Wstep do badan politologicznych

Dr Andrzej Kowalczyk

1) NAUKA

Różne jest pojmowanie i definiowanie nauki. Najogólniej przez to pojęcie rozumie się społeczną działalność ludzi, mającą na celu obiektywne poznanie rzeczywistości, wyrastające z potrzeb jej opanowania i przekształcenia prze człowieka. Nauka jako wytwór działalności badawczej zawiera:

• Zespoły zdań prawdziwych o rzeczywistości, jej cechach i prawach

• Teorie naukowe

• Metody i techniki uzyskiwania wiedzy

• System organizacji badań naukowych, gromadzenia, wdrażania ich wyników do praktyki społecznej

RÓZNICA MIEDZY NAUKA I WIEDZA

Odróżnienie nauki i wiedzy jest bardzo trudne. Wiedza jest zbiorem wiadomości osiągniętych obojętnie jakim sposobem. Cechuje ją przypadkowość doboru wiadomości; niepełny krytycyzm wynikający z nie sprawdzonych sądów empirycznych, brak krytycznej analizy zebranych wiadomości; brak systematyczności- luźne powiązanie i współistnienie sądów. Nauka natomiast jest wiedzą uporządkowaną, wewnętrznie swoistą. Wyróżnia ją sposób zdobywania wiadomości, ich systematyczny dobór, planowość, metodyczność itp. Naukę można osiągnąć przez właściwy dla niej metodyczny sposób zdobywania wiadomości. Pojęcie wiedzy jest pojęciem szerszym od nauki, obejmuje bowiem wszelkie i na każdej drodze zdobyte wiadomości. Nie można więc utożsamiać nauki i wiedzy, mimo że mają wiele wspólnych cech jak dążenie do odzwierciedlenia rzeczywistości. Nie każda wiedza jest nauką, ale każda nauka jest wiedzą.

KLASYFIKACJA:

• Ze względu na sposoby wnioskowania

• Nauki formalne (dedukcyjne): bez odwołania się do doświadczenia

• Nauki empiryczne (indukcyjne):oparcie na doświadczeniu

• nauki przyrodnicze

• nauki społeczne (humanistyczne): m.in. politologia !

• ze względu na zadania

• teoretyczne (czyste): wyjaśnianie rzeczywistości oraz przewidywanie przemian

• praktyczne (stosowane): zastosowanie praktyczne poznanych praw naukowych

NAUKOZNAWSTWO- nauka o nauce; obejmuje zarówno zagadnienia teoretyczne, jak i wskazania praktyczne dotyczące nauki, jej celów, działania i rozwoju; pozwala na syntezę wiedzy i na jej ocenę generalną.

CELE I ZADANIA NAUKI:

Najogólniej:

• gromadzenie i systematyzowanie wiedzy o świecie

• rozpatrywanie praw nim rządzących

oraz określanie praw i prawidłowości rozwoju społeczeństwa i otaczającego go środowiska przyrodniczego.

FUNKCJE NAUKI:

• diagnostyczne: dostarczanie wiedzy o stanie rzeczy w danym aspekcie rzeczywistości

• prognostyczne: dostarczanie wiedzy o prawidłowościach pozwalających przewidywać przyszłe konsekwencje ich rozwoju

• instrumentalno - techniczne: dostarczanie wiedzy o sposobach i środkach realizacji celów

• humanistyczne: zaspokajanie intelektualnych potrzeb

AUTORYTET W NAUCE polega na tym, że pewni uczeni ze względu na swoje osiągnięcia i zasługi uznawani są mistrzów pracy naukowej. Aspekty autorytetu naukowego:

