Prawo konstytucyjne 22.01.07

Prawo wyborcze - element związany z przedstawicielstwem. Normy prawne dotyczące wyłaniana się organów przedstawicielskich

Prawo wyborcze - ZNACZENIA

1. przedmiotowe - gałąź prawa, zespół norm prawnych obowiazujacych w panstwie, regulujący proces przeprowadzenia, ustalenia wyników wyborów. Jest to jedna z dziedzin prawa konstytucyjnego.

Prawo wyborcze utożsamiane jest z ordynacją wyborczą.

Źródła prawa wyborczego: P Y T A!!!!!!!!!!1

• Konstytucja - zawiera unormowania dotyczące prawa wyborczego, w Polsce te przepisy odnajdujemy w przypadku poszczególnych organów państwowych. Art. 96,97: znajdujemy odpowiedź kto posiada bierne i czynne prawo wyborcze. Mogą być porozrzucane po konstytucji.

• Ustawy - noszą nazwę Ordynacji Wyborczych, zawierają normy prawne:

1. ustawa z 27.09.90 o wyborze Prezydenta RP, znowelizowana.

2. ustawa z 16.07.98 Ordynacja do rad gmin, sejmików, województw

3. ustawa z 20.06.02 o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza, prezydenta miasta

4. ustawa z 23.01.04 Ordynacja Wyborcza do Parlamentu Europejskiego

• akty wykonawcze do ustaw - np. uchwały PKW

• interpretacje przepisów prawnych dokonywane przez sądy (zwłaszcza przez SN, NSA, TK)

2. podmiotowe - uprawnienie do głosowania a jednocześnie do bycia wybieranym, zespół uprawnień

wyborczych które przysługują KAŻDEMU OBYWATELOWI oraz regulujących powoływanie

wybieranych organów państwowych jak i samorządowych zawarte w konstytucji, ustawach

i aktach wykonawczych.

Jest to prawo obywatelskie.

1. CZYNNE (aktywne) prawo wyborcze - prawo do głosowania, wybierania, przysługuje każdemu obywatelowi, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 18 lat.

2. BIERNE (pasywne) prawo wyborcze - prawo do bycia wybieranym, do kandydowania, do startowania w wyborach. Do sejmu i Parlamentu Europejskiego: 21 lat, do senatu: 30 lat, prezydent: 35 lat, samorządy: 18 lat.

FUNKCJE PRAWA WYBORCZEGO: jest to oddziaływanie wyborów jako podstawowego instrumentu sprawowania władzy przez zbiorowego suwerena (naród) na stosunki społeczno-polityczne i społ - gosp. w państwie lub na terenie danej jednostki.

• LEGITYMUJĄCA - legitymacja do rządzenia, uprawomocnienie osób wybieranych do org.przedstawicielskich do działania w naszym imieniu.

• KREACYJNA - wyłanianie składu organów przedstawicielskich, wiąże się z wyrażeniem akceptacji dla takiego, a nie innego wyboru.

• POLITYCZNO - PROGRAMOWA - polega na wyrażeniu przez wyborców poparcia dla programu politycznego

• INTEGRACYJNA - umożliwia zespolenie w całość określonego zbiorowo podmiotu władzy suwerennej poprzez określenie zasad regulujących proces kształtowania i wypełniania woli suwerena

• INFORMACYJNO - EDUKACYJNA - polega na tym, że w toku kampanii wyborczej są ujawniane i dyskutowane problemy państwowe, lokalne itp.

• PETRYFIKACYJNA - poprzez treść norm prawa wyborczego zmierza się do wykreowania określonego systemu politycznego kraju

• KONTROLNA

Dodatkowe funkcje wg. Skotnickiego:

1. identyfikacji podstawowych problemów życia społeczno-politycznego i społeczno-gospodarczego kraju oraz sposobu ich rozwiązywania

2. dyferencjacji poglądów wyborczych (różnorodne poglądy, które tworzą jeden)

3. integracyjna

4. rozwiązywania poprzez wybory napięć społecznych

5. polityczno-porgramowa (ideologiczna, programowa SCOTT)

6. wyrażania woli wyborców

7. kreacyjna

8. odzwierciedlenia woli wyborców

9. wyłonienia stabilnej większości rządowej

10. petryfikacyjna

11. kreowania elit politycznych

12. legitymacyjna

13. kontrolna

System wyborczy - to tzw. Ustalenie wyników wyborów (jest to prawo wyborcze w znaczeniu przedmiotowym)

Ma 2 znaczenia:

- szerokie (sesnu largo) - całokształt prawnych i pozaprawnych reguł określających sposób przygotowania,

przeprowadzania i ustalania wyników wyborów. Jest to ogół reguł postępowania

związanych z powoływaniem organów przedstawicielskich.

