WYKŁAD I

Funkcje ekonomii:

• poznawcza,

• edukacyjna,

• prognostyczna,

• praksedogiczna.

Obszary ekonomii:

• zasoby: (ziemia, praca, kapitał, technologia) naturalne, ludzkie, rzeczowe,

• rynki: towarowy, finansowy, pracy,

Ekonomia interesuje się produkcją, podziałem, wymianą i konsumpcją. Ekonomia jest nauką o gospodarowaniu ograniczonymi zasobami (rzeczowymi, ludzkimi, czasem, wiedzą, techniką). Do badania przeszłości i rzeczywistości ekonomia wykorzystuje naukowe (a więc zweryfikowane) metody i narzędzia badawcze, a wyjaśnienie zjawisk, procesów odbywa się przy użyciu terminów stanowiących język tej nauki. Ekonomia korzysta i współpracuje z innymi naukami tj. psychologia - zachowania konsumentów, socjologia - zachowania społeczne, statystyka - analiza zjawisk masowych, historia - analiza zjawisk w okresie dłuższym niż czas teraźniejszy, geografia gospodarcza - analizuje procesy gospodarcze w przestrzeni, ekonometria - modeluje zjawiska ekonomii, wszystkie wymienione są zasobami nieograniczonymi.

Problem rzadkości: zapotrzebowanie > możliwości wytwórcze

Potrzeba - odczucie, konieczność posiadania lub użytkowania towaru lub usługi.

Problem wyboru.

Ilość dobra z którego trzeba zrezygnować w zamian za możliwość konsumpcji drugiego dobra jest stała (linia budżetu).

KMP odzwierciedla fakt, że w zamian za możliwość zwiększenia produkcji jednego dobra, trzeba zrezygnować z coraz większej ilości dobra drugiego.

WYKŁAD II - SYSTEMGOSPODARKI RYNKOWEJ.

W skład tego systemu wchodzą gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, rząd.

Obieg okrężny dochodów i dóbr.

Gospodarstwa domowe tworzą popyt konsumpcyjny, a przedsiębiorstwa popyt inwestycyjny.

Gospodarstwo domowe - to dobrowolny związek ludzi, wspólnie zamieszkujących i podejmujących decyzje zarobkowania i wydawania pieniędzy.

Przedsiębiorstwo - to podmiot gospodarczy prowadzący na własny rachunek działalność wytwórczą lub usługową w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych.

Popyt konsumpcyjny i popyt inwestycyjny tworzą popyt globalny.

PG = C - (p. konsumpcyjny) + S - (p. inwestycyjny)

Rys. str. 4.

Popyt jest proporcjonalny do osiągniętych dochodów. Jeżeli mamy oszczędności to krzywa popytu nie jest proporcjonalna do osiągniętych dochodów.

Ruch okrężny gdzie uwzględnione są inwestycje i oszczędności:

Krańcową skłonność do konsumpcji mają gospodarstwa domowe pokrywają się z krańcową skłonnością do oszczędzania. KSK + KSO = 1.

PKB tworzą przedsiębiorstwa, a konsumują gospodarstwa domowe i rząd.

Gospodarka w stanie równowagi: to co wytwarzamy jest dochodem i to przeznaczamy na zakup środków konsumpcyjnych i inwestycyjnych.

PKB wytwarzany jest przez:

• przedsiębiorstwa usługowe - 42%,

• budownictwo - 7%,

• przemysł - 24%,

• inne działy - 27%, (rolnictwo - ok.12%).

Jak my konstruujemy PKB:

• spożycie - 75%,

• akumulacja brutto - 25%.

WYKŁAD III - PIENIĄDZ.

Pieniądz - powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dobra lub wywiązujemy się z zobowiązań.

Funkcje pieniądza:

• środek wymiany (miara M1) - usprawnia transakcje,

• środek tezauryzacji (miara M2) - środek przechowywania siły nabywczej w czasie (pozwala dokonać zakupu w przyszłości),

• jednostka rozrachunkowa - służy do wyrażania wartości i prowadzenia rozrachunków (miernik wartości),

• miernik odroczonych płatności - jest to jednostka rozrachunkowa. (W dłuższym okresie wartość pożyczki określamy w walucie i kwocie, którą musimy spłacić pod koniec okresu).

