Prawo konstytucyjne, 28.03.07 zastępstwo.
Państwo prawa, I poł. XIX w. dzisiejsze znaczenie pochodzi z lat 30 tych XX wieku, powstało jako przeciwwaga dla państwa policyjnego, teza Kanta: państwo należy utożsamiać z prawem.
1949 - RFN pojawia się zapis że RFN jest państwem prawa
W myśl tego urzędnicy byli podporządkowani prawu, w ogóle cała administracja. Nie ma jednoznacznej definicji PAŃSTWA PRAWA, ale dużą rolę na jej treść odgrywają nauka prawa konstytucyjnego, teoria pańśtwa i prawa, poglądy doktryny i działalność Trybunału Konstytucyjnego.
Państwo prawa występuje w dwóch znaczeniach:
FORMALNE - cała działalność państwa i jego organów opiera się na prawie, fundamentem tu są:
zasada legalizmu (art. 7 konstytucji)
zasada podziału władz i ich wzajemnego kontrolowania się
Towarzyszy temu związanie władzy wykonawczej i sądowniczej ustawami, sądowa kontrola działalności władzy wykonawczej, dopuszczalnosc ingerencji panstwa w sfere jednostki tylko na podstawie prawa. Mówimy o państwie prawnym przez pryzmat zasad organizacyjnych i proceduralnych.
MATERIALNE - działalność państwa i jego organów opiera się na prawie, ale także na pewnych ideach
Wartościach:
sprawiedliwości
wolności (określonej konstytucyjnie)
równości wszystkich obywateli
demokratyzmu (uczynienie z wyborów głównego sposobu kreacji organów przedstawicielskich i stanowiących prawo)
pluralizmu - wielość i różność partii
Istota pojęcia państwa prawa tkwi w połączeniu elementów formalnych i materialnych. U podstaw DPP leży przekonanie, że nie może być właściwie rozumiane PP, które nie będzie równocześnie DPP
ELEMENTY DOTYCZĄCE PRAWA w pojęciu DPP:
prawo musi być shierarchizowane (akty niższego rzędu podporządkowane aktom wyższego rzędu)
na czele prawa stoi konstytucja (albo chociaz ustawa zasadnicza) ZASADA KONSTUTUCJONALIZMU art. 8 konstytucji
w pańśtwie powinna istnieć pewność prawa - prawo jest ogłoszone tak, że każdy może się z nim zapoznać, nie jest ono często zmienianie
istnieje równość wszystkich wobec prawa - obywatele mogą robić wszystko to co nie jest zakazane prawem, a pańśtwo może robić tylko tyle na ile prawo zezwala
istnieje ochrona praw nabytych gwarantowana przez państwo
zasada lex retro non agit
istnieje prawo do sądu
istnieje ochrona własności
Elementy dotyczące państwa w pojęciu DPP:
- działa w relacji z prawem do sądu: zasada co najmniej 2-instancyjnośći
- suwerenność narodu
- trójpodział władz i wzajemnego kontrolowania się władzy
- regulacja konfliktów pomiędzy państwem a obywatelem
- prawo określa podstawę i granicę działań państwa jako władzy publicznej
- niezależność sądów i niezawisłość sędziów
- w państwie demokratycznym rząd ponosi odpowiedzialność polityczną (przed sejmem) i konstytucyjną (prawną)
- pluralizm polityczny - wielopartyjność
Trybunał Konstytucyjny wywodzi z DPP:
- ochrona życia ludzkiego w każdej fazie jego rozwoju
- zasada zaufania obywateli do państwa i prawa przez nie stanowionego - zasada bezpieczeństwa prawnego obywateli
- zasada dostatecznej określoności, która dotyczy regulacji prawnych zezwalających organowi państwowemu na ingenerncje w sfere praw i wolności jednostki
- zasada zakazu stanowienia prawa przez organy państwowe aktów normatywnych niezgodnych z aktami wyższego rzędu oraz nakaz działania wyłącznie w granicach określonych prawem kompetencji
- zasada dochowana utanowionego trybu uchwalania ustaw
- zasada domniemania niewinnośći
- zasada sprawiedliwości społecznej
- zasada proporcjonalności - ingerencja państwa w sfere prawa i wolności obywatelskich nie może być zbyt nadmierna
- zasada praworządności:
A ) znaczenie FORMALNE - państwo funkcjonuje zgodnie z prawem. Wiążę się to z:
- nakazem działania org. w wyłącznie granicach kompetencji przyznanych
prawem i z nakazem wydawania aktów stosowania prawa na podstawie norm
abstrakcyjnych. Ponadto zaklada podejmowanie przez org. państwowe
rozstrzygnięć i uchwalania aktów prawnych w trybie określonym przez prawo.
B ) znaczenie MATERIALNE - wymóg natury formalnej (działanie na podstawie prawa)
- aksjologiczne (prawo stanowione ma służyć osiąganiu pewnych wartośći)