WSPOMAGANIE ROZWOJU PSYCHORUCHOWEGO DZIECI TRZYLETNICH
Program terapeutyczno - wspierający

Opracowała: Janina Bernacka, Jolanta Gebreselassie
Ogólna charakterystyka programu
Wśród wielu pozycji poświęconych dzieciom przedszkolnym, jest oferta dla dzieci trzyletnich: PROGRAM WSPOMAGANIA ROZWOJU PSYCHORUCHOWEGO TRZYLATKA. Program ten może być stosowany jako jedna z wielu propozycji oddziaływania terapeutycznego. Zawiera on syntezę wielu metod, które oddziaływują na wszystkie funkcje psychomotoryczne. Dlatego też z powodzeniem może być wykorzystywany w pracy z dziećmi w celu kształcenia mowy, myślenia, dojrzałości społecznej, poszerzające wiedzę dotyczącą własnej osoby oraz najbliższego otoczenia. Przykładowe scenariusze zamieszczone w publikacji mogą być stosowane w pracy indywidualnej i grupowej. Z powodzeniem mogą być stosowane w pracy z dziećmi wolniej rozwijającymi się.
Przedstawiony program jest kompilacją wielu metod /Metoda Dobrego Startu, Metoda Ruchu Rozwijającego W. Sherborne, opracowania E. Gruszczyk -Kolczyńskiej dot. rozwoju dziecka trzyletniego, Metoda Kinezjologii Edukacyjnej - Dennisona/. Trzeci rok życia dziecka, to ważny okres rozwojowy, w którym konstruowane jest własne JA. W tym okresie rozwija się dziecięca ciekawość świata i dążenie do samodzielnego poznawania i działania. Odpowiednio dobrane zabawy z dzieckiem pomogą mu w późniejszej edukacji szkolnej. Rozwiną specjalne uzdolnienia, pozwolą odpowiednio wcześnie modyfikować i likwidować nieprawidłowości. program zakłada ścisłą współpracę z domem rodzinnym i nauczycielami przedszkola. Ma na celu dostarczenie informacji dotyczących rozwoju indywidualnego dziecka. Zawiera propozycje ćwiczeń, zabaw edukacyjnych, które uatrakcyjnią zajęcia w przedszkolu, jak również będą inspiracją dla rodziców do pracy w domu.

Scenariusz nr 1

P o m o c e :

gumy, dobieranka z kół, kaseta relaksacyjna, kółka z papieru kolorowego, papier , klej, kaseta z nagraniem "Tatusiowych mruczanek"

• Zajęcia wprowadzające
  Powitanie wszystkich uczestników piosenką:

Gdzie jest ... /imię dziecka/?	Pyta prowadzący zajęcia patrząc na dziecko.
Gdzie jest ... /imię dziecka/?
Tu, tu, tu.	Odpowiada dziecko wskazując na siebie.
Gdzie jest ... /imię dziecka/?	Prowadzący pyta grupę.
Gdzie jest ... /imię dziecka/?
Tam, tam, tam..	Odpowiadają dzieci wskazując ręką dane dziecko.


Prowadzący wita się z każdym dzieckiem kolanem, mówiąc: "witam się z ... /imię/ kolanem".

• Zajęcia właściwe.
  Dzieci chodzą po sali i witają się ze sobą nogą wypowiadając głośno słowa " Dzień dobry sąsiedzie, jak ci się wiedzie "W dalszej kolejności wymieniamy inne części ciała.
  Zapoznajemy dzieci z tematem zajęć . Wybieramy się na wycieczkę , aby poszukać co jest w kształcie koła. Prowadzący pokazuje różne przedmioty, omawia ich kształt. Dzieci wyszukują co w sali jest okrągłe. Zajęcia ruchowe.
  Proponujemy zabawę w tworzenie kół, kółek, kółeczek. Dzieci tworzą duże koło, a następnie małe. Wyraźnie podkreślamy, jaki rodzaj koła stworzyliśmy. Dajemy uczestnikom spotkania jedną dużą gumę. Dzieci na polecenie opuszczają gumę na dół, do góry, rozciągają gumę tworząc duże lub małe koło. Za każdym razem dopytujemy, jakie teraz mamy koło.
  Kolejnym wariantem zabawy z kołami jest tworzenie kół przez dziewczynki i chłopców /należy zapytać dzieci, które koło jest większe dziewczynek, czy chłopców/. Następnie proponujemy zabawę ruchową ze śpiewem : " O jak miło i wesoło 3 kółeczka krążą w koło..."
  
  Zajęcia doskonalące funkcje językowe.
  Każde dziecko losuje z worka koła /są różnej wielkości/. Na polecenie pokazują, oceniają kto ma największe kółko, a kto najmniejsze. Potem dopasowują do dobieranki. Następnie dzieci w sposób dowolny poruszają się po sali na hasło " koło"" mają za zadanie utworzyć jedno duże koło.
  
  Zajęcia relaksacyjne.
  Dzieci wygodnie leżą na dywanie i słuchają muzyki relaksacyjnej .
  
