Oprac. Irena Gruchała

Opis bibliograficzny dokumentów elektronicznych powinien być zgodny z postanowieniami Polskiej Normy PN-N-01152-13:2000 Opis bibliograficzny. Dokumenty elektroniczne.

Rekord bibliograficzny tworzy się wykorzystując instrukcję Krystyny Sanetry pt. Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla dokumentu elektronicznego. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2003.

I. Definicje.

Dokument elektroniczny - dokument istniejący w postaci elektronicznej, dostępny za pomocą techniki komputerowej.

Dostęp - metoda dotarcia do danych i programów.

Dostęp lokalny - dostęp z użyciem nośnika fizycznego (takiego jak dysk, dyskietka, kaseta lub dysk optyczny) przeznaczonego do włożenia przez użytkownika do komputera lub urządzenia peryferyjnego podłączonego do komputera.

Dostęp zdalny - dostęp bez posługiwania się nośnikiem fizycznym.

Nośnik fizyczny - przedmiot, w którym lub na którym można zapisać dane oraz z którego można dane odzyskać.

CD-ROM - dysk optyczny służący do przechowywania dokumentów elektronicznych zawierających dużą liczbę danych lub rozbudowane programy, w tym tekst, dźwięk, grafikę, filmy, odczytywany za pomocą stacji dysków.

Dysk optyczny - dysk, na którym dane zapisane są za pomocą techniki laserowej. Dysk optyczny może być zapisany w standardach: CD-ROM, SD-DA, Photo CD, Video-CD, CD-ROMXA, CD-G, CD Extra, CD-text, DVD-ROM, DVD-Video.

Wideodysk - płyta wideo odtwarzana przez komputer.

Ekran tytułowy - informacja o dokumencie elektronicznym, przede wszystkim jego tytuł właściwy, wyświetlane na pierwszym lub początkowym ekranie dokumentu elektronicznego.

Menu - wykaz opcji wyświetlony przez system przetwarzania danych, spośród których użytkownik może wybrać działanie do zainicjowania.

Strona domowa - ekran otwierający hipertekstowy dokument World-Wide-Web.

Dokumentacja - dokument towarzyszący, zwykle w formie podręcznika (czasem w formie elektronicznej), opisujący wymagania, możliwości, ograniczenia, projekt, instalowanie, działanie oraz utrzymanie dokumentu elektronicznego.

Dokument towarzyszący - dokument wydany zwykle w tym samym czasie co opisywany dokument elektroniczny i przeznaczony do użytkowania łącznie z nim.

Pojemnik - opakowanie dokumentu, jego części lub zespołu dokumentów, które można fizycznie odłączyć od samego dokumentu.

Dane - reprezentacja informacji, mająca interpretację, właściwa do komunikowania się, interpretacji lub przetwarzania.

Internet - rozległa sieć komputerowa, na którą składają się mniejsze sieci połączone ze sobą, używając protokołu IP i innych podobnych protokołów.

Katalog - zbiór plików opatrzony odrębną nazwą.

Kompresja - zmniejszenie objętości plików w celu efektywniejszego ich przesyłania lub przechowywania.

Komputer - maszyna zdolna przyjmować, przechowywać, przetwarzać i wyprowadzać informacje i/lub instrukcje.

Plik - zorganizowany zbiór danych przeważnie składający się z powiązanych rekordów.

Program - zespół poleceń wyrażonych w formie umożliwiającej wykonanie przez komputer.

Rekord - grupa danych przeważnie traktowana jako całość, podzbiór pliku.

Sprzęt komputerowy - wszystkie lub niektóre fizyczne składniki systemu przetwarzania informacji (komputery, urządzenia peryferyjne).

URL - adres dokumentu elektronicznego w sieci komputerowej wyrażony w standardowym formacie.

Urządzenia peryferyjne - dowolne urządzenia sterowane przez komputer i mogące się z nim komunikować (np. drukarka, stacja dysków).

Wersja - postać dokumentu, który został zmodyfikowany.

Wydanie - wszystkie egzemplarze wydawnictwa wyprodukowane z tego samego wzorca, w ramach jednej inicjatywy wydawniczej.

WWW - usługa internetowa, która łączy dokumenty za pomocą techniki hipertekstu.

 

II. Zasady ogólne opisu.

Jednostką opisu mogą być:

• dokument elektroniczny jednoczęściowy

• dokument elektroniczny wieloczęściowy: całość, określona liczba części lub jedna część

• część dokumentu elektronicznego niesamoistna wydawniczo

Jeśli dokument jest jednocześnie dokumentem, którego opis jest przedmiotem innej normy (np. elektroniczna książka, elektroniczne wydawnictwo ciągłe, mapa, druk muzyczny, nagranie dźwiękowe, stary druk lub film na nośniku elektronicznym) należy najpierw zastosować postanowienia normy dot. opisu dokumentów elektronicznych, a następnie brać pod uwagę postanowienia normy właściwej dla rodzaju dokumentu dostępnego na nośniku elektronicznym.

Opis dokumentów elektronicznych może mieć 3 stopnie szczegółowości.

Znaki umowne należy obowiązkowo stosować w opisach trzeciego stopnia szczegółowości, w pozostałych stopniach są zalecane.

Podstawa opisu:

• Dokument elektroniczny jednoczęściowy - podstawą opisu jest przede wszystkim odtworzony dokument elektroniczny. Przy dostępie zdalnym jest to dokument uzyskany określonym trybem dostępu. Brakujące dane zaleca się ustalić na podstawie źródeł spoza dokumentu, np. towarzyszącej dokumentacji, pojemników, bibliograficznych baz danych oraz innych wydawnictw informacyjnych.