Rodzaje pieniądza:

• towarowy - stanowi wartość sam w sobie; najczęściej jest dobrem szczególnie cenionym,

• symboliczny (papierowy) - środek płatniczy o wartości nadanej przez prawo; siła nabywcza przekracza koszt jego wytworzenia lub wartość jako towar,

• bezgotówkowy - środek wymiany, którego podstawą jest wierzytelność przedsiębiorstwa lub osoby fizycznej,

• międzynarodowy - specjalne prawa ciągnienia; sztuczny międzynarodowy pieniądz kredytowy, służy do rozrachunków między państwami a Międzynarodowym Funduszem Walutowym,

• euro - obowiązują 6 - cyfrowe kursy konwencji o wszystkich cyfrach znaczących, (zero przed przecinkiem nie stanowi cyfry znaczącej), kursów konwencji nie wolno zaokrąglać.

Zasób pieniądza

Płynność - to łatwość, z jaką można zamienić jedne aktywa na drugie.

Miary zasobu pieniądza

1. M1 - gotówka, czeki podróżne, depozyty na żądanie i rachunki oszczędnościowe,

2. M2 = M1 oraz - depozyty oszczędnościowe, drobne depozyty terminowe, jednodniowe umowy odkupu, udziały w spółkach lokacyjnych, krótkoterminowe depozyty w walutach obcych,

3. M3 = M2 oraz - duże depozyty terminowe, terminowe umowy odkupu, długoterminowe depozyty w walutach obcych,

4. Aktywa finansowe o dużym stopniu płynności:

• obligacje rządowe,

• akanty bankowe,

• weksle handlowe,

• krótkoterminowe papiery wartościowe skarbu państwa.

Polityka monetarna (pieniężna) - polega na regulowaniu stopy wzrostu podaży pieniądza w celu wspierania rozwoju gospodarczego oraz stabilizacji poziomu produkcji i zatrudnienia cen; podmiotem polityki jest bank centralny.

Obszary polityki monetarnej:

1. regulowanie podaży pieniądza - dostosowanie jej do poziomu przewidywanej aktywności gospodarczej,

2. operowanie zmianami stopy procentowej - określenie „ceny” kapitału,

3. oddziaływanie na kurs walutowy (stabilizacja) umacnianie złotówki do innych walut,

Instrumenty polityki pieniężnej:

1. oddziaływanie na płynność bankową poprzez:

• stopę dyskontową - określenie stopy procentowej stosowanej przez Bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym,

• operacje otwartego rynku - działania polegające na kupowaniu i sprzedaży przez bank centralny papierów wartościowych,

• rezerwy obowiązkowe - część rezerw, która nie może być wykorzystana przez bank komercyjny do udzielania pożyczek,

2. bezpośrednia kontrola kredytów bankowych ograniczenia drogą administracyjną wzrostu kredytów bankowych,

Rodzaje polityki pieniężnej:

1. ekspansywna - zwiększenie podaży pieniądza (obniżenie stopy dyskontowej, zakupy na otwartym rynku, obniżenie poziomu rezerw obowiązkowych),

2. restrykcyjna (twarda) - zmniejszenie podaży pieniądza,

3. selektywna polityka kredytowa - polega na modyfikowaniu zachowania instytucji kredytowych celem ułatwienia pewnym obszarom gospodarczym dostępu do kredytów (kredyty preferencyjne, gwarancje kredytowe, racjonowanie kredytów).

Zadania NBP jako Banku Centralnego:

• utrzymanie wartości pieniądza kredytowego,

• ochrona stabilności systemu finansowego,

• podnoszenie efektywności polityki pieniężnej.

Funkcje Banku Centralnego:

• centralnego banku państwa - formułuje i realizuje politykę pieniężną, czuwa nad sprawnym przebiegiem rozliczeń, obsługuje rząd państwa, jest współodpowiedzialny za politykę walutowo - dewizową,

• banku emisyjnego - wypuszczanie w obieg znaków pieniężnych, organizowanie obiegu pieniężnego, regulowanie ilości pieniądza w obiegu rynkowym,

• banku banków - oddziaływanie na cały system bankowy w taki sposób, aby została zrealizowana polityka pieniężna.

