tatry

SZKOŁA ASPIRANTÓW
PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ
W KRAKOWIE

PRACA DYPLOMOWA

Temat: Analiza zagrożenia pożarowego
schronisk górskich.

WYKONAŁ: PROMOTOR:
sekc.kdt. Tomasz Pałosz mł.bryg.mgr inż. Krzysztof
Fejklowicz

KRAKÓW 2000

Spis treści

Wstęp 4

Charakterystyka wybranych akcji ratowniczo - gaśniczych. 6

Specyfika zagrożenia pożarowego schronisk górskich. 13

2.1. Etap projektowania. 13

2.2. Etap wykonawstwa. 17

2.3. Etap eksploatacji. 18

Warunki ogólne zachowania bezpieczeństwa pożarowego 21

podczas eksploatacji oraz prowadzenia prac niebezpiecznych

pożarowo.

4. Zagrożenie pożarowe schronisk tatrzańskich. 26

4.1. Dane orientacyjne. 26

4.1.1. Pojęcie nazwy schroniska.

4.1.2. Rozmieszczenie i rodzaje schronisk.

4.1.3. Rys historyczny schronisk tatrzańskich.

4.1.4. Charakterystyka schronisk.

4.2. Zagrożenia pożarowe schronisk tatrzańskich. 33

4.2.1. Kategoria zagrożenia ludzi.

4.2.2. Warunki ogólne zachowania bezpieczeństwa pożarowego

i przygotowania do prowadzenia działań ratowniczo - gaśniczych w obiektach turystycznych i hotelowych.

4.2.3. Czynniki mające wpływ na zagrożenie pożarowe schronisk.

4.2.4. Przykłady odstępstw od wymogów budowlanych w czterech losowo wybranych schroniskach.

4.2.5. Możliwości powstania pożaru na skutek działalności ludzkiej.

4.2.6. Możliwości powstania pożaru z innych przyczyn.

4.2.7. Warunki i możliwości mające wpływ na rozprzestrzenianie pożaru.

4.2.8. Przeszkody w realizacji zadań i planów zmierzających do poprawy stanu bezpieczeństwa pożarowego schronisk tatrzańskich.

4.3. Podsumowanie. 44

Techniczne środki ochrony schronisk przed pożarami. 46

Wyposażenie w podręczny sprzęt gaśniczy. 49

Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne schronisk tatrzańskich. 52

Podsumowanie i wnioski. 58

Bibliografia 62

Załączniki 63

Wstęp

Schroniska górskie jako obiekty użyteczności publicznej zostały niejednokrotnie pominięte, wykluczone lub w najlepszym wypadku bardzo pobieżnie potraktowane w różnych aktach prawnych takich jak np. rozporządzenia czy też Polskie Normy. Do wyżej napisanego stwierdzenia doszedłem podczas pisania tejże pracy kiedy to w poszukiwaniu materiałów pomocnych do jej napisania przeglądnąłem trochę przepisów oraz próbowałem zaczerpnąć wiedzy u osób bezpośrednio stykających się z tym problemem, a więc z kierownikami schronisk oraz osobami odpowiedzialnymi za przeprowadzenie kontroli stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego tychże obiektów. Sam pomysł napisania tej pracy zrodził się z szeregu pytań na jakie szukałem odpowiedzi podczas niejednokrotnego odwiedzania schronisk górskich. Od 10 lat bardzo często wyjeżdżam w góry i miałem okazję przebywać w przeważającej większości schronisk beskidzkich województwa Małopolskiego oraz Śląskiego a także we wszystkich schroniskach tatrzańskich po polskiej stronie Tatr. Niejednokrotnie byłem świadkiem karygodnego pogwałcenia przepisów przeciwpożarowych głównie przez użytkowników, którzy nierzadko pod wpływem alkoholu wykazują swoją pomysłowość, za przykład niech posłuży scena zauważona w jednym ze schronisk tatrzańskich, kiedy to w drewnianej jadalni schroniska ( oprócz kamiennej podłogi ) młodzi ludzie palili sobie ognisko.

Do najczęstszych wykroczeń popełnianych przez większość turystów należy używanie otwartego ognia w miejscach do tego nie przeznaczonych tzn. w pokojach mieszkalnych, na drewnianych stołach, urządza się kuchnię polową, nierzadko pozostawianą na dłuższą lub krótszą chwilę bez opieki. Regulamin schroniska surowo zabrania takich zabiegów poza wydzieloną specjalnie częścią schroniska, jednak proceder ten jest bardzo ciężko wykryć.

Również niedozwolone a jednak używane są grzałki elektryczne. Potencjalne zagrożenie stwarzają także ładunki propanowo-butanowe do kuchenek turystycznych o poj. ok. 500 ml , których liczba w jednym pokoju dochodzi czasem do kilkunastu. Pozostawione nierzadko na cały dzień przy oknie w słońcu czy też na ziemi przy grzejnikach stwarzają dodatkowe niebezpieczeństwo. W okresie zimowym suszenie odzieży odbywa się na kaloryferach, słoneczkach, farelkach i dość często nad płonącymi kuchenkami w takich ilościach i w takich odległościach, że przypalenie od urządzenia grzewczego zdarza się prawie codziennie. Wyżej wymienione zagrożenia są związane tylko z użytkownikami a do tego dochodzą jeszcze wszystkie niebezpieczeństwa związane z instalacjami oraz urządzeniami technicznymi będącymi na wyposażeniu schronisk, do tego wszystkiego należy dodać niezwykle łatwopalną konstrukcję tych obiektów, aby wyszła mieszanka piorunująca. Będąc świadomym zagrożeń pożarowych występujących w schroniskach górskich chciałem dowiedzieć się w jaki sposób turysta przebywający w tym obiekcie jest chroniony i czy może czuć się bezpiecznie i bez obawy o własne życie i zdrowie podziwiać piękno przyrody.

Ze względu na bardzo dużą liczbę schronisk górskich w poniższej analizie skoncentrowałem się głównie i pragnąłem bliżej przybliżyć zagrożenia pożarowe schronisk tatrzańskich jako modelowe, ponieważ problematyka tego zagadnienia jest uniwersalna i odnosi się również do innych schronisk gdzie napotykane są takie same problemy z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Aby dokładnie przeprowadzić analizę zagrożenia przeciwpożarowego jakiegoś schroniska od A do Z należałoby to zagadnienie potraktować indywidualnie dla każdego obiektu uwzględniając długi szereg cech charakterystycznych począwszy od lokalizacji poprzez konstrukcję, drogi dojazdowe, zaopatrzenie wodne, natężenie ruchu turystycznego a skończywszy na ustaleniu zwiększonego normatywu wyposażenia w podręczny sprzęt gaśniczy oraz obliczeniu wskaźnika zagrożenia piorunowego. Niestety tak bardzo dokładnej analizy nikt jeszcze nie opracował dla żadnego schroniska górskiego.

1. Charakterystyka (analiza) wybranych akcji ratowniczo-gaśniczych.

Budynki schronisk, baz turystycznych w obszarach górskich są to obiekty wolnostojące, wkomponowane w kompleksy leśne, położone z dala od osiedli ludzkich. Większość z nich została wybudowana w okresie międzywojennym i pełni do dziś swoją funkcje w ruchu turystycznym. Ze względu na swoją konstrukcje, stanowią one najczęściej jedną strefę pożarową dlatego też powstałe na ich terenie pożary powodują najczęściej ich całkowite zniszczenie.

Jako przykłady akcji ratowniczo-gaśniczych, których przebieg pragnę przybliżyć, będą służyły:

pożar schroniska turystycznego w miejscowości Krośnica w 1978 roku
pożar w bazie turystycznej tzw. Bacówce w miejscowości Szczawnica Krościenko w 1980 roku
pożar schroniska PTTK na Szyndzielni koło Bielska w 1985 roku

Ad a. 7 stycznia 1978 rok

Nowowybudowany budynek schroniska turystycznego w miejscowości Krośnica, województwo Małopolskie, składał się ze sutereny, parteru, poddasza użytkowego. Suterena wybudowana została z kamieni, natomiast parter i poddasze z drewna. Obiekt stanowił jedną strefę pożarową. Ogrzewanie budynku centralne z kotłowni zlokalizowanej w piwnicy. Brak instalacji elektrycznej. W bezpośrednim sąsiedztwie budynku w odległości 12 metrów znajdował się drewniany magazynek gospodarczy, w odległości 10 metrów - las iglasty. Do schroniska prowadził szlak turystyczny, który nie stanowił drogi pożarowej. W odległości 6 kilometrów od schroniska, zlokalizowana była jednostka OSP typu M-2. Najbliższy punkt czerpania wody dla celów gaśniczych stanowił potok znajdujący się w odległości 6 kilometrów. W dniu powstania pożaru w obiekcie schroniska przebywały dwie kobiety i dziecko. Sytuacja meteo - temperatura - 5⁰C, opady śniegu, wiatr średni.

W momencie zauważenia pożaru, około godziny 18⁵⁰, miał on charakter pożaru zewnętrznego, płomieniem był objęty parter i poddasze budynku.

W pierwsze jednostce straży pożarne ogłoszono alarm bojowy o godzinie 19⁰⁰ na widok łuny. Brak możliwości dojazdu spowodował, że dysponowane jednostki zatrzymały się w odległości 5 kilometrów od palącego się schroniska, skąd pieszo załogi udawały się na miejsce pożaru. Długotrwałe opady śniegu spowodowały, że pierwsi strażacy osiągnęli teren pożaru po około 1,5 godzinnym marszu. Działania przybyłych załóg skupiły się przede wszystkim na obronie zagrożonego magazynku gospodarczego oraz na obronie części sutereny, gdzie między innymi znajdował się magazyn żywnościowy. Sprzętem, przy pomocy którego wykonano wyżej wymienione zadania były łopaty oraz śnieg. Całkowite ugaszenie zgliszcz, wyłącznie przy użyciu śniegu, nastąpiło około godziny 1⁰⁰ dnia następnego.

Bezpośredni wpływ na rozwój sytuacji pożarowej w tym konkretnym przypadku miała:

palna konstrukcja budynku schroniska
specyfika terenu, gdzie zlokalizowano obiekt - 1100 m. n. p. m.
zupełny brak dojazdu dla jednostek straży pożarnej
brak łączności między schroniskiem a najbliższą miejscowością
zupełny brak wody dla celów gaśniczych

W tej sytuacji, uratowanie obiektu przez przybyłych członków OSP było niemożliwe.

Ad. b. 26 grudnia 1980 rok

Baza turystyczna tzw. Bacówka w miejscowości Szczawnica-Krościenko, obecnie województwo Małopolskie, składała się z 2 kondygnacji (parter, poddasze) oraz podpiwniczenia wykonanego z kamienia, natomiast poszczególne kondygnacje oraz stropy je oddzielające drewniane.

Obiekt stanowił jedną strefę pożarową. Budynek posiadał ogrzewanie piecowe oraz instalację elektryczną. Do bazy prowadził szlak turystyczny nie stanowiący drogi pożarowej.

Najbliższe jednostki straży pożarnej znajdowały się w odległości 5 kilometrów - OSP typu M1, oraz 9 kilometrów - OSP typu S2. Jako punkt czerpania wody mógł służyć znajdujący się s pobliżu - 3,5 kilometra - potok.

W dniu powstania pożaru w obiekcie bacówki przebywało sześć osób dorosłych.

Sytuacja meteo - temperatura 0⁰C, opady śniegu, wiatr słaby.

Pożar został zauważony o godzinie 19¹⁰ w obrębie przewodu dymowego, gdy płomienie objęły już dach. Na widok łuny o godzinie 19³⁵ ogłoszono alarm bojowy w jednostce OSP M1, a o godzinie 19⁴⁵ powiadomiono telefonicznie jednostkę OSP S2.

Podobnie jak w pierwszym przypadku, brak dojazdu spowodował, że o godzinie 21²⁰, załogi pieszo dotarły na teren pożaru. W chwili dotarcia dopalały się zgliszcza obiektu, więc żadnych działań nie podejmowano.

Przyczyny takiego rozwoju sytuacji:

późne zauważenie pożaru
zupełny brak dojazdu do obiektu dla jednostek straży pożarnej
brak łączności między schroniskiem a strażą
brak wody do celów gaśniczych

Spowodowały one, że uratowanie obiektu przez przybyłych członków OSP było niemożliwe.

Ad. c. 8 października 1985 rok

Schronisko turystyczne „Szyndzielnia” na górze Szyndzielni, to obiekt czterokondygnacyjny (parter i trzy piętra). Ściany od parteru do drugiego piętra murowane z kamienia, a do trzeciego - drewniane. Stropy między poszczególnymi stropami żelbetowe. Wewnętrzne ściany działowe - drewniane, konstrukcja dachu również. Obiekt stanowił jedną strefę pożarową.