Kolejność źródeł, z których należy czerpać dane do opisu:

1. źródła wewnętrzne: ekran główny, główne menu, przedstawienie programu, pierwsza wyświetlona informacja, krótki tekst, który pojawia się u góry każdego wielostronicowego dokumentu, strona domowa, inna wyraźnie wyświetlona, identyfikująca informacja,

2. etykieta nalepiona na stałe lub odbita na nośniku fizycznym

3. dokumentacja

4. pojemnik

5. inny dokument towarzyszący

6. publikowane opisy dokumentów (np. bibliograficzne bazy danych, przeglądy)

7. inne źródła.

• dokument elektroniczny wieloczęściowy - podstawą opisu jest dokument elektroniczny wieloczęściowy skompletowany w całości, a w przypadku braku takowego - dokument najwcześniej wydany spośród opisywanych

• niesamoistna wydawniczo część dokumentu elektronicznego (odrębna praca, artykuł, fragment) - należy przejmować przede wszystkim dane występujące przy tej części (np. tytuł pracy, nazwę autora), brakujące dane należy przejmować z innych miejsc dokumentu elektronicznego.

Forma gramatyczna i ortografia, stosowanie skrótów, zasady prostowania i wyjaśniania danych takie same, jak w przypadku opisu druków zwartych.

III. Elementy opisu dokumentu elektronicznego.

 

Numer strefy	Nazwa strefy			Znak umowny	Element opisu
1.	Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności Pole 245			[...] = : / ;	Tytuł właściwy Określenie typu dokumentu Tytuł równoległy* Dodatek do tytułu* Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności Następne oznaczenie odpowiedzialności*
2.	Strefa wydania Pole 250			. - / ; , / ;	Oznaczenie wydania Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczącej wydania Następne oznaczenie odpowiedzialności dotyczące wydania* Dodatkowe oznaczenie wydania* Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące dodatkowego oznaczenia wydania Następne oznaczenie odpowiedzialności dotyczące dodatkowego oznaczenia wydania*
3.	Strefa szczegółowego oznaczenia rodzaju i wielkości dokumentu Pole 256			. - (...)	Oznaczenie rodzaju dokumentu (dane, program, dane i program) (element obowiązkowy w opisie dok. o dostępie zdalnym) Oznaczenie wielkości dokumentu
4.	Strefa adresu wydawniczego Pole 260			. - ; : , ( : ,)	Pierwsze miejsce wydania Następne miejsce wydania Nazwa wydawcy* Data wydania Miejsce sporządzenia kopii* Nazwa sporządzającego kopię* Data sporządzenia kopii
5.	Strefa opisu fizycznego(dotyczy tylko dokumentów o dostępie lokalnym) Pole 300			. - : ; +	Określenie formy i liczby nośników fizycznych Oznaczenie innych cech fizycznych Wymiary Oznaczenie dokumentu towarzyszącego*
6.	Strefa serii Pole 440 lub 490			. - ( : / ; , ; )	Tytuł serii lub podserii Dodatek do tytułu podserii* Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące serii lub podserii Następne oznaczenie odpowiedzialności dotyczące serii lub podserii* ISSN serii lub podserii Numeracja w obrębie serii lub podserii
7.		Strefa uwag Pola 5XX	. -		Uwagi (obowiązkowe są tu uwagi o źródle tytułu właściwego i źródle oznaczenia wydania jeśli jest ono inne niż poprzednie, uwagi zawierające datę aktualizacji/nowelizacji dokumentu oraz uwagi o wymaganiach systemowych - w przypadku dokumentów elektronicznych o dostępie lokalnym i o trybie dostępu - w przypadku dokumentów o dostępie zdalnym
8.		Strefa międzynarodowego znormalizowanego numeru i sposobu uzyskania dokumentu ( pole 020, 022...)	. - :		Międzynarodowy znormalizowany numer, np. ISBN, ISSN itp. Sposób uzyskania dokumentu

• * - oznaczenie elementów, które mogą się powtarzać

•  - oznaczenie elementów mogących występować w wersjach równoległych w różnych językach i/lub alfabetach.

 

Źródła danych dla poszczególnych stref opisu:

1. Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności: źródła wewnątrz dokumentu, etykiety na nośniku fizycznym, pojemniki, dokumentacja oraz inne dokumenty towarzyszące.

2. Strefa wydania: Źródła wewnątrz dokumentu, etykiety na nośniku fizycznym, pojemniki, dokumentacja oraz inne dokumenty towarzyszące.

3. Szczegółowe oznaczenie rodzaju i wielkości dokumentu: jakiekolwiek źródło.

4. Strefa adresu wydawniczego: źródła wewnątrz dokumentu, etykiety na nośniku fizycznym, pojemniki, dokumentacja lub inne dokumenty towarzyszące.

5. Strefa opisu fizycznego: jakiekolwiek źródło.

6. Strefa serii: źródła wewnątrz dokumentu, etykiety na nośniku fizycznym, pojemniki, dokumentacja lub inne dokumenty towarzyszące.

7. Strefa uwag: jakiekolwiek źródło.

8. Strefa międzynarodowego znormalizowanego numeru i sposobu uzyskania dokumentu elektronicznego: jakiekolwiek źródło.

 

Wybrane informacje o sposobie zapisu elementów opisu dokumentu elektronicznego:

Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności:

Zaleca się dodawanie określenia: [Dokument elektroniczny] bezpośrednio po tytule właściwym w nawiasie kwadratowym rozpoczynając od wielkiej litery.

Strefa wydania:

Jako oznaczenie wydania należy traktować wyrażenia dotyczące wszystkich kopii dokumentu elektronicznego określonych jako wydanie oraz wszystkich kopii dokumentu elektronicznego w określonej formie prezentacji, różniących się zawartością intelektualną lub artystyczną od innych kopii o tej samej formie prezentacji, niezależnie od występowania lub braku formalnego określenia wydania.