• w sprawach prawd i obyczajów

• w sprawach ustalania, objaśniania i przedstawiania rzeczywistości

• w sprawach ,,dobrej roboty” w zakresie tworzenia wartości

AKTUALNA SYTUACJA NAUKI POLSKIEJ

Rada Ministrów 20 lipca 1993r. przyjęła Założenia polityki naukowej i naukowo- technicznej państwa. Mówi się w nich, że nauka warunkuje rozwój gospodarczy i cywilizacyjny oraz podnosi prestiż kraju we współczesnym świecie. Najważniejszym celem polityki naukowej państwa jest uzyskanie wyników, które w przyszłości zapewnią wzrost gospodarczy i rozwój społeczny kraju. W 1991 r. wystąpiło wyraźne pogorszenie się sytuacji nauki w Polsce. Jego przyczyną jest przede wszystkim obniżenie nakładów na finansowanie nauki i jej zaplecza. Po drugie ze zmniejszeniem środków z budżetu państwa przeznaczonym na naukę. W niektórych kołach głoszone są poglądy, że nauka jest dziedziną obojętną dla gospodarki. W ślad za tym w społeczeństwie maleje prestiż uczonego i pracy intelektualnej. Wzrasta emigracja najzdolniejszych pracowników naukowych. Ponadto reformy w Polsce od 1990 r. napotykają na wiele barier. Subwencje z budżetu państwa zaspokajają jedynie część najniezbędniejszych potrzeb nauki polskiej.

2) POLITOLOGIA

Politologia jest to nauka o polityce zajmująca się analizowaniem zjawisk i procesów politycznych, ich uwarunkowań, przyczyn, następstw i mechanizmów. Zadaniem politologii jest kompleksowe ujmowanie badanych zagadnień w ich wzajemnych uwarunkowaniach, wskazywanie na powiązania wewnątrz podsystemów i pomiędzy nimi, a także w całokształcie systemu politycznego, który jest przedmiotem analizy.

Politologia = Nauki polityczne = Nauka o polityce

W ujęciu minimalistycznym: nauka o państwie

W ujęciu maksymalistycznym: nauka o wszelkiej władzy

FUNKCJE POLITOLOGII:

Opisowa

Wyjaśniająca

Prognostyczna

Instrumentalna

Ideologiczna

ROZWÓJ POLITOLOGII ZOSTAŁ PODYKTOWANY PRZEZ:

• Chęć poznania mechanizmów politycznych, które w wyniku doświadczeń II wojny światowej dowiodły, że polityka w sposób decydujący wpływa na rozwój stosunków międzypaństwowych.

• Potrzeba kształcenia elit rządzących.

TRADYCJE POLITOLOGII W POLSCE:

• Początek XX wieku - politologia wyodrębnia się z innych nauk społecznych.

• 1902 r. - we Lwowie powstaje Szkoła Nauk Politycznych.

• Dwudziestolecie międzywojenne - działa Szkoła Nauk Politycznych w Krakowie.

• Po II wojnie światowej - uzależnienie nauk politycznych od oficjalnej ideologii marksistowskiej. Główną ideologiczną uczelnią była wówczas Akademia Nauk Społecznych przy KC PZPR.

• Lata 70. - uruchomione zostają studia politologiczne - Uniwersytet Warszawski. Pierwsze doktoraty z politologii obroniono w Polsce w drugiej połowie lat siedemdziesiątych, a habilitacje w latach osiemdziesiątych.

• Niezależna politologia rozwija się ponownie od 1989 roku; jest wykładana na prawie wszystkich polskich uniwersytetach oraz kilku humanistycznych uczelniach niepublicznych.

• Od 1957 roku istnieje Polskie Towarzystwo Nauk Politycznych (PTNP) będące członkiem-założycielem Międzynarodowego Towarzystwa Nauk Politycznych (IPSA).

3) POLITOLOGIA A INNE DYSCYPLINY NAUKOWE

Nauki pomocnicze w politologii:

• Historia: prawie w całości znajduje się w kręgu zainteresowań politologii; ukazuje ona przeszłość i jej stawanie się teraźniejszością; ustala genezę współczesnej polityki oraz dostarcza wiedzy o uwarunkowaniach minionych zdarzeń i procesów.