WYKŁAD IV - TEORIA RÓWNOWAGI OGÓLNEJ.

1. Podstawowe założenia klasycznej teorii równowagi.

2. Czynniki kształtujące równowagę ogólną.

3. Model klasyczny - równowaga pełna.

Klasyczny model makroekonomiczny:

Te rynki są w sposób szczególny ze sobą powiązane.

Ad. 1)

Założenia:

1. płace i ceny są doskonale elastyczne,

2. występuje pełne zatrudnienie,

3. krzywa długookresowa podaży globalnej pokrywa się z produkcją potencjalną (przebiega pionowo); jaki jest potencjał produkcyjny przedsiębiorstw, to tyle się produkuje.

Krzywa popytu globalnego MSD:

MDS - makroekonomiczna krzywa popytu ilustruje różne kombinacje poziomu cen i realnego dochodu, przy którym planowane wydatki są równe faktycznej produkcji przy stopie procentowej ustalonej na poziomie zapewniającym równowagę na rynku pieniężnym.

Popyt globalny = C + I

Jaki wpływ na gospodarkę ma polityka makroekonomiczna?

WYKŁAD V - INFLACJA.

Inflacja - stan gospodarki wynikający z nadwyżki globalnego popytu nad globalną podażą, w warunkach gdy nie możliwe jest natychmiastowe zwiększenie podaży. W gospodarce rynkowej wzrost cen, w gospodarce nakazowo - rozdzielczej - puste pułki, niedobór towarów.

Inflacja - stały wzrost ogólnego poziomu cen.

Miarą inflacji jest stopa inflacji - procentowy roczny wzrost ogólnego poziomu cen.

Obrazem statystycznym inflacji są szeregi czasowe:

1. w postaci wskaźnika wzrostu poziomu cen w stosunku do poziomu cen określonego roku, przyjętego za 100,

2. szereg następujących po sobie rocznych przyrostów cen.

Roczna stopa inflacji = (ceny (2000) i ceny (1999) / poziom cen z 1999)*100

Wskaźnik płac pieniężnych (minimalnych), podzielony przez wskaźnik artykułów konsumpcyjnych, daje w wyniku przyrost lub spadek płac realnych.

Rodzaje inflacji (pod względem wielkości):

• inflacja jednocyfrowa, tj. 0-9 % rocznie,

• inflacja dwucyfrowa, tj. 10-99 % rocznie,

• inflacja trzycyfrowa, analogicznie, lub

• inflacja pełzająca, tj. powyżej 10 % rocznie,

• inflacja umiarkowana, tj. powyżej 50 % rocznie,

• inflacja galopująca, tj. 50-1000 % rocznie,

• hiperinflacja - powyżej 1000 %,

Źródła inflacji po stronie popytu:

• wydatki publiczne,

• inwestycje,

• szybki wzrost eksportu,

Źródła inflacji po stronie podaży:

• wzrost cen jednego z powszechnie używanych czynników produkcji, np. surowców,

Stagnacja - okres spadku PKB, recesji i wzrostu bezrobocia z jednoczesnym wzrostem poziomu cen, czyli inflacją. Miarą stagnacji jest tzw. współczynnik niewygody, który obliczamy dodając inflacje do stopy bezrobocia niedobrowolnego.

• wzrost płac.

Inflacja z bezwładności - wynika ze zmian technologicznych, naturalnego rozwoju gospodarczego.

Inflacja monetarystyczna, albo tkwi w deficycie budżetu lub państwo wyrzuca obligacje skarbowe na rynek.

Koszty inflacji:

• szok ekonomiczny - nieprzewidziane zmiany,

• zadłużenie inflacyjne - iluzja pieniądza - mylenie zmian realnych (cen, płac) ze zmianami nominalnymi,

• koszty zdzierania zelówek - poszukiwanie tańszych towarów,

• koszty zmienionych kart dań.