Jako kolejne wersje traktuje się te, w której pojawiają się znaczące zmiany:

• uzupełnienie i usunięcie danych

• zmiany w języku programowania

• zmiany podnoszące lub ulepszające skuteczność (wydajność) dokumentu elektronicznego

• modyfikacje w języku oprogramowania lub w systemie operacyjnym

Nie należy traktować jako nowego wydania:

• zmiany rodzaju nośnika fizycznego lub jego wielkości (np. z dyskietki 14 cm na dyskietkę 9 cm)

• zmiany formatu pliku w odniesieniu do drukarki (np. z formatu ASCII na format PostScript)

• zmiany w formatach związanych z systemem (z IBM na Macintosh)

• zmiany dotyczącej kodowania znaków lub zblokowania i gęstości zapisu)

• zmiany w środkach przekazu danych lub w formacie wyświetlania (np. dokument o dostępie zdalnym odtworzony na dyskietce lub na dysku optycznym).

W przypadku takich zmian dopuszcza się sporządzanie wielu opisów bibliograficznych.

Oprócz oznaczenia wydania np. Windows 95 ed., Version 3.5 można podawać dodatkowe oznaczenie wydania, np. 2^nd ed., rev. version, Student version, reissued.

Strefa szczegółowego oznaczenia rodzaju i wielkości dokumentu

Strefę należy uwzględnić w opisie dokumentów dostępnych zdalnie, można też uwzględnić w opisie dokumentów dostępnych lokalnie. Dane o wielkości podaje się, jeśli są dostępne.

Rodzaj dokumentu:

Należy podać jedno z poniższych określeń charakteryzujących zawartość opisywanego dokumentu:

• Dane

• Program

• Dane i program

Zaleca się podawanie bardziej szczegółowych określeń:

Dane:

• Czcionki

• Dane graficzne

Zapis muzyczny

• Dane odwzorowujące

Dane kartograficzne

• Dane dźwiękowe

• Dane tekstowe

Bibliograficzna baza danych

Czasopismo elektroniczne

Program:

• Oprogramowanie aplikacyjne

Program projektowania komputerowego

Program zarządzania bazą danych

Program wydawniczy

Gra (gry)

Program arkusza kalkulacyjnego

Procesor tekstu

• Oprogramowanie systemowe

System operacyjny

Język oprogramowania

Program wyszukiwawczy

Dane i program:

• Multimedia interakcyjne

• Usługi online.

Wielkość dokumentu:

Można podawać wielkość dokumentu elektronicznego, jeśli taka informacja jest dostępna, jeśli dokument poddany jest kompresji, taką informację można pominąć.

W przypadku dokumentu zawierającego wyłącznie dane podaje się liczbę plików uzupełnioną liczbą rekordów i/lub bajtów, jeżeli dokument jest programem - liczbę instrukcji i/lub bajtów. Liczbę bajtów podaje się w formie występującej w źródle (megabajty, MB, Mbytes).

Przykłady:

Dane (1 plik : 1,2 GB) i program (1 plik : 2 500 instrukcji)

Dane tekstowe (2 pliki : 800, 1 250 rekordów, 2 Mb)

Dane graficzne (7 plików : 6 700 rekordów każdy)

Strefa adresu wydawniczego:

Miejsce wydania

Jeśli brak miejsca wydania, należy:

1. przejąć z dokumentu elektronicznego nazwę miejsca dystrybucji, np. Kraków miejsce dystrybucji

2. przejąć z dokumentu elektronicznego nazwę miejsca sporządzenia kopii, zaznaczając jednocześnie brak nazwy miejsca wydania skrótem [S.l] lub [B.m.], np. [S.l. : s.n.], 1990 (Wrocław : JTT Computer)

3. podać w nawiasach kwadratowych nazwę miejsca wydania ustaloną na podstawie źródła spoza opisywanego dokumentu

4. podać w nawiasach kwadratowych nazwę przypuszczalnego miejsca wydania uzupełnioną znakiem zapytania, np. [Kraków?]

5. w przypadku dokumentów wydanych za granicą podać nazwę państwa lub innego obszaru (stanu, prowincji) albo podać w nawiasach kwadratowych nazwę ustaloną lub przypuszczalną, np. [France?], Canada.

6. podać w nawiasach kwadratowych skrót [S.l.] lub [B.m.]

Nazwa wydawcy

Jeśli brak nazwy wydawcy, należy:

1. podać nazwę dystrybutora, np. Fairfield, Ct. : Distr. by Queue, 1996

2. podać nazwę sporządzającego kopię, jeśli spełnia on również funkcje wydawcy, np. [Saint Paul, Min.] : Minnesota Educational Computer Consortium, 1980

3. przejąć nazwę sporządzającego kopię zaznaczając jednocześnie brak nazwy wydawcy skrótem "s.n" lub "b.w.", np. [Kraków : s.n.], 1995 (Kraków : Multimedia)

4. podać skrót "s.n." lub "b.w.", np. Warszawa : [s.n.]

Data wydania

Rok wydania wg kalendarza gregoriańskiego należy zapisywać cyframi arabskimi, wg innego kalendarza w formie występującej w podstawowym źródle danych, podając w miarę możliwości odpowiednik wg kalendarza gregoriańskiego ujęty w nawiasy kwadratowe, np. 5730 [1969 lub 1970].

Można podać odmienny od roku wydania rok copyright, rok dystrybucji lub sporządzenia kopii poprzedzony odpowiednim skrótem, np.

1997, cop. 1995

1995, dystr. 1997

1997, sporz. 1998

Jeśli w dokumencie jest kilka copyright związanych z różnymi aspektami jego wyprodukowania (np. oddzielne daty copyright dla danych tekstowych, dźwięku, grafiki, dokumentacji), a brak jest daty publikacji czy dystrybucji odnoszącej się do całości dokumentu, należy podać najpóźniejszą datę copytight.

