PERIODYZACJA LITERATURY POLSKIEJ PO 1939 ROKU
*nie ma zgody co do daty początkowej epoki: 1939, 1944, 1945, 1948;
-dwa typy periodyzacyjne: zwenątrzliteracki i wewnątrzliteracki;
-niekwestionowaną datą jest 1949 (moment przyjęcia na Zjeździe Literatów Polskich „metody twórczej realizmu socjalistycznego”, jako obowiązującej odtąd doktryny literackiej i artystycznej). Twórca winien świadomie i stanowczo uzewnętrzniać partyjną postawę, popierać ideologię socjalizmu, walczyć z przejawami myślenia burżuazyjnego, ukazywać pozytywnego bohatera „nowych czasów”;
-utwory schematyczne i nieoryginalne;
*przełom 1955/1956 - młodzi poeci:
-poezja zaprzecza ideom socrealizmu;
-nawiązuje do tradycji basenu morza śródziemnego Z. Herbert; baroku S. Grochowiak; tradycji ludowej J. Harasymowicz; inspiracja językiem M. Białoszewski;
-proza „mit odrębności; młodzi prozaicy M. Hłasko; za wszelka cenę będą starali się odróżnić od autorów socrealistycznych; stawiają na indywidualność wystąpień; bohater - nie potrafi odnaleźć się w nowej rzeczywistości, nie potrafi kochać, jest nieszczęśliwy;
*1960 - „mały realizm”; proza małych ambicji i uzależnień politycznych, pisarza interesowały małe społeczności, ich życie, drobne sprawy tego świata; problem pracy, awansu społecznego, środowiska robotniczego; „proza chłopska” - T. Nowak, W. Myśliwski, J. Kawalec.
*1968 Nowa Fala; poezja i krytyka; występowali przeciw zafałszowaniom współczesnego życia społecznego i politycznego, konformizmowi; mówić wprost i demaskować rzeczywistość - będą wiarygodni. Poezja lingwistyczna oraz problematyka etyczna. Twórcy - S. Barańczak, A. Zagajewski, E. Lipska.
*1976 Nowe Roczniki - występują przeciw poetyce NF, zwracają się przede wszystkim ku prywatności, próbują odnaleźć kluczowe problemy człowieka. Z. Joachimek;
*1981 - cenzura, literatura tzw. drugiego obiegu - nielegalne wydawnictwa.
PERIODYZACJA LITERATURY POLSKIEJ NA OBCZYŹNIE
-teksty napisane w języku polskim przez twórców z wyboru bądź konieczności pozostających poza granicami kraju;
-pierwsza fala emigracji 1939 - 1945; „literatura emigracji walczącej” A. Słonimski, K. Wierzyński, M. Pawlikowska - Jasnorzewska;
-do 1951 okres formowania się literatury na obczyxnie; dominują formy wspomnieniowe, pamiętnikarskie, tzw. Ksiązki - świadectwa; zapisy przeżyć obozowych niemieckich „Z otchłani” Z. Kossak, wspomnienia z łagrów”W domu niewoli” M. Rudzkiej; reportaże frontowe „Bitwa o Monte Casino” M. Wańkowicz;
-lata 50te okres rozkwitu i stabilności piśmiennictwa poza krajem;
-trzy generacje twórców urodzeni XIX/XX - S. Vincenz; 1905 - 1919 - G. Herling - Grudziński; debiutujący w latach 50tych.