W obiekcie można było wyróżnić:

część gastronomiczną, która obejmowała dwie kondygnacje
część hotelową (78 miejsc noclegowych + mieszkania personelu), która obejmowała trzy kondygnacje i poddasze użytkowe

W odległości 5 metrów od schroniska znajdował się budynek gospodarczy. Budynek schroniska wyposażony był przez w wewnętrzną sieć hydrantową i podręczny sprzęt gaśniczy. Zaopatrzenie wodne stanowił również jeden hydrant zewnętrzny oraz dwa zbiorniki wodne o łącznej pojemności 65m³, w odległości 50 i 150 metrów.

W dniu pożaru stan napełnienia pożaru wynosił 2/3. Obiekt posiadał stałą łączność telefoniczną. Najbliższa jednostka straży pożarnej zawodowej znajdowała się w odległości 11 kilometrów (pluton na zmiany).

Dojazd do schroniska prowadził nartostradą i był możliwy tylko w okresie letnim i jesiennym - przy braku opadów atmosferycznych.

Sytuacja meteo - temperatura około 15⁰C, bez opadów, bezwietrznie.

Pożar został zauważony o godzinie 19^58, gdy płomieniem objęta była część poddasza obok przewodu kominowego. O godzinie 9⁰⁰ nastąpiło powiadomienie RSK o zaistniałym pożarze.

Organizację akcji ratowniczo-gaśniczej możemy podzielić na trzy fazy. W fazie pierwszej (około 38 minut), to działania personelu do momentu przybycia pierwszych jednostek straży pożarnej. Przeprowadzono ewakuację mienia z zagrożonych pomieszczeń oraz przy pomocy sprzętu podręcznego, próbowano gasić pożar. Działania te okazały się nieskuteczne.

Faza druga (22 minuty) obejmuje okres od przybycia pierwszej sekcji do momentu zgromadzenia na terenie akcji ratowniczo-gaśniczej wymaganych sił i środków.

Działania gaśnicze skupiły się na obronie kondygnacji bezpośrednio zagrożonej oraz na niedopuszczeniu do rozwoju pożaru na przylegającą część gastronomiczną. W fazie tej podano dwa prądy wody z samochodu GBA 2,5/16 oraz dwa prądy piany ciężkiej z samochodu GBA 2,5/16.

Nastąpił spadek ciśnienia w sieci hydrantowej a tym samym wystąpiły trudności w zaopatrzeniu wodnym.

W trzeciej fazie, od momentu zgromadzenia na terenie akcji wymaganych sił i środków, do momentu lokalizacji (110 minut), prowadzono działania w natarciu, podając 6 prądów wody w następujący sposób:

sekcja GBA 2,5/16 - dwa prądy gaśnicze, w tym jeden do wnętrza z klatki schodowej, drugi z drabiny D 10 W na dach budynku
sekcja GB2 2,5/16 - dwa prądy gaśnicze, w tym jeden z drabiny D 10 W na dach, drugi z dachu budynku gospodarczego
sekcja GBM2/8 - dwa prądy wody z dachu budynku gospodarczego

Zastosowano najbardziej skuteczny sposób natarcia - natarcie okrążające powierzchnię pożaru. Zorganizowano również system dostarczania wody, który składał się z dwóch etapów, tzn.:

zorganizowano dowożenie wody z odległości około 4,6 km przy wykorzystaniu 3xGCBA 6/32, GBM 2/8, GBA 2,5/16
zorganizowano „punkt wodny” z którego transportowano wodę na miejsce pożaru samochodami o napędzie terenowym.

Trudny dojazd, stroma, wąska i kręta droga górska, uniemożliwiła mijanie się samochodów dowożących wodę. Dlatego też, ważnym elementem organizacji działań, była prawidłowo zorganizowana łączność między poszczególnymi funkcyjnymi akcji.

Ponieważ zachodziła obawa przerzutu ognia na las, na teren działań skierowano drużyny Wojska Polskiego.

Pożar został zlikwidowany o godzinie 14⁰⁰. Spaleniu uległa 1/3 więźby dachowej oraz cztery pokoje personelu z wyposażeniem. Omawiając przebieg akcji ratowniczo-gaśniczej można stwierdzić, że z punktu widzenia taktyki działań, organizacja była prawidłowa. Z wykazu sił i środków widać, że do tego typu pożarów, będą używane duże ilości sekcji gaśniczych. Podyktowane jest to specyfiką prowadzonych działań, która wynikała przede wszystkim z:

usytuowania obiektów
długiego czasu dojazdu (warunki terenowe)
niedostatecznych zasobów wodnych do celów gaśniczych
w momencie przyjazdu, pożar przyjmuje już formę pożaru zewnętrznego.

Reasumując należy podkreślić, że w przypadku niesprzyjających warunków, czyli podczas znacznych opadów deszczu oraz przez okres całej zimy brak jest jakiegokolwiek dojazdu do wszystkich schronisk, tak więc w minimum w przytoczonym przykładzie zastosowane warianty działań taktycznych byłyby niemożliwe.

Ogólnie, można powiedzieć, że obiekty takie jak schroniska górskie, bazy turystyczne, powinny być same przygotowane na podjęcie działań gaśniczych. Wiąże się to ze spełnieniem określonych warunków tj.:

utrzymanie całodobowej łączności telefonicznej,
zapewnienie odpowiednich warunków zaopatrzenia wodnego dla celów gaśniczych
wyposażenie budynków w odpowiedni, sprawny i w wystarczających ilościach podręczny sprzęt gaśniczy,
prawidłowe przeszkolenie pod względem przeciwpożarowym personelu obiektów,
wyposażenie, obiektów do których niemożliwe jest dotarcie samochodów pożarniczych, w sprzęt w postaci motopompy, armaturę do budowy linii ssawnych, głównych i gaśniczych, co wiąże się oczywiście ze specjalistycznym przeszkoleniem ludzi obsługujących sprzęt pożarniczy,
zainstalowanie urządzeń sygnalizacji pożaru - umożliwiających łatwiejsze opanowanie pożaru w jego pierwszej fazie za pomocą podręcznego sprzętu gaśniczego .

Specyfika zagrożenia pożarowego schronisk górskich.

Corocznie w gospodarce narodowej powstaje kilkadziesiąt tysięcy pożarów powodujących wielomilionowe straty bezpośrednie i pośrednie. Spaleniu ulegają tysiące budynków, bezpowrotnie ginie majątek kulturowy, w pożarach traci życie wiele osób.

Wśród tych pożarów można jednak wyróżnić te, które z racji swojego rozmiaru, powodowanych dużych strat materialnych, wypadków z ludźmi, wartości zabytkowych spalonych obiektów czy też skomplikowanych akcji ratowniczych spowodowały określony wydźwięk w społeczeństwie oraz wzbudziły głębokie refleksje. Płonęły obiekty zabytkowe, użyteczności publicznej oraz duże obiekty przemysłowe.

Analizując pożary tych obiektów należy stwierdzić, że na ich powstanie i szybki rozwój w przeważającej większości wpływ miały zarówno błędy w projektowaniu, wykonawstwie oraz niewłaściwe warunki eksploatacji.

Dotyczy to także schronisk górskich. Celowe jest więc przeprowadzenie analizy nieprawidłowości w tym zakresie także w odniesieniu do tych obiektów.

2.1. Etap projektowania.

Funkcjonujące w kraju przepisy Prawa Budowlanego oraz przepisy wykonawcze i normy w swojej treści zawierają w zasadzie postanowienia ogólne. Brak jednoznacznie określonych warunków technicznych dla schronisk górskich powoduje dowolność w projektowaniu zarówno w obszarze architektoniczno-konstrukcyjnym jak i instalacjach użytkowych i przeciwpożarowych. Powoduje to różne rozumienie wymagań ochrony przeciwpożarowej przez projektantów, nadzór budowlany oraz komendy straży pożarnych.

Podstawowe problemy w tym zakresie wynikają z pewnych uwarunkowań

przed jakimi stoi projektant, a w szczególności:

ze względów architektonicznych, tzn. konieczności uwzględniania wymagań stawianych przez inwestorów, urbanistów, konserwatorów zabytków, konserwatorów przyrody (w tym zarządy parków narodowych ) itp.
dostępności materiałów budowlanych,
warunków transportowych materiałów budowlanych oraz innych technicznych np. energetycznych, wodnych itp.
właściwego rozumienia przepisów a zwłaszcza dotyczących klasy odporności ogniowej budynków, stopnia rozprzestrzeniania ognia przez elementy budowlane oraz warunków ewakuacji,
zapewnienia niezbędnego zaopatrzenia w wodę dla celów przeciwpożarowych,
zapewnienia wyższego od podstawowego (regulowanego przepisami) standardu ochrony przeciwpożarowej ludzi i mienia. Dotyczy to także odpowiedniego uzasadnienia i przekonania inwestora o konieczności zastosowania urządzeń automatyki pożarniczej a w szczególności samoczynnej sygnalizacji alarmu pożarowego,
zapewnienia warunków technicznych prowadzenia działań ratowniczych (dojazdy do budynków, do ujęć wodnych itp.).

W zakresie lokalizacyjnym schronisk górskich decydujące są uzgodnienia

między inwestorem i użytkownikiem terenu. Częstokroć obiekty te są sytuowane na terenach obszarów leśnych. Brak ustaleń prawnych w tym zakresie sprawia, że budynki wznoszone w pobliżu tych obszarów powodują również potencjalne zagrożenie pożarowe z tytułu dowolności lokalizacyjnej.

Podstawowymi materiałami budowlanymi stosowanymi do wznoszenia schronisk są: drewno i kamień. Stosowanie drewna wynika nie tylko z łatwości obróbki tego materiału ale z zasad budownictwa regionalnego wspieranych decyzjami władz urbanistyczno-konserwatorskich. Drewno w przeważającej ilości przypadków stosowane jest na konstrukcje dachów (poddaszy) także w przypadkach wykorzystywania całkowicie niepalnych materiałów do budowy obiektów. Duża podatność drewna na zapalenie i zdolność do szybkiego rozprzestrzeniania ognia jest powodem dla którego nie znajduje ono uznania u służb pożarowych.

Jest to bezpośrednio związane z naszą rzeczywistością, w której nawet jeżeli zaprojektowane zostaną środki rekompensujące te niekorzystne pod względem pożarowym cechy drewna jako budulca, to i tak w praktyce nie zostaną wdrożone.

Jak istotne znaczenie ma stosowanie tych środków świadczą nie tylko doświadczenia laboratoryjne ale także wnioski z pożarów sygnalizujące dużą szybkość rozprzestrzeniania się ognia po palnych elementach wystroju wnętrz oraz konstrukcjach i pokryciach dachowych. Stosowany powszechni gont jest łatwo zapalny

Istnieją jednak metody skutecznego zabezpieczenia ogniochronnego drewnianych elementów i materiałów zapewniające osiągnięcie klasyfikacji, w przypadku elementów-słabo rozprzestrzeniających ogień, a materiałów - trudnozapalności

Zastosowanie określonych elementów budowlanych ma istotny wpływ na klasę odporności ogniowej budynków (obiektów) w tym także i schronisk.

Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym schroniska górskie z racji swych funkcji zaliczają się do kategorii zagrożenia ludzi ZL III.

Obiekty dwukondygnacyjne powinny być realizowane co najmniej w klasie “D” a wyższe w klasie “C” odporności pożarowej. Konsekwencją ustalenia klasy odporności pożarowej dla budynku jest określenie kryteriów w zakresie klasy odporności ogniowej i stopnia rozprzestrzeniania ognia dla elementów budowlanych. Co prawda istnieją złagodzenia w zakresie klasy odporności pożarowej dla budynków dwukondygnacyjnych przeznaczonych do celów turystyki i wypoczynku o kubaturze do 1500m³, oraz jednokondygnacyjnych, jeżeli liczba osób mogących w nich jednocześnie przebywać nie przekroczy 100, jednak nie są powszechnie stosowane warunki tych złagodzeń. W przypadku projektowania schronisk górskich parterowych z poddaszem mieszkalnym (dwukondygnacyjne) mogą być one zwolnione z wymagań dotyczących odporności ogniowej elementów z tym , że wszystkie elementy konstrukcji powinny spełniać wymagania słabo rozprzestrzeniających ogień.

. Wymagania stawiane przy realizacji schronisk górskich powinny wynikać ze specyfiki lokalizacji tych obiektów a więc powinny uwzględniać warunki dojazdu, odległość od jednostek straży pożarnych, warunki alarmowania, zaopatrzenie w wodę itp.

Uwarunkowania powyższe powinny stanowić podstawę rozważań przeddecyzyjnych władz budowlanych. W tym kontekście celowe wydaje się określenie jednolitej polityki w zakresie ustalonych optymalnych zabezpieczeń przeciwpożarowych dla obiektów wznoszonych w rejonach górskich. Regulacje w tym względzie są o tyle istotne, że prawie w większości schronisk górskich nie ma wystarczających warunków zaopatrzenia w wodę do celów gaśniczych oraz możliwości szybkiego dotarcia jednostek straży pożarnych.

