Prawo konstytucyjne 9.03.2011

Immunitety

Instytucja immunitetu poselskiego/senatorskiego
Słowo immunitet pochodzi z łacińskiego słowa immunitas – oznacza wyjątek d powszechnych regulacji peawnych.

Podział immunitetów:
osobowy – np. Parlamentarny, Prokuratorski, Sędziowski, Adwokacji, Radcowski, Dyplomatyczny
Ma na celu zapewnienie należytej ochrony dla osób piastujących najwyższe stanowiska
rzeczowy – np. placówki dyplomatycznej, terenu placówki itd.


* Mandat Parlamentarny budzi wiele kontrowersji i zastrzeżeń od 20 lat.
W PRL-u również funkcjonowały immunitety, ale problem ich nadużywania przez parlamentarzystów nie był tak powszechny. Natomiast po ’89 roku posłowie nie zachowywali się już tak ‘należycie’.
Ma miejsce swoista krytyka pod adresem immunitetu.

*Istnieje sporo mylnych poglądów na temat immunitetu, np. ‘że immunitet parlamentarny chroni posła/senatora przed wieloma konsekwencjami’ lub ‘chroni posła/senatora przed przestępstwami’ – błędne rozważania.


- Immunitet chroni nie tylko posła/ senatora, ale również Parlament przed naciskami władzy wykonawczej.
- Jest gwarancją suwerenności, niezależności obu Izb Parlamentu od innych władz.

Wyróżniamy 3 rodzaje immunitetów:
1. materialny (inaczej indemnitet) [z łac. nieodpowiedzialność za pewne działania]
2. formalny
3. nietykalności poselskiej/senatorskiej

Każdy polega na czym innym i rodzi inne konsekwencje.

Art. 105 Konstytucji – immunitety


1. materialny
Jego regulacja zawarta jest w pkt 1 art 105 Konstytucji

Przedmiot tego immunitetu:
-wszelkie działania wchodzące w skład mandatu poselskiego, czyli przemówienia, wnioski, podpisywanie wniosków, sposób głosowania, działalność w Komisjach Sejmowych i innych organach.
(jeżeli są to działania o charakterze poselskim/ senatorskim to obowiązuje on również poza gmachem Sejmu)

Czas w jakim ten przywilej ma działać:
-rozpoczyna się od dnia ogłoszenia wyników wyborów i trwa aż do śmierci.

Konsekwencje immunitetu:
-za te działania poseł nie może ponosić ŻADNEJ odpowiedzialności

Tego immunitetu NIE MOŻE uchylić ani Sejm, ani Senat. Sam poseł też nie może się go zrzec.

Jest to gwarancja mandatu wolnego
mandat wolny – poseł/senator wykonuje swój mandat według własnego sumienia i uznania.

Immunitet wobec tego ma być pełną ochroną. Jeśli po zakończeniu kadencji zostałby mu odebrany, to poseł/senator mógłby obawiać się konsekwencji za swoją działalność.

Poseł/senator za swoją działalność ponosi odpowiedzialność wyłącznie przed Sejmem w sytuacji, gdy, np.
-obraża innych posłów
-gdy nie chce zejść z ambony, a zakończył się jego czas przemówienia
Wówczas Marszałek może nałożyć karę. To już nie jest obarczone jego immunitetem.
Może więc być pociągnięty o odpowiedzialności, ale za zgodą Sejmu.

2. formalny

Jego regulacja zawarta jest w pkt 2,3,4 art 105 Konstytucji

Czas w jakim ten przywilej ma działać:
-od dnia ogłoszenia wyników wyborów i trwa do czas wygaśnięcia mandatu.

Konsekwencje immunitetu:
-w znaczeniu materialnym – poseł/senator nie ponosi żadnej odpowiedzialności.
-w znaczeniu formalnym- nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej
-karno-sądowa
-karno-skarbowa (urzędy, izby skarbowe)
-karno-mandatowa (policja, straż pożarna, służba graniczna, straż ochrony
przyrody, straż miejska)


Ten immunitet MOŻNA uchylić.
Takie prawo przysługuje Sejmowi w drodze uchwały kwalifikowaną większością 2/3 przy obecności przynajmniej połowy ustawowej liczny posłów.
Z wnioskiem o to występują organy prowadzące śledztwo przeciwko temu posłów/senatorowi.

Jeżeli Sejm zadecyduje o tym, że należy uchylić ten immunitet to poseł/senator ma uchylony mandat na czas tejże sprawy.
Jeżeli poseł/senator znowu będzie oskarżony i trzeba będzie uchylić mu immunitet, potrzebne jest kolejne głosowanie, czy ma być
Po zakończeniu postępowania immunitet zostaje przywrócony.

Jeżeli Sejm nie uchyli immunitetu nie znaczy to, że osoba ta jest bezkarna.
Jedyną konsekwencją będzie niemożność kontynuowania postępowania karnego przeciw tej osobie.
Wznawia się je natomiast po wygaśnięciu mandatu.

*Do roku 1997 jedynym podmiotem, który mógł uchylić ten immunitet był Sejm.
Natomiast po 1997 roku według pkt 4 art. 105 Konstytucji – jeśli sam poseł/senator poprosi o uchylenie immunitetu można go niego pozbawić.



3. nietykalność poselska/senatorska

Jego regulacja zawarta jest w pkt 5 art 105 Konstytucji

Konsekwencje immunitetu:
Poseł/senator nie może być zatrzymany czy aresztowany bez zgody Sejmu.

art 41 Konstytucji
-posłowie/senatorowie nie mogą być zatrzymani nawet na chwilę (a obywatele a osoby prywatne na 48)

Jednakże można posła zatrzymać, jeśli złapie się go na gorącym uczynku lub gdy jego obecność jest konieczna w danej sprawie.
Wtedy informuje się Marszałka Sejmu, a on uchyla immunitet.




Reformowanie immunitetów

-materialnego i nietykalności uchylić nie można
-formalny można zreformować (np. przestępstwa drogowe, czy skarbowe należałoby wyłączyć z immunitetu)