Nie należy podawać dat copytight odrębnych prac zawartych w opisywanym dokumencie elektronicznym, można je umieścić w strefie uwag.

Jeśli brak roku wydania, należy:

1. podać rok dystrybucji, np. , dystr. 1998

2. podać rok copyright lub rok sporządzenia kopii, odpowiednio zaznaczając te daty, np. sporz. 1996

3. podać rok ustalony przez opisującego, np. [1997]

4. podać rok przybliżony lub przypuszczalny, np. [1995?], [199?]

Strefa opisu fizycznego

Określenie formy i liczby nośników fizycznych, np.

1 dyskietka : kolor

1 dysk optyczny (CD-ROM) : dźw., kolor.

2 dyski optyczne (Photo-CD)

1 dysk optyczny, w płyta wideo

Wymiary:

Podaje się wymiary nośnika fizycznego w centymetrach, zaokrąglony w górę do pełnego centymetra. Podaje się wymiary samego nośnika nie uwzględniając wymiarów opakowania. Poszczególne dane oddziela się przecinkiem.

W przypadku taśm magnetycznych na szpulach (zwój) podaje się średnicę ; można podać szerokość i długość taśmy magnetycznej.

Przy kasetach magnetycznych należy podawać długość i szerokość kasety, jeśli wielkości są inne niż standardowe (10 x 7 cm), oraz szerokość taśmy, jeśli jest inna niż standardowa (4mm)

Jeśli opisywany dokument elektroniczny dostępny jest na nośnikach o różnych wymiarach, należy podać wymiar najmniejszego i - po kresce - największego nośnika.

Przykłady:

1 dyskietka ; 14 cm

1 dysk optyczny (CD-ROM) : dźw., kolor ; 12 cm

1 zwój magnetyczny ; 27 cm

1 kaseta magnetyczna ; 19 x 9 cm, taśma 7 mm

4 kasety magnetyczne : dźw., kolor ; w pojemniku, 12 x 36 x 20 cm

2 dyskietki : kolor ; 9-14 cm

Oznaczenie dokumentu towarzyszącego:

Należy podać wyraz lub wyrażenie charakteryzujące dokument towarzyszący (np. kaseta dźwiękowa, dyskietka, podręcznik, przewodnik, broszura) lub jego tytuł oraz liczbę jednostek fizycznych, jeżeli jest ich więcej niż jedna.

Można podać również krótki opis fizyczny sporządzony zgodnie z zasadami opisu dokumentów różnego rodzaju.

Jeżeli dokument towarzyszący ma dużo cech odmiennych, informację o nim podaje się w strefie uwag.

W przypadku dokumentów elektronicznych dostępnych zdalnie, dla których nie sporządza się opisu fizycznego, informację o dokumencie towarzyszącym podaje się w strefie uwag.

Przykłady:

2 dyskietki ; 14 cm + przewodnik : 25 s.

1 dysk optyczny (CD-ROM) :dźw., kolor + kas. dźw. (17 min)

1 kaseta magnetyczna ; 19 X 9 cm + User manual : 110 s. ; 23 cm

Dokument elektroniczny na różnych nośnikach

Jeżeli ten sam dokument elektroniczny dostępny jest na różnych rodzajach nośników i/lub na nośnikach różnej wielkości, w postaci różnych danych wyjściowych czy formatach wyświetlania

należy przyjąć jedną z dwóch metod opisu:

1. opisanie każdego odrębnego nośnika fizycznego w jednym opisie bibliograficznym ; opis każdego nośnika umieszczany w odrębnej linii lub zgrupowany w jednej linii

2. sporządzenie odrębnych opisów bibliograficznych dla każdego nośnika fizycznego.

Jeżeli opisywany dokument elektroniczny jest dokumentem multimedialnym posadowionym na różnych nośnikach fizycznych lub większej ich liczbie (np. dysk optyczny i wideodysk) należy sporządzić odrębny opis fizyczny każdego nośnika w osobnych liniach. Można też w miejsce opisu fizycznego użyć ogólnych określeń, jak np. "Multimedia" czy "Komplet".

Dla dokumentów dostępnych zdalnie nie sporządza się opisu fizycznego. Charakterystyka (rodzaj i wielkość) dokumentu elektronicznego o dostępie zdalnym podaje się w strefie szczegółowego oznaczenia rodzaju i wielkości dokumentu pomijając opis fizyczny w strefie opisu fizycznego.

Strefa uwag:

Wymagania systemowe:

Podaje się je w następującej kolejności:

• nazwa, model i/lub numer (numery) komputera (komputerów)

• wielkość pamięci

• nazwa i wersja systemu (systemów) operacyjnego (operacyjnych)

• oprogramowanie (w tym język oprogramowania)

• urządzenia peryferyjne

• modyfikacja sprzętu komputerowego

Poszczególne wymagania - oprócz pierwszego - poprzedza się średnikiem.

np. Wymagania systemowe: Komputer zgodny z IBM PC 486 DX; 16 MB RAM; MS Windows 3.2 lub nowsze; napęd CD-ROM poczwórnej prędkości; karta dźwiękowa.

Tryb dostępu:

Należy określić metodę dostępu (np. ftp), jak i adres lokalizacji; adres należy przejmować w formie występującej w źródle, z uwzględnieniem interpunkcji, pisowni wielkich i małych liter. Informacje dotyczące trybu dostępu należy poprzedzić wyrażeniem: "Tryb dostępu:". Uwaga dot. trybu dostępu podawana jest jako druga po wymaganiach systemowych, a jeśli wymagań systemowych brak, jako pierwsza.

np. Tryb dostępu: World Wide Web. URL: http://www.un.org

Uwagi dotyczące poszczególnych stref opisu, np.