  Zajęcia plastyczne.
  Uczestnicy zajęć otrzymują 3 koła z kolorowego papieru. Zadaniem dzieci jest przykleić je na kartkę wg wielkości, od największego do najmniejszego. Po wykonaniu pracy omawiamy je, podziwiamy, wyrażamy zachwyt.
  
  Zajęcia końcowe.
  Zajęcia kończymy piosenką . Dzieci siedzą i śpiewają "Tatusiową mruczankę".
  
  Zagadnienia dla nauczycieli:
  Inne sposoby klasyfikowania cech wielkościowych.
  
  Zagadnienia dla rodziców.
  Sprawdzić czy dziecko potrafi zamknąć linię. Rozpocząć tworzenie rysunków na bazie koła / słońce, kwiatek, głowa itp./

Scenariusz nr 2

P o m o c e :

duży koc lub "spadochron", drabinki podwójne, rysunki sylwetki człowieka z brakującymi częściami ciała kredki, kaseta z nagraniem "Tatusiowych mruczanek"

• Zajęcia wprowadzające
  Powitanie wszystkich uczestników piosenką:

Gdzie jest ... /imię dziecka/?	Pyta prowadzący zajęcia patrząc na dziecko.
Gdzie jest ... /imię dziecka/?
Tu, tu, tu.	Odpowiada dziecko wskazując na siebie.
Gdzie jest ... /imię dziecka/?	Prowadzący pyta grupę.
Gdzie jest ... /imię dziecka/?
Tam, tam, tam..	Odpowiadają dzieci wskazując ręką dane dziecko.


Witamy się stopami.

• Zajęcia właściwe.
  Prowadzący kontynuuje śpiewanie piosenki zmieniając jej słowa. Pyta dzieci: "Gzie jest głowa ...?". Dzieci wskazują i odpowiadają: "Tu - tu - tu". Analogicznie utrwalamy znajomość innych części ciała. Proponuje dzieciom wycieczkę. Krótko opisuje pogodę i zachęca dzieci do wypowiedzi jak należy się ubrać /oczekuje odpowiedzi - ciepło/. Prowadzący wymienia nazwy odzieży a dzieci oklepują odpowiednie części ciała:
  czapka - głowa,
  spodnie - nogi,
  skarpety, buty - stopy,
  szalik - szyja,
  rękawiczki - dłonie,
  kurtka - brzuch, ręce.
  
  Zajęcia ruchowe.
  Zabawa - co potrafią nasze nogi. Pierwsze propozycje daje prowadzący mówiąc: "moje nogi potrafią skakać" /skacze obunóż/ - dzieci naśladują. Zachęca dzieci do pokazywania, co jeszcze potrafią robić ich nogi. W razie potrzeby sam głośno nazywa i pokazuje czynności: skacze, stoi, stoi na jednej nodze, chodzi na palcach, chodzi na piętach, kuca, kopie ...
  Sprawdzanie jakich części ciała dotkną nasze nogi / stopa stopę, stopa - kolano, stopa - dłoń itp./
  Pokonywanie toru przeszkód: leżenie na plecach, odpychanie się stopami, przechodzenie w ten sposób pod drabinką; czołganie się pod drabinkami/. Zajęcia doskonalące funkcje językowe.
  Prowadzący proponuje dzieciom tupanie nogami /później uderzanie dłońmi w uda/ w określonym rytmie i określonej głośności: wolno - szybko, cicho - głośno, jedno uderzenie - dużo uderzeń, jedno uderzenie - dwa szybkie uderzenia.
  Wspólne oglądanie i porównywanie części ciała dziecka i dorosłego ze zwróceniem uwagi na wielkość, zdrobnienia, np.: dorosłego noga - u dziecka nóżka.
  Rozpoznawanie dotykiem i nazywanie części ciała leżącego na podłodze dorosłego, ukrytego pod "spadochronem" lub dużym kocem /dziecko może się wystraszyć/.
  Wspólne śpiewanie i ilustrowanie gestem piosenki:
  

Rączki robią klap, klap klap, nóżki robią tup, tup, tup. Tutaj swoją główkę mam! I na brzuszku bam, bam, bam. Buzia robi am, am, am. Oczka patrzą tu i tam. Tutaj swoją główkę mam! I na nosku sobie gram.



Zajęcia relaksujące.

Masaż według wierszyka:

Jedna pchełka mała wesoło skakała.	Przeskakujemy palcem w różne miejsca po ciałku dziecka.
Jedna mała muszka lata koło brzuszka.	Bardzo delikatnie krążymy po brzuszku.
Jeden mały kotek uciekł mi za płotek.	Delikatnie głaszczemy stopy i palce stóp.



Zajęcia plastyczne.
Dzieci otrzymują kartki na których narysowana jest postać człowieka. zadaniem dzieci jest dorysowanie brakujących części ciała /w grupie słabszej można dołączyć wycięte, brakujące elementy/. Zajęcia końcowe
Dzieci siedzą w kręgu i słuchają "Tatusiowej mruczanki"

Zagadnienia dla nauczycieli.

