URAZY CZASZKOWO - MÓZGOWE.

Tradycyjny podział urazów czaszkowo - mózgowych:

• Wstrząśnienie mózgu,

• Stłuczenie,

• Zranienie,

• Ucisk mózgu w postaci krwiaków,

• Obrzęk,

Skala AIS - 0 - 6 (Abbreviated Injury Scale),

Podział ze względu na mechanizm pourazowych uszkodzeń:

• Pierwotne - wstrząśnienie i stłuczenie mózgu,

• Wtórne - krwawienie śródczaszkowe, obrzęk mózgu i jego powikłania, pourazowe zakażenia wewnątrzczaszkowe,

Urazy czaszki - mózg nie są jedynym uszkodzeniem, najczęściej mamy do czynienia z urazami mnogimi.

Następstwa zamkniętych urazów czaszkowo - mózgowych - bezpośrednie:

• Uraz czaszki bez uszkodzeń mózgu,

• Wstrząśnienie mózgu,

• Stłuczenie mózgu,

• Obrzęk i przekrwienie mózgu,

• Krwawienie śródczaszkowe - krwiak nadtwardówkowy, podtwardówkowy, śródmózgowy, podpajęczynówkowy,

• Pourazowe podciśnienie śródczaszkowe,

• Wodniak podtwardówkowy,

• Wyciek płynu mózgowo - rdzeniowego,

• Porażenie nerwów czaszkowych,

• Wytrzeszcz tętnicy oka,

• Pourazowy zakrzep tętnic mózgowych lub zewnątrz mózgowych,

• Zakażenie pourazowe,

• Psychozy pourazowe,

Następstwa zamkniętych urazów czaszkowo - mózgowych - odległe:

• Pourazowy zespół podmiotowy tj. subiektywny (zespół powstrząsowy, nerwice pourazowe),

• Encefalopatia pourazowa: encefalopatia prosta, zespół przedsionkowy, padaczka pourazowa, zespół otępienny, charakteropatia pourazowa, zespół parkinsonowski,

• Inne rzadkie zespoły: zespół rzekomoguzowy, wodogłowie komunikujące,

Uraz zamknięty czaszki bez uszkodzenia mózgu:

• Definicja: obrażenia powłok skórnych zewnętrznych,

• Obraz kliniczny: otarcie naskórka, zranienia, ból uszkodzenia, bez utraty przytomności, bez objawów neurologicznych,

• Rozpoznanie: RTG czaszki, obserwacja, ryzyko powikłań 1:10000, przy złamaniu czaszki 1:100,

• Postępowanie: surowica p/tężcowa, środki p/bólowe,

• Rokowanie: bóle głowy, parestezje,

Wstrząśnienie mózgu:

• Definicja: przejściowe pourazowe zaburzenia czynności mózgu, zwłaszcza pnia,

• Obraz kliniczny: krótkotrwała utrata przytomności, wymioty, bóle i zawroty głowy, niepamięć wsteczna, stan pomroczny,

• Lekkie: utrata przytomn, niepamięć wsteczna, krótkotrwała do 15 minut, wskaźnik GCS (Glasgow) = 15,

• Średnio ciężkie: utrata przytomności powyżej 15 minut, GCS = 14.

• Ciężkie: utrata przytomności i niepamięć wsteczna do 6 godzin, GCS = 13 - 14.

• Patogeneza: najpewniej na wskutek uderzenia pnia mózgu o podstawę czaszki - przejściowe zaburzenia ośrodków autonomicznych i tworu siatkowatego,

• Rozpoznanie: objawy i brak zmian w badaniu neurologicznym, wskazana obserwacja, CT,

• Postępowanie: hospitalizacja, CT, leżenie, bez podawania płynów,

Stłuczenie mózgu:

• Definicja: urazowe uszkodzenie tkanek mózgu w postaci zranienia, rozerwania i większych krwawień z objawami ogniskowymi i zaburzeniami świadomości

