimkolwiek sojuszu)
g) redukcja armii zjednoczonych Niemiec do 370 tys. Żołnierzy
01.10. - nie czekając na ratyfikację układu moskiewskiego, opublikowanie w Nowym Jorku oświadczenia 4 mocarstw o zrzeczeniu się ich praw wobec Niemiec. Tym samym z dniem 03.10 - mocarstwa zniosły moc obowiązującą swych praw i odpowiedzialności w stosunku do Berlina i Niemiec jako całości. Dzień ten jest dniem zjednoczenia Niemiec(oraz świętem narodowym)
Zjednoczone Niemcy
Niemcy od 1990 charakteryzuje poszukiwanie własnego miejsca i określenie roli w Europie i na Świecie, zgodnego z ich potencjałem gospodarczym i ludnościowym.
Najważniejsze zagadnienia po roku 1990 obejmują:
a) Integrację europejską - Niemcy wciąż pozostały motorem integracji europejskiej
b) Kwestie bezpieczeństwa
- pojawiła się potrzeba zdefiniowania na nowo wyzwań i zagrożeń dla Niemiec. Były one na początku lat 90. związane głównie z rozpadem bloku wschodniego i zagrożeniem destabilizacją w Europie Środkowo - Wschodniej. Stabilność wokół Niemiec i stabilizacja europejska stała się najważniejszym celem polityki niemieckiej. Cele te realizowano przede wszystkim, poprzez rozszerzenie Unii Europejskiej i NATO na Wschód i popieranie Rosji na jej drodze do budowy demokratycznego państwa o gospodarce rynkowej.
- polityka niemiecka już od podpisania Jednolitego Aktu Europejskiego w 1986 r., kładzie duży nacisk na zaistnienie europejskiej tożsamości obronnej i wzmocnienie europejskiego filaru NATO. Świadczą o tym: powołanie wspólnej francusko - niemieckiej brygady (umowa z 12 listopada 1987 r.), Wspólnej Rady Obrony (22 stycznia 1988 r.) czy też decyzja o utworzeniu Eurokorpusu (22 maja 1992 r.) . Od czasu podpisania traktatu w Masstricht w 1992 r., realizacja Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa stała się wspólnym celem państw członkowskich. Jednocześnie od 1992 Niemcy podejmują starania o uzyskanie stałego miejsca w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. W 1998 r. nowy rząd Niemiec tworzony przez koalicję SPD i Zielonych zmodyfikował strategiczny cel państwa. W umowie koalicyjnej obie partie zobowiązały się dążyć do przyznania Unii Europejskiej stałego członkostwa w RB ONZ. Jeśli jednak nie udałoby się tego przeforsować, wtedy stałe miejsce w Radzie powinny jednak dostać Niemcy. Atutem Niemiec jest, że są trzecim, co do wielkości płatnikiem do kasy ONZ, po USA i Japonii. Wnoszą ok. 10 % budżetu organizacji. W międzynarodowych operacjach zbrojnych ONZ uczestniczy 8 tysięcy żołnierzy Bundeswehry
- od końca 1993 roku uwidacznia się stopniowa zmiana podejścia Niemiec do roli i zadań KBWE ( od 1995 OBWE). Opowiadają się one coraz bardziej zdecydowanie za umocnieniem znaczenia tej organizacji w budowaniu jedności europejskiej. Działania Niemiec dotyczą przede wszystkim lepszego przygotowania KBWE do pełnienia nowej roli związanej z zapobieganiem i rozwiązywaniem konfliktów regionalnych. Proponowane zmiany obejmowałyby między innymi wzmocnienie roli sekretarza generalnego OBWE, instytucjonalizację współpracy OBWE - Rada Bezpieczeństwa ONZ, poprawę organizacji i efektywności działania jej organów. Zakładają również ściślejszą współpracę z innymi organizacjami działającymi w tej samej przestrzeni polityczno - geograficznej, co OBWE, a w szczególności NATO.
c) stosunki dwustronne z najważniejszymi partnerami
- szczególną rolę odgrywają stosunki z Rosją. Rosja pozostaje pod względem politycznym, gospodarczym i militarnym znaczącym państwem w Europie i Azji. Rosja jest przede wszystkim szczególnie ważnym partnerem handlowym. Mimo zmian ekip rządowych w Niemczech, stosunki z Rosją nadal traktowane są priorytetowo
- bardzo dobre od czasu zjednoczenia stosunki z USA, zostały mocno naruszone przez wojnę w Iraku w 2003. Sprzeczności na tle wojny wyglądają na zderzenie amerykańskiego unilateralizmu, z niemieckim multilateralizmem ( szczególnie za rządów Schroedera). Obecna kanclerz Merkel, zapowiada jednak zmianę, w celu polepszenia stosunków z USA. Niemcy od początku lat 90. opowiadają się także za obecnością wojsk USA w Europie, oraz za wzmocnieniem NATO. Plany budowy europejskich sił reagowania nie mają zaś osłabiać NATO, lecz je usprawnić.
- nadal ogromne znaczenie mają stosunki z Francją, jako głównym partnerem w Unii Europejskiej. Niemcy zabiegają o wzmocnienie osi „Paryż - Berlin”, o Londyn (celem jest także poprawa stosunków z Wielką Brytanią, które po interwencji w Iraku były złe). Rok 2004 przyniósł spotkanie na szczycie tych trzech państw i powstanie tzw. Trójkąta Berlińskiego, który może stać się nowym motorem integracji europejskiej. Powstanie „trójkąta”, wyraźnie wskazuje na tendencję Niemiec, do poruszania się w „grupie” na arenie międzynarodowej.
* * *
Miłej nauki
- Paweł