Sytuację tą komplikują także ustalenia przepisów i norm, które albo nie ustalają zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego albo też, tak jak to ma miejsce w przypadku polskiej normy o zaopatrzeniu w wodę do zewnętrznego gaszenia pożarów, wręcz wyłączają schroniska z wymogu zapewnienia niezbędnej ilości wody do celów gaśniczych, nie określając w zamian alternatywnych rozwiązań. W tym miejscu nasuwa się refleksja, że z uwagi na specyfikę zagrożenia pożarowego schroniska górskie analogicznie jak budynki wysokie muszą się bronić same, stąd zabezpieczenia przeciwpożarowe spełniać winny najwyższe wymagania.

Rozpatrując te zagadnienia należy uwzględnić również warunki techniczne dla instalacji użytkowych. Niezbędne i wręcz konieczne jest projektowanie instalacji energetycznych jak dla budynków zagrożonych pożarem. Działania takie powinny doprowadzić do znacznego ograniczenia potencjalnego zagrożenia pożarem.

Wykrywaniu źródeł pożarów we wczesnej fazie służą samoczynne instalacje sygnalizacji pożaru.

Nie znajdują one jednak należytego uznania u inwestorów i użytkowników obiektów. Praktyka dowodzi, że są to instalacje o bardzo dużej skuteczności.

W przypadku schronisk górskich, gdzie podjęcie działań ratowniczych przez straż pożarną jest częstokroć niemożliwe z uwagi na warunki drogowe i atmosferyczne, wczesne alarmowanie personelu i użytkowników jest warunkiem podstawowym.

Zmianie tego stanu służącemu wzbudzeniu większego zainteresowania stosowaniem technicznych środków ochrony przeciwpożarowej winny sprzyjać działania firm ubezpieczeniowych odpowiednio stymulujących ekonomicznie tymi sprawami.

2.2. Etap wykonawstwa.

Zapewnienie bezpieczeństwa pożarowego na etapie wznoszenia obiektu

budowlanego w tym także schronisk górskich sprowadza się w zasadzie do:

realizacji obiektu zgodnie z prawidłowo ustalonymi założeniami projektowymi,
ścisłego przestrzegania doboru materiałów budowlanych,
zdyscyplinowanego stosowania zabezpieczeń przeciwpożarowych (impregnacji ogniochronnych, warunków technicznych wykonywania boazerii, instalacji i urządzeń przeciwpożarowych itp.),
zachowania bezpieczeństwa pożarowego przy budowie, zwłaszcza w sytuacjach wymagających stosowania ognia otwartego (spawania, cięcia, lutowania itp.).

Działania powyższe gwarantowane winny być sprawnie i skutecznie działające nadzorem fachowym.

2.3. Etap eksploatacji.

Podstawowe akty prawne regulujące zasady bezpiecznej eksploatacji

Obiektów budowlanych normują:

ustawa z dnia 24 sierpnia 1991r. “O ochronie przeciwpożarowej”, a zwłaszcza te jej zapisy, które określają obowiązki ciążące na kierowniku obiektu (art. 4.1), w tym w szczególności odnośnie konieczności zapewnienia bezpiecznych warunków ewakuacji,
ustawa z dnia 7 lipca 1994r. “Prawo budowlane”, jak również przepisy wykonawcze do ustaw i normy.

Nieprawidłowości wykazane podczas kontroli stanu ochrony

przeciwpożarowej przez przedstawicieli komend staży pożarnych dotyczą zarówno spraw organizacyjnych, technicznych jak i porządkowych.

Najczęściej jednak podstawowymi problemami są złe warunki budowlane wynikające z niedoinwestowania i braku adekwatnych do zagrożenia pożarowego środków zabezpieczających.

Skutkiem zaniedbań była zbyt duża, biorąc pod uwagę ilość schronisk, liczba pożarów tych obiektów. O zagrożeniu pożarowym obiektów użyteczności publicznej zamieszkania zbiorowego, które to funkcje pełniom również schroniska, świadczą badania przeprowadzone przez KG PSP na 208 pożarach obiektów z drewna i materiałów drewnopochodnych.

Wykazała ona, że szybkość rozwoju pożaru była tak duża, że w każdym przypadku spaleniu całkowitemu uległo 50% obiektów a pozostała część uległa spaleniu w 75%. W prawie każdym przypadku pożar powstał w wyniku bezpośredniego lub pośredniego działania człowieka.

Zagrożenia pożarowe w trakcie eksploatacji wynikają z następujących przyczyn:

braku stałego fachowego nadzoru prewencyjnego,
zmian adaptacyjnych zwiększających zagrożenie pożarowe, szczególnie w zakresie adaptacji poddasze na cele noclegowe,
użytkowania obiektów niezgodnie z normatywami, niekiedy działania takie wynikają z zasad turystyki zobowiązujących do zapewnienia wszystkim turystom noclegu,
stosowanie ognia otwartego do oświetlania pomieszczeń (świeczki, lampy naftowe),
braku dyscypliny użytkownika (palenie tytoniu, używanie ognia otwartego, tarasowanie dróg ewakuacyjnych śpiworami itp.),
braku określenia niezbędnych warunków technicznych i organizacyjnych do ewakuacji, nie zapewnia się na przykład całodobowego oświetlenia dróg ewakuacyjnych,
dużej rotacji personelu (sezonowe przyjmowanie dodatkowego personelu), co nie zapewnia tym samym możliwości precyzyjnego przeszkolenia poszczególnych osób w prowadzeniu działań ratowniczych,
wzbogacania wnętrz materiałami silnie rozprzestrzeniającymi ogień,
braku zapewnienia wysokiej sprawności technicznej urządzeniom alarmowania, sprzętowi przeciwpożarowemu jak również instalacjom i urządzeniom użytkowym (badania stanu technicznego instalacji energetycznych oraz przewodów kominowych),

Reasumując należy stwierdzić:

celowe jest określenie wytycznych projektowania, remontowania i modernizacji schronisk górskich uwzględniających uwarunkowania wynikające z aspektów ratownictwa pożarniczego,
projektowanie i eksploatacja schronisk górskich wymaga uznania faktu bezwzględnego stosowania urządzeń samoczynnej sygnalizacji pożaru,
stałe elementy użytkowe wystroju wnętrz oraz konstrukcyjne powinny spełniać wymagania trudno zapalności oraz kryteria co najmniej słabo rozprzestrzeniających ogień,
należy dążyć do przystosowania do celów gaśniczych wszystkich znajdujących się w pobliżu schroniska cieków wodnych nawet i w tych przypadkach, kiedy nie wynika to z kryteriów normowych,
ustalić zwiększone normatywy dotyczące wyposażenia w podręczny sprzęt gaśniczy,
przyjąć zasady wyposażania każdego schroniska bez wystarczających zasobów wody do celów gaśniczych w zbiornik z wodą o określonej pojemności (zależnie od wielkości schroniska i jego konstrukcji), montowany na poddaszu.

Warunki ogólne zachowania bezpieczeństwa pożarowego podczas eksploatacji oraz prowadzenia prac niebezpiecznych pożarowo.

Z uwagi na charakter obiektu, sposobu zagospodarowania powierzchni i pomieszczeń, wprowadza się szczegółowe przepisy porządkowe w zakresie bezpieczeństwa pożarowego.

Decyzją kierownika obiektu na terenie schroniska zabrania się:

Przechowywania cieczy palnych i wybuchowych w pomieszczeniach nie przygotowanych technologicznie (np. hotelowych, biurowo-administracyjnych i handlowych). W przypadkach uzasadnionych, po spełnieniu wymagań przeciwpożarowych dozwolone jest przechowywanie niewielkich ilości substancji po uzyskaniu zgody kierownika schroniska (w danej strefie pożarowej nie więcej niż 10 dm³ cieczy o temperaturze zapłonu 21-25⁰C w opakowaniach szczelnych, zabezpieczonych przed stłuczeniem).
Rzucania niedopałków papierosów, zapałek itd. oraz strącania popiołu na podłogi lub do koszy na odpadki.
Opróżniania popielniczek do koszy na odpadki bez upewnienia się, czy wszystkie niedopałki są ugaszone.
Składania do popielniczek materiałów mogących zapalić się od niedopałka papierosa lub zapałki.
Składowania materiałów palnych, tkanin, papieru, itp. na kaloryferach lub innych urządzeniach ogrzewczych.
Gromadzenia odpadów palnych powstałych w czasie pracy; konieczne jest bezzwłoczne usuwanie ich po zakończeniu pracy.
Używanie sprzętu pożarniczego do celów nie związanych z ochroną przeciwpożarową.
Utrudnianie dostępu przez zastawianie materiałami lub przedmiotami sprzętu pożarniczego, wyłączników prądu i tablic rozdzielczych energii elektrycznej.
Przechowywanie w szafach nieodpornych na działanie ognia cennej dokumentacji, walorów pieniężnych, magnetycznych nośników informacji itp.
Eksploatacji elektrycznych urządzeń grzewczych w odległości mniej niż 0,5 m od materiałów palnych oraz bez stosowania izolatora termicznego, zabezpieczającego.
Pozostawiania po pracy urządzeń elektrycznych, jak: wentylatory, kuchenki, grzejniki elektryczne itp. nie wyłączonych z gniazd sieciowych.
Używania niezgodnie z instrukcją obsługi lub zasadami eksploatacji urządzeń elektrycznych, mechanicznych z napędem elektrycznym itp.; naprawiania i przeróbek wyżej wymienionych urządzeń ( zmiany warunków pracy urządzenia ) bez wymaganych uprawnień i kwalifikacji; wszelkie wady, zakłócenia w pracy i widoczne uszkodzenia elementów urządzeń należy zgłaszać konserwatorowi lub Działowi Technicznemu - używanie urządzeń z wadami jest zabronione.
Posługiwania się prywatnymi odbiornikami energii elektrycznej, w tym między innymi:

- z otwartym elementem grzejnym,

- bez wyłączników termicznych (dotyczy urządzeń grzewczych ),

- wszelkiego rodzaju grzałek nurkowych.

Opuszczania pomieszczeń bez upewnienia się, że nie zachodzi obawa powstania

pożaru: w szczególności należy sprawdzić, czy wyłączono odbiorniki energii elektrycznej, czy w popielniczkach nie tlą się niedopałki papierosów, czy pozamykane są okna, itp.

Palenia tytoniu i używania ognia otwartego w pomieszczeniach, gdzie jest to

zabronione pożarniczymi znakami bezpieczeństwa.

Dokonywania innych czynności, które obniżyłyby stan bezpieczeństwa

pożarowego lub mogły przyczynić się do powstania pożaru.

Zasady zabezpieczenia prac niebezpiecznych pożarowo.

Określenie zasad bezpiecznego prowadzenia prac niebezpiecznych pożarowo jest rzeczą bardzo ważną z uwagi na duże nagromadzenie materiałów łatwopalnych w schroniskach i dlatego też podczas prowadzenia takowych prac należy rygorystycznie przestrzegać zasad BHP oraz profilaktyki przeciwpożarowej aby nie dopuścić do zaprószenia ognia.

Pod pojęciem prac niebezpiecznych pożarowo należy rozumieć wszelkie prace nieprzewidziane instrukcją technologiczną lub prowadzone poza wyznaczonymi do tego celu miejscami. Do prac takich należy zaliczyć w szczególności:

Wszelkie prace z otwartym ogniem, podczas których występuje iskrzenie lub nagrzewanie np.:

spawanie, cięcie gazowe i elektryczne,
podgrzewanie instalacji, urządzeń i zaworów substancjami palnymi,
podgrzewanie lepiku i smoły,
rozniecanie ognisk,
używanie materiałów pirotechnicznych.

Wszelkie prace związane z zastosowaniem gazu, cieczy i pyłów przy których mogą powstać mieszaniny wybuchowe.

Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pożarowo właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu oraz wykonawca jest obowiązany:

ocenić zagrożenie pożarowe w rejonie, w którym prace będą wykonywane,
ustalić rodzaj przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania i rozprzestrzenienia się pożaru lub wybuchu,
wskazać osoby odpowiedzialne za zabezpieczenie miejsca pracy, za przebieg oraz zabezpieczenie miejsca po zakończeniu pracy.

Przy wykonywaniu prac należy przestrzegać następujących zasad:

wszelkie materiały palne występujące w miejscu wykonywania prac oraz w rejonach przyległych, w tym również elementy konstrukcji budynku i znajdujących się w nim instalacji technicznych, należy zabezpieczyć przed zapaleniem,
prace niebezpieczne pożarowo w pomieszczeniach (urządzeniach) zagrożonych wybuchem lub w pomieszczeniach, w których wcześniej wykonywano inne prace związane z użyciem łatwo zapalnych cieczy lub palnych gazów mogą być prowadzone wyłącznie w tedy gdy stężenie par cieczy lub gazów w mieszaninie z powietrzem w miejscu wykonywania prac nie przekracza 10% ich dolnej granicy wybuchowości,
w miejscu wykonywania prac powinien znajdować się sprzęt umożliwiający likwidację wszelkich źródeł pożaru,
po zakończeniu prac należy poddać kontroli miejsce, w którym prace były wykonywane oraz rejony przyległe,
prace niebezpieczne pożarowo mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby do tego upoważnione, posiadające do tego odpowiednie kwalifikacje,
właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu jest obowiązany przed rozpoczęciem prac zapoznać wyznaczone osoby z zagrożeniami pożarowymi występującymi w rejonie wykonywania prac oraz z rodzajem przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu,
sprzęt używany do wykonywania prac powinien być sprawny technicznie i zabezpieczony przed możliwością wywołania pożaru.