• Obraz kliniczny: 2 zespoły kliniczne

• Stłuczenie półkul (AIS = 2 - 4, GCS = 5 - 8) objawu ogniskowe - niedowłady, zaburzenia mowy, ataksja, utrata węchu, zaburzenia wzroku, objawy piramidowe, utrata przytomności nie dłużej niż 6 godzin,

• Stłuczenie pnia mózgu (AIS = 4 - 5, GCS = 6 - 3) głęboka i długotrwała utrata przytomności z objawami neurologicznymi uszkodzenia pnia, objaw Babińskiego obustronne, zniesienie odruchów, zaburzenia autonomiczne,

• Rozpoznanie: obraz kliniczny i CT,

• Postępowanie: leczenie zachowawcze,

• Rokowanie: mogą wystąpić trwałe następstwa - encefalopatia, padaczka, otępienie,

Pourazowe przekrwienie i obrzęk mózgu:

• Definicja: wtórne następstwo urazu czaszkowo - mózgowego z zaburzeniami świadomości i objawami ogniskowymi,

• Obraz kliniczny: w kilka godzin po urazie, klinicznie nawet po kilku dniach, narastające bóle głowy, wymioty, apatia, senność, zniesienie tętna,

• Rozpoznanie: CT, MRI,

• Postępowanie: ułożenie z uniesioną głową, utrzymanie RR skurczowego 160 - 100 mmHg, wyrównywanie zaburzeń elektrolitowych, hyperwentylacja, leki odwadniające,

Krwiak nadtwardówkowy:

• Definicja: powikłanie ciężkich urazów, gromadzenie się krwi w przestrzeni nadoponowej, zazwyczaj ma miejsce złamanie kości czaszki (między kością a oponą twardą),

• Obraz kliniczny: po ustąpieniu wstrząsu świadomość wraca, po czym zaczynają narastać bóle głowy, zaburzenia świadomości, objawy ogniskowe, niedowłady, źrenica poszerza się po stronie krwiaka, wklinowanie = zgon,

• Rozpoznanie: CT, angiografia,

• Postępowanie: natychmiastowy zabieg chirurgiczny - trepanacja i opróżnienie krwiaka,

Krwiak podtwardówkowy:

• Definicja: nagromadzenie krwi między oponą twardą a pajęczynówkową,

• Obraz kliniczny: krwiak ostry obraz jak w nadtwardówkowym, przewlekły obraz narasta powoli:

• Ból głowy, objawy wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego: wymioty, zwolnienie tętna, tarcza zastoinowa, senność, zaburzenia świadomości, objawy ogniskowe, rozszerzone źrenice po stronie krwiaka - wgłobienie, objawy oponowe,

• Rozpoznanie: CT lub MRI,

• Postępowanie: leczenie operacyjne lub zachowawcze,

Pourazowy zespół podmiotowy:

• Definicja: nerwica pourazowa, cerebrastenia pourazowa, zespół powstrząsowy, pourazowa dystonia wegetatywna,

• Zespół podmiotowy z encefalopatią + choroba pourazowa lub pourazowy zespół mózgowy,

• Obraz kliniczny: bóle, zawroty głowy, drażliwość, bezsenność, trudność w koncentracji, objawy nerwicy neurastenicznej - chwiejność neurowegetatywna (drżenie powiek, palców, potliwość, symetryczne wzmożenie odruchów głębokich)

• Rozpoznanie: spłaszczenie zapisu EEG,

• Leczenie: leki uspokajające, psychoterapia, leczenie objawowe,

Encefalopatia pourazowa:

• Definicja: ciężkie urazy czaszkowo - mózgowe powodują trwałe uszkodzenie tkanki mózgu,

• Obraz kliniczny: objawy ogniskowe, utrwalone zmiany w EEG, objawy zespołu psychoorganiczego, bóle głowy, padaczka pourazowa, zespół parkinsonowski, otępienie, objawy psychiatryczne,

• Rozpoznanie: obraz kliniczny, CT,

• Postępowanie: leczenie objawowe, środki uspokajające,

1

---