• Socjologia: dostarcza politologii danych związanych z funkcjonowaniem społeczeństwa jako całości, grup wchodzących w jego skład, stosunków społecznych; często daje podstawę do uogólnień politologicznych.

• Prawo: dostarcza materiału teoretycznego oraz empirycznego dotyczącego konkretnych rozwiązań prawnych i czynników sprawczych; dostarcza ogólnych ram kształtowania się zjawisk centralnych, np. działania państwa oraz innych organizacji politycznych.

• Filozofia: dając ogólny obraz świata stwarza punkt wyjścia rozstrzygnięć przedmiotowych politologii; rozstrzygnięcia epistemologiczne dostarczają pojęcie o zasadach i warunkach poznania ; etyka dostarcza uogólnień dotyczących systemów wartości; ontologia.

• Ekonomia: dostarcza danych do ustalenia gospodarczej genezy większości procesów politycznych.

• Psychologia: politologia badając działania ludzkie zajmuje się kategoriami osobowości, postawy, motywacji itp. Tak jak psychologia analizując zjawiska wewnętrznego życia człowieka.

• Nauka o cywilizacji

• Geografia: zakres uwarunkowań geograficznych polityki nazywa się często geopilityką.

• Teoria organizacji, Demografia

4) WARSZTAT POLITOLOGA

W wąskim pojmowaniu- materiały, które wykorzystuje się w procesie poznania naukowego

W szerokim znaczeniu- instytucje, z których korzysta się w procesie gromadzenia materiałów:

• ARCHIWUM- instytucja o charakterze urzędu administracyjnego, urzędu wiary publicznej oraz placówki naukowej powołana do kształtowania, zabezpieczania, gromadzenia, opracowania oraz trwałego przechowywania i udostępniania materiałów archiwalnych, uprawnia do wydawania z nich uwierzytelnionych odpisów, wpisów, wyciągów i kopii, a także do publikowania źródeł i pomocy archiwalnych oraz do prowadzenia badań w dziedzinie archiwistyki. Archiwalia - materiały archiwalne przechowywane albo kwalifikujące się do przechowywania w archiwum. Akta - dokumentacja twórcy zespołu powstała w wyniku jego działalności utrwalona za pomocą pisma niezależnie od techniki wykonania i formy zewnętrznej.

Do głównych zadań archiwów zalicza się:

- gromadzenie zespołu archiwalnego - uzupełnienie państwowego zasobu archiwalnego lub zasobu danego archiwum

przez dopływ i nabytki materiałów archiwalnych

• porządkowanie i opracowywanie akt

• troska o stan zachowania fizycznego archiwaliów

• konserwacja i zabezpieczenie zbiorów przed zniszczeniem

Warsztat politologa opierający się ona archiwum i archiwaliach podnosi rangę jego wiarygodności w odbiorze.

• BIBLIOTEKA- instytucja gromadząca, przechowująca, opracowująca i udostępniająca zbiory biblioteczne, na które składają się;

• wydawnictwa zwarte- dzieła jednotomowe, które ukazują się od razu w skończonej postaci lub dzieła wielotomowe, których zakończenie z góry przewiduje wydawnictwo

• wydawnictwa ciągłe- ukazujące się w regularnych lub nie określonych odstępach czasu, których zakończenia w zasadzie nie przewiduje się

• wydawnictwa periodyczne- poszczególne części ukazują się w określonych odstępach czasu:

• czasopisma

• gazety

• czasami też

• inkunabuły (od wynalezienia druku do 1500 r. włącznie)

• stare druki (do 1800 r. włącznie)

• rękopisy lub manuskrypty (utrwalone ręcznie)

• cymelia lub ,,białe kruki” i inne

RODZAJE KATALOGÓW BIBLIOTECZNYCH

1) FORMALNE 2) RZECZOWE

- ALFABETYCZNY - TEMATOWE (przedmiotowy)