Zagrożenie pożarowe schronisk tatrzańskich.

Pożary schronisk tatrzańskich po II wojnie światowej:

5 grudzień 1963r. - pożar schroniska „Murowaniec” na Hali Gąsienicowej, spaleniu uległo całkowicie poddasze oraz I piętro,
22 maj 1987r. - pożar schroniska na Kalatówkach. Pożar ugaszono przed przyjazdem straży pożarnej,
6 maj 1997r. - pożar schroniska w Dolinie Roztoki. Spaleniu uległo 8 m² pokrycia dachowego, ugaszono przed przybyciem JRG.

Pomimo iż od II wojny światowej na terenie polskich Tatr wydarzyły się tylko 3 pożary schronisk odnotowane w dokumentacji operacyjnej Komendy PSP w Zakopanem, to nie znaczy, że należy bagatelizować zagadnienia ochrony przeciwpożarowej tych obiektów. Jeżeli weźmiemy pod uwagę ilość pożarów w stosunku do ilości schronisk jak również szereg incydentów o których nie ma wzmianki w dokumentach a które miały miejsce na terenie schronisk (każdy z nich mógł być przyczyną pożaru), należy stwierdzić, że częstotliwość z jaką do nich dochodzi nie jest mała i wymaga przeanalizowania ich przyczyn.

4.1. Dane orientacyjne.

4.1.1. Pojęcie nazwy schroniska.

Schronisko jest to obiekt mieszkalny, budowla wolnostojąca stała lub tymczasowa, dająca schronienie ludziom przebywającym na oddalonych szlakach turystycznych, zaspokajająca podstawowe potrzeby bytowania jak np.: zabezpieczenie przed skutkami działań atmosferycznych, możliwość wypoczynku, pożywienia, snu. Równocześnie schroniska stanowią miejsce otrzymania pierwszej pomocy oraz organizowania ratownictwa w nieszczęśliwych wypadkach, które na terenach górskich nie należą do rzadkości. W specjalnych okolicznościach stanowią bazę do wyczynowych wypraw wysokogórskich, badań speologicznych jak również innych naukowo-specjalistycznych.

4.1.2. Rozmieszczenie i rodzaje schronisk.

Rozmieszczenie schronisk jest uwarunkowane natężeniem ruchu turystycznego w danym regionie, ilością i stanem szlaków, rodzajem atrakcji turystyczno-krajoznawczych. Dlatego też niektóre rejony górskie są uboższe ilościowo w schroniska jak np.: Beskid Wyspowy czy Niski, Orawa, Spisz, Pogórze Rożnowskie, gdy natomiast Tatry, Pieniny, Gorce, Beskid Sądecki i Śląski posiadają lepszą bazę schroniskową. W zależności od warunków geograficznych, komunikacyjnych, natężenia ruchu turystycznego, możliwości usługowo-eksploatacyjnych i ekonomicznych ukształtowały się różnorodne i indywidualne typy schronisk zarówno pod względem wielkości, wyposażenia, warunków budowlanych oraz układu architektonicznego. Często ostatnio budowane „Bacówki” mają za zadanie spełniać rolę obiektów uzupełniających zadania schronisk, charakteryzują się one skromnym standardem usług. („Nowakówka” pod Wierchomlą --> [Author:WAKM] o 30 miejscach, w Bartnem 25 miejsc, na Maciejowej 25 miejsc i wiele innych).

Największe skupienie schronisk PTTK-owskich występuje w Tatrach - 8 obiektów, następnie:

w Beskidzie Sądeckim - 5 obiektów,

w Gorcach - 3 obiekty,

w Pieninach - 2 obiekty,

w Beskidzie Niskim - 2 obiekty,

w Beskidzie Śląskim - 11 obiekty,

w Beskidzie Żywieckim - 9 obiekty,

w Beskidzie Małym - 2 obiekty.

Ogółem reasumując ogólna ilość miejsc noclegowych w schroniskach górskich (dotyczy województwa Małopolskiego oraz Śląskiego) wynosi 42 , bez obiektów pomocniczych ( z czego ponad 800 stanowią miejsca w schroniskach tatrzańskich).

4.1.3. Rys historyczny (schronisk tatrzańskich).

Do najstarszych schronisk powstałych pod koniec XIX wieku należały 4 schroniska tatrzańskie:

przy Morskim Oku wzniesione w 1874 r., które spłonęło doszczętnie w 1898 r.. Ocalałą wozownię przebudowano na małe prowizoryczne schronisko istniejące do dzisiaj i nazywane popularnie „starym Schroniskiem”. W 1908 r. wybudowano nowe schronisko, które po wielu adaptacjach i remontach przetrwało do dzisiaj. Z uwagi na gwałtowny wzrost ruchu turystycznego w kierunku Morskiego Oka w 1970 r. zbudowano na polanie Włosienica pawilon usługowy oraz parking, które stanowią wspólny zespół wraz ze schroniskiem.
w Roztoce powstało schronisko w 1876 r.(sezonowe), przetrwało ono 37 lat. W 1913 r. wybudowano nowe schronisko, które po rozbudowie i modernizacji w 1932 r. jest czynne przez cały rok.
w Dolinie Pięciu Stawów Polskich - wybudowano kamienny schron w 1876 r. jednak uległ on dewastacji ze względu na brak stałej opieki. W latach dwudziestych turyści wysokogórscy doprowadzili do stanu używalności. W 1924 r. rozpoczęto budowę trzeciego schroniska, które ukończono w 1931r. Zostało ono spalone w 1945 r. przez Niemców. Po pożarze wybudowano małe prywatne schroniska. Obecnie schronisko piąte z rzędu powstało w 1953 r. i jest najwyżej położonym schroniskiem w Polsce.
„Murowaniec” na Hali Gąsienicowej powstał w roku 1894 z połączenia dwóch szałasów. Schronisko to po wielokrotnych remontach i przebudowaniach zostało ostatecznie po 80 latach poddane rozbiórce. Nowe schronisko oddano do użytku w 1935 r. W 1963 r. na skutek pożaru spłonął dach z poddaszem. Oddany po remoncie i odbudowie obiekt w 1964 r. prowadzi działalność do obecnej pory.

W okresie przed pierwszą wojną światową uruchomiono dalsze 4 schroniska:

na Hali Kondratowej powstało około 1910 r. jednak w 1911 r. zostało doszczętnie zniszczone przez lawinę. Kolejne etapy rozbudowy i modernizacji miały miejsce w 1913, 1933 oraz 1948 r. - które to schronisko stoi obecnie.
W Dolinie Kościeliskiej wybudowano schronisko około roku 1915 następnie modernizowane w latach 1919,1923 i 1936. W 1945 r. uległo spaleniu w skutek walk partyzantów z Niemcami. Obecne schronisko stojące na Hali Ornak oddano do użytku w 1948 r.
W Dolinie Chochołowskiej pierwsze wzmianki o schronisku pochodzą z roku 1911 jednak w późniejszym czasie uległo zagładzie na skutek działań wojennych dzieląc los wielu innych schronisk. W końcu 1953 r. oddano nowe, solidne, komfortowe schronisko należące do największych w Tatrach.
Na Kalatówkach wybudowano pierwsze schronisko w 1913 r.. Na skutek rosnącej popularności Kalatówek przystąpiono do budowy okazalszego nowoczesnego schroniska o standardzie zagranicznym, przekazanie do użytku nastąpiło w 1938 r. Schronisko jest czynne do obecnej chwili.

4.1.4. Charakterystyka schronisk.

a. Lokalizacja.

Tatry stanowiące największą część Karpat są najruchliwszym regionem turystycznym Polski. Schroniska PTTK znajdują się w miejscach najbardziej turystycznie atrakcyjnych jak: Morskie Oko, 5 Stawów Polskich, Hala Gąsienicowa, Ornak, Kondratowa, Kalatówki, Chochołowska i w Roztoce.

Do najwyżej położonych schronisk należą przy 5 Stawach Polskich (1672 m.n.p.m.), na Hali Gąsienicowej (1500 m.n.p.m.) i przy Morskim Oku (1404 m.n.p.m.). Pozostałe położone są na wysokościach od 1000 - 1300 m.n.p.m. Wszystkie schroniska znajdują się na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego (TPN) w bezpośrednim otoczeniu terenów zalesionych (oprócz 5 Stawów Polskich).

b. Komunikacja i łączność.

Z rejonu miasta Zakopane wyprowadzone są 4 główne drogi o trwałej nawierzchni wiodące do Doliny Chochołowskiej, Kościeliskiej, na Kalatówki oraz przez Łysą Polanę do Morskiego Oka. Na Halę Kondratową oraz Gąsienicową wiodą utworzone zwężone dojazdy służące potrzebom TPN. Znajdujące się na drogach mostki i przepusty w większości są o wytrzymałości 10-15 ton. W okresie zimowym, warunki śnieżne praktycznie uniemożliwiają dojazd samochodami do schronisk, jedynie schroniska w Morskim Oku oraz na Kalatówkach mają utrzymywane w dość dobrym stanie drogi dojazdowe. Wszystkie schroniska posiadają łączność telefoniczną oraz możliwość korzystania z radiostacji znajdujących się w dyspozycji placówek TOPR-u.

c. Charakterystyka schronisk tatrzańskich w zakresie budownictwa i instalacji użytkowych.

Jedynym obiektem ogniotrwałym (w rozumieniu przepisów budowlanych) jest schronisko na Kalatówkach, posiadające 5 kondygnacji. Obiekty pozostałe są o konstrukcji mieszanej, częściowo ogniotrwałe z elementami palnymi względnie odwrotnie.

Jedynie w dwóch schroniskach znajduje się pokrycie dachowe ogniotrwałe (Murowaniec, Kalatówki).

Za wyjątkiem schroniska na Kalatówkach wzniesionego na wzór schronisk tyrolskich, wszystkie pozostałe mają cechy budownictwa regionalnego podhalańskiego, o stromych znacznych połaciach dachowych, często łamanych, z wkomponowanymi pomieszczeniami na poddaszach, a nawet częściach strychowych. Stąd budynki parterowe posiadają dwie do trzech kondygnacji, a dostęp do elementów konstrukcyjnych bywa ograniczony lub utrudniony.

Kubatury obiektów są bardzo zróżnicowane, jak również powierzchnie użytkowe, które na skutek ustawicznych adaptacji i remontów ulegają zmianom (przykładowo od 11700 m³ i 2500 m² w Dolinie Chochołowskiej do 900m³ i 266m² na Hali Kondratowej). W połowie schronisk występują stropy ogniotrwałe, chronione tynkami. Klatki schodowe i dojścia (korytarze) nie są wydzielone pożarowo.

Jako elementy dekoracyjne stosowane są lakierowane boazerie i ściany drewniane. Wszystkie schroniska stanowią obiekty wolnostojące. Z uwagi na potrzeby eksploatacyjne w szeregu z nich znajdują się budynki pomocnicze, gospodarcze, jak szopy na opał, bunkry na paliwo, agregaty lub pozostałości z lat ubiegłych.

Wszystkie schroniska są wyposażone w instalacje oświetleniowe elektryczne, zasilane w większości własnymi agregatami, sprawnie działającymi, posiadającymi odpowiedni zapas paliwa oraz wystarczającą moc do zapewnienia prawidłowej pracy wszystkim niezbędnym urządzeniom podczas przerwy w dostawie prądu. Urządzenia grzewcze C.O, parowe lub wodne. W dwóch przypadkach pozostawiono piece opalane paliwem stałym (w Roztoce oraz przy 5 Stawach Polskich).

Ogólnie stosowana jest wentylacja grawitacyjna, mechaniczna występuje przeważnie w pomieszczeniach kuchennych.

Instalacje wodociągowe o ograniczonej wydajności, oparte na miejscowym zasilaniu.; Wszystkie obiekty wyposażone są w instalacje odgromowe.

d. Warunki eksploatacji.