Tyt. z ekranu tyt.

Wyświetlenie ekranu w niem. i fr.

Aktualizowana wersja programu z 1993 roku

IV USMARC

1. Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności [USMARC pole 245]

2. Strefa wydania [USMARC pole 250]

3. Strefa rodzaju i wielkości dokumentu elektronicznego [USMARC pole 256]

4. Strefa adresu wydawniczego [USMARC pole 260]

5. Strefa opisu fizycznego [USMARC pole 300]

6. Strefa serii [USMARC pola 440, 490]

7. Strefa uwag [USMARC pola 5XX]

• Wymagania systemowe [USMARC pole 538]

• Tryb dostępu [USMARC pole 538]

• Źródło tytułu właściwego [500]

• Źródło oznaczenia wydania, jeżeli jest inne niż źródło tytułu [500]

• Inne rodzaje uwag

• Lokalizacja elektroniczna [856]

8. Międzynarodowy znormalizowany numer

Pole 008:

Poz. znaku:

00-05	Data wprowadzenia opisu do systemu
06	Typ daty publikacji
07-10	Rok publikacji 1
11-14	Rok publikacji 2
15-17	Kod kraju publikacji
18-21	Pozycje niezdefiniowane w bazie
22	Kod przeznaczenia czytelniczego
23-25	Pozycje niezdefiniowane w bazie
26	Rodzaj dokumentu elektronicznego
27	Pozycja niezdefiniowana w bazie
28	Kod publikacji urzędowej
29-34	Pozycje niezdefiniowane w bazie
35-37	Kod języka publikacji
38	Kod zmiany formy zapisu w stosunku do występującej na dokumencie
39	Kod źródła opisu

Kody rodzaju dokumentu elektronicznego na poz. 26:

a - Dane liczbowe

b - Oprogramowanie aplikacyjne/systemowe

c - Dane graficzne

d - Dane tekstowe

e - Bibliograficzna baza danych

f - Czcionki

g - Grafy

h - Dane dźwiękowe

i - Multimedia interakcyjne

j - Usługi online

m - Kombinacja

brak - nieokreślony

 

Pole 007

Zawiera informacje określające fizyczne cechy opisywanego dokumentu. W przypadku dokumentu elektronicznego pole obowiązkowe. Pole ma strukturę drzewa i konfiguracja jego elementów zależy od kodu podanego na pozycji zerowej pola, reprezentującej określoną kategorię materiału. Dla pozycji zerowej (podpole a) przewiduje się następujące kody:

a - materiały kartograficzne

c - zbiory komputerowe

f - materiały czytane przez dotyk

g - grafika projekcyjna

h - mikroformy

k - grafika nieprojekcyjna

m - filmy

o - materiał mieszany

q - utwory muzyczne

r - obrazy uzyskiwane przez dostęp zdalny

s - nagrania dźwiękowe

t - tekst

v - nagranie wideo

Podpole b (pozycja 01) - rodzaj nośników fizycznych:

a - cartridge taśmy (tape cartridge)

b - cartridge z chipem (chip cartridge)

c - cartridge dysku optycznego (computer optical disc cartridge)

f - kaseta taśmy magnetycznej (tape casette)

h - szpula taśmy magnetycznej (tape reel)

j - dysk magnetyczny (magnetic disc)

m - dysk magnetooptyczny (magneto-optical disc)

o - dysk optyczny (optical disc)

r - dostęp zdalny (remote)

Strefa szczegółowego oznaczenia rodzaju i wielkości dokumentu elektronicznego (NP) Pole 256

• \a Dane dźwiękowe.

• \a Język programowania

256 \a Dane (1 plik : 1,2 GB) i program (1 plik : 2 520 instrukcji)

Strefa uwag pola 5XX

Uwagi należy formułować w języku polskim; zaleca się podawać je w podanej niżej kolejności.

Wymagania systemowe - pole 538 (P)

W opisach drugiego i trzeciego stopnia szczegółowości należy określać wymagania systemowe, formułując je w języku i/lub alfabecie w jakim występują w podstawowym źródle informacji i poprzedzając je wyrażeniem Wymagania systemowe: Należy je podawać w następującej kolejności:

- nazwa, model i/lub numer(-y) komputera(-ów),
- wielkość pamięci,
- nazwa systemu(-ów) operacyjnego(-ych),
- oprogramowanie (w tym język programowania),
- urządzenia peryferyjne,
- modyfikacje sprzętu komputerowego (hardware'u).

Każde kolejne określenie wymagania systemowego, oprócz pierwszego należy poprzedzić średnikiem.

W przypadku dokumentu elektronicznego posadowionego na kilku różnych nośnikach fizycznych (np. dysk optyczny i wideodysk) można sporządzić odrębną uwagę o wymaganiach systemowych dla poszczególnych nośników fizycznych lub podać je w jednej uwadze.

Uwagę dotyczącą wymagań systemowych należy podawać jako pierwszą w strefie 7, zaś uwagę dotyczącą trybu dostępu jako drugą. W przypadku braku uwagi dotyczącej wymagań systemowych, uwaga dotycząca trybu dostępu występuje jako pierwsza.

Tryb dostępu - pole 538

Pole 538 jest powtarzalne; uwagi o wymaganiach systemowych i trybie dostępu podaje się w odrębnych polach 538.

• \a Napisany w języku FORTRAN H.

• \a VHS

538 \a Wymagania systemowe: IBM 360 i 370; 9 KB pamięci wewnętrznej; OS SVS

i OSMVS.

Informacje dotyczące trybu dostępu należy podać poprzedzając wyrażeniem "Tryb dostępu:" w przypadku dokumentów elektronicznych o dostępie zdalnym.