- TYTUŁOWY - UJĘCIOWE (działowy, systematyczny, klasowy)

Metody badawcze - zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego

Techniki badawcze - czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, faktów. Techniki badań są zatem czynnościami określonymi przez dobór odpowiedniej metody i przez nią uwarunkowanymi. Czynności te w sensie logicznym są pojęciami podrzędnymi w stosunku do metody, a w sensie rzeczowym o znacznie węższym zakresie niż metoda. Technika badawcza ogranicza się do czynności pojedynczych lub pojedynczo jednorodnych. Metoda natomiast zawiera w sobie szereg działań o różnym charakterze, zarówno koncepcyjnym jak i rzeczowym, zjednoczonych celem generalnym i ogólną koncepcją badań

Narzędzia badawcze - przedmioty służące do realizacji wybranej techniki badali o ile technika badawcza ma znaczenie czasownikowe i oznacza czynność, np obserwowanie, prowadzenie wywiadu, to narzędzie badawcze ma znacznie rzeczownikowe i służy do technicznego gromadzenia danych z badań. W tym rozumieniu narzędziem badawczym będzie kwestionariusz wywiadu, magnetofon, arkusz obserwacyjny a nawet ołówek

Nadużywając trochę zasad logiki można stwierdzić, że metoda jest pojęciem najszerszym i nadrzędnym w stosunku do techniki i narzędzia badawczego. Technika z kolei jest pojęciem podrzędnym wobec metody i nadrzędnym w stosunku do narzędzia badawczego. To ostatnie zaś ma zakres najwęższy i jest pojęciem podrzędnym zarówno wobec pojęcia metody jak i pojęcia techniki badawczej. Taka kolejność ich omówienia oraz wyróżnień zakresowych znajduje swoje odbicie w procesie badawczym, kiedy przystępując do badań, albo inaczej -do rozwiązania określonego problemu w pierwszej kolejności wybieramy odpowiednią metodę -opracowując koncepcję założeń teoretycznych i praktycznego postępowania. Ta dopiero decyduje mniej lub więcej jednoznacznie o doborze stosowanej techniki badań a wybrana technika w sposób jednoznaczny wyznacza narzędzia badawcze.

METODY OGÓLNOLOGICZNE STOSOWANE W POLITOLOGII

Podstawowe metody przetwarzania

ANALIZA - rozkład na składniki/czynniki; elementarna, przyczynowa, logiczna.

SYNTEZA - to akt budowy czegoś bardziej skomplikowanego z prostszych elementów; elementarna, przyczynowa, logiczna.

Podstawowe metody wnioskowania

DEDUKCJA - to rodzaj rozumowania logicznego, mającego na celu dojście do określonego wniosku na podstawie założonego wcześniej zbioru przesłanek.

INDUKCJA - sposób rozumowania polegający na wyprowadzaniu nowych pojęć, twierdzeń lub sugerowaniu możliwości zaistnienia nowych faktów na podstawie intuicyjnej analizy wyjściowych przesłanek. Indukcja jest rodzajem rozumowania uprawdopodabniającego, w którym analiza przesłanek prowadzi do wykrycia i sformułowania pewnych prawidłowości, powtarzalnych elementów, które są przedmiotem twierdzenia.

METODY SZCZEGÓŁOWE

PORÓWNAWCZA (ANALOGIA) - wykrywanie podobieństw między zjawiskami; stosuje się ujęcie instytucjonalne bądź funkcjonalne; może dostarczać ośrodkom decyzji politycznej materiału niezbędnego do podjęcia decyzji optymalnych, analiz pozwalających uniknąć błędów popełnianych przez innych w podobnych sytuacjach,, unikać recypowania instytucji ustrojowych, które gdzie indziej nie zdały egzaminu.

HISTORYCZNA - badanie genezy zjawisk politycznych, prowadzenie studiów biograficznych, stosowanie ujęć wycinkowych, gromadzenie materiału empirycznego; historia dostarcza politologii materiału do szerokich generalizacji.

