Prawo jako przedmiot badań naukowych

Podstawowe problemy

• Nauka prawa ma długi rodowód

• Arystoteles → wiedza

• Teoretyczna → miała odkrywać prawdę o świecie (fizyka, matematyka, właściwa filozofia)

• Praktyczna → miała wskazywć zasady postępowania w życiu człowieka (etyka, polityka , retoryka, ekonomika, poetyka)

• XIX wiek → rywalizacja aprioryzmu Kanta x empiryzmu

• Rozróżnienie nauk przyrodniczych i społecznych

• Nauki nomotechniczne = ustałający obiektywne prawidlowości rządzące tymi zjawiskami, zaś zjawiska społeczne i kulturowe

• Nauki idiograficzne = ustałający obraz faktów jednostkowych i niepowtarzalnych

• Nauki empiryczne = doświadczenie było najważniejszym kryterium ustalenia prawdy

• Nauki formalne (aprioryczne) = wyprowadzenie i uzasadnienie twierdzeń polega na odniesieniu się do przyjętych wcześniej założeń

• W naukach prawnych wyodrębnienie 4 dziedzin:

1. Dogmatycznych „dogmatyka prawa”

• Koncentrują się na interpretacji przepisów, na ustaleniu ich obowiązywania oraz na systematyzacji tych przepisów

• Potrzeba stosowania prawa

• Prawo jako zespół należycie ustanowionych wysłowionych, opublikowanych i zaopatrzonych w sankcje norm postępowania skierowanych do nieoznaczonych adresatów

2. Filozoficznych

• Zajmują się formulowaniem ogółnych twierdzeń o prawie, o jego istocie jako zjawisku społecznym, celach i funkcjach, podstawach obowiązywania, sposobach interpretacji, zasadach stosowania i przyjmowanych ograniczeniach

3. Historycznych

• Skoro istniejące ustroje państwowe i systemy prawne stanowią wynik procesów historycznych

• Dla pełnego zrozumienia współczesności niezbędne jest poznanie form wcześniejszych

4. Empirycznych

• Badanie realnego funkcjowania prawa jako jednego z systemów normatywnych a także działania norm prawnych w poszczególnych sferach życia

• Podejście wielopłaszczyznowe → kierowanie zainteresowania wobec różnych przejawów rzeczywistości prawnej

• Lista zagadnień, które są powinny być uznawane za przedmiot naukowego prawoznawstwa:

• Wypracowanie aparatu pojęciowego prawoznawstwa, opis i systematyzacja reguł uznawanych za prawo obowiązujące

• Zagadnienia filozoficzne i metodologiczne prawoznawstwa

• Zagadnienia wykładni oraz stosowania prawa

• Zagadnienia funkcjonowania państwa oraz prawa w społeczeństwie

• Oceny prawa formulowane z punktu widzenia kryteriów zewnętrznych

• Wnioski pod adresatem przyszłego prawodawstwa i przyszłego orzecznictwa sądów

• Zagadnienia władzy publicznej, państwa i jego formy organizacyjnej

• Problematyka państwa

Metody badawcze w prawoznawstwie

• Analizy tekstów prawnych, głównie aktów normatywnych

• Wykorzystywanie metod badawczych socjologii i psychologii → przedmiotem badań są masowe, powtarzalne zachowania jednostek i grup społecznych

• Np. metoda introspekcji = obserwacja własnych przeżyć psychicznych i wnioskowania na ich podstawie o zachowaniu zbiorowych

• Metoda behawioralna = polega na wnioskowaniu o treści przeżyć psychicznych na podstawie zachowań osób badanych

• Filozoficzna refleksja nad naturą wartości

Naukowość prawnoznawcza

• 2 modele nauki:

1. Pozytywistyczny (scjentystyczny) → ukształtowany przez nauki przyrodnicze

• Celem poznania jest obiektywny opis rzeczywistości, przez którą rozumie się fakty i prawidłowości niezależne od człowieka

• Opis jest dokonywany w postaci zdań logicznych = możemy stwierdzić ich prawdziwość bądź falszywość

• Metody empiryczne

2. Humanistyczny → przedmiotem poznania jest rozumienie faktów, a nie tylko ich opisanie

• Rozumienie polega na przypisaniu im określonych znaczeń

• Zdania logiczne i zdania ocenne bądź normatywne

1

---