Ilość miejsc noclegowych oraz osób personelu, obsługi:

Nazwa schroniska	Ilość miejsc	Ilość osób obsługi
Polana Chochołowska	190	30
Kalatówki	107	32
Murowaniec	106	25
Morskie Oko + Stare	39+63	32
Ornak	90	18
Hala Kondratowa	20	4
Roztoka	96	6
Przy 5 Stawach Polskich (okres letni)	75 108	6
Razem	827	153

Rodzaje pomieszczeń użytkowych:

pokoje mieszkalne kilkuosobowe, sypialnie zbiorowe,
kuchnie główne z zapleczem, kuchnie turystyczne, jadalnie,
pokoje służbowe, dyżurki GOPR (TOPR), recepcje, świetlice,
szatnie, pralnie, suszarnie, umywalnie, WC
magazyny, schowki, składziki,
warsztaty podręczne, garaże, akumulatornie,
kotłownie ze składami opału, agregatornie.

Rodzaje wykonywanych prac przez personel schronisk.

działalność kierowniczo-administracyjna, ogólny nadzór,
zaopatrzenie materiałowe, żywnościowe,
bezpośrednia obsługa turystów, utrzymywanie porządku,
transport i składowanie,
obsługa i nadzór nad instalacjami użytkowymi (kotłownie, agregatornie, pompownie, akumulatornie),
bieżące remonty i naprawy we własnym zakresie.

4.2. Zagrożenie pożarowe schronisk tatrzańskich.

4.2.1. Kategoria zagrożenia ludzi.

Na podstawie § 2 pkt.4. Rozp. MSW z dnia 3 listopada 1992r. „W sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów” schroniska należy zaliczyć do III kategorii zagrożenia ludzi - do której należą (szkoły, budynki biurowe, domy studenckie, internaty, hotele, ośrodki zdrowia, otwarte przychodnie lekarskie, sanatoria, lokale handlowo-usługowe, w których może przebywać do 50-ciu osób, koszary, pomieszczenia ETO, zakłady karne i inne podobne). Jest to kategoria w której przykłady obiektów mają najbardziej spokrewnioną funkcje użytkową ze schroniskami górskimi, które to nie są uwzględnione w w/w rozporządzeniu.

4.2.2. Warunki ogólne zachowania bezpieczeństwa pożarowego i przygotowania do prowadzenia działań ratowniczo - gaśniczych w obiektach turystycznych i hotelowych.

Użytkownik obiektu jest zobowiązany do umieszczenia w miejscach ogólnie dostępnych i widocznych wykazów telefonów alarmowych oraz instrukcji postępowania na wypadek powstania pożaru.
Należy oznakować zgodnie z PN - 92/N - 01256/01,02:

drogi, wyjścia i kierunki ewakuacji,
usytuowanie urządzeń przeciwpożarowych,
lokalizację przeciwpożarowych wyłączników prądu elektrycznego, głównych zaworów gazu i miejsc składowania materiałów pożarowo niebezpiecznych.

Zabronione jest uniemożliwianie lub ograniczanie dostępu do:

urządzeń przeciwpożarowych, takich jak stałe i półstałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające, instalacje sygnalizacyjno alarmowe, hydranty, zawory hydrantowe i inne związane z instalacjami wpływającymi na stan bezpieczeństwa pożarowego obiektu,
wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego oraz głównych zaworów gazu,
wyjść ewakuacyjnych,
zabrania się składowania materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących celom ewakuacji oraz ustawiania na klatkach schodowych jakichkolwiek przedmiotów utrudniających ewakuację,
zabrania się zamykania drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie.

Należy wyposażyć schroniska w sprawny podręczny sprzęt gaśniczy.

4.2.3. Czynniki mające wpływ na zagrożenie pożarowe schronisk.

Podany podział klasyfikacyjny niebezpieczeństwa pożarowego przyjmuje za punkt wyjścia stopień łatwości zapalenia się materiałów palnych znajdujących się w budynku i przewidywaną szybkość rozprzestrzenienia się pożaru, czyli głównym czynnikiem zagrożenia pożarowego schronisk są - ciała stałe występujące w postaci podatnej na łatwe zapalenie (a więc nie tylko elementy konstrukcji budowlanych, ale też wszelkie wyposażenie pomieszczeń mające wpływ na wartość obciążenia ogniowego oraz szybkość spalania).

Dodatkowymi czynnikami stanowiącymi o wielkości zagrożenia pożarowego są:

możliwości (przyczyny) zaistnienia pożarów
możliwości i szybkość ich rozprzestrzeniania
warunki wykrywania pożaru i alarmowania
ilość, rodzaj środków i sprzętu gaśniczego
sposób i możliwości organizowania obrony
niedostosowanie budynków schronisk do wymogów przepisów przeciw pożarowych ze względu na ich wiek, charakter muzealny, ograniczone środki finansowe.

4.2.4. Przykłady odstępstw od wymogów budowlanych w czterech losowo wybranych schroniskach.

* W zakresie konstrukcyjnym.

a. Schronisko w Dolinie Chochołowskiej - obiekt nowy, oddany w 1953 r.

izolacje trocinowe
stropy poddasza i częściowo II piętro palne, konstrukcja dachowa drewniana, pokrycie palne na powierzchni 2100 m² (gont)
główna klatka schodowa, recepcja, jadalnia, świetlica - wyłożone drewnianą politurowaną boazerią
brak dodatkowych wyjść ewakuacyjnych z niektórych pomieszczeń znajdujących się w kondygnacji poddasza
kierunki wykładania drzwi niezgodne z wymaganiami przepisów budowlanych w 18 pomieszczeniach
w kondygnacji podziemia brak wyjścia bezpośredniego z kotłowni na zewnątrz
w trzech wypadkach długości dojść ewakuacyjnych przekraczają dopuszczalne odległości
na poszczególnych kondygnacjach brak szczelnych, samoczynnie zamykanych oddzieleń klatek schodowych, holów i korytarzy stanowiących połączenia klatek schodowych z poziomymi drogami ewakuacyjnymi
brak otworów okiennych dla celów ewakuacyjnych.

b. Schronisko przy Morskim Oku - obiekt stary, wybudowany w 1908 r.

Istniejące warunki budowlane w podstawowych elementach niezgodne z wymogami określanymi przepisami, np.: adaptacja pomieszczeń, względnie przebudowa obiektu ze względów technicznych nie dadzą gwarancji wymaganego minimum bezpieczeństwa, a z punktu oceny ekonomicznej jest nieopłacalne.

Schronisko na Hali Ornak - obiekt oddany do użytku w 1948 r.

główna konstrukcja budynku palna z elementami niepalnymi w części parterowej i podpiwniczenia. W kondygnacji parteru ściany od wewnątrz pokostowane. Kondygnacja poddasza w całości drewniana, oszalowanie ścian deskowe z izolacją trocinową.
Dach drewniany, kryty podwójnie gontem, powierzchnia połaci 1000 m²
Stropy drewniane z palną izolacją, bez otuliny
Pokoje służbowe w kondygnacji strychowej nie wydzielone pożarowo od konstrukcji dachu
Dwie klatki schodowe, w tym jedna o konstrukcji palnej, druga - mieszanej
W odległości 7 metrów w kierunku północno-zachodnim budynek gospodarczy o konstrukcji i pokryciu palnym, służy jako garaż, warsztat z pomieszczeniem na agregat spalinowy
Sala nr 1 w kondygnacji poddasza oraz pokój służbowy w kondygnacji strychowej - brak rezerwowego wyjścia.

Schronisko przy 5 Stawach Polskich - obiekt oddany do użytku w 1953 r., brak dojazdu.

pokrycie dachowe palne bez zabezpieczenia środkami ogniochronnymi
jedna klatka schodowa drewniana
poddasze z pokojami sypialnymi drewniane, izolacja ścian i stropów drewnianych z trocin

* W zakresie urządzeń ogrzewczych.

Instalacje ogrzewcze we wszystkich schroniskach stosunkowo nie budzą poważniejszych zastrzeżeń. Ogólnie stosowane piece centralnego ogrzewania znajdują się pod stałym nadzorem wykwalifikowanych palaczy, a istniejące trzony kominowe są prawidłowe. Istniejące trzony kuchenne nie są systematycznie sprawdzane oraz na bieżąco remontowane w zakresie szczelności, drożności i izolacji. Istniejąca niewielka ilość piecy kaflowych (w Roztoce oraz w 5 Stawach Polskich) wymaga dokładnego sprawdzenia ich stanu.

* W zakresie stanu instalacji i urządzeń energetycznych

Z uwagi na stosunkowo największe przeciążenie eksploatacyjne instalacje elektryczne wykazują najwięcej niedomagań, braków i usterek.

Do najczęstszych należy zaliczyć:

uszkodzenia mechaniczne, przeciążenia powodujące zużywanie i zniszczenie przewodów, obluzowanie gniazd wtyczkowych, stosowanie przerabianych bezpieczników w tablicach rozdzielczych, uszkodzenia osprzętu instalacyjnego (gniazd wtykowych, łączników puszkowych, opraw oświetleniowych, występowanie prowizorycznych połączeń, nieodpowiedni stan akumulatorów, występowanie zacieków na przewodach),
instalacje odgromowe we wszystkich schroniskach wymagają corocznych napraw z uwagi na narażenie ich na wpływy atmosferyczne, szczególne po okresach zimowych, oblodzeniach.

Okresowe badania stanu technicznego nie są prowadzone systematycznie.

Wszystkie schroniska są wyposażone w główne wyłączniki przeciwpożarowe prądu, w niektórych wypadkach nie są prawidłowo oznakowane i opisane.

W większości schronisk brak jest rezerwowego oświetlenia zarówno dla celów ewakuacji jak i ogólnego stosowania. Na wypadek awarii i agregatu oświetleniowego zachodzi konieczność korzystania z lamp naftowych oraz świec.

4.2.5. Możliwości powstania pożaru na skutek działalności ludzkiej.

W warunkach schronisk należy uwzględnić trzy rodzaje osób, których działanie różni się zasadniczo między sobą, a mianowicie:

turyści, względnie inne osoby chwilowo przebywające w obiekcie nie znające dokładnie sytuacji zagrożenia pożarowego, nie zainteresowane bezpośrednio obiektem
pracownicy schroniska oraz personel administracyjno-kontrolny PTTK, oraz władz i instytucji współdziałających
inne osoby niepowołane, przypadkowe, niepożądane

W oparciu o analizę przyczyn powstania pożarów podstawowym czynnikiem działalności człowieka w zakresie powstawania pożarów jest NIEOSTROŻNOŚĆ przejawiająca się również we wszelkich postaciach niedbalstwa, lekkomyślności, braku umiejętności posługiwania się różnymi urządzeniami, braku rozsądku i wyobraźni, lekceważenia przepisów, podstawowych obowiązków, niedbałości w sprawowaniu opieki nad nieletnimi, obojętności.

Inną nieco odmienną grupę tej przyczyny stanowi działalność człowieka spowodowana nieszczęśliwym wypadkiem, zmęczeniem, ułomnością, podeszłym wiekiem, stanem emocjonalnym typu strach, omdleniem, nadużyciem alkoholu.

Przykładem złej ludzkiej woli może być podpalenie (Morskie Oko) gdzie sprawcy jednak nie ustalono.

Wszelkie środki przeciwdziałania w tym zakresie są jednak ograniczone i nigdy nie zapewnią całkowitego bezpieczeństwa.

4.2.6. Możliwość powstania pożaru z innych przyczyn.

Do grupy przyczyn pożarów niezależnych od woli człowieka a mogących wystąpić w warunkach działalności schronisk górskich należy zaliczyć:

działalność sił przyrody, a mianowicie wyładowania atmosferyczne, działanie promieni słonecznych, wiatru halnego - szczególnie groźnego w Tatrach, opady atmosferyczne pośrednio przez powodowanie zawilgoceń instalacji energetycznych, zawalenia, uszkodzenia elementów budowlanych na skutek obciążeń przez nadmierne opady śniegu
zagrożenie ze strony otoczenia (pożary leśne, zapalenia się pojazdów mechanicznych)

4.2.7. Warunki i możliwości mające wpływ na rozprzestrzenianie się pożaru.

Do warunków tych należą:

możliwości wczesnego zauważenia i prawidłowego alarmowania, opanowania paniki,
występowanie palnych materiałów, ich wielkość rodzaj, stan skupienia i rozdrobnienia,
intensywność dopływu powietrza,
stopień i kierunki promieniowania, unoszenia i przewodzenia ciepła,
występowanie (rodzaje i stężenie) par, dymów i gazów,
posiadane środki przeciwdziałania, ilość sił do przeciwdziałania, prawidłowość działania.

Drogi rozprzestrzeniania się pożarów stanowić mogą:

systemy technologiczne połączeń pomiędzy pomieszczeniami i kondygnacjami,
palne elementy budynku, wykończenia wnętrz oraz wyposażenia pomieszczeń,
elementy urządzeń technicznych i konstrukcyjnych obiektu dobrze przewodzących ciepło,
promieniowanie cieplne od płonących materiałów, konwekcji gorących gazów i spalin.