BEHAWIORALNA - analiza zjawisk społecznych w drodze zachowań jednostek ludzkich i złożonych z tych jednostek grup ludzkich; zakłada orzekanie o rzeczywistości jako o tym co jest, a nie co powinno być.

SYMULACYJNA - manipulowanie operatywnym modelem przedstawiającym fizycznie lub symbolicznie jakiś aspekt psychologiczny czy społeczny procesu, 3 podstawowe rodzaje symulacji:

-gry z udziałem ludzi

-symulacje komputerowe

-symulacje z udziałem człowieka i komputera

ANALIZA SYSTEMOWA - polega na konstruowaniu modelu pojęciowego zjawisk politycznych, dotyczy 3 różnych przedmiotów:

-systemu politycznego jako całości (analiza makrosystemowa)

-podsystemu w ramach szerszego systemu politycznego (analiza systemowa średniego rzędu)

-elementu systemu politycznego (analiza mikrosystemowa)

UJĘCIA ILOŚCIOWE I JAKOŚCIOWE (STATYSTYCZNE)- w politologii wykorzystuje się najczęściej: obliczenia szacunkowe, wyczerpujące, reprezentacyjne oraz średnią matematyczną; za pomącą tych metod bada się strukturę zbiorowości, analizuje jej dynamikę, wykrywa zależności między faktami.

INSTYTUCJONALNO-PRAWNA - analiza z odwołaniem do tekstów normatywnych; istotna w badaniu organizacji politycznej społeczeństw oraz stosunków międzynarodowych.

DECYZYJNA - rozpatrywanie zjawisk przez pryzmat ośrodka decyzji, procesu decyzyjnego, decyzji politycznych czyli poprzez proces urzeczywistniania decyzji politycznych poprzez uruchomienie ośrodka decyzyjnego

FILOLOGICZNA - przedmiotem są przede wszystkim dane językowe

EKSTRAPOLACJI - wskazywanie przybliżonego kierunku rozwoju

REFLEKSYJNA - przenoszenie elementów doświadczenia przeszłości w przyszłość

PRÓBKA REPREZENTACYJNA- część osób przynależnych do danego zbioru, będących rzeczywistą jego reprezentacją; wszyscy osobnicy zbioru są równo wartościowani; dobór próbki może być celowy lub losowy; upraszcza wiele złożonych zagadnień, pozwala odkrywać nowe zależności i prawidłowości w życiu społecznym; niebezpieczeństwo zafałszowania lub deformacji rzeczywistości społ.-polit.

9) TECHNIKI BADAN EMPIRYCZNYCH:

ANKIETA- swoisty typ wywiadu pisemnego, gdzie skategoryzowany kwestionariusz (ankieta) wypełnia respondent, a nie badający; najczęściej stosowana technika; stosuje się w celu możliwie szybkiego przebadania bardzo licznych zbiorowości; klasyfikacja ze względu na sposób rozprowadzania: pocztowe; prasowe; handlowe (dołączenie ankiety do towaru); radiowe i telewizyjne; rozdawane; audytoryjne / jawne i anonimowe; nie wymaga dużych zespołów badawczych, stosunkowo tania i pozwala na szybkie przebadanie nawet dużych zbiorowości; w odczuciu społecznym jest uważana za wiarygodną dla rozpoznania społeczeństwa oraz jego problemów.

OBSERWACJA- gromadzenie danych drogą spostrzeżeń, a więc w naturalnym ich przebiegu i pozostających w bezpośrednim zasięgu widzenia i słyszenia obserwatora; cechy: aktywność, celowość, planowość, wnikliwość, systematyczność; klasyfikacja ze względu na sposób jej dokonywania: bezpośrednia i pośrednia; kontrolowaną i nie kontrolowaną; jawną i ukrytą; jedna z najważniejszych technik otrzymywania informacji o świecie, ponieważ rezultaty obserwacji stanowią pierwsze przesłanki czynności poznawczych człowieka; w celu uzyskania wiarygodnej wiedzy musi być ona uzupełniana innymi technikami zdobywania danych, a rezultaty opracowane za pomocą porównywania, analizy, syntezy.