538 \a Tryb dostępu: Internet.

Źródło tytułu właściwego - uwaga obowiązkowa - pole 500

• \a Tyt. z ekranu tyt.

500 \a Tyt. z pierwszego wyświetlenia informacji.

Źródło oznaczenia wydania, jeżeli jest inne niż źródło tytułu - pole 500

500 \a Oznaczenie wyd. z etykiety na dysku.

Należy podawać źródło tytułu właściwego oraz źródło oznaczenia wydania, jeżeli jest inne niż źródło tytułu, tak w przypadku katalogowania dokumentu elektronicznego o dostępie lokalnym jak i o dostępie zdalnym.

Inne rodzaje uwag:

Inne uwagi ogólne [500]
Uwaga dotycząca prac współwydanych [501]
Uwaga dotycząca dysertacji [502]
Uwaga dotycząca bibliografii załącznikowej [504]
Uwaga dotycząca zawartości dokumentu elektronicznego [505]
Zwięzła informacja o zawartości dokumentu elektronicznego [520]
Uwaga dotycząca przeznaczenia użytkowego [521]
Uwaga dotycząca innej dostępnej postaci fizycznej dokumentu [530]
Uwaga dotycząca podstawy reprodukcji [534]
Uwaga dotycząca finansowania dokumentu elektronicznego [536]
Uwaga dotycząca języka [546]

Lokalizacja elektroniczna i sposób dostępu do dok. elektronicznego - pole 856

Podaje się informacje potrzebne do zlokalizowania dokumentu elektronicznego dostępnego zdalnie, jak również informacje potrzebne do dotarcia do niego przy użyciu metody dostępu określonej wartością pierwszego wskaźnika lub zawartością podpola \2.

Wskaźnik pierwszy - metoda dostępu

@ - Brak informacji

0 - E-mail
1 - FTP
2 - Dostęp zdalny (Telnet)
3 - Sieć telefoniczna (dial up)
4 - Http
7 - Metoda wymieniona w podpolu \2

Drugi wskaźnik - związek między dokumentami

@ - Brak informacji

0 - Dokument elektroniczny

1 - Wersja elektroniczna dokumentu

2 - Dokument elektroniczny związany

8 - Bez wyrażenia wprowadzającego

W podpolu \u podaje się Uniform Resource Locator (URL), który dostarcza danych o elektronicznym dostępie w standardowej składni. Dane te mogą być użyte do zautomatyzowanego dostępu do dokumentów elektronicznych przy użyciu jednego z internetowych protokołów.

856 40 \u http://www.purl.org/oclc/cataloging-internet

 

V Opis dokumentów ciągłych

 

1. Opis całości wydawnictwa ciągłego lub określonego ciągu zeszytów:

Tytuł właściwy [Określenie typu dokumentu] : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności. - Oznaczenie wydania. - Szczegółowe oznaczenie rodzaju dokumentu (wielkość dokumentu). - Numeracja pierwszego zeszytu - . - Miejsce wydania : nazwa wydawcy, data wydania pierwszego zeszytu - . - Określenie formy i liczby nośników fizycznych : oznaczenie innych cech fizycznych ; wymiary + oznaczenie dokumentu towarzyszącego. - (Tytuł serii lub podserii, ISSN serii lub podserii ; numeracja w obrębie serii lub podserii). - Wymagania systemowe. - Tryb dostępu. - Źródło tytułu właściwego i oznaczenia wydania. - Data aktualizacji/nowelizacji. - Inne uwagi. - Numer znormalizowany.

Przykład:

EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Szymon Matuszewski. - Czasopismo elektroniczne. - Nr 1 (kwiec. 1999)-. - Wrocław : Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1999-. - Tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl. - Tyt. z ekranu tytułowego. - Mies.- Czasopismo niekomercyjne, obejmuje swoim zakresem wszelkie zagadnienia dotyczące bibliotek, każdy numer ma swój temat wiodący. - ISSN 1507-7187

2 Opis odrębnej pracy, artykułu:

Powinien składać się z :

1. elementów opisu odrębnej pracy (artykułu)

2. elementu łączącego

3. cytaty wydawniczej

Tytuł właściwy : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności ; każde następne oznaczenie odpowiedzialności dotyczące pracy // In: Tytuł właściwy [Określenie typu dokumentu] : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności ; każde następne oznaczenie odpowiedzialności. - Oznaczenie wydania /pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące wydania. - Szczegółowe oznaczenie rodzaju dokumentu (wielkość dokumentu). Miejsce wydania : nazwa wydawcy, data wydania. - Określenie formy i liczby nośników fizycznych : oznaczenie innych cech fizycznych ; wymiary + oznaczenie dokumentu towarzyszącego. - (Tytuł serii lub podserii, ISSN serii lub podserii ; numeracja w obrębie serii lub podserii). - Numeracja w obrębie dokumentu macierzystego. - Lokalizacja w obrębie dokumentu macierzystego. - Wymagania systemowe. - Tryb dostępu. - Źródło tytułu właściwego i oznaczenia wydania. - Data aktualizacji / nowelizacji. - Inne uwagi. - Numer znormalizowany.