Istotnym zagrożeniem dla ludzi w warunkach pożarowych jest toksyczne i duszące oddziaływanie gazów i dymów pożarowych, oraz toksycznych produktów spalania, wysoka temperatura, ograniczenie widoczności, zjawiska świetlne i akustyczne działające na psychikę ludzką. Szczególnie niebezpiecznym jest przenikanie dymów, gazów i toksycznych produktów spalania przez:

ciągi komunikacyjne o konwekcyjno-grawitacyjnym ruchu powietrza (otwarte drogi komunikacji poziomej i pionowej),
nieszczelności technologiczne w konstrukcji budynku (np. kanały instalacyjne, szyby windowe),
niesprawne technicznie urządzenia wentylacji pożarowej.

W warunkach schronisk górskich teoretycznie istnieją warunki dla wczesnego zauważenia pożaru z uwagi na stałe przebywanie w nim ludzi, szczególnie w porze dziennej, w późniejszych porach nocnych zagadnienie staje się problematyczne.

Możliwość alarmowania zapewniają istniejące telefony, których sprawność niestety nie jest gwarantowana i istnieją okresy przerw w łączności telefonicznej, jako rezerwowy środek dla alarmowania o pomoc służą stacje UKF należące do grup ratowniczych TOPR, oraz powszechnie stosowane telefony komórkowe.

Alarmowanie wewnętrzne nie jest sprecyzowane i jest uzależnione od umiejętności, zdolności osób które objawy palenia, czy też pożaru już zauważyły.

Występowania paniki niestety nie można praktycznie eliminować jako zależne od sytuacji i ilości osób, pory, sposobu alarmowania.

Występowanie palnych materiałów jest nie do uniknięcia, zarówno z uwagi na konstrukcje budowlane jak i rodzaj występowania drewnianych mebli, elementów dekoracyjnych, pościeli, itp.

Ograniczenie intensywności dopływu powietrza jest możliwe tylko w poszczególnych pomieszczeniach, ale z uwagi na konieczności związane z ewakuacją nie może być stosowane. Promieniowanie, unoszenie, przewodzenie ciepła mogą być ograniczone jedynie w tych schroniskach gdzie istnieją tynki, względnie niepalne konstrukcje i izolacje.

Występowanie dymów i gazów (szczególnie CO) zależy od stopnia wilgotności materiałów, rodzaju stosowanych lakierów i farb, praktycznie nawet przy niewielkich zapaleniach są one nie do uniknięcia. Czasami trudno zlokalizować miejsce ich powstawania w razie ukrytego spalania.

Zasadniczą rolę w hamowaniu rozwoju pożaru odgrywają jednak posiadane w odpowiedniej ilości środki gaśnicze, rodzaj sprzętu pożarniczego, umiejętność ich stosowania oraz prawidłowa, szybka organizacja obrony.

Praktycznie wszystkie schroniska są wyposażone w podręczny sprzęt gaśniczy jakim są gaśnice, hydronetki, wiadra, koce gaśnicze. Sześć schronisk posiada motopompy M-800 z wyposażeniem, 75% schronisk posiada hydranty wewnętrzne(wszystkie są w dobrym stanie technicznym). Obsługa sprzętu pożarniczego jest przeszkolona, a pracownicy zapoznani z obsługą sprzętu podręcznego. Sprzęt podręczny jest bieżąco kontrolowany i konserwowany. Podczas tych kontroli stwierdzono wypadki niezataśmowania węży, niesprawności działania motopomp, brak beczek na wodę, nieprawidłowe rozmieszczenie sprzętu.

Wszystkie obiekty są zaopatrzone w instrukcje postępowania na wypadek pożaru lub innego zagrożenia, oraz instrukcje alarmowania.

Wszystkie schroniska posiadają urządzenia hydroforowe pokrywające jednak potrzeby wodne dla celów głównie gospodarczych, których wydajność nie jest wystarczająca dla potrzeb obrony przeciw pożarowej. Na przykład w schronisku na Hali Kondratowej istniejący kran grawitacyjny zewnętrzny o średnicy 32 mm stanowi główne zabezpieczenie schroniska.

Mimo posiadanego odpowiedniego stanu osobowego, wystarczających pojazdów pożarniczych interwencje IRG-Zakopane są możliwe w jednym przypadku (dla schroniska na Kalatówkach) gdzie dotychczas już w trzech przypadkach udało się opanować pożary i ograniczyć do rozmiarów pożaru wewnętrznego bez poważniejszych szkód. Jakkolwiek dojazdy do schronisk są możliwe w 7 przypadkach (wyjątek stanowi schronisko w Dolinie 5 Stawów Polskich) to czas dojazdu Straży Pożarnej od momentu zaalarmowania nie daje żadnej gwarancji ugaszenia pożaru w zarodku, ani uratowania pokrycia dachowego z poddaszem.

Z uwagi na małą nośność mostków na drogach dojazdowych nie ma możliwości użycia ciężkich samochodów pożarniczych. W pierwszej fazie pożaru średnio w okresie 40-60 minut personel schronisk jest skazany na akcję ratowniczo-gaśniczą własnymi siłami.

4.2.8. Przeszkody w realizacji zadań i planów zmierzających do poprawy stanu bezpieczeństwa pożarowego schronisk tatrzańskich.

Brak sprecyzowanych wymagań i planów w zakresie dostosowania poszczególnych obiektów schronisk PTTK do wymagań ochrony przeciw pożarowej z uwzględnieniem poprawy warunków budowlanych, zapewnienia podstawowych wymagań ewakuacji, uzupełnienia i poprawy stanu instalacji i urządzeń energetycznych z uwzględnieniem terminów realizacji poszczególnych zadań, w oparciu o możliwości ich wykonawstwa.
Brak zestawienia potrzeb w zakresie wyposażenia obiektów w podręczny sprzęt przeciwpożarowy, oraz podstawowy gaśniczy, stosownie do aktualnych wymogów w tym zakresie, z uwzględnieniem pełnych możliwości wykorzystania go w ramach samoobrony - z uwzględnieniem posiadanych ilości i rodzajów sprzętu oraz możliwości nabycia brakującego wyposażenia.
Brak planu poprawy zaopatrzenia wodnego, z wykazaniem możliwości realizacyjnych i gwarantujących w maksymalnym stopniu wykorzystanie niezbędnych zasobów.
Występowanie niepotrzebnych rozbieżności między władzami PTTK, a organami Ochrony Przeciw Pożarowej, sanitarnymi, budowlanymi, ochrony zabytków, ochrony środowiska, Tatrzańskim Parkiem Narodowym, które powodują hamowanie poczynań nawet w możliwych do realizacji sprawach.
Występowanie nieścisłości w zakresie przeprowadzania okresowych renowacji palnych pokryć dachowych poprzez malowanie ich środkami ogniochronnymi.

Ponieważ warunki atmosferyczne jakie panują w górach, silne nasłonecznienie i znaczne opady, poważnie ograniczają trwałość tych powłok, co wymaga wprowadzenia obowiązku częstszych impregnacji dachów niż wynikałoby to z zaleceń producentów tych środków. Przeprowadzone badania praktyczne przez PSP ustaliły, że stosowanie impregnacji ogniochronnych przy znacznych połaciach dachowych palnych nie gwarantuje wymaganej skuteczności. Praktycznie okazało się to na budynku Domu Turysty PTTK w Zakopanem, gdzie dach kryty gontem, powlekany impregnatem przeciwogniowym uległ już dwukrotnie zapaleniu od iskier z komina.

4.3. Podsumowanie (wnioski).

Analizując warunki bezpieczeństwa przeciwpożarowego oraz zagrożenia pożarowe w schroniskach górskich, należy stwierdzić, że ogólna sytuacja na tym odcinku jest wysoce niezadowalająca, a w zakresie bezpieczeństwa życia ludzkiego nawet budzi poważne zastrzeżenia i obawy.

Potrzebą chwili jest wyciągnięcie odpowiednich wniosków oraz wprowadzenie ich możliwie jak najszybciej w życie. Każda zwłoka i dalsze wyczekiwanie na ostrzeżenia losu, mogą sprawić że z niejednego schroniska pozostanie czarne pogorzelisko i pusta dolina, dowód ludzkiego niedbalstwa i bezradności.

Czy warto czekać na tragiczne wydarzenia i ofiary ludzkie, które zazwyczaj wyzwalają inicjatywę, energię i mobilizację wszystkich do działania?

Czy naprawdę warto jest aktualizować przysłowie „Mądry Polak po szkodzie.”?

Dotychczasowe poczynania profilaktyczne w zakresie ochrony przeciw pożarowej, trzeba przyznać, zdają egzamin i niezależnie od łaskawości losu im należy zawdzięczać, że liczba pożarów i straty nimi powodowane są stosunkowo niskie.

Od roztropności , rozsądku, stanowczości ludzi odpowiedzialnych za dziedzinę i rozwój turystyki, tak w aspekcie kultury jak i ekonomicznym należy spodziewać się uregulowania tej dosłownie i w przenośni „ palącej sprawy”.

5. Techniczne środki ochrony schronisk przed pożarami.

Odosobniona lokalizacja schronisk górskich, stwarza specyficzne problemy dla ich prawidłowego zabezpieczenia przeciwpożarowego.

Brak dogodnych dojazdów dla straży pożarnej, wydłużony w najlepszym przypadku czas dojazdu samochodów pożarniczych, brak w wielu przypadkach wystarczającej ilości wody do gaszenia pożaru powoduje, iż schroniska zdane są na własne siły, jeżeli chodzi o obronę.

W problemie bezpieczeństwa schronisk górskich występują dwa aspekty sprawy:

bezpieczeństwo ludzi
bezpieczeństwo budynku

Rozwijając problem, chodzi o bezpieczną ewakuację ludzi ze schronisk oraz obronę samego budynku (mienia).

Pogodzenie tych dwóch spraw jest technicznie możliwe, tylko wymaga zaangażowania znacznych środków finansowych ze stworzeniem odpowiedniego przeciw pożarowego zaopatrzenia wodnego w postaci zbiorników wody oraz pompowni wody - co z kolei wymaga nieprzerwanego, pewnego zasilania w energię elektryczną.

Mam na myśli tutaj wyposażenie schronisk górskich w urządzenia tryskaczowe, bądź zraszaczowe sprzężone z centralką sygnalizacji pożaru.

Jest to najlepszy system ochrony ludzi i mienia, lecz praktycznie rzecz biorąc, prawie nierealny w warunkach w jakich egzystują nasze, zresztą nie tylko nasze niedofinansowane schroniska górskie.

Dużą rolę w zagrożeniu pożarowym schronisk odgrywają materiały użyte do ich budowy.

Stosowanie do budowy materiałów niepalnych zmniejsza zagrożenie i wielkość strat materialnych oraz ułatwia sprawę ewakuacji ludzi z zagrożonego obiektu.

Wszystko to należy brać pod uwagę przy ocenie konieczności stosowania określonych środków ochrony przed pożarami. W każdym z przypadków musi nastąpić indywidualna ocena stopnia zagrożenia i w zależności od istniejących warunków - dobór odpowiednich środków ochrony czynnej.

Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo ludzi, istnieje możliwość wczesnego zaalarmowania i bezpiecznej ewakuacji. I to we wszystkich wariantach lokalizacji i użycia różnych materiałów budowlanych. Chodzi tu o założenie w schroniskach sygnalizacji alarmu pożaru z własnym, niezależnym od dopływu prądu, zasilaniem.

Czułość nowoczesnych systemów alarmowych gwarantuje wykrycie pożaru we wczesnej fazie, tak aby alarm wywołany zadziałaniem czujki dał czas ludziom na bezpieczne opuszczenie schroniska.

Można rozszerzyć, w zależności od warunków lokalnych, stopień zabezpieczenia ludzi.

Przyjmijmy, że zabezpieczenie ludzi przez założenie sygnalizacji alarmu pożaru będzie pierwszym stopniem zabezpieczenia. Drugim stopniem zabezpieczenia będzie założenie klap dymowych, umożliwiających oddymianie dróg ewakuacji w pierwszej fazie pożaru, co zwiększy bezpieczeństwo ludzi. Klapy powinny być otwierane z pierwszym impulsem, przyjętym przez centralkę sygnalizacji alarmu pożaru. Sprawę zasilania klap dymowych można rozwiązać przez podłączenie ich np. do baterii akumulatorów.

Trzecim stopniem zabezpieczenia będzie założenie oświetlenia ewakuacyjnego, mającego za zadanie umożliwienie oraz ułatwienie opuszczania pomieszczeń. Wystarczy w tym przypadku bateria akumulatorów obliczona na czas działania 120 minut zgodnie z PN/E/02033 co zmniejszy wielkość baterii. Do baterii tej można by podłączyć omówione wyżej klapy dymowe.

To trzystopniowe zabezpieczenie praktycznie wyczerpuje problem bezpieczeństwa ludzi w schroniskach górskich. Nie jest to zbyt kosztowny program i powinien być w pierwszym rzędzie zastosowany we wszystkich schroniskach.

Tak jak wielostopniowe zabezpieczenie ludzi, można również wytypować wielostopniowe zabezpieczenie budynku - mienia.

Pierwszy stopień zabezpieczenia to gaśnice, beczki z wodą, koce gaśnicze ewentualnie agregaty pianowe.