WYWIAD- rozmowa badającego z respondentem/ami według opracowanych dyspozycji lub kwestionariusza; klasyfikacja: ustne i pisemne; skategoryzowane i nie skategoryzowane; indywidualne i zbiorowe oraz panelowe; formułując pytania należy unikać konstrukcji ,,czy”, ponieważ odpowiedź będzie lakoniczna; lepiej- ,,co” , zmuszenie do dłuższej wypowiedzi; po zakończeniu należy dołączyć do wywiadu uwagi dotyczące okoliczności przeprowadzenia wywiadu: data, czas trwania, miejsce i jego ocena.

KWESTIONARIUSZ ANKIETY

Konieczne elementy: - informacje o instytucji firmującej badania

- cel ankiety (zwięźle sformułowany)

• dodatkowe informacje zależne od rodzaju ankiety

• pytania dotyczące celów sporządzenia kwestionariusza

• instrukcje

cechy pytan: - rzeczowość

• wiarygodność co do udzielania odpowiedzi

• nie sugestywność

• formuła dająca do porównywalnych, obiektywnych danych

• gradacja ważności

• mogą być zamknięte, półotwarte, otwarte bądź filtrujące

wyglad zewnetrzny: - czytelny i przejrzysty

• rozmiar nie może być duży aby nie zniechęcać do wypełnienia

• numeracja pytań i odstępy między nimi

10) RODZAJE PRAC NAUKOWYCH

PRACE PROMOCYJNE- podstaw do klasyfikowania autorów przy uzyskiwaniu stopni naukowych:

• Praca magisterska- sprawdzian: opanowania wiedzy zdobytej w trakcie studiów; twórczości i pomysłowości; umiejętność pisania i logicznego wyłożenia myśli; umiejętności korzystania z piśmiennictwa; umiejętności opracowania i przedstawiania osiągnięć; daje uprawnienia zawodowe; cel: opanowanie umiejętności opracowania tematów w sposób obiektywny i naukowy; wartość jest tym większa, im bardziej opiera się na badaniach własnych. PEWNE OKREŚLONE ZAGADNIENIE

• Praca doktorska- cel: samodzielne rozwiązanie problemów, stosownie do przyszłego profilu,w życiu praktycznym; rozwój intelektualny pracownika; pod okiem promotora. KOMPLEKSOWE UJĘCIE TEMATU

• Rozprawa habilitacyjna- daje upoważnienie do samodzielnych badań naukowych oraz kierowania pracami promocyjnymi; wyróżnia ją jej wkład do nauki (m.in. nowe odkrycia naukowe). WYPEŁNIENI LUK BĄDŹ NOWE ODKRYCIA

PRACE DYDAKTYCZNE

• Podreczniki- źródło wiadomości w miarę pewnych, rzetelnie sprawdzonych; przemyślana kompilacja wiadomości, obejmująca w sposób systematyczny całość danego przedmiotu.

• Skrypt- rozwinięcie poszczególnych działów bądź fragmentów dyscypliny.

PRACE POZNAWCZE- zaprezentowanie wyników badawczych:

• Dzieła naukowe- kompleksowość i szerokość ujęcia danego działu.

• Rozprawy naukowe- naukowo opracowane fragmenty wiedzy.

• Doniesienia- skrócone przedstawienie wyników badań.

• Artykuły naukowo- wdrozeniowe- poinformowanie uczonych pracujących w danej branży o uzyskanych wynikach badań.

• Artykuły popularnonaukowe- cel dydaktyczno- informacyjny.

• Recenzje- może być opisowa (dane formalne i merytoryczne) lub analityczna (odwrotnie).