Inflacja nieoczekiwana i niezrównoważona skutki:

• zmiana w podziale dochodów i majątków między dłużnikami,

• zmniejsza się państwowe obciążenie długami publicznymi,

• spadają realne płace i emerytury, rosną zyski spekulacyjne,

• spadek bezrobocia, gdy inflacja umiarkowana,

• skłonność do konsumowania rośnie kosztem do oszczędzania,

• zmniejszenie zaufania do krajowego pieniądza,

• zmiana struktury cen,

• załamanie się systemu informacji o cenach różnych towarów w różnych okręgach.

Przeciwdziałanie inflacji:

• indeksacja płac (emerytury, renty),

• uzależnienie podatku dochodowego od wielkości dochodu realnego,

• podatek od zysku przedsiębiorstw,

• uzależnienie stopy procentowej od wzrostu cen.

Teoria racjonalnych oczekiwań R. Lucasa: oczekiwania są to poglądy i wierzenie odnośnie niepewnych zmiennych (stopa procentowa, ceny, stopa podatku dochodowego). Oczekiwania dostosowawcze są to oczekiwania oparte na spojrzeniu wstecz i korygowane o błędy popełnione w przeszłości.. oczekiwania racjonalne są to oczekiwania zakładające u ludzi znajomość procesu ekonomicznego.

WYKŁAD VI - CYKL KONIUNKTYRALNY. CYKL GOSPODARCZY.

Cykliczny rozwój gospodarki:

1. Fluktuacje w gospodarce:

• warunki gospodarcze nigdy nie zostaną w bezruchu,

• po rozkwicie może nastąpić panika czy gwałtowne załamanie,

• ekspansja gospodarcza ustępuje miejsce recesji,

• PNB, zatrudnienie oraz realne dochody spadają,

• z biegiem czasu osiągnięte jest dno,

• zaczyna się poprawa,

• nowy rozkwit może przybrać postać długotrwałego utrzymywania się ożywionego popytu, obficie dostępnych miejsc pracy,

• może przybrać formę nagłej, inflacyjnej ekspansji cen i spekulacji.

Cykl koniunkturalny.

Przyczyny cyklu:

• luka między PNB potencjalnym a faktycznym,

• cykle gospodarcze biorą się z przesunięć w funkcjach: globalnej podaży lub globalnego popytu.

Prawo Okuna: cykle gospodarcze oddziałują na zatrudnienie i bezrobocie, podczas recesji:

• gdy zamówienia maleją, są pracownicy zwalniani,

• sztywność płac uniemożliwia znalezienie nowych miejsc pracy przy niższych stawkach płac,

• podczas recesji stopa bezrobocia rośnie.

Na każde 2 % spadku PNB realnego w stosunku do PNB potencjalnego to stopa bezrobocia rośnie o 1 %.

Teorie cyklu gospodarczego - przyczyny cyklu gospodarczego:

1. teorie egzogeniczne (czynniki zewnętrzne) :

• polityczne uwarunkowania cykli gospodarczych; politycy ustalają pewne systemy działań gospodarczych,

• oddziaływanie otoczenia gospodarczego,

2. endogeniczne - wewnętrzne:

• o charakterze popytowym,

• o charakterze podażowym.

BEZROBOCIE

Zasoby siły roboczej:

• wiek,

• kryterium psychologiczne (zdolny lub nie),

• kryterium kwalifikacji.

Naturalna stopa bezrobocia wrażana jest poziomem bezrobocia, kiedy rynek pracy znajduje się w stanie równowagi.

LD - popyt na pracę,

LF - zasób siły roboczej,

AS - liczba pracowników skłonnych podjąć ofertę pracy,

Odcinek EF naturalna stopa bezrobocia.

II SEMESTR

1. Model IS - LM

(IS - rynek dóbr, LM - rynek pieniądza)

IS

Krzywa IS jest zbiorem kombinacji stopy procentowej i dochodu, przy których rynek dóbr znajduje się w równowadze. Warunki równowagi:

1. Globalny popyt (AD = suma wydatków K + I + G + E_XN) = faktycznemu dochodowi (Y),

2. 
   Planowane inwestycje = planowanym oszczędnościom

Nachylenie linii IS zależy od wrażliwości popytu inwestycyjnego i autonomicznego popytu konsumpcyjnego na zmianę story procentowej:

• im mniejsza reakcja tym bardziej stroma IS

• im większa reakcja tym bardziej płaska IS

Ruch po krzywej IS, informuje o zmianach dochodu zapewniającego równowagę spowodowanych przesunięciami krzywej AD będącymi wynikiem zmiany stopy procentowej.