 

VI Opis czasopisma elektronicznego w formacie USMARC (przykład)

Pola stałej długości:

Local lvl: 1 Analyzed: 0 Operator: 0077 Edit: Type cntl:

CNTL: Rec stat: n Entrd: 990614 Used: 010421

Type: a Bib lvl: s Govt pub: | Lang: pol Source: | S/L ent: 0

Repr: s Enc lvl: Conf pub: 0 Ctry: ||| Ser tp: p Alphabt: |

Indx: | Mod rec: | Phys med: | Cont: |||| Frequn: m Pub st: c

Desc: i Cum ind: Titl pag: | ISDS: | Regulr: n Dates: 1999-9999

Pola zmiennej długości:

Nr pola	Wskaźniki	Zapis w polu
001		cc99205094
006		m | d |
007		c \b r \c c \d n
022		1507-7187
035		0166-73960
040		KR U/KS \c KR U/KS
041	0	pol
245	00	EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy \h [Dokument elektroniczny] / \c red. naczelny Szymon Matuszewski.
246	30	Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy
256		Czasopismo elektroniczne.
260		Wrocław : \b Zakład Narodowy im. Ossolińskich, \c 1999-.
310		Mies.
362	0	Nr 1 (kwiec. 1999)-
500		Tyt. z ekranu tytułowego.
500		Dostępne również w wersji offline.
500		Od nr 3/2001 (marzec) = 21: Warszawa : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. KWE [Komisja Wydawnictw Elektronicznych].
520	8	Czasopismo niekomercyjne, obejmuje swym zakresem wszelkie zagadnienia dotyczące bibliotek, każdy numer ma swój temat wiodący podany w rekordzie zasobu.
700	1	Matuszewski, Szymon. \e Red.
856	40	\u http://ebib.oss.wroc.pl/
977		KRU-El'00'KS

 

Ćwiczenie:

http://www.wbp.olsztyn.pl/bwm/BWMIE.html

 

VII Opis dokumentu elektronicznego zwartego

Dokument jednoczęściowy:

Tytuł właściwy [określenie typu dokumentu] : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności ; każde następne oznaczenie odpowiedzialności. - Oznaczenie wydania / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące wydania. - Szczegółowe oznaczenie rodzaju dokumentu (wielkość dokumentu). - Miejsce wydania : Nazwa wydawcy, Data wydania. - Określenie formy i liczby nośników fizycznych : oznaczenie innych cech fizycznych ; wymiary + oznaczenie dokumentu towarzyszącego. - (Tytuł serii lub podserii, ISSN serii lub podserii ; numeracja w obrębie serii lub podserii). - Wymagania systemowe. - Tryb dostępu. - Źródło tytułu właściwego i oznaczenia wydania. - Data aktualizacji /nowelizacji. - Inne uwagi. - Numer znormalizowany

Przykłady:

De revolutionibus [Dokument elektroniczny] : autograf : około 1520-1541 / Mikołaj Kopernik. - Dane tekstowe. - Kraków : Neurosoft, cop. 1996. - Tryb dostępu: http://www.bj.uj.edu.pl/bjmanus/revol/titlpg_p.html. - Tyt. z ekranu tytułowego. - Współwyd.: Dzieje autografu De revolutionibus Mikołaja Kopernika / Marian Zwiercan. - Wersja elektroniczna rps(u), oryg.: De revolutionibus orbium caelestium. Oryginał przechowywany w Oddziale Rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej, MS BJ 10000. - Tekst w jęz. łac., spis treści w jęz. pol, łac. i ang., praca współwyd. w jęz. pol. i ang.

 

Ptaki Europy [Dokument elektroniczny] / [scenariusz i red. Paweł Kozłowski]. - Wersja 1.0. - Multimedia interakcyjne. - Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1998. - 1 dysk optyczny (CD-ROM) : dźw., kolor ; 12 cm. - Wymagania systemowe: Komputer zgodny z IBM PC 486 DX; 16 MB RAM; MS Windows 95 lub nowszy; CD-ROM poczwórnej prędkości lub nowszy; grafika 800x600 high color; zalecana 16-bitowa karta dźwiękowa. - Tyt. z ekranu tytułowego. Oznaczenie wersji z ekranu "Informacje". - Atlas ptaków Europy (opisy poszczególnych gatunków, barwne tablice, rysunki gnaizd oraz jaj, nagrania ptasich głosów, zdjęcia, filmy, mapki występowania ptaków, animacje technik lotu i ptasich wędrówek) oraz ogólne informacje o ptakach (budowa zewnętrzna i wewnętrzna, okres lęgowy, rozmnażanie). - ISBN 83-02-06869-1

Opis odrębnej pracy opublikowanej w jednoczęściowym dokumencie elektronicznym:

Tytuł właściwy : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności ; każde następne oznaczenie odpowiedzialności dotyczące pracy // In: Tytuł właściwy [określenie typu dokumentu] : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności ; każde następne oznaczenie odpowiedzialności. - Oznaczenie wydania / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące wydania. - Szczegółowe oznaczenie rodzaju dokumentu (wielkość dokumentu). - Miejsce wydania : nazwa wydawcy, data wydania. - Określenie formy i liczby nośników fizycznych : oznaczenie innych cech fizycznych ; wymiary + oznaczenie dokumentu towarzyszącego. - (Tytuł serii lub podserii, ISSN serii lub podserii ; numeracja w obrębie serii lub podserii). - Numeracja w obrębie dokumentu macierzystego. - Lokalizacja w obrębie dokumentu macierzystego. - Wymagania systemowe. - Tryb dostępu. - Źródło tytułu właściwego i oznaczenia wydania. - Data aktualizacji /nowelizacji. - Inne uwagi. - Numer znormalizowany

Przykład:

Zatrudnienie członka zarządu spółki kapitałowej / Arkadiusz Opala // In: Biblioteka prawa pracy [Dokument elektroniczny]. - Wersja do Windows 95. Dane tekstowe. - Poznań : Pro Memoria, 1997. - [ok. 11 ekranów]. - Wymagania systemowe: Windows 95; napęd CD-ROM. - Tyt. z ekranu tytułowego (po wybraniu opcji "Biblioteka"). - Oznaczenie wyd. na pojemniku. - ISBN 83-904282-4-5

 

VIII Opis wydawnictwa elektronicznego zwartego w formacie MARC 21 (przykład)