• Wspomnienia posmiertne- ma dotyczyć twórczości, osiągnięć danego człowieka.

• Eseje- prace całościowe i syntetyzujące wyniki badań kilku dyscyplin, uporządkowane wg historycznego rozwoju bądź tematycznie przekrojowo; cel: przewodnictwo po określonej dziedzinie wiedzy, jest dla niej komentarzem, wskazującym drogi jej rozwoju.

• Streszczenia (abstrakty, synopisy)- powinno zawierać: cel i zakres pracy; opis materiału; opis i uzasadnienie przyjętej metody; uzyskane wyniki; porównanie.

EKSPERTYZY- cel: wydanie orzeczeń o zjawiskach, procesach oraz ich odbiciu w pracach naukowych. Jest swoistą recenzją i krytyką, ale ma także wskazywać na genezę tematyczną i wynikające konsekwencje. Służy diagnozie.

PRACE WDROZENIOWE STUDENTÓW

• Referat

• Koreferat- ocena, a zarazem uzupełnienie referatu.

• Prace seminaryjne- cel: wdrożenie do samodzielnej pracy.

• Prace kontrolne

11) POSTEPOWANIE BADAWCZE

1. okreslenie przedmiotu i celu badan

Przedmiotem badań są różne twory życia społeczno- politycznego:

• zbiorowości społeczne

• zbiory społeczne

• instytucje społeczno- polityczne

• procesy społeczno- polityczne

• zjawiska społeczno- polityczne

Przedmiotem badania są obiekty i zjawiska, o jakich formułuje się sądy w procesie badania.

Formułuje się cele główne i uboczne. Celem głównym może być zwiększenie stopnia aktywności działaczy politycznych, opracowanie planu działalności organizacji politycznej itp. Celem ubocznym może być m.in. zestawienie w sposób uporządkowany podstawowych przepisów normujących pracę działaczy samorządowych. Określenie celu badań wiąże się z kryterium ich oryginalności, przydatności dla praktyki oraz pracochłonności.

2. sformułowanie problemu badawczego

Problem w ujęciu naukowym to logiczne ujęcie przeżywanej niewiedzy oraz potrzeby wiedzy. Problemy badawcze są pytaniami, na które poszukuje się odpowiedzi na drodze badań naukowych. Typy:

• teoretyczne i praktyczne

• ogólne i szczegółowe

• podstawowe i cząstkowe

Każdy problem składa się z kilku pytań badawczych. Opracowywanie problemu naukowego wymaga jego dekompozycji na poszczególne zagadnienia. Problemy ogólne należy sprowadzać do kilku problemów (pytań) szczegółowych.

3. sformułowanie hipotez roboczych

Hipoteza jest to przypuszczenie, domysł naukowy, wysunięty prowizorycznie dla wyjaśnienia jakiegoś faktu lub zbioru faktów; cechy: nowość, ogólność, komunikatywność, empiryczna sprawdzalność, brak sprzeczności wewnętrznych. Nie powinna zawierać sformułowań będących powtórzeniem poprawnych schematów myślowych, które nie wymagają żadnego dowodu, ponieważ są stwierdzeniami oczywistymi. Każda hipoteza jest działalnością twórczą.

4. okreslenie i dobór wskazników

Wskaźnik to pewna cecha, zdarzenie, zjawisko, na podstawie zaistnienia którego można wnioskować, że zachodzi określone inne zjawisko. Wskaźniki służą do określenia pewnych cech. Są nimi jednostki miary, charakteryzujące istniejący stan. Stosując wskaźnik należy określić sposoby ich pomiaru.

5. wybór metody i technik badawczych

• techniki badawcze powinny obejmować wszystkie zagadnienia badanego zagadnienia

• wzajemne dopełnianie i weryfikowanie technik

• techniki muszą uwzględniać warunki i właściwości badanych populacji oraz zjawisk i procesów

• technika uzależniona od możliwości badawczych

• techniki powinny uwzględniać specyficzność badań

Nie ma jednej uniwersalnej metody badawczej. W poznaniu politologicznym stosuje się często różnorodne metody, techniki i narzędzi badawczych pozwalających rozwiązać dany problem.