Drugi stopień zabezpieczenia to hydranty wewnętrzne o ile jest taka możliwość (hydrofor z odpowiednim, co najmniej 3 m³ zapasem wody).

Hydranty wewnętrzne 25 powinny przy wczesnym zaalarmowaniu wystarczyć do zlokalizowania pożaru.

Trzeci stopień zabezpieczenia to zbiornik wody i motopompa.

Czwarty stopień zabezpieczenia to urządzenie tryskaczowe.

Wskazane byłoby, przy dużych schroniskach górskich zastosowanie rezerwowego zasilania elektrycznego przez agregaty prądotwórcze. Zastosowanie agregatów umożliwiłoby zabezpieczenie czynne mienia w stopniu maksymalnym (zapewnienie prądu dla klap dymowych oraz CSP).

Wnioski z rozważań są następujące:

Zabezpieczenie ludzi w schroniskach górskich jest w naszych warunkach technicznie wykonalne i powinno być przedmiotem uwagi resortu, któremu podlega turystyka. Jak dotychczas tylko nowe schronisko w Morskim Oku jest wyposażone w centralną sygnalizację pożaru oraz system czujek dymowych, oraz specjalne okno umieszczone w górnej części głównej klatki schodowej pełniące rolę klapy dymowej - otwierane ręcznie.
Zabezpieczenie mienia zależy od zbyt wielu czynników (warunki terenowe, zaopatrzenie wodne, konstrukcja budynku) aby można było wypracować jakąś formę obowiązującą. W każdym przypadku musi się ono opierać o odrębną analizę uwzględniającą wielkość zagrożenia oraz opłacalność inwestycji.

Wyposażenie w podręczny sprzęt gaśniczy.

Każdy obiekt budowlany powinien być wyposażony w podręczny sprzęt gaśniczy do którego zaliczamy:

gaśnice,
agregaty gaśnicze,
hydronetki oraz inne przenośne małe zbiorniki na wodę np. beczki, wiaderka,
tłumice,
worki lub pojemniki z piaskiem,
podręczny sprzęt burzący: kilofy, łopaty, sztychówki, bosaki,
koce gaśnicze.

Rodzaj zastosowanego podręcznego sprzętu gaśniczego uzależniony jest od

przewidywanej grupy pożarów z jaką będziemy mieli do czynienia podczas pożaru tego obiektu. Dotyczy to szczególnie rodzaju zastosowanych gaśnic i agregatów. Związane jest to bezpośrednio z konstrukcją obiektu jak również z jego wyposażeniem.

Pożary schronisk w przeważającej ilości będą pożarami grupy A, dlatego też najczęściej spotykanymi rodzajami gaśnic w schroniskach są gaśnice pianowe, do rzadziej spotykanych należą gaśnice proszkowe (szczególnie przydatne podczas gaszenia różnych urządzeń pod napięciem np. grzałek, grzejników, kuchenek, itp.), oraz jak np. w schronisku na Kalatówkach przewoźne agregaty na dwutlenek węgla.

Na podstawie art.13 Rozp. MSW z dnia 3 listopada 1992r. „ W sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów” ustalamy ilość potrzebnego podręcznego sprzętu gaśniczego (gaśnice, agregaty). Zgodnie z ustaloną wcześniej klasyfikacją obiektów schronisk do kategorii zagrożenia ludzi ZL III należy przyjąć iż jedna jednostka sprzętu o masie środka gaśniczego 2 kg lub 2 dm³ powinna przypadać:

- w strefach pożarowych o obciążeniu ogniowym 500 MJ/m² i wyższym oraz zaliczonych do ZL I i ZL III - na każde 300 m² powierzchni.

W oparciu o art.15 w/w rozporządzenia sprzęt powinien być poddawany badaniom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach, Polskich Normach i instrukcjach obsługi sprzętu.

Czynności konserwacyjne powinny być prowadzone nie rzadziej niż jeden raz na rok, a ich zakres powinien być zgodny z instrukcją obsługi ustaloną przez producenta.

Przy rozmieszczaniu sprzętu w obiektach należy stosować następujące zasady:

sprzęt powinien być umieszczany w miejscach łatwo dostępnych i widocznych przy wejściach i klatkach schodowych, przy przejściach i korytarzach, przy wyjściach na zewnątrz pomieszczeń,
w obiektach wielokondygnacyjnych sprzęt należy umieszczać w tych samych miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli warunki techniczne na to pozwalają,
oznakowanie miejsc usytuowania sprzętu powinno być zgodne z Polskimi Normami,
do sprzętu powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m,
sprzęt należy umieszczać w miejscach nie narażonych na uszkodzenie mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki)
odległość dojścia do sprzętu nie powinna być większa niż 30 m.

Na podstawie przeprowadzonych oględzin podręcznego sprzętu gaśniczego we wszystkich schroniskach należy stwierdzić iż wszystkie gaśnice oraz agregaty posiadają bieżące świadectwo przeprowadzenia prac konserwatorskich i są dopuszczone do eksploatacji. Także oznakowania miejsc usytuowania sprzętu jest zgodne z Polskimi Normami i odnalezienie ich podczas ewentualnej potrzeby użycia nie powinno nikomu sprawić problemów.

Z moich obserwacji wynika iż osoby zarządzające schroniskami są świadome tego, że określona w rozporządzeniu ilość 2 kg środka gaśniczego na 300 m² powierzchni użytkowej to stanowczo za mało, zważywszy na potencjalne możliwości powstania pożaru w schroniskach górskich. Nikomu nie trzeba chyba udowadniać iż powodzenie akcji gaśniczych w drewnianych obiektach schronisk uzależnione jest od sprawnego zlokalizowania i ugaszenia źródła pożaru jeszcze w jego zarodku. Dlatego też uważam za bardzo trafne posunięcie zwiększenie przez kierowników schronisk wyposażenia swoich obiektów w podręczny sprzęt gaśniczy, niż wynikało by to z przepisów.

Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne schronisk tatrzańskich.

Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne jest podstawą zabezpieczenia pożarowego obiektu . Woda jako najtańszy i najskuteczniejszy środek gaśniczy w zwalczaniu pożarów grupy A pełni rolę priorytetową w walce z pożarami schronisk, których rozmiar wyklucza możliwość skutecznego użycia podręcznego sprzętu gaśniczego. Ze względu na lokalizację schronisk, a więc związane z tym trudności w dowozie wody za pomocą bojowych wozów gaśniczych straży pożarnej, każde schronisko musi posiadać jakieś własne źródło wody w pobliżu, z którego na wypadek pożaru można byłoby czerpać wodę do celów gaśniczych. Ilość potrzebnej wody do zewnętrznego gaszenia pożarów określa Polska Norma PN-B-02864 jednakże obiekty schronisk są wyłączone z tej normy bez ewentualnego wskazania alternatywnych rozwiązań. Tak więc zasadą przy ustalaniu ilości potrzebnej wody do zewnętrznego gaszenia pożaru w schroniskach stało się maksymalne wykorzystanie dostępnych źródeł na jakie pozwalały warunki terenowe i hydrologiczne. Istnieją schroniska posiadające bardzo dobre zaopatrzenie wodne wystarczające na pokrycie potrzeb dla instalacji hydrantowej zewnętrznej i wewnętrznej jak np. schronisko w Morskim Oku, jak również i takie gdzie musiano wybudować zbiornik przeciwpożarowy aby zbierać w nim wodę z wszystkich okolicznych małych cieków wodnych, aby dopiero z tego zbiornika zasilać instalację hydrantową - tak jest np. w schronisku na Hali Kondratowej. Niekiedy głównym zbiornikiem czerpania wody do celów przeciwpożarowych jest otwarty naziemny zbiornik lub też jezioro górskie znajdujące się w sąsiedztwie schroniska - rozwiązanie to ujawnia swoje minusy głównie w porze zimowej, która w Tatrach trwa minimum pół roku - związany jest z tym utrudniony dostęp do wody oraz zmniejszona objętość zbiornika przeciwpożarowego. Za przykłady mogą posłużyć schroniska na Hali Ornak oraz w Dolinie Pięciu Stawów Polskich.

Charakterystyka zaopatrzenia wodnego poszczególnych schronisk tatrzańskich:

Schronisko na Polanie Chochołowskiej.

Zaopatrzenie wodne dla celów przeciwpożarowych stanowi ujęcie wodne w odległości 20 m od schroniska na Bobrowiedzkim Potoku. Zastosowano tutaj betonową zastawkę spiętrzającą wodę oraz zlokalizowano przy niej stałe stanowisko wodne wyposażone w motopompę M8/8 z podpiętą stale i zanurzoną linią ssawną. Drugim źródłem wody dla celów przeciwpożarowych dla tego schroniska jest zlokalizowany w odległości 500 m od niego podziemny zbiornik o pojemności 50 m³ - znajduje się on na dnie Bobrowiedzkiego Żlebu i wykorzystuje wodę ściekającą z dużej powierzchni pobliskiego stoku górskiego. Jako dodatkowe źródło wody może służyć przepływający w odległości 200 m od schroniska Chochołowski Potok o wydajności 300 l/s. To na pozór aż za dobre zaopatrzenie wodne jest bardzo potrzebne, ponieważ schronisko to o kubaturze prawie 12 000 m³jest największym schroniskiem po polskiej stronie Tatr. Schronisko posiada na wyposażeniu 2 motopompy M8/8 wraz z osprzętem. Wewnętrzna sieć hydrantowa składa się z 11 hydrantów, natomiast zewnętrzna z 2. Średnie ciśnienie w sieci hydrantowej wynosi 0,6 MPa. Różnica poziomów od podstawowego źródła zasilania wynosząca 70 m sprawia iż zasilanie obiektu wodą do celów przeciwpożarowych odbywa się grawitacyjnie.

Schronisko w Dolinie Roztoki.

Brak stałego zaopatrzenia wodnego dla celów przeciwpożarowych. Podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę do celów gaśniczych jest Potok Biała Woda przepływający w odległości około100m od schroniska. Motopompy (2 x M8/8) wraz z armaturą i osprzętem znajdują się w podręcznym magazynku znajdującym się przy schronisku. Podczas pory letniej można wykorzystywać również znajdujący się przy schronisku podziemny mały zbiornik o pojemności 8 m³ , który trzeba najpierw napełnić za pomocą motopomp. Jako dodatkowe źródło zasilania mogą służyć nieco oddalone potoki Białka i Roztoka o wydajności 150 l/s każdy. Różnica poziomów od podstawowego źródła zasilania wynosi 5 m. Rodzaj zasilania w wodę do celów przeciwpożarowych - urządzenie hydroforowe. W schronisku brak jest hydrantów zewnętrznych oraz wewnętrznych.

Schronisko w Morskim Oku.

Jako główne źródło zaopatrzenia w wodę do celów przeciwpożarowych stanowi niezamarzający w zimie Rybi Potok wypływający z Morskiego Oka zlokalizowany w odległości 40 m od schroniska oraz 15 m poniżej jego poziomu, co wymusiło zainstalowanie hydroforu jako źródła zasilania. Drugim podstawowym źródłem jest jezioro górskie Morskie Oko o pojemności 10 mln. m³.

Schronisko posiada wewnętrzną sieć hydrantową na którą składają się 3 hydranty oraz zewnętrzną sieć składającą się z 4 hydrantów. Ponadto na stałe jest zainstalowany suchy pion biegnący pod ziemią od Rybiego Potoku do schroniska. Na wyposażeniu schroniska są 2 motopompy M8/8 wraz z pełnym osprzętem. Dodatkowym źródłem wody do celów przeciwpożarowych są 2 zbiorniki grawitacyjne umieszczone w kondygnacji poddasza. W budynku starego Morskiego Oka brak jest hydrantów, zabezpieczenie stanowi podręczny sprzęt gaśniczy oraz hydranty zewnętrzne zlokalizowane przed nowym schroniskiem (oddalonym o ok. 80 m) wraz z wystarczającą ilością węży.

Schronisko na Kalatówkach.

Najbliższy dostatecznie punkt czerpania wody stanowi przepływający w odległości 600 m od schroniska potok Bystra. Usytuowany jest on 50 m poniżej schroniska. Dodatkowe źródło wody stanowi ciek wodny, którego stan wysokości jest bardzo zróżnicowany. W fazie projektowania znajduje się podziemny zbiornik przeciwpożarowy zlokalizowany w pobliżu schroniska, który poprawi z pewnością fatalne zaopatrzenie wodne tego dużego, luksusowego hotelu górskiego. Wewnętrzną sieć hydrantową stanowią 3 hydranty Ø52 usytuowane przy głównej klatce schodowej. Brak jest zewnętrznej sieci hydrantowej. Na wyposażeniu schroniska znajduje się 1 motopompa M8/8 wraz z osprzętem i armaturą tłoczną i ssawną. W czasie dobrej pogody (brak śniegu), istnieje możliwość dość szybkiego dotarcia do schroniska pojazdów straży pożarnej, co w połączeniu z bliskim sąsiedztwem Zakopanego pozwala na dodatkowe źródło zaopatrzenie wody.

