Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego (Cholecystitis acuta)
Epidemiologia
Najczęściej jest wynikiem zaostrzenia w przebiegu kamicy żółciowej, która jest jednym z najczęstszych schorzeń jamy brzusznej. Częstość jej występowania rośnie wraz z wiekiem, ale w każdym przedziale wiekowym występuje około 3-5 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Patomechanizm
Pęcherzyk żółciowy jest zbiornikiem na żółć, która jest niezbędna na pewnych etapach trawienia tłuszczów. Obecność kamienia doprowadzić może do zatkania szyjki pęcherzyka lub przewodu pęcherzykowego, co uniemożliwia prawidłowe opróżnienie się pęcherzyka z żółci po posiłku.
Powoduje to rozciągnięcie ścian pęcherzyka i jego niedokrwienie, co ułatwia zakażenie zastoinowej żółci przez bakterie, które przenikać mogą do światła pęcherzyka drogą chłonną, krwionośną lub z dróg żółciowych. Rozwój bakterii wewnątrz pęcherzyka prowadzi do zmian zapalnych w jego ścianie, co spowodować może martwicę, zgorzel i perforację.
Czynniki ryzyka
Powstawaniu kamieni cholesterolowych sprzyjają:
średni i starszy wiek, płeć żeńska;
czynniki hormonalne, np. liczne przebyte ciąże;
zaburzenia metaboliczne (hipercholesterolemia, otyłość, cukrzyca);
czynniki genetyczne (np. występowanie rodzinne);
czynniki jatrogenne zaburzające prawidłowy cykl krążenia kwasów żółciowych (stany po resekcji żołądka i jelita cienkiego, zespół krótkiego jelita, ileostomia);
czynniki farmakologiczne (np. niektóre leki jak klofibrat, doustne
antykoncepcyjne);
żywienie (dieta obfitująca w cholesterol).
Objawy
Typowym objawem jest silny ból, początkowo o charakterze kolkowym, przechodzący później w stały i długotrwały. Występuje obrona mięśniowa w prawej okolicy podżebrowej oraz żywa bolesność uciskowa. Podwyższenie temperatury ciała do 38 - 39oC.
Często objawom bólowym towarzyszą nudności, wymioty i wzdęcie brzucha. Niekiedy obserwuje się nieznaczną żółtaczkę.
Rozpoznanie
W morfologii krwi zaobserwować można podwyższenie hematokrytu (objętości zajmowanej przez krwinki czerwone w jednostce objętości krwi) na skutek odwodnienia spowodowanego wymiotami. Prawie zawsze podwyższona jest liczba białych ciałek krwi i przekracza ona 12 x 109/l. Zwiększenie się odsetka niedojrzałych postaci białych krwinek powoduje przesunięcie obrazu w lewo.
Najczulszą i najszybszą metodą wykrycia kamieni jest ultrasonografia. Stwierdza się powiększenie pęcherzyka, zmiany jego kształtu i pogrubienie ścian.
Zdjęcie rentgenowskie daje możliwość uwidocznienia kamieni wapniowych, pozostałe uwidocznić można po zastosowaniu środka cieniującego. Cholangiopankreatografia wsteczna jest badaniem dodatkowym w przypadku wątpliwości w badaniach USG czy RTG.
Rokowanie
Usunięcie pęcherzyka żółciowego likwiduje oczywiście objawy jego zapalenia. Poszerzony przewód żółciowy przejmuje częściowo funkcję pęcherzyka, tak więc jeżeli tylko unika się błędów dietetycznych takich jak zbyt tłuste posiłki, wraca się do pełnego zdrowia. Jednak skłonność do kamicy wymaga leczenia farmakologicznego, aby nie dopuścić do kamicy tym razem przewodu żółciowego.
Leczenie
Zabiegiem z wyboru jest usunięcie operacyjne pęcherzyka żółciowego, przeprowadzane w trybie pilnym po rozpoznaniu ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego. Obecnie najczęściej wykonuje się ten zabieg na drodze cholecystektomii laparoskopowej.
Polega ona na nacięciu pod znieczuleniem ogólnym powłok brzusznych w czterech punktach, doprowadzenie do odmy poprzez "nadmuchanie" jamy otrzewnej dwutlenkiem węgla oraz wprowadzeniu do niej kamery, narzędzi i za ich pomocą usunięcie zmienionego zapalnie pęcherzyka. Efektem są cztery niewielkie ranki, które obciążają pacjenta znacznie mniej niż tradycyjne otwarcie otrzewnej.