6. zgromadzenie materiału badawczego

Pozyskiwanie materiału badawczego drogą badań empirycznych oraz zbieranie danych historycznych, porównawczych oraz teoretycznych.

7. opracowanie materiału

8. sformułowanie konkluzji i wyprowadzenie wniosków

12) OPRACOWANIE MATERIAŁÓW BADAWCZYCH

1. weryfikacja

Sprawdzenie danych, mające na celu wyeliminowanie deformacji danych, które mogły by się pojawić na skutek ujmowania prze badających wypowiedzi w sposób stereotypowy bądź nieszczerości czy zaangażowania emocjonalnego respondentów. Eliminuje się materiały, które są wątpliwe ze względów metodologicznych.

1. selekcja

Wyselekcjonowanie materiałów pod względem przydatności do danego badania czy realizacji określonego tematu. Przeglądając cały materiał dokonuje się jego segregacji, która opiera się na instynkcie badawczym! Punktem wyjścia eliminacji jest intuicyjne przyjęcie pewnych cech za ważne, a innych za drugorzędne. Dwa etapy:

• wyselekcjonowanie danych rzeczywiście potrzebnych

• uporządkowanie wyselekcjonowanych danych wg stopnia ich ważności

• klasyfikacja

Podział materiałów wg pewnych przyjętych przez badającego cech. Klasy powinny obejmować fakty posiadające cechy wykluczające się oraz cechy współistniejące. Podział powinien wyzwalać z materiału maksimum informacji. Uporządkowanie zbioru powinno doprowadzić do wyodrębnienia grup: krańcowych, środkowych i najczęściej występujących.

3. kategoryzacja (grupowanie)

Łączenie danych ze względu na ich wspólne właściwości w określone kategorie. Reguły:

• każda kategoria tworzona ze względu na cel badań

• ogólność kategorii

• wzajemne wykluczanie się kategorii

skalowanie- przyporządkowanie pewnym właściwościom wartości, liczby lub innego symbolu, w celu określonego uporządkowania badania stanów rzeczy i wyrażenia ich w sposób liczbowy lub wartościowy. Jest to technika pomiaru, za pomocą której zmierza się do ilościowego uchwycenia jakościowych aspektów badanych zjawisk.

13) PRZYPISY, ZAŁACZNIKI, MATERIAŁY ILUSTRACYJNE, INDEKSY

PRZYPISY- objaśnienia i uwagi, wiążące się z tekstem za pomocą odsyłaczy.

ZAŁACZNIK=ANEKS- nie świadczy o naukowości pracy, ale ulepsza stronę merytoryczną, powinien posiadać tytuł oraz źródło, numeracja

INDEKS=SKOROWIDZ- obejmuje alfabetyczne spisy, często z objaśnieniem, zawsze z podaną stroną tekstu, na której znajdują się w danej publikacji. Rodzaje:

1) autorski - nazwiska autorów, współautorów, redaktorów...

2) alfabetyczny - nazwiska autorów, tytuły prac anonimowych, prac zbiorowych

3) osobowy - autorzy i osoby będące przedmiotem opracowań

4) przedmiotowy - tematy źródeł

5) krzyżowy - autorzy, tytuły oraz ważniejsze tematy

6) indeks nazw geograficznych - nazwy miejscowości, krajów....

Chodubski Andrzej, Wstep do badan politologicznych, Gdansk 1995.

4

POLA BADAWCZE:

1.Teoria polityki

2.Systemy polityczne i ich funkcjonowanie

3.Historia oraz współczesne ruchy i doktryny polityczne

4.Współczesne stosunki międzynarodowe

5.Polityki szczegółowe

---