Schronisko na Hali Kondratowej.

Najmniejsze schronisko tatrzańskie wyposażone jest w 2 hydranty wewnętrzne 25 z wyposażeniem oraz 1Ø52 na zewnątrz schroniska zasilane ze zbiornika grawitacyjnego zlokalizowanego 30 m wyżej o poj. 4 m³ pełniącego rolę ujęcia wodnego. Podstawowym źródłem zasilania wodociągu gospodarczego są cieki wodne o wydajności całkowitej 2 m/s przy ciśnieniu 2 atmosfer. Schronisko to ma najgorsze zaopatrzenie wodne spośród wszystkich schronisk tatrzańskich ze względu na brak jakichkolwiek dodatkowych źródeł wody w pobliżu.

Schronisko na Hali Ornak.

Podstawowymi źródłami zasilania w wodę dla tego schroniska są: Potok Kościeliski oraz otwarty zbiornik przeciwpożarowy o poj. 120 m³. W schronisku brak jest wewnętrznej sieci hydrantowej, natomiast na zewnątrz znajdują się 2 hydranty Ø52. Przy zbiorniku zlokalizowany jest podręczny magazynek gdzie znajdują się 2 motopompy M8/8 oraz armatura ssąca i tłoczna. Przy hydrantach zewnętrznych są podziemne skrytki z rozdzielaczami, wężami i prądownicami. Obiekt zasilany jest wodą do celów przeciwpożarowych za pomocą hydroforu.

Schronisko „Murowaniec” na Hali Gąsienicowj.

Głównym źródłem zaopatrzenia wodnego dla tego schroniska jest Czarny Potok wypływający spod Czarnego Stawu Gąsienicowego, oraz ujęcie wodne 0,8 m³. Sieć hydrantowa składa się z 3 hydrantów wewnętrznych Ø.52 oraz 3 zewnętrznych, z czego 2 x Ø.52 i 1 x Ø.25. Średnie ciśnienie w sieci hydrantowej wynosi 0,2 MPa, natomiast różnica poziomów wynosząca 50 m umożliwia wykorzystanie grawitacji jako sposobu zaopatrzenia w wodę. Dodatkowym źródłem wody przewidzianym dla tego schroniska są oddalone o 2,5 km Zielone Stawki Gąsienicowe.

Schronisko w Dolinie Pięciu Stawów Polskich.

Jest to najwyżej położone schronisko w Polskich Tatrach, pod wieloma względami odróżniające się od pozostałych. Wynika to głównie z jego odosobnionej lokalizacji. Jedynym źródłem wody do celów gospodarczych, sanitarno-bytowych jak i przeciwpożarowych jest Przedni Staw - zbiornik naturalny o powierzchni 8 ha, znajdujący się 5 m poniżej schroniska. Obiekt nie posiada ani wewnętrznej ani zewnętrznej sieci hydrantowej. Wodę potrzebną do gaszenia pożaru mają za zadanie dostarczyć 3 motopompy M8/8 wraz z osprzętem oraz armaturą ssącą i tłoczną. Obiekt zasilany jest w wodę przez urządzenie hydroforowe.

Jak wynika z powyższych przykładów problem dobrego zaopatrzenia w wodę do celów przeciwpożarowych nie został jeszcze w pełni rozwiązany. Uważam żę najlepszym rozwiązaniem w tej sprawie byłoby wybudowanie zbiorników przeciwpożarowych usytuowanych kilkadziesiąt metrów powyżej schronisk tak aby wewnętrzne oraz zewnętrzne sieci hydrantowe były zasilane grawitacyjnie - co wykluczyłoby ewentualne problemy ze sprzętem bądź też w razie przerw w dostawie energii elektrycznej umożliwiłoby przeprowadzenie szybkiej akcji gaśniczej. Pod tym względem w najlepszej sytuacji znajduje się schronisko w Dolinie Chochołowskiej posiadające własną turbinę elektryczną wystarczającą na zapewnienie prawidłowej pracy wszystkich urządzeń i zabezpieczeń przeciwpożarowych znajdujących się w obiekcie.

Stan wszystkich hydrantów zewnętrznych i wewnętrznych wraz z wyposażeniem oraz całej armatury ssącej i tłocznej jest zadawalający - tylko w jednym przypadku brak było zataśmowania węża, natomiast wiele obaw budzą znajdujące się na wyposażeniu wszystkich schronisk bardzo stare motopompy M8/8 - co prawda są one na bieżąco konserwowane i posiadają odpowiedni zapas paliwa, jednak jak twierdzą osoby odpowiedzialne za ich użycie nie należą do sprzętu niezawodnego jakim z pewnością powinny być wszystkie urządzenia zabezpieczające przed pożarem.

8. Podsumowanie i wnioski.

Do najczęstszych nieprawidłowości wykazanych podczas ostatnich kontroli przez organy PSP w schroniskach tatrzańskich należą:

0x01 graphic

Brak aktualnego protokołu z kontroli stanu przewodów kominowych

i wentylacyjnych.

Niekompletne oznakowanie dróg i wyjść ewakuacyjnych według Polskich Norm.
Uszkodzenia hydrantów wewnętrznych.
Braki w wyposażeniu schronisk i budynków gospodarczych w podręczny

sprzęt gaśniczy oraz ich aktualnych świadectw homologacji.

Niesprawne motopompy.
Brak osłon na puszkach rozdzielczych, oraz prowizoryczne przeróbki

instalacji elektrycznych.

7. Usterki instalacji odgromowej.

PRZECIWPOŻAROWE ZAOPATRZENIE WODNE SCHRONISK TATRZAŃSKICH

Warunki ppoż zaopatrzenia wodnego		Nazwa schroniska
Warunki ppoż zaopatrzenia wodnego				Schronisko na Polanie Chochołowskiej	Schronisko na Hali Ornak	Schronisko na Hali Kondratowej	Schronisko na Kalatówkach	Schronisko „Murowaniec” na Hali Gąsienicowej	Schronisko w Dolinie Pięciu Stawów Polskich	Schronisko przy Morskim Oku	Schronisko w Dolinie Roztoki
Źródło zaopatrzenia wodnego	Potok - nazwa	Potok Bobrowiecki 20 m	Potok Kościeliski	Cieki wodne wydajność 2l/s	Potok Bystra 600 m	Czarny Potok	Brak	Rybi Potok	Potok Biała Woda, cieki wodne
		Zbiornik pojemność w m³ lub ujęcie wodne	Zbiornik podziemny - 50; odległość 500 m	120	4	W fazie projektowania	Ujęcie wodne 0,8 m³	Przedni Staw pow. 8 ha zb. Naturalny	Jezioro Morskie Oko	8
	Sieć hydrantowa	Zewnętrzna ilość hydrantów	2	2	1	Brak	2xØ52+kran gospod. Ø25	Brak	4	Brak
		Wewnętrzna ilość hydrantów	11	Brak	2	3	3x Ø52	Brak	3	Brak
Motopompy rodzaj i ilość		2xM8/8	2xM8/8	brak	M8/8	Brak	3xM8/8	2-M8/8	2-M8/8
Dodatkowe źródła wody do celów ppoż.		Potok Chochołowski 300 (l/s)	2 zbiorniki o poj. 5m³ każdy+przenośna beczka 450 l	Brak	Ciek wodny	Zielone Stawki Gąsienicowe - odległość 2,5 km	Brak	2 zbiorniki grawitacyjne w kondygnacji poddasza	Potoki: Białka i Roztoka; wydajność 150l/s - każdy
Średnie ciśnienie w sieci hydrantowej w (MPa)		0,6	Brak danych	0,2	0,5	0,2	Brak danych	Brak danych	Brak danych
Różnica poziomów od podstawowego źródła zasilania w (m)		70	10	30	-50	50	-5	-15	5
Rodzaj zasilania obiektu w wodę do celów ppoż.		Grawitacyjne	Hydrofor	Grawitacyjne	Hydrofor	Grawitacyjne	Hydrofor	Hydrofor	Hydrofor
Osprzęt do podawania wody		Węże ssawne, tłoczne W52, rozdzielacze, podpinki, zbieracze, przełączniki	Węże ssawne, tłoczneW52, rozdzielacze	Węże tłoczneW52, prądownica	Węże ssawne, tłoczne W52, rozdzielacze	Odcinki W52 +prądownica	Węże ssawne, tłoczneW52 i W75, zbieracze	Węże ssawne, tłoczne, rozdzielacze	Węże ssawne, tłoczne, rozdzielacz, prądownice

Reasumując wszystkie wnioski, jakie nasuwały się we wcześniejszych rozdziałach należy stwierdzić:

Utrudniony dojazd, a w okresie zimowym całkowity jego brak uniemożliwiają

podjęcie szybkiej akcji gaśniczej w schroniskach dlatego też obiekty te muszą być przygotowane na podjęcie działań ratowniczo-gaśniczych własnymi siłami. Wiąże się to bezpośrednio z:

Zapewnieniem odpowiednich warunków zaopatrzenia wodnego do celów gaśniczych.
Wyposażeniem schronisk w odpowiedni, sprawny i w wystarczających ilościach sprzęt ratowniczo-gaśniczy.
Prawidłowym przeszkoleniem pod względem obsługi sprzętu przeciwpożarowego (motopompy, sprawianie linii gaśniczych i ssawnych) personelu obiektu.
Zainstalowaniem urządzeń sygnalizacji pożaru.

Palna konstrukcja nośna oraz łatwopalne elementy wykończenia wnętrz

stanowią bardzo dużym zagrożeniu pożarowym, dlatego też podczas projektowania nowych schronisk ich konstrukcja powinna spełniać wymagania trudno zapalności a elementy wystroju wnętrz kryteria, co najmniej słabo rozprzestrzeniających ogień.

Bezpieczeństwo użytkowników schronisk jest o wiele bardziej zagrożone w okresach zwiększonego napływu turystów, kiedy to kilkukrotnie więcej osób przebywa i nocuje w obiekcie niż wynika to z jego warunków eksploatacyjnych.
Brak dokładnego wskazania w zakresie minimalnego wodnego dla schronisk oraz ustalenia zwiększonego normatywu wyposażenia w podręczny sprzęt gaśniczy przez obowiązujące przepisy, powoduje chaos i rozbieżności pomiędzy właścicielami schronisk a organami kontrolującymi stan bezpieczeństwa w schroniskach.
W większości schronisk bardzo dobrze oznakowane są drogi ewakuacyjne oraz miejsca gdzie znajduje się podręczny sprzęt gaśniczy.
Duża ilość rozwieszonych instrukcji postępowania na wypadek powstania pożaru oraz ulotki rozmieszczone w pokojach mówiące o zagrożeniu pożarowym w obiekcie oraz znajdujących się w nim drogach ewakuacyjnych znacznie poprawiają stan świadomości użytkowników w zakresie czyhających niebezpieczeństw.
Stan wszystkich instalacji znajdujących się w schroniskach nie budzi większych zastrzeżeń.
Na podstawie przeprowadzonych analiz protokołów z kontroli w schroniskach tatrzańskich na przestrzeni ostatnich pięciu lat można wnioskować, że z roku na rok ubywa usterek i niedociągnięć w zakresie ochrony przeciwpożarowej, oraz zwiększa się stan bezpieczeństwa użytkowników.

Bibliografia

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. „Prawo Budowlane”
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 r. „W sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów”
PN-B-02863. 1997 r. „Ochrona przeciwpożarowa budynków. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne. Sieć wodociągowa przeciwpożarowa.”
PN-B-02864. 1997 r. „Ochrona przeciwpożarowa budynków. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne. Zasady obliczania zapotrzebowania na wodę do celów przeciwpożarowych do zewnętrznego gaszenia pożarów.”
PN 84/E/02,033 „Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym.”
PN-92/N-01256/01 „Znaki bezpieczeństwa. Ochrona przeciwpożarowa.”
PN-92/N-01256/02 „Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacja.”
Materiały z sympozjum zorganizowanego przez SITP oddział w Nowym Sączu pt. „Ochrona przeciwpożarowa schronisk górskich.” Zakopane 19-20 kwiecień 1988 r.
Stanisław Momot „Tatry Polskie” - Wydawnictwo Krokus - Zakopane 1995r.

tatry

tatry temat dwa, Studia

taTry przewodnik

Jak Powstaly Tatry

OPERON 2011 Mapa (Tatry 1do30000)

Tatry w literaturze

Tatry Lat?wnych

PROGRAM WYCIECZKI W TATRY P, Inne

Tatry, przyroda, scenariusze kl.5

Tatry - wiadomości ogólne, TURYSTYKA, Tatry

TATRY 2

Tatry

Wycieczka w Tatry, Informacje i Ciekawostki

Tatry w poezji młodopolskiej, Młoda Polska(4)

tatry

TATRY PREZENTACJA

więcej podobnych podstron