Znaczenie przedstawicieli kręgowców w gospodarce i środowisku
Ryby
znaczenie w gospodarce
Obecnie ryby są źródłem pokarmu. Rybie mięso jest łatwo przyswajalne i wartościowe pod względem odżywczym. Zawiera wysokiej jakości białko, jod, fosfor, potas, wapń oraz witaminy A i D. Coraz większy na nie popyt doprowadza do rozwijania i modernizowania się rybołówstwa. Dostarczają surowca dla przemysłu rybnego, farmaceutycznego, do produkcji nawozów, klejów, karmy dla zwierząt i innych (np. z łusek uklei produkowano sztuczne perły)
Wzrasta również hobbistyczne i sportowe zainteresowanie rybami.
Wiele ludzi hoduje małe rybki akwariowe w domach. Inni lubią łowić ryby, są nawet urządzane w tym kierunku zawody. Wiele gatunków jest w ten sposób kontrolowane, zagrożone przed wymarciem są chronione, a ewentualnie gatunki, których jest za dużo są wybijane.
b) znaczenie w środowisku
Wyniki obserwacji ryb są wykorzystywane do celów bioindykacji, tzn. śledzenia wpływu nie korzystnych zmian środowiska wskutek gospodarki człowieka na żywe organizmy i ich reakcji na te zmiany. Wykorzystuje się do tego takie ryby jak: pstrąg potokowy, strzebla potokowa czy sieja. Stanowią one także dobry obiekt do obserwacji i badań laboratoryjnych. Regionalne badania nad rybami pomagają określić stopień degradacji środowiska na danym terenie, a zwłaszcza czystość wód oraz pomóc w utrzymaniu liczebności danego gatunku.
Płazy
znaczenie w gospodarce
Pozyskane ze skóry płazów substancje wykorzystuje się obecnie do produkcji środków przeciwbólowych, stosuje w leczeniu chorób serca, czy oparzeń. Lecznicze właściwości skóry żab i ropuch znane były od dawna i z powodzeniem stosowane są w medycynie naturalnej. Podobnie jak fakt, że skóra niektórych gatunków z podrodziny Dendrobatidae zawiera neurotoksyczną truciznę, zdolną w przeciągu kilku sekund porazić małpę, co wykorzystują do zatruwania strzał Indianie z dorzecza Amazonki. Innym przykładem bakeriostatycznego działania antybiotyków skóry żab, może być stosowana przez Kurdów praktyka umieszczania w garnkach z mlekiem żywych żab, co zapobiega jego kwaszeniu nawet podczas upałów. Stare zapomniane już polskie porzekadło mówiło, że „mleko się nie zsiada, bo żaba w garnku siedzi".
znaczenie w środowisku
Płazy odgrywają bardzo ważną, chociaż mało docenianą, rolę w środowisku. Dorosłe płazy odżywiają się bowiem różnymi gatunkami zwierząt, głównie bezkręgowymi, takimi jak dżdżownice, ślimaki, pająki i owady, niekiedy również kręgowcami, drobnymi rybami, a nawet ptakami i ssakami. W pewnych okolicznościach, na przykład braku innego pokarmu, mogą zjadać się wzajemnie. Z kolei kijanki płazów, są pokarmem owadów wodnych i ich larw, ryb, ptaków i ssaków. Zubożenie populacji płazów ma więc ujemne konsekwencje w funkcjonowaniu ogniw łańcucha pokarmowego ekosystemów.
Są wskaźnikami stanu środowiska naturalnego, ponieważ pochłaniają przez skórę szkodliwe substancje ze środowiska - zła kondycja płazów jest i dla ludzi sygnałem, że w przyrodzie dzieje się coś niedobrego.
Gady
znaczenie w gospodarce
Regulują liczebność gryzoni, które powodują duże straty w rolnictwie i leśnictwie. Mięso żółwi, węży i krokodyli wykorzystywane jest do celów konsumpcyjnych. Również do celów konsumpcyjnych wykorzystywane są jaja żółwi. W przemyśle farmaceutycznym wykorzystywany jest jad węży, z którego wytwarza się leki przeciwreumatyczne, leki na epilepsję, hemofilię i przeciw nowotworom. Skóra gadów jest również bardzo cennym produktem wykorzystywanym w przemyśle, z którego wytwarza się torebki, buty, paski.
znaczenie w środowisku
Gady, odżywiając się owadami, ślimakami czy gryzoniami, będącymi szkodnikami upraw, lasów i magazynów, regulują ich liczebność.