• Jak w czasie codziennych zajęć można utrwalać i rozszerzać znajomość części ciała.

• Jakie wiersze i piosenki znane przedszkolakom utrwalają nazwy części ciała.

• Zaobserwować, które z dzieci ma jeszcze trudności z rozpoznawaniem i nazywaniem części ciała, zastanowić się nad przyczynami i wynikającymi z nich konsekwencjami.



Zagadnienia dla rodziców.

• Omówienie z rodzicami celu ćwiczeń i ich znaczenia dla dalszej nauki.

• Rozmowa z rodzicami na temat: "Jak w czasie codziennych zajęć można utrwalać i rozszerzać znajomość nazw części ciała"

• Propozycja zabawy domowej: spróbować nakładać rękawiczki na głowę, czapkę na nogę - obserwować reakcję dziecka, zachęcać do wesołej zabawy i próby tłumaczenia dlaczego jest źle.

Scenariusz nr 3

P o m o c e :

duży koc, śnieg przyniesiony z podwórka, sople różnej wielkości, korki od butelek, farby, kartki papieru, wycięte z papieru kapelusze, nosy, guziki, kaseta z nagraniem "Tatusiowych mruczanek" i muzyką relaksacyjną,

• Zajęcia wprowadzające

Gdzie jest ... /imię dziecka/?	Pyta prowadzący zajęcia patrząc na dziecko.
Gdzie jest ... /imię dziecka/?
Tu, tu, tu.	Odpowiada dziecko wskazując na siebie.
Gdzie jest ... /imię dziecka/?	Prowadzący pyta grupę.
Gdzie jest ... /imię dziecka/?
Tam, tam, tam..	Odpowiadają dzieci wskazując ręką dane dziecko.


Po przywitaniu każdego dziecka piosenką prowadzący wita się z nim czołem i wypowiada słowa: "Dzień dobry ... /imię dziecka/.


• Zajęcia właściwe
  Terapeuta krótko opisuje dzieciom dzisiejszą pogodę /zima/: Jest dzisiaj bardzo zimno, spadł śnieg. Wychodząc na dwór musimy ubrać ciepłe spodnie - jak je wkładamy? Dzieci oklepują nogi, a terapeuta nazywa dotykane części: łydki, kolana, uda. Teraz ubieramy sweter, dzieci oklepują brzuch, ramiona, łokcie, ręce. Na stopy co ubieramy i td. Zajęcia ruchowe.
  Zabawy na śniegu. Jazda na nartach: chodzenie długimi krokami, nie odrywając stóp od podłogi. Jazda na sankach: ślizganie się na pupie. Kulig: dzieci siedzą jedno za drugim na zrolowanym kocu /max. czworo/, który ciągnie dorosły. Napadało dużo śniegu: Dzieci chodzą po kocu uniesionym 5 cm nad podłogą - dorośli trzymają i delikatnie wachlują. ślizganie się w tunelu: dorośli składają koc na pół, stają naprzeciw siebie i tworzą tunel trzymając środek koca, rogi zaś przydeptują stopami.
  Wszyscy stoją jeden za drugim, chwytając poprzednika za ramiona tworzą "pociąg". Prowadzi terapeuta śpiewając piosenkę i poruszając się w jej rytmie. Raz śpiewa piosenkę smutno - wolno, później szybko - wesoło:
  

Hu, hu, ha, hu, hu, ha. Nasza zima zła! Szczypie w oczy, szczypie w uszy, mroźnym śniegiem w oczy prószy! Nasza zima zła, nasza zima zła!



Zajęcia rozwijające funkcje językowe.
Na zajęcia należy przynieść ze sobą w misce śnieg i sople różnej wielkości. Wspólnie z dziećmi oglądamy śnieg, pozwalamy dotykać i określamy jego właściwości, jest biały, zimny, miękki, topi się w rękach i zostaje woda ... Oglądamy sople, opisujemy: są twarde, przezroczyste, zimne. porównujemy ich wielkość. Dzieci określają, który jest długi, który krótki. Utrwalamy pojęcia jeden - dużo, wspólnie przeliczamy sople dotykając każdego /nie chodzi o naukę liczenia lecz o osłuchanie się/. Dzieci sprawdzają jakie mają ręce i nazywają; zimne. Rozmawiamy i pokazujemy w jaki sposób można ogrzać ręce:

• chuchamy /zwracamy uwagę na jeden długi wydech i ciepłotę powietrza/,

• pocieramy dłonie.



Zajęcia relaksujące.
Delikatne poklepywanie palcami pleców dziecka /leżącego na podłodze/ w rytmie śpiewanej cichutko piosenki: Zajęcia końcowe.
Dzieci siedzą w kręgu i słuchają "Tatusiowej mruczanki"

Zagadnienia dla nauczycieli.
Zastanowienie się nad zależnością sprawności manualnej i osiągnięciami szkolnymi.

Zagadnienia dla rodziców
Omówienie wpływu częstych infekcji górnych dróg oddechowych na rozwój mowy.

---