prawo konstytucyjne - ćwiczenia 30-03-2008 r.
Zaliczenie test wielokrotnego wyboru + pytania otwarte - do 50 pytań
dyżur: środy 9.40 - 11.15 p.102
IX ROZDZIAŁ KONSTYTUCJI
Art. 202 - 207 na pamięć
KONTROLA - polega na ustaleniu stanu faktycznego oraz stanu pożądanego określonego przez odpowiednie wzorce czy normy postępowania. Następnie zaś na porównaniu tych stanów, ustaleniu przyczyn różnic i sformułowaniu zaleceń w celu usunięcia niepożdanych zjawisk.
Porównanie kontrola - nadzór
Organ nadzoru oprócz możliwości kontrolowania, współadministruje, zarządza i odpowiada za wyniki działalności organów podległych nadzorowi.
RODZAJE KONTROLI
Ze względu na kryteria podmiotu dokonujące kontroli wyróżniamy kontrolę:
społeczną
państwową
KONTROLA PAŃSTWOWA to każda kontrola wykonywana przez podmioty o charakterze państwowym (jednostki państwowe)
KONTROLA SPOŁECZNA - może być wykonywana przez obywatela, grupę obywateli lug organizacje społeczne
Ze względu na kryterium etapów wkraczania kontroli w działalność określonych podmiotów:
wstępna
faktyczna
następna
KONTROLA WSTĘPNA - dokonywana przed podjęciem decyzji. Dotyczy planowanych działań podmiotu np. kontrola dokonywana przed rozpoczęciem jakiegoś działania.
KONTROLA FAKTYCZNA - w trakcie działań
KONTROLA NSTEPCZA - po zakończeniu działania
Kryteria kontroli:
legalności
celowości
rzetelności
gospodarności
KRYTERIUM LEGALNOŚCI - zgodność z prawem, posiadanie mocy prawnej, na podstawie i w granicach prawa
KRYTERIUM CELOWOŚCI - ocena działalności kryterium kontrolowanego przez pryzmat realizacji celów i zadań przed nim postawionych. Ponadto czy działanie było racjonalne, pożyteczne i przyniosło zamierzony efekt i cele (określone w ustawie, w aktach prawa wewnętrznego) czy charakter mieścił się w tych kryteriach
KRYTERIUM RZETELNOŚCI - czy działanie było wykonywane z należytą starannością, sumiennością i we właściwym czasie
KRYTERIUM GOSPODARNOŚCI - optymalne wykorzystanie środków finansowych i materialnych. Badanie relacji nakładów i efektów.
NIK
Organ kontroli państwa powstały w XVI w. Podatki na rzecz króla - kontrola drogi zapłaconych podatków.
1807 - Główna izba rozrachunkowa Księstwa Warszawskiego przekształcona w
1815 na Izbę Rozrachunkową Królestwa Polskiego działała do 1864 r.
1919 r J. Piłsudski powołał Najwyższą Izbę Kontroli Państwa
1921 r - Konstytucja Marcowa - Najwyższa Izba Kontroli do 1939 r.
Do 1990 r. NIK w Londynie
PRL:
1952 r. - w Konstytucji brak wzmianki
1952 - 1957 - Ministerstwo Kontroli
1957 nowelizacja konstytucji
1976 - NIK przypisany do Premiera
1980r - zmiana Konstytucji - przypisanie do sejmu
1994 r.
NIK artykuł 202 do 207 Konstytucji
Art. 202.
1. Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli państwowej.
2. Najwyższa Izba Kontroli podlega Sejmowi.
3. Najwyższa Izba Kontroli działa na zasadach kolegialności.
Art. 203.
1. Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności.
2. Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności.
3. Najwyższa Izba Kontroli może również kontrolować z punktu widzenia legalności i gospodarności działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa.
Art. 204.
1. Najwyższa Izba Kontroli przedkłada Sejmowi:
1) analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej,
2) opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów,
3) informacje o wynikach kontroli, wnioski i wystąpienia, określone w ustawie.
2. Najwyższa Izba Kontroli przedstawia Sejmowi coroczne sprawozdanie ze swojej działalności.
Art. 205.
1. Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 6 lat i może być ponownie powołany tylko raz.
2. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych.
3. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu.
Art. 206.
Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.
Art. 207.
Organizację oraz tryb działania Najwyższej Izby Kontroli określa ustawa.
Pozycja NIK
Powiązanie między władzami a NIK
WŁADZA USTAWODAWCZA - NIK
Art. 204 Konstytucji
Art. 204.
1. Najwyższa Izba Kontroli przedkłada Sejmowi:
1) analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej,
2) opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów,
3) informacje o wynikach kontroli, wnioski i wystąpienia, określone w ustawie.
2. Najwyższa Izba Kontroli przedstawia Sejmowi coroczne sprawozdanie ze swojej działalności
Sejm kontroluje administrację rządową.
Pomoc w realizacji funkcji kontroli przez Sejm.
Absolutorium - zatwierdzenie budżetu dla Rady Ministrów
Roczny plan pracy NIK zatwierdzany przez Sejm.
NIK dokonuje kontroli na zlecenie Sejmu lub jego organów.
Trzy rodzaje organów Sejmu:
marszałek
prezydium
komisje sejmowe
Art. 205
Art. 205.
1. Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 6 lat i może być ponownie powołany tylko raz.
2. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych.
3. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu
Prezes Najwyższej Izby Kontroli
Bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Kandydatów może zgłaszać:
marszałek
grupa 35 posłów
Senat wyraża zgodę (połowa ustawowej liczby senatorów) - ma na to 1 miesiąc.