Ptaki
znaczenie w gospodarce
Bardzo wiele korzyści czerpanych jest z udomowienia i hodowli ptaków.
Drobiarstwo jest również ważną gałęzią gospodarki. Ptaki dostarczają człowiekowi mięsa, piór, puchu, jaj. Wydaliny ptaków morskich zwane guano są drogocennym nawozem bogatym w fosfor i azot. Wiele ptaków, zarówno rodzimych, jak i egzotycznych (kanarki, papugi), hodowanych jest dla przyjemności. Ptaki są ozdobą krajobrazu. Odgrywają niebagatelną rolę zwłaszcza w wielkich aglomeracjach miejskich, których mieszkańcy pozbawieni są, na co dzień kojącego oddziaływania żywej przyrody. Obecnie używa się udomowionych ptaków drapieżnych do ochrony obiektów (np. lotnisk) przed dzikimi ptakami mogącymi powodować zagrożenie dla ruchu czy inne szkody. Gołębie pocztowe, używane w tym celu przynajmniej od 1 r. n.e., spełniały tę funkcję nawet podczas II wojny światowej. Dzisiaj takie wykorzystanie ptaków to raczej hobby, rozrywka, atrakcja turystyczna albo formy sportu np. wyścigi gołębi.
znaczenie w środowisku
Odgrywają ogromną rolę w przyrodzie gdyż są nieodzownym elementem prawidłowego funkcjonowania biocenoz. Szczególnie ważną rolę odgrywają ptaki owadożerne w lasach gdzie stanowią naturalną ochronę drzewostanu przed szkodnikami żerującymi zarówno w koronach, jak i pniach drzew. Tępią one również szkodniki na polach uprawnych, jeżeli mają ochronę postaci pasów zadrzewień. Ptaki drapieżne zjadają ogromne ilości gryzoni. Ptaki pełnią także rolę selektywną i sanitarną w środowisku gdyż zabiegają rozszerzaniu się epidemii zwierzęcych chorób zakaźnych a ich ofiarami są najczęściej osobniki słabe i chore. Około 2000 gatunków ptaków uczestniczy w zapylaniu kwiatów (ornitogamii), zwykle podczas odżywiania się nektarem. Z kolei owocożerne gatunki odgrywają kluczową rolę w rozsiewaniu nasion.
Ssaki
znaczenie w gospodarce
Ogromne znaczenie gospodarcze i społeczne mają zwierzęta łowne, udomowione i laboratoryjne. Łowiectwo, stanowiące swego czasu podstawę wyżywienia, jest nadal ważną dziedziną gospodarki. W Polsce największe znaczenie łowieckie mają dziki, sarny, jelenie.
Hodowlane zwierzęta gospodarskie są podstawą wyżywienia ludności i dostarczają mięsa np. trzoda chlewna, bydło i mleka głównie bydło. Ogromne znaczenie ma też hodowla owiec głównie na wełnę i hodowla koni, które są wykorzystywane jako siła pociągowa).
Rozwijana jest również hodowla zwierząt futerkowych jak: lisów, królików i wielu innych.
Niezmiernie ważna jest hodowla zwierząt laboratoryjnych przede wszystkim specjalnych odmian myszy i szczurów, chomików, królików, warunkująca rozwój medycyny i postęp ogólnej wiedzy przyrodniczej.
Człowiek hoduje wiele gatunków ssaków dla swojej przyjemności - psy, koty.
znaczenie w środowisku
Wiele gatunków owadożernych oraz nietoperzy jest zwierzętami niezwykle pożytecznymi ze względu na tępienie wielu szkodliwych owadów. Ssaki modyfikują swoje siedliska (człowiek i jego cywilizacja, ale również bobry, dziki czy słonie potrafią przekształcać całe ekosystemy). Same są pokarmem innych zwierząt (sowy czy węże jedzą głównie gryzonie).
Wchodzą w obopólnie korzystne związki np. pewne gryzonie, torbacze i nietoperze zapylają kwiaty roślin, inne rozsiewają nasiona drzew i krzewów, borsuk afrykański współpracuje z ptakiem miodowym, antylopy i bawoły są oczyszczane z pasożytów przez czapelki i bąkojady.
Wykonali:
Monika Klepek
Przemysław Kotowicz
Maciej Karaś