- wąskie (sensu stricte) - zasada ustalenia wyników wyborów, procedura przeliczania liczby oddanych głosów

na partie, kandydatów.

2 podstawowe systemy wyborcze:

Większościowy - wybory w tym systemie wygrywa ten który uzyska najwięcej głosów. Zaleta: zawsze doprowadzi do wyboru organów, Wada: może czasem wygrać wybory ten kto dostanie nawet 10% poparcia społecznego.

2 postacie sytemu większościowego:

-system większości względnej - mandat dostaje ten który dostał wiecej glosów niż inni, w PL to wybory do SENATU!

-system większości bezwzględnej - ten kandydat który uzyskał wiecej niż polowe wszystkich ważnych głosów

w okręgu lub w państwie, w PL w wyborach prezydenckich!

Proporcjonalny - do organów przedstawicielskich np. do sejmu, stosowany przy podziale kraju na okręgi wielomandatowe. Rozdziału mandatów dokonuje się pomiędzy partie proporcjonalnie do liczby uzyskanych przez nich głosów. Metoda de'Hondta, Saint Laque, Hare - Niemeyera itp. Obecnie do sejmu system d'Hondta

Podstawowe zasady prawa wyborczego - pocz. II poł. XIX w, rozwoj I poł. XX w.

Są to pewne reguły, rozwiązania, „przymiotniki wyborcze”, które regulują i przesądzają o realizacji prawa wyborczego, stanowią podstawę realizacji norm prawa wyborczego.

1. POWSZECHNE

2. BEZPOŚREDNIE

3. RÓWNE

4. TAJNOŚCI GŁOSOWANIA

5. PROPORCJONALNOŚCI

6. WOLNYCH WYBORÓW (w PL to obecnie nie obowiązuje)

Adn. 1 ) związana z udziałem w wyborach, ujmowana różnie, dla jednych: wybory przeprowadzane w całym kraju, przeciwieństwiem są wybory jednego, dodatkowego senatora.

4 poglądy na powszechność prawa wyborczego:

- powszechność odnosi się tylko do możliwości głosowania SCOTT

- powszechność oznacza, że można głosować i kandydować

- powszechność oznacza, ze można głosować, kandydować, i mieć wszelki dostęp do wybrów (np. możliwość złożenia protestu wyborczego)

- odnosi się do zasady powszechności do głosowania na terenie całego państwa (wybory do rad nie są powszechne)

Ograniczenia zasady powszechności: cenzusy wybocze

2 znaczenia:

CENZUS - jest to wymóg, który był stosowany w przeszłości i dziś traktowanie jako ograniczenie prawa wyborczego (negatywne znaczenie cenzusu)

CENZUS - to każdy wymóg bez względu na charakter

PYTA!

CENZUS PŁCI - utrzymał się dosyć długo, kobity mogą głosować mniej wiecej od 100 lat, w Finlandii 1906, w PL 1918 ( w ordynacji do sejmu Ustawodawczego)

CENZUS MAJĄTKOWY - (finansowy) - prawo udziału w głosowaniu tylko osobom o odpowiednim stanie majątkowym, zależało od wielkości składanego podatku, posiadanej ziemii, jeśli kobiety mialy majątek to ich wielkości decydowal o głosie męza.

CENZUS WYKSZTAŁCENIA - np. tylko duchowni, wojskowi i urzędnicy, miał blokować pospólstwo

CENZUS RASOWY

CENZUS WYZNANIOWY

CENZUS DOMICYLU

CENZUS ZAWODU

Art. 62 cenzus obywatelstwa: tylko obywatel polski, cenzus wieku: 18 lat

Ust 2 cenzus praw publicznych : osoby ubezwłasnowolnione nie mogą głosowac,

---