Przesunięcie krzywej IS, zależy od AD (globalnego popytu); jeśli któryś ze składników AD zmieni się np. K wzrośnie to AD w prawo, a tym samym IS w prawo.

Krzywa LM jest zbiorem różnych kombinacji stopy procentowej i dochodu, przy których rynek pieniądza znajduje się w stanie równowagi.

M=L - rynek pieniądza w stanie równowagi

Nachylenie LM (nachylenie dodatnie)zależy od wartości popytu na pieniądz na zmiany:

1. stopy procentowej:

• im mniejsza reakcja tym bardziej stroma LM

• im większa reakcja tym bardziej płaska LM

2. dochodu narodowego:

• im mniejsza reakcja tym bardziej płaska LM

• im większa reakcja tym bardziej stroma LM

Przesunięcie krzywej LM

Krzywa LM obrazuje realne zasoby pieniądza przesuwa się zawsze w tym samym kierunku co podaż pieniądza:

• ograniczenie pieniądza - podaż pieniądza w lewo, to LM w lewo

• nadwyżka pieniądza - podaż pieniądza w prawo, to LM w prawo

Polityka fiskalna (PF) - dotyczy decyzji rządu w odniesieniu do podatków i wydatków rządowych, skutki tej polityki wpływają na IS.

Polityka monetarna (PM) - (pieniężna), dotyczy ilości pieniądza w obiegu, wpływa na przesunięcie się LM.

PF:

• ekspansywna - obniżenie opodatkowania, wzrost wydatków rządowych

• restrykcyjna - wzrost opodatkowania, const. - G- wydatki rządowe

PM:

• ekspansywna - polega na wzroście ilości pieniądza w obiegu

• restrykcyjna - polega na obniżeniu ilości pieniądza w obiegu

Równowaga na rynku dóbr i pieniądza

2. INFLACJA

Inflacja - to wzrost przeciętnego poziomu cen i dóbr w jakimś okresie. Czysta inflacja jest przypadkiem szczególnym, który pojawia się wtedy, kiedy wszystkie ceny dóbr i

czynników produkcji wzrastają w tym samym tempie.

Wartość realna uwzględnia inflacyjny wzrost cen i dzięki temu umożliwia porównywanie wartości w czasie.

Siła nabywcza - sposób mierzenia wartości pieniężnej za pomocą ilości produktów, jakie można za tę wartość pieniężną kupić.

Miernikiem inflacji jest stopa inflacji - procentowa zmiana poziomu cen, obliczana zgodnie z formułą:

Stopa inflacji = poziom cen w roku bieżącym - poziom cen w roku poprzednim / poziom cen w roku poprzednim *100

Deflacja - utrzymujący się spadek poziomu cen.

Stabilność cen - stanowiąca cel gospodarki narodowej, jest to taka sytuacja w gospodarce, w której stopa inflacji jest bliska zeru.

Przyczyny inflacji i jej rodzaje.

Inflację wywołują dwa rodzaje całkiem różnych zdarzeń gospodarczych. Pierwszym z nich jest niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych, który prowadzi do ograniczenia globalnej podaży. Inflację taką nazywamy inflacją kosztową. Inną, całkiem odmienną przyczyną inflacji jest wzrost zagregowanego popytu (czyli inaczej popytu globalnego!) w gospodarce. Inflację tą nazywamy inflacją popytową.

INFLACJA KOSZTOWA - pojawia się w gospodarce w wyniku wzrostu kosztów produkcji spowodowanych wzrostem cen, np. energii lub płac. Poziom cen pchany jest wtedy przez rosnące koszty.

INFLACJA POPYTOWA - pojawia się w gospodarce w wyniku wzrostu globalnego popytu. Poziom cen jest w takim wypadku ciągnięty przez zwiększony popyt nabywców.

10

10

Rynek pieniężny

Rynek dóbr

Rynek pracy

---