Jeżeli nie zdąży to oznacza wyrażenie zgody.
W przypadku braku zgody ponawia się procedurę - inna osoba.
Niezależność Prezesa Najwyższej Izby Kontroli
Art. 205 ust. 2 i 3
Art. 206
2. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych.
3. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu
Art. 206.
Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego
INCOMPATIBILITAS - rozłączność stanowisk
Art. 206 - immunitet
Może uchylić tylko Sejm.
Wygaśnięcie kadencji - wygasa w skutek:
śmierci
orzeczenia TS o utracie zajmowanego stanowiska
odwołania
Odwołanie:
zrzeczenie się stanowiska
uznanie trwałej niezdolności do pełnienia obowiązków
skazania prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa
orzeczenia przez TS zakazu zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością.
Prezes NIK kieruje Izbą i ponosi odpowiedzialność za jej działanie przed Sejmem.
Marszałek na wniosek Prezesa NIK powołuje i odwołuje v-ce Prezesów NIK oraz członków kolegium NIK.
Sejm kontroluje wykonania budżetu przez NIK.
NIK uzyskała niezależność finansową gdyż projekt budżetu NIK w wersji uchwalonej przez Kolegium jest włączony do budżetu państwa.
NIK - SENAT
Zgoda na powołanie przez Sejm Prezesa NIK
NIK na wniosek Senatu może dokonywać kontroli w Kancelarii Senatu
Prezes NIK bierze udział w posiedzeniach Senatu, a przedstawiciele NIK biorą udział w posiedzenia komisji senackich
NIK - WŁADZA WYKONAWCZA
Rada Ministrów
Powiązanie Prezesa NIK z Premierem
NIK dokonuje kontroli działalności organów administracji rządowej. W szczególności bada:
wykonanie budżetu państwa
realizację ustaw i innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organizacyjno - administracyjnej tego organu.
NIK na wniosek Premiera lub Prezydenta może dokonać kontroli.
ART. 12 ustawy o NIK
Art. 12. Organy kontroli, rewizji, inspekcji, działające w administracji rządowej i samorządzie terytorialnym, współpracują z Najwyższą Izbą Kontroli i są obowiązane do:
1) udostępniania Najwyższej Izbie Kontroli, na jej wniosek, wyników kontroli przeprowadzonych przez te organy,
2) przeprowadzania określonych kontroli wspólnie pod kierownictwem Najwyższej Izby Kontroli,
3) przeprowadzania kontroli doraźnych na zlecenie Najwyższej Izby Kontroli.
Na organach kontroli, rewizji i inspekcji działających w administracji rządowej ciąży obowiązek współpracy z NIK.
Na wniosek NIK w/w podmioty udostępniają Izbie wyniki kontroli przeprowadzonej przez te organa
Są zobowiązane do przeprowadzenia określonych kontroli, wspólnie pod kierownictwem NIK.
Są zobowiązane do przeprowadzenia kontroli doraźnych na zlecenie NIK.
PREZES RADY MINISTRÓW - NIK
Prezes NIK może wystąpić z wnioskiem do TK o stwierdzenie zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, ustawami.
Może wystąpić do TK z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami Państwa.
PREZYDENT - NIK
NIK kontroluje wykonanie budżetu oraz kontroluje gospodarkę finansową i majątkową Kancelarii Prezydenta RP - corocznie.
Na zlecenie Sejmu też może dokonywać kontroli Kancelarii Prezydenta RP.
Prezydent też może wystąpić z wnioskiem o kontrolę.
SĄDY - NIK
Nikłe relacje.
NIK kontroluje wykonanie bu8dżetu oraz kontroluje gospodarkę finansową i majątkową TK, SN, Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Prezes NIK może wystąpić z wnioskiem do TK.
Prezes NIK ponosi odpowiedzialność przed TS.
Art. 202 ust. Konstytucji
Art. 202.
Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli państwowej
Art. 12 ustawy o NIK.
Art. 12. Organy kontroli, rewizji, inspekcji, działające w administracji rządowej i samorządzie terytorialnym, współpracują z Najwyższą Izbą Kontroli i są obowiązane do:
1) udostępniania Najwyższej Izbie Kontroli, na jej wniosek, wyników kontroli przeprowadzonych przez te organy,
2) przeprowadzania określonych kontroli wspólnie pod kierownictwem Najwyższej Izby Kontroli,
3) przeprowadzania kontroli doraźnych na zlecenie Najwyższej Izby Kontroli.
Zasady organizacyjne i struktura NIK
Art. 202 ust. 3 Konstytucji
Art. 202.
3. Najwyższa Izba Kontroli działa na zasadach kolegialności
NIK działa na zasadzie kolegialności.
W skład kolegium wchodzą:
Prezes NIK - przewodniczący kolegium
V-ce prezesi NIK ( od 2 do 4)
Dyrektor Generalny
14 członków kolegium (Kadencja kolegium - 3 lata, są powoływani przez Marszałka na wniosek Prezesa NIK)
Odwoływani są:
zrzeczenie funkcji
przestał zajmować stanowisko dyrektora jednostki organizacyjnej NIK lub doradcy prezesa NIK
nie uczestniczył w posiedzeniach kolegium przez okres przekraczający 1 rok
został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa z winy umyślnej.
NIK bieżąca działalność kontrolną realizuje poprzez jednostki organizacyjne w postaci departamentów i delegatur.
Departament - wyróżniony ze względu na zakres przedmiotowy
Delegatury - zakres obszaru