1. Dokument z dostępem lokalnym:

Local lvl: 1 Analyzed: 0 Operator: 0077 Edit: Type cntl: |

CNTL: Rec stat: c Entrd: 980711 Used: 000516

Type: m Bib lvl: m Govt pub: | Lang: eng Source: | Frequn: |

File: c Enc lvl: Machine : | Ctry: PL Dat tp: s Regulr: |

Desc: i Mod rec: | Audience: | Dates: 1998,

001 cc98226508

007 c \b o \d c \e g \f a

020 8390885107

035 0130-61460

040 KR U/KS \c KR U/KS

0411 pol

245	00	Wirtualna podróż po przedwojennym Gdańsku \h [Dokument elektroniczny]
246	1	\i Tyt. na etykiecie dysku: \a Był sobie Gdańsk : \b wirtualna podróż po przedwojennym Gdańsku
256		Multimedia interakcyjne.
260		Sopot : \b Miltimedia Cafe Piotr Malinowski i spółka ; \a Gdańsk : \b Fundacja Pomocy Dzieciom Skrzywdzonym "Dar Gdańska", \c 1998.
300		1 dysk optyczny (CD-ROM) : \b dźw., kolor ; \c 12 cm + \e Plan Gdańska : 1 k. złoż. + broszura.
500		Tyt. z gł. menu.
500		Broszura: Był sobie Gdańsk : sentymentalna podróż po przedwojennym Gdańsku ; Polsko-niemiecki spis ulic i obiektów według planu Gdańska z lat 1925-26 ; Niemiecko-polski spis ulic według planu Gdańska z lat1925-26. - 28 s. : il. ; 21 cm. - ISBN 83-908851-2-3.
520		Zdjęcia z wyczerpującymi opisami, opublikowane wcześniej w dwóch częściach albumu "Był sobie Gdańsk" oraz sto nigdzie dotąd nie publikowanych fotografii.
538		Wymagania systemowe: Komputer zgodny z IBM PC, procesor 486 66 MHz; 8 MB pamięci RAM, 20 MB wolnego miejsca na dysku; Windows 95 lub Windows NT 4.0; 16-bitowa karta dźwiękowa; karta graficzna VGA 256 kolorów, rozdzielczość 640/480; napęd CD-ROM podwójnej prędkości, mysz.
920		83-908851-0-7
977		KRU-El'98KS

 

2. Dokument z dostępem zdalnym:

Local lvl: 1 Analyzed: 0 Operator: 0077 Edit: Type cntl:

CNTL: Rec stat: n Entrd: 981006 Used: 010206

Type: a Bib lvl: m Govt pub: | Lang: lat Source: | Illus: ||||

Repr: s Enc lvl: Conf pub: 0 Ctry: PL Dat tp: s M/F/B: ||

Indx: | Mod rec: | Festschr: 0 Cont: |||| Desc: i Int lvl: | Dates: 1996,

001		cc98208328
006		m | d |
007		c \b r \c a \d n
035		0141-34460
040		KR U/KS \c KR U/KS
041	0	latpoleng
090		http://www.bj.uj.edu.pl/bjmanus/revol/titlpg_p.html
100	1	Kopernik, Mikołaj \d (1473-1543).
240	10	De revolutionibus orbium coelestium \l (łac.)
245	00	De revolutionibus \h [Dokument elektroniczny] : \b autograf / \c Mikołaj Kopernik.
256		Dane tekstowe.
260		Kraków : \b Neurosoft, \c cop. 1996.
500		Tyt. z ekranu tytułowego.
501		Współwyd.: Dzieje autografu "De revolutionibus" Mikołaja Kopernika / Marian Zwiercan.
534		\p Wersja elektroniczna rps(u), oryg.: \t De revolutionibus orbium caelestium. \n Oryginał przechowywany w Oddziale Rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej, MS BJ 10000.
546		Tekst w jęz. łac.
546		Spis treści w jęz. pol., łac. i ang., praca współwyd. w jęz. pol. i ang.
700	12	Zwiercan, Marian \d (1932- ). \t Dzieje autografu De revolutionibus Mikołaja Kopernika
856	40	\u http://www.bj.uj.edu.pl/bjmanus/revol/titlpg_p.html

 

Ćwiczenie:

 

ALEKSANDER FREDRO

ALEKSANDER FREDRO BIOGRAM ALEKSANDER FREDRO MALOWAŁ JULIUSZ KOSSAK

PAN JOWIALSKI KOMEDIA W CZTERECH AKTACH

OSOBY PAN JOWIALSKI PANI JOWIALSKA, JEGO ŻONA SZAMBELAN JOWIALSKI, ICH SYN SZAMBELANOWA, JEGO ŻONA HELENA, CÓRKA SZAMBELANA Z PIERWSZEGO MAŁŻEŃSTWA JANUSZ LUDMIR WIKTOR LOKAJ RZECZ DZIEJE SIĘ NA WSI, W DOMU P. JOWIALSKIEGO

Głodnego żołądka bajką nie zabawić, racją nie odbyć. And. Maks. Fredro

AKT PIERWSZY

AKT DRUGI

AKT TRZECI

AKT CZWARTY

PODSTAWA TEKSTU:  ALEKSANDER FREDRO, PISMA WSZYSTKIE, OPRAC. S. PIGOŃ, TOM V, KOMEDIE, SERIA PIERWSZA, WARSZAWA 1956, S. 119-282
PRZYGOTOWANIE TEKTU GRZEGORZ  MOCZULSKI	OPRACOWANIE: MAREK ADAMIEC WSPÓŁPRACA: H&M

WIRTUALNA BIBLIOTEKA LITERATURY POLSKIEJ VIRTUAL LIBRARY OF POLISH LITERATURE

---